Hımıalyq reaksıalardyń jylý effektisi. Hımıalyq reaksıalardyń jyldamdyǵy
Hımıalyq reaksıalardyń jylý effektisi. Hımıalyq reaksıalardyń jyldamdyǵy
Hımıa 10 - synyp
Bilimdilik maqsaty:
damytýshylyq:
tárbıelik: «Hımıalyq reaksıa jyldamdyǵy» týraly alǵan bilimderin ary qaraı jetildirý, hımıalyq reaksıa jyldamdyǵyna áser etýshi faktorlar, áser etýshi massalar zańy týraly jáne Vant - Goff erejesin túsindire otyryp, bilimdi qalyptastyrý; Hımıalyq reaksıanyń jyldamdyǵyna áser etýshi faktorlardy túsindire bilý, qorytyndylaý.
Quramy men qasıetteri, krıstal tory arasyndaǵy baılanysqa kóńil aýdarý, este saqtaý, kóńil aýdarý qabiletterin damytý;
Sabaq ýaqytyn baǵalaýǵa úıretý, eńbekqorlyqqa jáne pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Sabaq tıpi: Jańa sabaq túsindirý
Sabaq ótkizilý túri: Muǵalimniń aýyzsha túsindirýi, kitappen óz betinshe jumys isteý, jattyǵýlar oryndaý, 11 - B - 2 kórsetý.
Quraldar men reaktıvter: ınteraktıvti taqta, 11 - B - 2
Uıymdastyrý kezeńi: (Sabaqtyń maqsaty men kezeńderin anyqtaý.)
- sabaqta qalypty jumys isteýge múmkindik jasaý;
- oqýshylardy psıhologıalyq daıyndaý.
Amandasý. Oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn tekserý. Oqýshylardyń kóńilin sabaqqa aýdarý. Sabaqtyń jalpy maqsatyn ashý, ony ótkizý josparyn kórsetý.
Úı tapsyrmasyn tekserý kezeńi:
Sabaqtyń bilimdilik maqsaty:
- úı tapsyrmasynyń durys, tolyq oryndalǵanyn tekserý;
- bilimderindegi ketken kemshilikterdi, tapsyrma oryndaý barysynda qıyndyqtardy anyqtaý;
- ketken kemshilikterdi joıý.
Aınalym boıynsha berilgen tapsyrmany tekserý.
Oqýshylardy bilimdi, sanaly jáne belsendi túrde meńgerýge daıyndaý kezeńi:
1. Sabaq taqyrybyn habarlaý. Oqýshylarmen birige otyryp sabaq maqsatyn aıqyndaý.
Jańa materıaldy oqyp úırenýdiń praktıkalyq qajettiligin kórsetý. Oqýshylardyń aldyna oqý problemasyn qoıý. Bilimdi jańǵyrtý.
(Aktýalızasıa )
Bilimdilik mindetteri:.
- oqýshylardyń bilim alýǵa degen ynta - yqylasyn jumyldyrý.
- oqýshylardy bilim alýdyń maqsattaryn anyqtaýǵa;
- oqýshylardyń materıaldy bir mezgilde qabyldaýy, oı qorytyndylaryn jasaýy, jalpylaı jáne júıeleı bilýi.
2. Oqytý problemalary:
Hımıalyq reaksıanyń jyldamdyǵy
1. Bilimdi jańǵyrtý:
Jeke suraqtar qoıý:
* Hımıalyq reaksıalar birdeı jaǵdaıda júre me?
Hımıalyq reaksıalardyń jyldamdyǵyna ne áser etedi?
Jańa sabaqty túsindirý kezeńderi:
Bilimdilik mindetteri:
Berilgen materıaldy oqýshylardyń qabyldaýyn este saqtaýyn qamtamasyz etý;
- oqýshylardyń bilimdi qabyldaýyna, alǵan bilimnen qorytyndy
shyǵarýǵa, júıeleýge qajetti túrli ádis – tásilderdi úıretý;
- oqýshylardyń bilimdi qaıta jańǵyrtý ádisterin qabyldaýy; berilgen oqý materıalyn óz betinshe uǵynýǵa, túsinikterdi, zańdardy, anyqtamalardy fılosofıalyq turǵydan túsinýge kómek jasaý.
2. Muǵalimniń túsindirýi:
Hımıalyq reaksıalardyń jyldamdyǵyn oqytatyn bólim hımıalyq kınetıka dep atalady. Reaksıa jyldamdyǵy bul árekettesýshi zattardyń belgili ýaqyt birliginde bireýiniń konsentrasıasynyń ózgerýi. 4. 1. Hımıalyq reaksıanyń jyldamdyǵy
Hımıalyq reaksıanyń jyldamdyǵyn zertteıtin hımıanyń bólimin — hımıalyq kınetıka dep ataıdy. Hımıalyq reaksıanyń jyldamdyǵy dep ýaqyt birliginde árekettesetin zattardyń nemese reaksıa ónimderiniń bireýiniń konsentrasıalarynyń ózgerýin aıtady. Bul kezde reaksıaǵa qatysatyn zat qandaı bolsa da báribir: olardyń barlyǵy ózara reaksıa teńdeýimen baılanysqan, sondyqtan olardyń bireýiniń konsentrasıasynyń ózgerýi boıynsha qalǵandarynyń konsentrasıasynyń ózgerýi týraly aıtýǵa bolady. Ádette konsentrasıa mol/l, al ýaqyt sekýndpen nemese mınýtpen órnekteledi.
A+B=C+D teńdeýi boıynsha ótetin reaksıanyń jyldamdyǵyn jalpy túrde qarastyraıyq. A zaty jumsalǵan saıyn reaksıa jyldamdyǵy kemıdi, A zatynyń konsentrasıa - cynyń belgili bir t1 ýaqyt kezeńinde S1 shamasymen ólshenedi, al t2 kezeńinde S2 - ge teń, sonda t = t2 - t1 ýaqyt aralyǵynda zattardyń konsentrasıasynyń ózgerýi C = C2 – C1 quraıdy, osydan reaksıanyń ortasha jyldamdyǵy ( v ) mynaǵan teń:
Mınýs belgisi A zatynyń konsentrasıasy kemigenine saı, ıaǵnı s2 – c1 aıyrmasy teris mándi bolǵanda qoıylady, óıtkeni reaksıa jyldamdyǵy tek oń shamaly bolady.
Hımıalyq reaksıalar gaz qospasynyń nemese eritindiniń kóleminde jáne qatty zattyń betinde júredi. Osyǵan baılanysty reaksıa jyldamdyǵy týraly máseleni qarastyrǵanda gomogendi júıede (gomogendi reaksıalar) júretin reaksıany jáne geterozegendi júıede (geterogendi reaksıa) júretin reaksıalardy aıyryp alý kerek. Bir faza - dan turatyn júıeni gomogendi, birneshe fazadan turatyn júıeni geterogendi dep ataıdy.( Faza - júıeniń bóligi, onyń basqa bólikterinen bóliný beti arqyly bólingen)
Goıogendi reaksıanyń jyldamdyǵy dep júıeniń belgili bir kóleminde ýaqyt birligi ishinde reaksıaǵa qatysqan nemese reaksıa kezinde túzilgen zattyń mólsherin aıtady.
Ony matematıkalyq túrde bylaı órnekteıdi:
Atyraý oblysy, Atyraý qalasy,
Atyraý energetıka jáne qurylys kolejiniń
bıologıa jáne hımıa páni oqytýshysy
Nazarova Shynar Talǵatqyzy
Hımıa 10 - synyp
Bilimdilik maqsaty:
damytýshylyq:
tárbıelik: «Hımıalyq reaksıa jyldamdyǵy» týraly alǵan bilimderin ary qaraı jetildirý, hımıalyq reaksıa jyldamdyǵyna áser etýshi faktorlar, áser etýshi massalar zańy týraly jáne Vant - Goff erejesin túsindire otyryp, bilimdi qalyptastyrý; Hımıalyq reaksıanyń jyldamdyǵyna áser etýshi faktorlardy túsindire bilý, qorytyndylaý.
Quramy men qasıetteri, krıstal tory arasyndaǵy baılanysqa kóńil aýdarý, este saqtaý, kóńil aýdarý qabiletterin damytý;
Sabaq ýaqytyn baǵalaýǵa úıretý, eńbekqorlyqqa jáne pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Sabaq tıpi: Jańa sabaq túsindirý
Sabaq ótkizilý túri: Muǵalimniń aýyzsha túsindirýi, kitappen óz betinshe jumys isteý, jattyǵýlar oryndaý, 11 - B - 2 kórsetý.
Quraldar men reaktıvter: ınteraktıvti taqta, 11 - B - 2
Uıymdastyrý kezeńi: (Sabaqtyń maqsaty men kezeńderin anyqtaý.)
- sabaqta qalypty jumys isteýge múmkindik jasaý;
- oqýshylardy psıhologıalyq daıyndaý.
Amandasý. Oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn tekserý. Oqýshylardyń kóńilin sabaqqa aýdarý. Sabaqtyń jalpy maqsatyn ashý, ony ótkizý josparyn kórsetý.
Úı tapsyrmasyn tekserý kezeńi:
Sabaqtyń bilimdilik maqsaty:
- úı tapsyrmasynyń durys, tolyq oryndalǵanyn tekserý;
- bilimderindegi ketken kemshilikterdi, tapsyrma oryndaý barysynda qıyndyqtardy anyqtaý;
- ketken kemshilikterdi joıý.
Aınalym boıynsha berilgen tapsyrmany tekserý.
Oqýshylardy bilimdi, sanaly jáne belsendi túrde meńgerýge daıyndaý kezeńi:
1. Sabaq taqyrybyn habarlaý. Oqýshylarmen birige otyryp sabaq maqsatyn aıqyndaý.
Jańa materıaldy oqyp úırenýdiń praktıkalyq qajettiligin kórsetý. Oqýshylardyń aldyna oqý problemasyn qoıý. Bilimdi jańǵyrtý.
(Aktýalızasıa )
Bilimdilik mindetteri:.
- oqýshylardyń bilim alýǵa degen ynta - yqylasyn jumyldyrý.
- oqýshylardy bilim alýdyń maqsattaryn anyqtaýǵa;
- oqýshylardyń materıaldy bir mezgilde qabyldaýy, oı qorytyndylaryn jasaýy, jalpylaı jáne júıeleı bilýi.
2. Oqytý problemalary:
Hımıalyq reaksıanyń jyldamdyǵy
1. Bilimdi jańǵyrtý:
Jeke suraqtar qoıý:
* Hımıalyq reaksıalar birdeı jaǵdaıda júre me?
Hımıalyq reaksıalardyń jyldamdyǵyna ne áser etedi?
Jańa sabaqty túsindirý kezeńderi:
Bilimdilik mindetteri:
Berilgen materıaldy oqýshylardyń qabyldaýyn este saqtaýyn qamtamasyz etý;
- oqýshylardyń bilimdi qabyldaýyna, alǵan bilimnen qorytyndy
shyǵarýǵa, júıeleýge qajetti túrli ádis – tásilderdi úıretý;
- oqýshylardyń bilimdi qaıta jańǵyrtý ádisterin qabyldaýy; berilgen oqý materıalyn óz betinshe uǵynýǵa, túsinikterdi, zańdardy, anyqtamalardy fılosofıalyq turǵydan túsinýge kómek jasaý.
2. Muǵalimniń túsindirýi:
Hımıalyq reaksıalardyń jyldamdyǵyn oqytatyn bólim hımıalyq kınetıka dep atalady. Reaksıa jyldamdyǵy bul árekettesýshi zattardyń belgili ýaqyt birliginde bireýiniń konsentrasıasynyń ózgerýi. 4. 1. Hımıalyq reaksıanyń jyldamdyǵy
Hımıalyq reaksıanyń jyldamdyǵyn zertteıtin hımıanyń bólimin — hımıalyq kınetıka dep ataıdy. Hımıalyq reaksıanyń jyldamdyǵy dep ýaqyt birliginde árekettesetin zattardyń nemese reaksıa ónimderiniń bireýiniń konsentrasıalarynyń ózgerýin aıtady. Bul kezde reaksıaǵa qatysatyn zat qandaı bolsa da báribir: olardyń barlyǵy ózara reaksıa teńdeýimen baılanysqan, sondyqtan olardyń bireýiniń konsentrasıasynyń ózgerýi boıynsha qalǵandarynyń konsentrasıasynyń ózgerýi týraly aıtýǵa bolady. Ádette konsentrasıa mol/l, al ýaqyt sekýndpen nemese mınýtpen órnekteledi.
A+B=C+D teńdeýi boıynsha ótetin reaksıanyń jyldamdyǵyn jalpy túrde qarastyraıyq. A zaty jumsalǵan saıyn reaksıa jyldamdyǵy kemıdi, A zatynyń konsentrasıa - cynyń belgili bir t1 ýaqyt kezeńinde S1 shamasymen ólshenedi, al t2 kezeńinde S2 - ge teń, sonda t = t2 - t1 ýaqyt aralyǵynda zattardyń konsentrasıasynyń ózgerýi C = C2 – C1 quraıdy, osydan reaksıanyń ortasha jyldamdyǵy ( v ) mynaǵan teń:
Mınýs belgisi A zatynyń konsentrasıasy kemigenine saı, ıaǵnı s2 – c1 aıyrmasy teris mándi bolǵanda qoıylady, óıtkeni reaksıa jyldamdyǵy tek oń shamaly bolady.
Hımıalyq reaksıalar gaz qospasynyń nemese eritindiniń kóleminde jáne qatty zattyń betinde júredi. Osyǵan baılanysty reaksıa jyldamdyǵy týraly máseleni qarastyrǵanda gomogendi júıede (gomogendi reaksıalar) júretin reaksıany jáne geterozegendi júıede (geterogendi reaksıa) júretin reaksıalardy aıyryp alý kerek. Bir faza - dan turatyn júıeni gomogendi, birneshe fazadan turatyn júıeni geterogendi dep ataıdy.( Faza - júıeniń bóligi, onyń basqa bólikterinen bóliný beti arqyly bólingen)
Goıogendi reaksıanyń jyldamdyǵy dep júıeniń belgili bir kóleminde ýaqyt birligi ishinde reaksıaǵa qatysqan nemese reaksıa kezinde túzilgen zattyń mólsherin aıtady.
Ony matematıkalyq túrde bylaı órnekteıdi:
Atyraý oblysy, Atyraý qalasy,
Atyraý energetıka jáne qurylys kolejiniń
bıologıa jáne hımıa páni oqytýshysy
Nazarova Shynar Talǵatqyzy
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
