باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ارتىندا قالعان وسيەت، ناقىل، قاناتتى سوزدەر
باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ارتىندا قالعان وسيەت، ناقىل، قاناتتى سوزدەر
باتىردان قالعان وسيەت
قازاقتىڭ باۋىرجان مومىشۇلىنداي ۇلى پەرزەنتىن تانىستىرىپ جاتۋ ارتىق. ەل ونىڭ ەرلىگىن، جازعان كىتاپتارىن ءبارى بىلەدى. ونىڭ ءمىردىڭ وعىنداي قاناتتى سوزدەرى دە حالىقتىڭ اۋزىندا ءجۇر. سويتسە دە سول سوزدەردى جۇيەلەپ بەرىپ، جيناقتاسا، ول جاڭا ءبىر سيپاتقا ەنىپ، حالقىمىزدىڭ باتىر ۇلىنىڭ ابىزدىق قىرىن اشا تۇسەدى ەكەن.
بۇل ىسپەن اسەم سادىقوۆا مەكتەپتە جۇرگەن كەزىنەن اينالىسقان ەكەن دەسەك، بۇگىندە اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءۇشىنشى كۋرس ستۋدەنتى جيناقتاعان باۋكەڭنىڭ قاناتتى سوزدەرىنىڭ باسى اجەپتەۋىر قۇرالىپ قالىپتى. ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، جاس زەرتتەۋشى بۇل سوزدەردى باتىر اتاسىنىڭ قولىنا تۇسكەن شىعارمالارىنان تۇزگەن. ءبىراز كىتاپتارى، ءتۇرلى باسپاسوزدە جاريالانعان شىعارمالارى وعان جەتپەگەنى دە انىق. باتىردىڭ تۋعانىنا ءجۇز جىل تولۋىنا وراي ونىڭ 30 تومدىق شىعارمالار جيناعى شىعاتىنىن ەستىگەن اسەم بۇل ءىسىن ودان ءارى جالعاستىراتىنىن ايتادى. ازىرگە جاس زەرتتەۋشى جيناعان باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ قاناتتى سوزدەرىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنعاندى ءجون كوردىك.
ەرلىك – تاربيە جەمىسى.
جاۋىنگەرلىك تاربيە اسكەري كيىمدە ەمەس، جورگەكتە جاتىر.
سولداتتىڭ اناسى – وتاننىڭ اناسى.
اقىلدى كىسىنىڭ ءسوزى دە، ءوزى دە سۇيكىمدى.
جاقسى سولدات كومانديرگە ۇستاز، ال، جامان، اقىماق گەنەرال كوماندير تۇگىلى سولداتقا ۇستاز بولا المايدى.
سوعىستىڭ زاڭى – وتە قاتال زاڭ.
بىرەۋدىڭ قاتەسىن ورىنسىز كەشىرۋگە بولمايدى.
اقكوڭىل دەگەن نارسەنىڭ ەكى ءتۇرى بار: اڭعال اقكوڭىل، اقىلدى اقكوڭىل.
جالتاقتاردىڭ كوبى اقىماق، اكىمقۇمار كەلەدى.
ورىندى ىسكە، پايدالى قاتالدىققا ەشكىم وكپەلەمەيدى.
سيمۆولدىق سىيلىقتاردى قارا باستىڭ قۇلقىنىنا قۇربان ەتۋ – قاسيەتسىزدىك.
ماقتاۋ ءقاۋىپتى نارسە. ماقتاۋدىڭ ەكى ءتۇرى بار: ءبىرىنشىسى – قارا نيەتتى ماقتاۋ، ەكىنشىسى – اق نيەتتى ماقتاۋ.
ادامنىڭ كوزقاراسى مەن ءتۇرى – جان دۇنيەسىنىڭ رەنتگەنى.
ورىندى زىركىلدەۋ – ساباق، ورىنسىز زىركىلدەۋ – ازاپ. ورىندى زىركىلدەۋ جاستاردى دۇرىس جولعا، ورىنسىز زىركىلدەۋ بۇرىس جولعا سالادى.
تەرلەپ ەڭبەك ەتپەگەننىڭ تىلەگىنە جەتكەنىن كورگەنىم جوق.
ەجەلدەن ەر تىلەگى – ەل تىلەگى. ادال ۇل ەر بوپ تۋسا – ەل تىرەگى.
وپاسىزدا وتان جوق.
وتاندا وپاسىزعا ورىن جوق.
وتانىڭ ءۇشىن وتقا ءتۇس – كۇيمەيسىڭ.
ايعايمەن الا المايسىڭ، اقىلمەن، ايلامەن باسقار.
تاربيەلى – ءتارتىپتىڭ ق ۇلى.
ءتارتىپتى – ەلدىڭ ۇلى.
بەلدەسكەننىڭ بەلىن سىندىر،
تىرەسكەننىڭ تىزەسىن بۇكتىر!
قايراتىڭا ءادىسىڭدى جولداس ەت،
ادىسىڭە اقىلىڭدى جولداس ەت.
ادىسسىزدىك – السىزدىك،
ەپتىلىك تە ەرلىك.
قارابەت بولىپ قاشقانشا،
قايرات كورسەتىپ ولگەن ارتىق.
بەرىك بولماي ەرىك جوق.
جاقسى ءسوز جان سۇيسىندىرەدى،
بويعا قۋات بىتىرەدى.
تاياقتان تايسالماساڭ،
سەمسەردەن سەسكەنبەسەڭ،
جەڭدىم دەي بەر...
ءومىر ءۇشىن ولگەنشە كۇرەس.
تارتىپكە باس يگەن قۇل بولمايدى،
ءتارتىپسىز ەر بولمايدى.
وجەتتىلىكتەن نە پايدا،
ەرلىگى مەن اقىلى
كوپتى باتىر ەتپەسە.
ەرلىك ەلەۋسىز قالماسىن.
جاۋىڭدى جاپىرا ءبىل،
باۋداي تۇسىرە ءبىل.
قيىن ساتتە تىزگىنىڭدى بوساتپاي، شاپشاڭ دا شەبەر قيمىلدا.
جىگىت بولساڭ، جىگەرىڭدى جاسىتپا، قايراتىڭا قايتا ءمىن.
ۇرىستا تاۋەكەل ەتۋ دە – ەرلىك.
ءارقاشان اسكەري ار - نامىسىڭدى ساقتا،
سولداتتىق بورىشىڭا ادال بول.
حالىقتىڭ ىزگى ءداستۇرى – ءبىزدىڭ ەڭ اسىل مۇرامىز.
ادامنىڭ كوتەرىڭكى كوڭىل - كۇيى – ۇرىستا ەڭ ايبارلى قارۋ.
التىن باستى بولساڭ دا، اردان ارتىق ەمەسسىڭ.
اشۋىڭا اقىلىڭدى جەڭدىرمە، ءوز ساباڭنان شىعىپ كەتپە.
ءاربىر بۇيرىقتىڭ ورىندالۋى – بۇلجىماس شارت.
جەرگە تەر توگىپ، حالىققا قان توگىپ قىزمەت ەتۋدەن ايانبا.
انامىزدىڭ اق سۇتىمەن بويىمىزعا دارىعان ءتىلىمىزدى ۇمىتۋ – بۇكىل اتا - بابامىزدى، تاريحىمىزدى ۇمىتۋ.
حاس باتىر ۇرپاعى باردىڭ ولسە دە ارمانى جوق.
جەڭىس شايقاسقا دەيىن شىڭدالادى.
وسەر ەلدىڭ بالاسى اكەدەن دە اسىپ تۇسەر.
كىشىپەيىلدىلىك – ادامگەرشىلىك كوركى.
جاۋىنگەرلىك بورىشتى وتەۋ – جەڭىسپەن بىردەي.
تەكسىزدەن تەزەك ارتىق، ارسىزدان ايۋان ارتىق.
ءوزىن اياعان – دۇشپانعا دوس.
جانىن اياعان – تانىنە جاۋ.
قىراعىنىڭ ءوزى دە، كوزى دە باتىر.
اركىم ءار جاعدايدا ولەدى، اقىماق تا، اقىلدى دا ولەدى.
ءبىراق، قالاي ءولۋ باسقاشا.
ءتارتىپ – ءتان ءۇشىن، ىنتىماق – جان ءۇشىن كەرەك.
تىزە بۇگىپ، ءتىرى جۇرگەننەن، تىكە تۇرىپ، ولگەن ارتىق.
انا ءۇشىن ايانبا – انت ۇرادى،
بالا ءۇشىن ايانبا – بەتىڭ كۇيەدى.
ەل ءۇشىن ايانبا – جىگىتتىلىگىڭە سىن.
ەل دەگەندە – ەزىلىپ، جۇرت دەگەندە – جۇمىلىپ ىستە.
باتىر – باتىر ەمەس، باتىرلاردى باستاعان باتىر.
اشۋ - ىزاسىز جەك كورۋ مۇمكىن ەمەس.
سىرتقى تارتىپسىزدىك – ادامنىڭ ىشكى كەمشىلىگى.
ۇشقىنسىز وت تۇتانباس.
باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ارتىندا قالعان وسيەت، ناقىل، قاناتتى سوزدەر. جۇكتەۋ
باتىردان قالعان وسيەت
قازاقتىڭ باۋىرجان مومىشۇلىنداي ۇلى پەرزەنتىن تانىستىرىپ جاتۋ ارتىق. ەل ونىڭ ەرلىگىن، جازعان كىتاپتارىن ءبارى بىلەدى. ونىڭ ءمىردىڭ وعىنداي قاناتتى سوزدەرى دە حالىقتىڭ اۋزىندا ءجۇر. سويتسە دە سول سوزدەردى جۇيەلەپ بەرىپ، جيناقتاسا، ول جاڭا ءبىر سيپاتقا ەنىپ، حالقىمىزدىڭ باتىر ۇلىنىڭ ابىزدىق قىرىن اشا تۇسەدى ەكەن.
بۇل ىسپەن اسەم سادىقوۆا مەكتەپتە جۇرگەن كەزىنەن اينالىسقان ەكەن دەسەك، بۇگىندە اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءۇشىنشى كۋرس ستۋدەنتى جيناقتاعان باۋكەڭنىڭ قاناتتى سوزدەرىنىڭ باسى اجەپتەۋىر قۇرالىپ قالىپتى. ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، جاس زەرتتەۋشى بۇل سوزدەردى باتىر اتاسىنىڭ قولىنا تۇسكەن شىعارمالارىنان تۇزگەن. ءبىراز كىتاپتارى، ءتۇرلى باسپاسوزدە جاريالانعان شىعارمالارى وعان جەتپەگەنى دە انىق. باتىردىڭ تۋعانىنا ءجۇز جىل تولۋىنا وراي ونىڭ 30 تومدىق شىعارمالار جيناعى شىعاتىنىن ەستىگەن اسەم بۇل ءىسىن ودان ءارى جالعاستىراتىنىن ايتادى. ازىرگە جاس زەرتتەۋشى جيناعان باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ قاناتتى سوزدەرىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنعاندى ءجون كوردىك.
ەرلىك – تاربيە جەمىسى.
جاۋىنگەرلىك تاربيە اسكەري كيىمدە ەمەس، جورگەكتە جاتىر.
سولداتتىڭ اناسى – وتاننىڭ اناسى.
اقىلدى كىسىنىڭ ءسوزى دە، ءوزى دە سۇيكىمدى.
جاقسى سولدات كومانديرگە ۇستاز، ال، جامان، اقىماق گەنەرال كوماندير تۇگىلى سولداتقا ۇستاز بولا المايدى.
سوعىستىڭ زاڭى – وتە قاتال زاڭ.
بىرەۋدىڭ قاتەسىن ورىنسىز كەشىرۋگە بولمايدى.
اقكوڭىل دەگەن نارسەنىڭ ەكى ءتۇرى بار: اڭعال اقكوڭىل، اقىلدى اقكوڭىل.
جالتاقتاردىڭ كوبى اقىماق، اكىمقۇمار كەلەدى.
ورىندى ىسكە، پايدالى قاتالدىققا ەشكىم وكپەلەمەيدى.
سيمۆولدىق سىيلىقتاردى قارا باستىڭ قۇلقىنىنا قۇربان ەتۋ – قاسيەتسىزدىك.
ماقتاۋ ءقاۋىپتى نارسە. ماقتاۋدىڭ ەكى ءتۇرى بار: ءبىرىنشىسى – قارا نيەتتى ماقتاۋ، ەكىنشىسى – اق نيەتتى ماقتاۋ.
ادامنىڭ كوزقاراسى مەن ءتۇرى – جان دۇنيەسىنىڭ رەنتگەنى.
ورىندى زىركىلدەۋ – ساباق، ورىنسىز زىركىلدەۋ – ازاپ. ورىندى زىركىلدەۋ جاستاردى دۇرىس جولعا، ورىنسىز زىركىلدەۋ بۇرىس جولعا سالادى.
تەرلەپ ەڭبەك ەتپەگەننىڭ تىلەگىنە جەتكەنىن كورگەنىم جوق.
ەجەلدەن ەر تىلەگى – ەل تىلەگى. ادال ۇل ەر بوپ تۋسا – ەل تىرەگى.
وپاسىزدا وتان جوق.
وتاندا وپاسىزعا ورىن جوق.
وتانىڭ ءۇشىن وتقا ءتۇس – كۇيمەيسىڭ.
ايعايمەن الا المايسىڭ، اقىلمەن، ايلامەن باسقار.
تاربيەلى – ءتارتىپتىڭ ق ۇلى.
ءتارتىپتى – ەلدىڭ ۇلى.
بەلدەسكەننىڭ بەلىن سىندىر،
تىرەسكەننىڭ تىزەسىن بۇكتىر!
قايراتىڭا ءادىسىڭدى جولداس ەت،
ادىسىڭە اقىلىڭدى جولداس ەت.
ادىسسىزدىك – السىزدىك،
ەپتىلىك تە ەرلىك.
قارابەت بولىپ قاشقانشا،
قايرات كورسەتىپ ولگەن ارتىق.
بەرىك بولماي ەرىك جوق.
جاقسى ءسوز جان سۇيسىندىرەدى،
بويعا قۋات بىتىرەدى.
تاياقتان تايسالماساڭ،
سەمسەردەن سەسكەنبەسەڭ،
جەڭدىم دەي بەر...
ءومىر ءۇشىن ولگەنشە كۇرەس.
تارتىپكە باس يگەن قۇل بولمايدى،
ءتارتىپسىز ەر بولمايدى.
وجەتتىلىكتەن نە پايدا،
ەرلىگى مەن اقىلى
كوپتى باتىر ەتپەسە.
ەرلىك ەلەۋسىز قالماسىن.
جاۋىڭدى جاپىرا ءبىل،
باۋداي تۇسىرە ءبىل.
قيىن ساتتە تىزگىنىڭدى بوساتپاي، شاپشاڭ دا شەبەر قيمىلدا.
جىگىت بولساڭ، جىگەرىڭدى جاسىتپا، قايراتىڭا قايتا ءمىن.
ۇرىستا تاۋەكەل ەتۋ دە – ەرلىك.
ءارقاشان اسكەري ار - نامىسىڭدى ساقتا،
سولداتتىق بورىشىڭا ادال بول.
حالىقتىڭ ىزگى ءداستۇرى – ءبىزدىڭ ەڭ اسىل مۇرامىز.
ادامنىڭ كوتەرىڭكى كوڭىل - كۇيى – ۇرىستا ەڭ ايبارلى قارۋ.
التىن باستى بولساڭ دا، اردان ارتىق ەمەسسىڭ.
اشۋىڭا اقىلىڭدى جەڭدىرمە، ءوز ساباڭنان شىعىپ كەتپە.
ءاربىر بۇيرىقتىڭ ورىندالۋى – بۇلجىماس شارت.
جەرگە تەر توگىپ، حالىققا قان توگىپ قىزمەت ەتۋدەن ايانبا.
انامىزدىڭ اق سۇتىمەن بويىمىزعا دارىعان ءتىلىمىزدى ۇمىتۋ – بۇكىل اتا - بابامىزدى، تاريحىمىزدى ۇمىتۋ.
حاس باتىر ۇرپاعى باردىڭ ولسە دە ارمانى جوق.
جەڭىس شايقاسقا دەيىن شىڭدالادى.
وسەر ەلدىڭ بالاسى اكەدەن دە اسىپ تۇسەر.
كىشىپەيىلدىلىك – ادامگەرشىلىك كوركى.
جاۋىنگەرلىك بورىشتى وتەۋ – جەڭىسپەن بىردەي.
تەكسىزدەن تەزەك ارتىق، ارسىزدان ايۋان ارتىق.
ءوزىن اياعان – دۇشپانعا دوس.
جانىن اياعان – تانىنە جاۋ.
قىراعىنىڭ ءوزى دە، كوزى دە باتىر.
اركىم ءار جاعدايدا ولەدى، اقىماق تا، اقىلدى دا ولەدى.
ءبىراق، قالاي ءولۋ باسقاشا.
ءتارتىپ – ءتان ءۇشىن، ىنتىماق – جان ءۇشىن كەرەك.
تىزە بۇگىپ، ءتىرى جۇرگەننەن، تىكە تۇرىپ، ولگەن ارتىق.
انا ءۇشىن ايانبا – انت ۇرادى،
بالا ءۇشىن ايانبا – بەتىڭ كۇيەدى.
ەل ءۇشىن ايانبا – جىگىتتىلىگىڭە سىن.
ەل دەگەندە – ەزىلىپ، جۇرت دەگەندە – جۇمىلىپ ىستە.
باتىر – باتىر ەمەس، باتىرلاردى باستاعان باتىر.
اشۋ - ىزاسىز جەك كورۋ مۇمكىن ەمەس.
سىرتقى تارتىپسىزدىك – ادامنىڭ ىشكى كەمشىلىگى.
ۇشقىنسىز وت تۇتانباس.
باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ارتىندا قالعان وسيەت، ناقىل، قاناتتى سوزدەر. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ەرتەدە مادان دەگەن حان بولىپتى. حان بولعان سوڭ، ونىڭ قىرىق ءۋازىرى بولادى عوي. ءبىر كۇنى حان ۋازىرلەرىمەن ماجىلىستەس بولىپ وتىرىپ:
-
بالالار شىعارماشىلىق ورتالىعىندا ءمۇعالىم - ۇيىمداستىرۋشى قىزمەتى
