اشارشىلىق ناۋبەتى
قايران قازاق حالقى تاعدىرىنىڭ ەڭ ءبىر سوراقى دا ايانىشتى كورىنىسى 1921 – 1922جج.، 1931 – 1933جج. ارالىعىندا سۇم اشتىقتا ايقىن كورىنىس بەردى. تاريح بەتتەرىن پاراقتاپ اشىپ، وقيتىن بولساق ءدال قازاق حالقىنداي ءوزىنىڭ ۇلتانىندا، «اق بىلەكتىڭ كۇشىمەن، اق نايزانىڭ ۇشىمەن»جاۋلاپ الىنعان كەڭ بايتاق سارى دالاسىن جالداپ تۇرىپ، پاتشا وكىمەتىنىڭ وتارلىق قىسىم ساياساتىنىڭ قارماعىنا ءتۇسىپ، قۇلدىق ۇعىمى ساناسىنا كەلىپ تىرەلدى.
ەڭ ءبىر وكىنىشتىسى، پاتشا وكىمەتىنىڭ الاۋىز ساياساتى اسەرىنەن ءتىلى مەن ءدىنىنىڭ السىرەپ، وزگەنى نەگىز العاننان ۇلت بولىپ جويىلىپ كەتۋ ءقاۋپى تۇرعان ۋاقتا اشارشىلىقتىڭ اششى ۋى قازاق جەرىن ءبىر لەپپەن سەرپىپ، 2 – 3 ميلليونداي تازا قازاق حالقى جۇرتىنىڭ ءومىرىن الىپ كەتتى.
1931- 1933 جىلدارداعى ورىن العان اشتىق گولوششەكيننىڭ «اۋىلدى كەڭەستەندىرۋ» ساياساتىمەن تىعىز بايلانىستى بولدى. «قازاق جەرى ءالى دە توڭكەرىستى كورمەدى، قازاق حالقىنىڭ جارتىدان استامى باي – شونجار»، - دەپ تاركىلەۋىمەن دە قاتىستى ءجۇردى.ازىق تۇلىك سالىعى ءھام ازىق – تۇلىك سالعىرتى قازاق حالقىن تەنتىرەتىپ جىبەردى. وعان دالەل، ۇجىمداستىرۋ باسىندا 40،5ملن باس مال بار – تۇعىن، ال 1933 جىلدىڭ 1 – قاڭتارىندا 4،5 مالدىڭ قالعانى بار. اشتىق ناتيجەسى، كەلتىرىلگەن دەرەكتەر بويىنشا، 6،2 رەسپۋبليكا حالقىنىڭ 2،1 ميلليونى قىرىلدى دەپ كورسەتىلەدى.
ارنايى تاپسىرمامەن سارىسۋ اۋدانىندا بولعان و.جاندوسوۆتىڭ دەرەگى ادامدى ەسەڭگىرتەدى، سول ۋاقىتتىڭ شىندىعىن كورسەتەدى. ونداعان كۇندەر بويى جەرلەنبەگەن مايىتتەر، كۇيزەلىپ كەتكەندەردىڭ قولىنا نە تۇسسە دە، تۇگىن قالدىرماي جەپ قويۋىن، سۇيەك – ساياقتى جيناپ الىپ، جۇرەك جالعاۋ ءۇشىن، ودان سان مارتە سورپا قايناتاتىپ ىشەتىنىن، يتتەردى جەگەنىن جاسىرمايتىن ادام توبىن كورگەندىگىن جانە تاماق ورنىنا جارتىلاي وڭدەلگەن تەرىنى پايدالانعاندىعىن جازادى.
اشارشىلىق ءھام مەنىڭ ويىمشا، قازاق حالقىنىڭ ءاربىر تاۋقىمەتى دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيدە « جەڭىستى حالىق» دەپ اتالۋى ءتيىس، كۇنى بۇگىندە بۇل جۇتتىڭ «بولعان – بولماعاندىعى جايىندا ناقتى دەرەك جوق» ياكي «اشارشىلىق وقيعاسىن قايتا ايتىپ قاجەتى جوق» دەگەن سىندى ويعا قونىمسىز ۇعىمداردى ايتىپ جاتقانى جالعان ەمەس، اقيقات. ارينە، اشارشىلىققا ارنالىپ «زۇلمات» سۇقباتى قاتىسقان فيلمدەر جارىق كورىپ وتىر ءھام «ۇلى دالا زارى» ءفيلمى دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيدە جوعارى باعالانىپ وتىر، ءبىزدىڭ ارينە، ونىڭ باعالاندىعى ەمەس، حالىقتىڭ ايانىشتى ءومىرىن ءھام سول جىلداردا قازاق حالقىنىڭ دەموگرافياسىنا ايتارلىقتاي نۇسقان كەلگەندىگىن جانە بۇل وقيعانىڭ قايتالانباسىن قامتاماسىز ەتىپ، تاريحتىڭ قان قىزىل كۇنىن جادىدا توقۋ دەپ ويلايمىن.
بۇگىنگى كۇندە، الاش ازاماتتارىنىڭ، ەلىنىڭ جۇرەگىندە ويىپ تۇرىپ ورىن الاتىن قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ پاتشا ۇكىمەتىنە قارسى تۇرىپ، جازىقسىز باسشى – اتامان قايراتكەرلەرىنىڭ وققا ۇشۋى – ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىكتىڭ ناق كورىنىسى. وسىنى جاستار، قازاق ۇرپاعى ءبىلۋى قاجەت، ەل مەن جەردىڭ ەگەمەندىگىن قاستەرلەپ، الاش ازاماتتارىنىڭ رۋحىن كوككە كوتەرىپ، ىزگى دارا جولدى جالعاستىرىرار ۇلگىلى ۇرپاق بولۋىمىز شارت. وزىمىزگە بەلگىلى ءبىلىم مەن تاربيە،ۇلتقا قىزمەتتى تۋ ەتىپ – العا ءجۇرۋ جارقىن بولاشاقتى كورسەتەر جول ەكەنىڭ ءاربىر قازاق بالاسى ۇعىنعانى ءجون.
ءيا، شىرىلداعان نارەستە، قان قاقساعان قازاق دالاسى، انانىڭ كوز الدىندا شەتىنەگەن بالالارى، ءبىر ءتۇيىر نانعا زار بولعان كۇن – سول كۇن، سول توزاقتى كۇن.
سۇلتان باعدات سۇلتان قىزى
جۋرناليستيكا فاكۋلتەتى
1 - كۋرس ستۋدەنتى
You Might Also Like
