InfoHub Logo

«Vavılondaǵy eń baı adam» kitabynyń avtory Djordj Samýel Kleıson birde: «Adamnyń baılyǵy onyń ámıanyndaǵy teńgeniń sanymen ólshenbeıdi», — degen eken. Baılyq onyń ákelgen tabysymen aıqyndalady. Al tabys ámıanyńyzǵa úzdiksiz quıylyp otyratyn jáne ony tompaıtatyn altyn aǵyny sıaqty. Árbir adam osyǵan umtylady. Tabys sizdiń jumys isteıtinińizge nemese saıahattaıtynyńyzǵa qaramastan kóbeıýi kerek.

Qysqasha mazmuny

Kleısonnyń bul kitaby álemniń kóptegen tilderine ondaǵan jyldar boıy turaqty túrde aýdarylyp basylyp keledi. Qazaq tiline Serik Ábdireshuly Erǵalı aýdardy. Búkilálemdik bul bestsellerdiń orasan tanymaldyǵy kitapta ejelgi ári synaqtan ótken baılyq erejeleriniń jazylǵandyǵy. Bul kitapty árbir mıllıoner oqyǵan kitap dep te ataıdy. Bul kitap qarjyńyzdy josparlaýdy, óz tabysyńyzdy saqtaýdy ári eseleýdi úıretedi. Muny BAILYQ ÁLİPBESİ dese de bolady. Buǵan deıin bul eńbek júz myńdaǵan adamdarǵa qarjylaı táýelsiz bolýǵa járdemdesti. Siz de oqyp solardyń qataryna qosyla alasyz. Biz sizderge osy kitaptan eń mańyzdy jerlerin jınaqtap, qysqartyp usynyp otyrmyz.

Qabysqan ámıandy toltyrýdyń jeti daýasy:

BİRİNSHİ DAÝASY — tapqan aqshanyń bir bóligi ǵana saǵan tıesili (ámıan toltyrýdy basta)

Ámıanǵa túsetin árbir on teńgeniń toǵyzyn ǵana óz qajetterińe jumsańdar. Jumsalýǵa tıis on aqshanyń ornyna toǵyzyn ǵana shyǵyndaǵanymyzda, ol baıǵus qampıa bastady. Senderdiń ámıandaryń da sony bastan ótkizedi áli!

...Baılyqqa barar jolǵa, tapqan aqshamyzdyń bir bóligin ózimizge tıesili bolǵanda ǵana túsemiz. Ol seniń de qolyńnan keledi.

Sen tapqan aqshanyń bir bóligi ǵana saǵan tıesili. Bul bólik tabys mólsherine qaramastan, keminde onnan bir bóligin quraýy kerek. Árıne, odan da kóp bóligin ózińe arnaýǵa bolady, eger de seniń jaǵdaıyń ony kóterse. Tabys tapqan kúni eń aldymen ózińmen eseptesken jón. Tiginshimen de, etikshimen de ózińnen qalǵanymen ǵana eseptesýge daǵdylan. Sonyń ishinen, asqa da, sadaqaǵa da, qaıyrymdylyqqa da qaldyrýdy umytpa.

Baılyq tıtteı tuqymnan jaıqalatyn aǵash sekildi. Óziń úshin saqtaǵan alǵashqy jez baqyr, keıin ósip shyǵatyn baılyq aǵashynyń tuqymy bolmaq. Neǵurlym sol tuqymdy tezirek ekseń, soǵurlym tezirek baılyq aǵashy kógerip shyǵady.

Yjdaǵatpen jınaqtaý arqyly neǵurlym onyń topyraǵyn tyńaıtyp, sýarǵan saıyn, ony kóleńkelep, rahatyna soǵurlym tezirek bólenesiń.

EKİNSHİ DAÝA — Shyǵyndy qadaǵala

Senderdiń báriń aıtatyn «kúndelikti qajettilik»-teriń tabystaryń ósken saıyn artyp otyrady, eger oǵan ózderiń qarsy tura almasańdar.

Kúndelikti qajettilik pen ózderińniń nápsilik qumarlaryńdy shatastyrmańdar. Árqaısyńda tapqan tabysqa sáıkes qajettilikten góri qumarlaryń basym. Sondyqtan da jınalǵan aqsha álgi qaptaǵan qumardy qandyrýǵa shyǵyndalyp jatady. Soǵan qaramastan, qanaǵattandyrylmaǵan qumardyń shegi báribir de bolmaıdy.

Tabystyń onnan bir bóligi shyǵyndalmaıtyndaı, qarjyńdy kúndelikti qajetke de, saırandaýǵa da jáne negizgi qumardy qandyrýǵa da jetetindeı jumsa.

ÚSHİNSHİ DAÝA — jınaq aqshańdy kóbeıýge ıtermele (tabysty arttyrýdyń joldaryn tabyńyz)

Ámıanyń tola bastady. Ondaǵy tabystyń onnan bir bóligin qaldyrýǵa ózińdi kóndirdiń. Jınaqty qor úshin óz shyǵyndaryńdy qadaǵalaı bastadyńdar. Endi aqshalaryńdy senderge jumys istetetin ári kóbeıtetindeı saıman kerek. Ámıanda jatqan altyn senderdiń jandaryńdy jadyratyp, kóńil toǵaıtqanymen, eshbir tabys ákelmeıdi. Jınalǵan qarjy - bar bolǵany alǵashqy qadam ǵana. Jınaq tabys ákele bastaǵanda ǵana esikten baılyq syǵalaıdy.

Qabysqan ámıanǵa arnalǵan úshinshi daýa, mine osy: árbir teńgeni óristegi qaptaǵan maldaı, ózindeılerdi óndiretindeı etip, ámıanǵa baılyq aǵynyn baǵyttaıtyndaı jumysqa salyńdar.

TÓRTİNSHİ DAÝA — jınaqty joıylýdan saqta (tıimsiz ınvestısıadan aýlaq bolyńyz)

Altynnyń jarqyly qaıǵy tartady. Ámıandaǵy altyndy joǵalýdan saqtaǵan jón. Sondyqtan da, danagóı adam Jaratqannyń buıryǵymen iri salym qolǵa túskenshe, áýeli az ǵana somany iske salyp, sony saqtaýdy úırenedi. Árbir altyny bar adam, senimdi kóringen iske úlken qarjysyn salǵysy kelip, qypyldaıdy da turady. Ol kóbine dostary men týystarynyń jolyn qýyp, solaı isteıdi de.

Qarjy salýdyń birinshi ári basty ustanymy — negizgi mal-múliktiń saqtalýyn qamtý. İske salar qoryńmen qoshtaspaı turyp, onyń qaıtyp oralaryna kóz jetkizip, zerdelegen jón. Tezirek baıýdy kóksegen ózińniń jelbýaz tilegińdi basshylyqqa almaǵaısyń.

Jınaǵan qoryńdy bireýge ótkizer buryn, ol kisiniń qaıtarym qabyleti men abyroıynyń durystyǵyn teksergen durys, áıtpese, ebil-sebil bolyp jınaǵan qoryńdy oǵan óz qolyńmen syıǵa tartqandaı kúı keshýiń yqtımal.

Altynyńdy táýekel etip, óz aqylyńa senbe. Onan da, altynmen isteýdi meńgergen bilikti adamnan keńes alǵan durys.

Qabysqan ámıan úshin tórtinshi daýa mynaý: óz jınaqtaryńdy paıdamen qaıtaryp alatyndaı, senimdi iske salý arqyly saqtańdar. Aqylgóı, bilikti adamnan keńes alyńdar. Biliktiniń keńesi altynǵa parapar. Ári onyń aqyldy keńesi senderdiń ámıandaryńa qoıǵan kúzet bolyp tabylady.

BESİNSHİ DAÝA — jınaqty turǵynjaıǵa sal

Qabysqan ámıannyń besinshi daýasy degenimiz — jeke baspanaly bol.

ALTYNSHY DAÝA — keleshekke jeter tabysty qamty

Baılyqtyń ósý zańyn bile tura aqsha jınaǵan adam, ylǵı da keleshek týraly oılaýy kerek. Der kezinde aldyn ala oılastyrylǵan jyldarǵa jetetindeı keıbir salymdy josparlaǵan abzal.

Sonymen qabysqan ámıanǵa arnalǵan altynshy daýa: egde kezeńdegi óz qajetiń men januıańdy qorǵaýǵa aldyn ala qamdan.

JETİNSHİ DAÝA — tabys tabý múmkindigin keńeıte tús

Alǵyshart retinde tabys tabýǵa degen adamda asa kúshti de aıqyn tilek bolýy qajet. Aıqyndalmaǵan tilek – ol bar bolǵany arman ǵana. Baıýǵa umtylatyn adam úshin onyń paıdasy joq. Eger adam bes altyn aqsha tapqysy kelse, ondaı tilek oryndalady. Eger oǵan ol qol jetkizse, onda ol dál solaısha on da, jıyrma da, myń da aqsha taba alady da, aqyrynda baıyp ketedi. Usaq tilekti oryndaý arqyly ol ózin uly tilekterge ázirleıdi. Baılyq osyndaı joldarmen ǵana quralady. Áýeli ol usaq-túıekten jınalady da, artynan adamnyń bilik pen tájirıbe jınaqtaýyna oraı, bul soma ulǵaıa beredi, ulǵaıa beredi.

Tilek qarapaıym da, anyq bolýy kerek. Ol asa kóp jáne kúrdeli bolsa, eger de ol buldyr ári adamnyń óz múmkindiginen tys bolsa, kúshin joıady.

Adamnyń óz kásibi boıynsha kemeldenýine oraı, onyń tabys tabý qabyleti de shyńdala túsedi.

Neǵurlym kóbirek bilsek, soǵurlym kóp tabysqa kenelemiz. Óz isi jóninde kóp bilýge umtylatyn adam mindetti túrde marapattalady.

Sonymen, qabysqan ámıanǵa kerek jetinshi daýa mynaý: danalyq pen bilikke qol jetkizý úshin izden, oqy jáne ózińdi óziń qurmetteıtindeı qylyqty tańda. Sonda ǵana ózińe degen senim zoraıyp, óziń ańsaǵan tilekterge jete alasyń.

Ózimniń uzaq ta, jemisti ǵumyrymda ashqan qabysqan ámıanǵa arnalǵan jeti daýa osy edi, bulardy baılyqty ańsaǵandardyń bárine paıdalanýǵa keńes berem.

Baılyqtyń bes zańy

Bireýde kóp altyn bolyp, kelesi bireýinde eshteńe bolamasa, ony taǵdyrdyń tálkegi sanamaı-aq qoıyńdar. Baılyqqa ıe bolǵandar - baılyqtyń bes zańyn bilip, sony ustanǵandar.

BAILYQTYŃ BİRİNSHİ ZAŃY

Tabysynyń keminde onnan bir bóligin ózi men januıasynyń bolashaǵyna jınaıtyn adamnyń qolyna ǵana baılyq darıdy ári molaıady.

Tabysynyń onnan bir bóligin turaqty túrde jınap, ony iske aqylmen salǵan adam, óz bolashaǵyna jetetindeı ári artynda qalǵan januıasyna jetkilikti tirlik kózin qaldyryp, laıyqty baılyqqa qol jetkizedi. Bul zań osyndaı adamnyń qolyna árýaqta altyn quımasyn buıyrtady. Buǵan kýá retinde men óz ómirimdi mysalǵa keltire alamyn. Maǵan neǵurlym altyn kóp jınalǵan saıyn, soǵurlym ol maǵan mol kólemde keldi. Jınalǵan altyn, men oılaǵannan artyq tabys ákeldi. Al, jınalǵan qor eselene túsedi eken. Birinshi zańnyń osyndaı kúshi bar.

BAILYQTYŃ EKİNSHİ ZAŃY

Ózine tabysty is tapqan adamnyń baılyǵy ǵana turaqty da qalqysyz jumys istep, óristegi maldaı kóbeıedi.

Jınaq – shynynda da qaltqysyz eńbekqor. Ol múmkindik týǵanda qulshynyspen molaıady. Baılyq jyıǵan ár kisi osyndaı tabysty múmkindikke ıe. Jyl ótken saıyn ol tabys eselenip, qaıran qalarlyq mólsherge jetedi.

BAILYQTYŃ ÚSHİNSHİ ZAŃY

Bilikti adamdardyń keńesine qulaq asyp, aqylmen iske jaratqan kisiniń baılyǵy eselenedi.

Jınaq shynynda da, esýastan qashqan jandaı, qamqor qojaıynǵa sytylyp ketedi. Baılyqpen isi bolǵan adamnyń keńesine qulaq asatyn jan, óz jınaǵyn táýekelge salmaıdy, oǵan qaýypty jolatpaı, molaıýyna qýana qol jetkizedi.

BAILYQTYŃ TÓRTİNSHİ ZAŃY

Ózine beıtanys iske urynǵan adamnyń baılyǵy qoldan sýsyıdy.

Jınaq kórmegen adamnyń qolyndaǵy baılyq kez kelgen múmkindikti paıdaly etip kórsetedi. Alaıda, ol múmkindikterdiń kópshiligi jınaqqa qater tóndiredi. Eger de ol múmkindikterdi tájirıbeli kisiler saraptaıtyn bolsa, olar paıdaǵa jaraıtyn mursattyń az ekenine kóz jetkizer edi. Sondyqtan da ózdigimen ózine beıtanys iske qol artatyn jınaq ıesi kóbine tájirıbesizdigi saldarynan qolda baryn shashyp tynady. İstiń mánisin biletinder keńesine júginip jınaǵyn jaratqan jan ǵana danalyqqa jol salady.

BAILYQTYŃ BESİNSHİ ZAŃY

Qoldan kelmeıtin iske urynǵan bolmasa alaıaqtar men qýlardyń qarmaǵyna túsken nemese tájirıbesizdigi men qıalı qylyǵy kesirinen tez baıýǵa umtylǵan adam baılyǵynyń berekesi qashady.

Jınaǵy bar adamǵa ylǵı da syıqyrǵa toly ertegideı aldamshy usynystar túsedi. Olarǵa qarap, sheksiz baılyqty syıqyrly kúsh qana qolǵa túsiretindeı kórinedi .Biraq ta ondaı josparǵa qalaı muqıat úńilseń, tez baıytatyn ol isterdiń sonshalyqty táýekelge toly ekenine kóz jetkizýge bolar edi.

QARYZ jaıly

Jastyq shaqta adam táýekelshil keledi. Baılyqqa da, aldamshy ıgilikke de jeńil jol izdeıdi. Tezirek baıý úshin jastar oılanbastan qaryzǵa batyp jatady. Ómirdi bastamaı jatyp, olar senimsiz qaryzdyń bir tússeń shyǵa almaıtyn tereń quz ekenin sezbeıdi. Ol - túnek tuńǵıyq qoı.

Aqshany qaryzǵa berý qıyn emes, biraq oısyz bere salǵan aqshany keri qaıtarý — qıynnyń qıyny. Bilikti molaıtýshy aqshasyn bosqa táýekelge tikpeıdi, oǵan qaıtarym kepili kerek.

Aqshany qaryzǵa berý — teńiz keshken ańǵal saparshyny jartasqa soqtyratyndaı aldamshy jaıt.

Jasandy týystyq sezimge berilý kerek emes. Eger de týysyńa janashyrlyq jasaǵyń kelse, ony basqa jolmen, qolda bar jınaǵyńdy táýekelge tikpeıtindeı, iste. Altynnyń saqtaı almaıtyn adamnyń qolynan aldy-artyna qaramaı ketetinin umytpa. Odan da, ózgeniń aqshańdy qalaı joǵaltyp jatqanyn baqylap otyrǵannan, ony óziń jumsaǵanyń jón ǵoı.

Ózderi istiń retin bilmeıtin jáne seniń aqshańdy táýekelge tigip baıyǵysy kelip, bas qatyratyndarǵa basyń aınalmasyn. Olardyń qurǵaq ýádesi seniń jıǵan-tergenińdi bir sátte-aq, joıýy múmkin. Onan da isi ońǵa basqandarmen birge bolǵanyń abzal. Biligi men tájirıbesiniń arqasynda olar saǵan aqshańdy da saqtaıdy, mol tabysqa da keneltedi. Osy jolmen ǵana kútpegen oljaǵa kenelgen kóp adamdardyń jiberetin qatesine jolamaısyń.

ÚLKEN ÓKİNİSHTEN, BOLMASHY SAQTYQ ARTYQ

Qaryzǵa belshesinen batyp, keıin qaıtaryp, mol baılyqqa jetken adamnyń jospary

Birinshiden, jospar meniń bolashaq ıgiligime negiz qalaıdy. Ol úshin ár tabysymnyń onnan bir bóligin jınaımyn ári ony saqtaımyn.

Ekinshiden, óz tabysymnyń onnan jeti bóligin januıamnyń qajetine, kıim-keshek pen azyqqa, sondaı-aq, az bóligin ómirimizdiń lázzaty men qýanyshyna jumsaımyn. Biraq, bul paıdaly shyǵyndardyń tabystyń onnan jetiden artpaıtynyn muqıat qadaǵalaımyn. Jospardyń sáttiligi de sonda bolmaq. Men bólingen qarjyǵa ǵana tirlik etip, qarjy jetpeıtin eshbir nárseni satyp almaýym kerek.

Úshinshiden, jospar boıynsha, tabysymnan qaryzdy qaıtaryp otyrýym qajet.

Sol sebepti, aı tolysqanda, tabysymnyń onnan eki bóligin maǵan senip qaryz bergenderge ádil túrde bólip otyrýym kerek. Osylaısha, belgili bir ýaqyttan soń meniń qaryzymnyń bári qaıtarylady.

Bul adam týra osy josparmen júrip, buljytpaı oryndap qaryzdarynan qutylǵan. Ári kedeı qul dárejesinen shirigen baılardyń qataryna deıin kóterilgen. Osy deńgeıge jetýine arqaý bolǵan osy jospar ekendigin ózi qýana otyryp jazypty.

«Biraq másele mende emes, maǵan sáttilik ápergen josparda ǵoı. Ol maǵan barlyq qaryzdan qutylýǵa jol ashty, al ámıanyma syńǵyrlaǵan altyn men kúmis toltyrdy. Bul jospardy ómirden óziniń mol sybaǵasyn alǵysy keletin árkimge de usynar edim», — depti.

Joǵaryda biz jazǵan zańdylyqtar men erejelerdi qoldaný ıakı qoldanbaý óz erkińizde. Degenmen, osy erejelerdi qoldana otyryp, ejelgi Vavılondaǵy kedeı adamdar baılyqqa, qarjylaı táýelsizdikke qol jetkizgen. Bul ótken zamannyń erejesi búgingi naryqqa múldem kelmeıdi dep te oılarsyz. Alaıda osy zańdylyqtarmen tanysqannan keıin Kleıson ony ómiriminde synap kórgisi kelgen. Sebebi ózi sol ýaqytta qaryzǵa belshesinen batyp qınalyp júrgen kezi eken. Zańdylyqtardy buljytpaı oryndaǵan kezde ol osylardy jumys isteıtindigin aıta otyryp, osy zańdylyqtardy jazǵan Vavılondyq dana baılarǵa alǵysyn jetkizipti.

Qanıa Tabys

---