InfoHub Logo

Ertede qula qasqa atty Qurmergen degen batyr bolady. Batyrdyń jany qylyshynda eken. Onyń ákesi kedeı adam bolypty. Mal degende jalǵyz bıesi bar eken. Búkil eliniń qaraǵany da osy bıe kórinedi. Bıeniń týǵan qulynyn jylda bir dáý kóterip áketedi eken. Jalǵyz Qurmergennen basqa eshkim ony izdep shyqqylary kelmeıdi.

Bir kúni ol ákesinen bata alyp, qulyndardy izdeýge shyǵady. İzdep kún júredi, aı júredi. Jolda qulaǵyn jerge tósep jatqan kisini kezdestiredi.

— E, jol bolsyn!

— Joldaý ózińizden bolsyn! – dep jón surasyp, aty-jónin aıtady.

— Men jeti qabat jer astyndaǵy nárseniń bárin tyńdap bilemin, – deıdi tyńshy.

Al, Qurmergen:

— Meniń janym qylyshymda, bylaı ómirde ólmeımin. Qalasań, menimen birge júr, dos bolaıyq, – deıdi.

Ekeýi joldas bolyp, qulyndardy izdep jolǵa shyǵady. Biraz ýaqyt júrgennen keıin, olar bir sý men ekinshi sýdyń arasynda otyryp, ishinde ne bar, ne joǵyn baqylap otyrǵan kisige kezdesedi. Jón surasyp joldas bolyp, úsheýi de jolǵa shyǵady.

Osylaı olar bir taýdyń etegine keledi. Aldarynda jaıylyp júrgen on eki qulyndy jáne tigýli turǵan eki úıdi kóredi. Úıge kirip qarasa, bir úıde dáý, ekinshi úıde úsh qyz uıyqtap jatyr eken. Olar qyzdar jatqan úıge kirip:

— Kim bar? – dep suraıdy. Qyzdardyń kishisi oıanyp:

— Qaıdan kele jatyrsyńdar? Bul aradan tez ketińder. Kelesi úıde dáý jatyr. Oıanyp ketse, birińdi qaldyrmaı óltiredi, – dep sybyrlaı jaýap beredi.

Dáýdiń tutqynyndaǵy osy qyzdar kórshiles bir elde turatyn saýdagerdiń qyzdary eken. Olardyń úsheýi de sulý, aqyldy bolypty.

Qyzdardy, qulyndardy bosatpaq bolǵan úsh batyr aldyńǵy úıge kirip, dáýdi ózderi oıatady. Alpys kún alysyp jatyp, aqyry ony óltiredi. Osylaı dáýdi jeńgen úsh batyr úsh qyzdy alyp, qulyndardy aıdap, úılerine qaıtpaq bolady. Jol-jónekeı eki joldasy Qurmergenmen qoshtasyp, elderinde qalady.

Qurmergen qulyndardy aıdap, qyzdardyń kishisin ilestirip aýylyna jetedi. Ony kórgen ákesi, el-jurty qýanyp, kishigirim toı jasaıdy.

Batyrdyń jeti kún uıyqtap, jeti kún uıyqtamaı júretin ádeti bar eken. Sol jeti kún uıyqtap jatqan mezgilde dáýdiń sheshesi, jalmaýyz kempir, Qurmergennen balasynyń kegin alýǵa keledi. Batyrdyń kelinshegin aldap:

— Kúıeýińniń jany qaı jerinde, sony nege surap bilmeısiń? Múmkin ol saǵan senbeıtin bolar, – dep azǵyrady da shyǵyp ketkensin, qyzǵa kórinbeı, úıdiń bir jerine tyǵylyp qalady.

Jeti kún ótken soń, batyr uıqysynan oıanǵanda, áıeli qıylyp:

— Seniń janyń qaı jerde? – dep suraıdy.

— Janym qylyshymda, – dep kúıeýi jaýap beredi.

Ony estigen kempir batyrdyń qylyshyn urlap alyp, darıaǵa tastap jiberedi. Jansyzdanǵan batyr, qula qasqa at ekeýi ǵana qalady. Kempir bolsa, qulyndar men qyzdy kórshi eldiń hanyna ákelip tartý qylady.

Aýylynda qalǵan Qurmergenniń tek kirpigi qımyldap jatady. Osy kezde tyńshy dosy jerge jatyp, tyń tyńdaıdy. Joldasynyń jansyz bolyp jatqanyn bilip, qutqarmaq bolady. Ol baıaǵy sý boıyndaǵy joldasyna kelip, ony da ertip shyǵady. Ekeýi Qurmergen batyrdyń aýlyna keledi. Aýyldan sál syrtqary jerde qaraıyp turǵan birdemeni baıqaıdy. Jaqyndap barsa, bul dostarynyń qý súıegin jelpip turǵan Qurmergenniń aty eken. Ekeýiniń olardyń qastaryna kelgeni sol edi, batyrdyń aty ólip qalady. Al Qurmergen kirpigin qaǵyp qana jatyr.

Endi sýdy baqylaıtyn joldasy jeti darıany urtymen kóre bastaıdy. Qarap otyryp, Qurmergenniń qylyshyn taýyp alady.

Qylyshyn alyp, qolyna ustatqanda, Qurmergen ornynan ushyp turady. Baıaǵy kúsh-jigeri qaıta oralady. Endi ol áıeli men qulyndaryn izdeýge kirisedi.

Joldastary da Qurmergen batyrǵa ilesip shyǵady. Jolda olar birneshe qıyndyqtarǵa tap bolady. Aqyry, bir jerge kelgende, batyr jaıylyp júrgen óziniń qulyndaryn kóredi. Endi úsheýi Qurmergenniń áıelin, at bolǵan qulyndaryn alyp qashýǵa qolaıly ýaqytty kútip jatady. Tún ortasynda Qurmergen bildirmeı baryp, áıelin kóterip qasha jóneledi, al dostary batyrdyń attaryn aıdap áketedi. Attardyń shapqan shabysynan oıanyp ketken han olardy ustap ákelýge baıaǵy mystan kempirdi jiberedi. Qashyp kele jatqan úsh dos kempirdiń aldynan jeti qabat darıany shyǵarady. Osy kezde mystan qyzdy taǵy aldaǵysy keledi. Bul joly qyz oǵan kónbeıdi. Mystan kempir qyzdan:

— Qyzym, myna darıadan qalaı óttiń? – dep suraıdy. Sonda qyz:

— Eki etegime tas baılap, ústime qorǵasyn salyp óttim, – deıdi. Qyzdyń aıtqanyn isteımin dep aldanǵan mystan kempir sýǵa ketip óledi. Maqsatyna jetken batyrlar elderine qaıtady.

Qurmergen áke-sheshesine oralyp, úlken toı jasaıdy. Jylqylaryn eline qaıtaryp beredi. Kelinshegi balaly bolyp, baqytty ǵumyr keshedi. Osy úsh batyry bar eldi eshqandaı jaý ala almaıtyn bolypty.

---