InfoHub Logo

كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ادەبيەتى 6 سىنىپ
تاقىرىپتار:
6 - ساباق. «الپامىس باتىر» جىرى.
7 - ساباق. «الپامىس باتىر» جىرىنداعى كەيىپكەرلەر
8 - ساباق. ادەبيەت تەورياسى.
9 - ساباق. «كۇلتەگىن» جىرى
10 - ساباق. ءتىل ۇستارتۋ.

7. ساباقتىڭ وتىلەتىن مەرزىمى:
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «الپامىس باتىر» جىرىنداعى كەيىپكەرلەر
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: جىردىڭ مازمۇنى مەن يدەياسىن يگەرتە وتىرىپ، "الپامىس باتىر" جىرىنداعى الپامىس بەينەسىن سىني تۇرعىدا تالداۋ ارقىلى جان - جاقتى اشۋ، مەڭگەرتۋ. ول بەينەنىڭ حالىقتىڭ الىپ قۋاتىنىڭ، قاجىماس قايراتىنىڭ، سارقىلماس كۇشىنىڭ كوركى ەكەندىگىن دالەلدەۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: توپپەن جۇمىس نەگىزىندە الپامىس بەينەسىنە ءتان قاسيەتتەردى سارالاي تالداتا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ سىن تۇرعىسىنان ويلاۋىن دامىتۋ، ولاردىڭ كوركەم سويلەۋ مەن كوركەم جازۋ شىعارماشىلىعىن ارتتىرۋ.
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، باتىرلىققا ءتان قاسيەتتەرگە باۋلۋ. ءوز وتانىن، تۋعان ەلىن ءسۇيىپ، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: تالداۋ
ساباقتا قولدانىلاتىن ستراتەگيالار:
1) "سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ" باعدارلاماسى بويىنشا
ا) وي قوزعاۋ
ءا) توپتاستىرۋ
ب) قاراما - قارسى ەلەمەنتتەر
2) "وقۋشىلاردىڭ كوركەم سويلەۋ مەن جازۋ شىعارماشىلىعىن دامىتۋ" باعدارلاماسى
بويىنشا
ا) عىلىمي تالداۋ
3) تۋمالى بەينە
ب) ءتۇيىندى سوزدەر

ۆ) دىبىستار سويلەيدى
ساباقتىڭ جابدىقتالۋى، كورنەكىلىگى: "الپامىس باتىر" بەينەسى سالىنعان پلاكات، ناقىل سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار، ماگنيتوفون، كاسەتا، سىبىزعى، اق قاعازدار، ماركەرلەر.
ءپان ارالىق بايلانىس: تاريح، اۋەز ونەرى، بەينەلەۋ ونەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) سالەمدەسۋ.
ە) كەزەكشى مالىمدەمەسى.
ب) جۋرنال بويىنشا تۇگەلدەۋ.
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
ا)"الپامىس باتىر" جىرىنىڭ جالپى مازمۇنى جايلى سۇراۋ.
ءا) سۇراق قويۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەكسەرۋ.
3) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
الپامىس باتىر. قازاق ەلى ءوز ارمانىنداعى ەردىڭ، باتىردىڭ وبرازىن ءبىر الپامىسقا بىرىكتىرە سومداعان. الپامىستىڭ بار كۇش - قۋاتى وتانىنا ارنالادى. الپامىستىڭ اكە - شەشەسى ونى سونشا تىلەپ بارىپ، اڭساپ كورەدى. الپامىس ەرەكشە كۇشتى بولىپ وسەدى. ونىڭ ءبىرىنشى ەرلىگى كەمپىر ايتقان «السايشى گۇلبارشىندى، قۋ جۇگەرمەك» دەگەن سوزىنەن سوڭ، قالىڭدىعىن ىزدەپ شىققاندا كورىنەدى. گۇلبارشىندى الماق بولىپ، سارىباي اۋىلىن قاماپ جاتقان قالماقتى شابادى. دەمەك، الپامىس — سۇيگەنى ءۇشىن ەش نارسەدەن شوشىماس، عاشىقتىق ءۇشىن باسىن تىككەن جان. گۇلبارشىندى الىپ ەلىنە كەلسە، ءوز جۇرتىن تايشىق حان شاۋىپ، مال - مۇلكىن الىپ كەتىپتى. تايشىق تا الپامىستىڭ كەلەرىندە ءتۇس كورىپ، سەزىپ ساسادى. بۇدان الپامىس اتاعى الىس كەتكەن باتىر ەكەنى بىلىنەدى. «باتىر اڭعال» دەگەندەي جولدا تايشىق جىبەرگەن مىستان كەمپىر سوزىنە الدانىپ اراق ءىشىپ، قاپىدا جاۋ قولىنا تۇسەدى. وسى كەزدە الپامىستىڭ ايرىقشا قاسيەتتەرى كورىنەدى.
زىنداندا جاتقان الپامىسقا قاراكوزايىمداي تايشىقتىڭ قىزى عاشىق بولادى. قويشى كەيقۋاتتىڭ سىرناي تارتار ونەرى ارقىلى، قاراكوزايىمنىڭ كومەگىمەن، سىرناي تارتار ونەرى ارقىلى بوستاندىققا شىعادى.
تۋعان ەلىنە كەلگەن الپامىس قورلىقتا جۇرگەن اتا - اناسىن، قارىنداسىن كورىپ ەگىلەدى. وسىدان ونىڭ ادامدىق قاسيەتى، نازىك جۇرەگى كورىنەدى.
جارى. تۇلپارى. الپامىستى شىن سۇيەتىن، اتاستىرعان اتا سالتىن قادىرلەيتىن جان — گۇلبارشىن. ول قارامانداي باتىر كەلىپ اكەتەم دەگەندە كونبەيدى. ۇلتانداي قۇل الام دەگەندە بارمايدى. ويتكەنى ول — ادامدىقتىڭ سيمۆولى. بار ءومىرىن جارىنا ارناعان ادال جولداس ەكەنىن تانىتادى.
شۇبار جاي ات ەمەس، ول مىستاننىڭ ارام ەكەنىن ءبىلىپ مىنگىزبەيدى. تايشىق حان قانشا قيناسا دا، بايشۇبار ەشكىمدى جانىنا جولاتپايدى. بايشۇبار — الپامىستاي ەرگە لايىق ات.
قارامان — الپامىستىڭ مايداندا جولىقتىرعان، جاۋدى ەرلىكپەن جەڭىپ، دوستىعىن مويىنداتقان باتىر. قارامان ەرلىكتى عانا باعالايتىن، الپامىس ءۇشىن مۇسىلمان دىنىنە كىرگەن، سول جولدا بالاسى مەن تۇلپارى قۇرباندىققا شالىپ، دوستىققا ادالدىعىن تانىتقان ەر ەكەنىن كورسەتەدى.
جىرداعى كەيقۋات قاراپايىم قويشى بولا تۇرا الپامىستىڭ ەر ەكەنىن تانىپ، كومەكتەسىپ كەيىن حان ورنىنا حان بولادى.
قاراكوزايىم — الپامىسقا عاشىق بولعان، تايشىق حاننىڭ جاۋلىقتان ماحابباتتى بيىك قويعان، سول جولدا ءبارىن قۇربان ەتكەن سۇلۋ قىز.
ۇلتان — بۇعان دەيىنگى جىرلاردا كەزدەسپەگەن ەرەكشە بەينە. ول — بار زۇلىمدىعىن جاۋعا ەمەس، ءوز تۋعانىنا جۇمساعان، اسىراپ العان اكەسى بايبورىگە الپامىس جوقتا تۇيە باقتىرىپ، قۇلتايدى قويعا جۇمساپ، الپامىستىڭ بالاسى جادىگەردى اياق - قولىن كىسەندەپ قوزى باقتىرىپ، انالىقتى كۇڭ ەتىپ، گۇلبارشىندى الماقشى بولعان جات باۋىر جان. ول — ىشتەن شىققان جاۋ.
مىستان — جامان قاسيەتتەردى بويىنا الجىعان، ەل جيىركەنەر بەينە. «قاباعى تىرىسقان، كورىنگەنمەن ۇرىسقان، تىزەسىنە شەكپەنى جەتپەگەن، باسىنان جامانشىلىق كەتپەگەن، ءبىر شيرەك بويى بار، ادام تاپپاس ويى بار»— دەپ جىرلاۋشى ونى جەك كورە، ۇناتپاي سۋرەتتەيدى.
زالىم مىستان الپامىستى كۇشپەن ەمەس، ايارلىقپەن ءتاتتى سويلەپ، الداپ قولعا تۇسىرەدى. ءبىراق ءبارىبىر سوڭىندا يت ولىممەن ولەدى.

قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:— "وي قوزعاۋ" ستراتەگياسى.
ەردىڭ باعىن اشپاسا، ەر مۇراتقا جەتەر مە؟! ەرىنىڭ ساعىن سىندىرسا،
ەل مۇراتقا جەتەر مە؟! - دەپ ايتەكە بي ايتقانداي، ەلىن، جەرىن جاۋدان قورعاپ، ەلىنە بوستاندىق. بىرلىك سىيلاعان باتىرلاردىڭ ءبىرى - الپامىس.
"توپتاستىرۋ" ستراتەگياسى بويىنشا الپامىس باتىرعا سيپاتتاما بەرۋ.
الپامىس
↓
باتىر
نازىك جۇرەكتى جان
ارلى
ونەرلى
ايلالى
اڭعال

II. ماعىنانى تانىتۋ
سىنىپ 5 توپقا بولىنەدى. ءار توپقا الپامىس بەينەسىن تالداتۋ تاپسىرمالارى بەرىلەدى.
1) "عىلىمي تالداۋ" ستراتەگياسى
I توپ - الپامىستىڭ باتىرلىعى
II توپ - ارلى باتىر
III توپ - اڭعالدىق - باتىرعا ءتان قاسيەتتىڭ ءبىرى
IV توپ - ايلالى، ونەرلى جان
V توپ - نازىك جۇرەكتى جان
ءار توپ الپامىسقا ءتان وسى قاسيەتتەردى پىكىرلەسە وتىرىپ، عىلىمي تۇرعىدا تالداپ شىعادى.
2) "تۋمالى بەينە" ستراتەگياسى IV توپتىڭ وقۋشىلارى الپامىستىڭ ونەرلى
ەكەندىگىن "تۋمالى بەينە" ستراتەگياسى ارقىلى "كۇيدىڭ قۇدىرەتى " اتتى كورىنىسپەن دالەلدەپ
شىعادى.
3) "ءتۇيىندى سوزدەر" ستراتەگياسى
عىلىمي تالداۋدان كەيىن ءار توپ وقۋشىلارىنان ءوز تاڭداۋلارىنداعى ەڭ ءتۇيىندى سوزدەردى اتاۋلارىن تالاپ ەتەمىن. مىسالى:
I توپ - باتىرلىق
II توپ - ارلىلىق III توپ - اڭعالدىق
IV توپ - ونەرپازدىق V توپ - مەيىرىمدىلىك
الدىمەن ءبۇل سوزدەردى "توپتاستىرۋ" ءادىسى بويىنشا سيپاتتاپ جازادى. كەيىننەن سيپاتتاماداعى سوزدەردى بايلانىستىرا وتىرىپ، (ءبىر - ەكەۋىن قولدانسا دا بولادى)، سول سوزدەردىڭ وي تۇجىرىمىن جازادى. مىسالى:
باتىرلىق
↓
ەر ادامعا ءتان قاسيەت
ەرجۇرەكتىلىك
وتانشىلدىق
نامىسشىلدىق
مەيىرىمدىلىك

باتىرلىك - ەرجۇرەكتىلىكتەن تۋعان ەر ادامعا ءتان قاسيەت.
4) "قاراما - قارسى ەلەمەنتتەر" ستراتەگياسى
تاقتادا "الپامىس - دوسقا بەرىك، جاۋعا - مەيىرىمسىز باتىر" جازۋىنا نازار اۋدارايىق.
جىرداعى الپامىس بەينەسى ونداعى كەيىپكەرلەر ىستەرىنەن ءوربىپ وتىرادى. سوندىقتان سول
كەيىپكەرلەردى قاراما - قارسى ەلەمەنتتەر" ستراتەگياسى ارقىلى بەينەلەيىك.
دوس جاۋ
گۇلبارشىن مىستان كەمپىر
قاراكوزايىم. تايماس
كەيقۋات تايشىقحان
قارامان ۇلتان
بايشۇبار
جاقسىلىق جاماندىق
قايىرىمدى قايىرىمسىز
شىنشىل الدامپاز

III. وي - تولعانىس "دىبىستار سويلەيدى" ستراتەگياسى
ا — ايلالى
ل – لاپىلداعان
پ — پاتريوت
ا – ارلى
م — ماحابباتقا بەرىك
ى – ىنتالى
س – سانالى

مىنە، وسى سوزدەردەن - اق الپامىستىڭ قانداي باتىر ەكەندىگى كورىنىپ تۇر، بەينەسى اشىلىپ ءتۇر. ولاي بولسا، باتىرلىققا ءتان وسى قاسيەتتەر ءبىزدىڭ، ياعني قازاقستان ۇرپاقتارىنىڭ بويىنان تابىلا بەرسە ەكەن دەگەن تىلەك تۋادى. ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العالى بەرى جىلدان - جىلعا گۇلدەنىپ كەلەدى. وسى بەيبىتشىلىك ءومىردى بىزگە اپەرگەن ەلىمىزدىڭ الىپ باتىرلارى ەمەس پە؟ كان ە، سول باتىرلاردى اتاپ جىبەرەيىكشى. ءىۇ. ساباقتىڭ قورىتىندىسى:
اقسۇڭقار ۇشار جەم ءۇشىن، توقتاي الماي بارامىن،
تۋادى ەرلەر ەل ءۇشىن. اعايىن - تۋعان ەل ءۇشىن، - دەمەكشى، ەلىمىزدى، جەرىمىزدى
قورعاعان باتىرلار ءارقاشان ءوز وتانى ءۇشىن قانداي قيىنشىلىق بولسا دا جاۋعا كارسى ءتۇرا الادى. ءبىز دە سول باتىرلار سياقتى ءوز وتانىمىزدى قورعايىق، گۇلدەندىرەيىك!

ءۇ. ۇيگە تاپسىرما
"تۋادى ەرلەر ەل ءۇشىن" تاقىرىبىنا وي - تولعاۋ جازۋ. ءۇى. وقۋشىلار ءبىلىمىن باعالاۋ.
تەكسەردىم: