InfoHub Logo

باياعىدا ءبىر ديىرمەنشى بولىپتى. الگى ديىرمەنشىنىڭ ءارى اقىلدى، ءارى مىقتى ءبىر جاقسى ەسەگى بولسا كەرەك. جانۋار ديىرمەندە كوپ جىل قارا جۇمىس ىستەپ، قاپ-قاپ ۇندى تاسي-تاسي، اقىرىندا ابدەن قارتايىپتى.

ءبىر كۇنى يەسى ەسەگىنە قاراسا، قۇر سۇلدەرى تۇر، جۇك تاسىر قاۋقارى قالماپتى، سوندىقتان دا ونى ۇرىپ-ۇرىپ قۋىپ جىبەرەدى.

ەسەكتىڭ زارەسى ۇشادى: «قايدا بارام، ءقايتىپ كۇنەلتەم؟ قاۋساعان، ولمەلى ءتۇرىم بولسا مىناۋ.

تاباندا باسىنا ءبىر وي كەلەدى: «قوي، بۇيتكەنشە، نەمىس شاھارى برەمەنگە بارايىن، كوشەدە ءان سالىپ جۇرەرمىن.

وسىعان بەلىن بەكەم بۋادى دا، نەمىس شاھارى برەمەنگە قاراي بەتتەپ ءجۇرىپ كەتەدى.

ەسەك اندا-ساندا ەسەكشە باقىرىپ قويىپ، جولدا جايلاپ كەلە جاتقان. ءبىر ۋاقىتتا توسىننان: جول ۇستىندە ءتىلى سالاقتاپ، ەكى يىنىنەن دەم الىپ جاتقان اڭشىلىق ءيتىن كورەدى.

— نەعىپ شارشاپ-شالدىعىپ جاتىرسىڭ، ءيتىم-اۋ؟— دەپ سۇرايدى ەسەك.— نە بولدى ساعان؟

— بولدىرىپ جاتىرمىن،— دەيدى يت.— ۇزاق جۇگىردىم، سودان ابدەن سىلەم قۇرىپ، شارشاپ قالدىم.

— سونشا جۇگىرەتىندەي باسىڭا نە كۇن تۋدى، ءيتىم-اۋ؟—دەپ سۇرايدى ەسەك.

وي، ەسەكە-اي،— دەيدى يت،— ەسىركە، ەسىركەي گور مەن پاقىردى! مەن ءبىر اڭشىنىڭ ءيتى ەدىم، تالاي-تالاي دالا كەزىپ، ساز كەشتىم. ەندى قارتايدىم، يەم مەنى ولتىرمەك بولدى.سودان، مىنە، قاشىپ قۇتىلدىم، بۇدان بىلاي قايتەرىمدى ءوزىم دە بىلمەيمىن.

ماعان ەر، برەمەن شاھارىنا بارامىز،— دەيدى ەسەك.— كوشەدە ءجۇرىپ ءان سالامىز. داۋسىڭ جاقسى كورىنەدى، ابالاپ قاتتى ۇرەتىن دە شىعارسىڭ. سەن ءان سالىپ، بارابان سوعاسىڭ،مەن ءان سالىپ، گيتارا تارتامىن.

— نەسى بار، بارساق، بارايىق،— دەيدى يت.

ەكەۋى جۇبىن جازباي ءجۇرىپ كەتەدى.

اندا-ساندا ەسەك ەسەكشە باقىرىپ، يت يتشە ابالاپ قويىپ ءجۇرىپ كەلەدى.

ەكەۋى ءجۇرىپ كەلەدى، ءجۇرىپ كەلەدى، ءبىر ۋاقىتتا توسىننان جول ۇستىندە جابىرقاپ، مۇڭايىپ وتىرعان مىسىقتى كورەدى.

ەسەك:

نەعىپ مۇڭايىپ وتىرسىڭ؟— دەپ سۇرايدى مىسىقتان.

يت:

— نەعىپ جابىرقاپ وتىرسىڭ؟ – دەپ سۇرايدى.

— ۋھ،- دەيدى مىسىق، - ەسەك-اۋ ەسىركەي كورىڭدەر مەن پاقىردى. مەن ءبىر ايەلدىڭ مىسىعى ەدىم، قولىندا كوپ جىل تۇردىم. ەگەۋقۇيرىق اۋلادىم، تىشقان ۇستادىم. ەندى، مىنە، قارتايدىم، تىستەرىم مۇقالدى. تىشقان ۇستاي المايتىنىمدى بىلگەن سوڭ، ايەل مەنى وزەنگە تاستاپ جىبەرمەك بولدى. سودان قاشىپ قۇتىلدىم. بۇدان بىلاي قايتەرىمدى، ءقايتىپ كۇنەلتەرىمدى ءوزىم دە بىلمەيمىن.

— ولاي بولسا، مىسىق،— دەيدى ەسەك،— بىزگە ەرىپ ءجۇر، برەمەن شاھارىنا بارامىز، كوشەدە ءجۇرىپ ءان سالامىز. داۋسىڭ جاقسى كورىنەدى سەن ءان سالىپ، سكريپكا وينايسىڭ، يت ءان سالىپ بارابان سوعادى، ال مەن ءان سالىپ، گيتارا تارتامىن.

— نەسى بار، بارساق، بارايىق،— دەيدى مىسىق.

ۇشەۋى جۇبىن جازباي ءجۇرىپ كەتەدى.

اندا-ساندا ەسەك ەسەكشە باقىرىپ، يت يتشە ابالاپ، مىسىق مىسىقشا مياۋلاپ قويىپ، ءجۇرىپ كەلەدى.

ۇشەۋى ءجۇرىپ كەلەدى، ءجۇرىپ كەلەدى، ءبىر ۋاقىتتا ءبىر اۋلانىڭ جانىنان وتە بەرگەندە، توسىننان قاقپادا وتىرعان اتەشتى كورەدى. اتەش كەڭىردەگىن سوزىپ، بار داۋسىمەن «كۋ-كا-رە-كۋ» دەپ شاقىرىپ وتىر.

— اتەش-اۋ، سونشا باقىرعانداي نە بولدى؟— دەپ سۇرايدى ەسەك.

— ءبىر پالەگە ۇشىرادىڭ با؟— دەپ سۇرايدى يت.

— بالكىم، بىرەۋ رەنجىتتى مە؟—دەپ سۇرادى مىسىق.

— ۋھ،— دەيدى اتەش،— ەسەك-اۋ، يت-اۋ، مىسىق-اۋ، ەسىركەڭدەر، ەسىركەي كورىڭدەر مەن پاقىردى. ەرتەڭ مەنىڭ قوجامنىڭ ۇيىنە قوناقتار كەلەدى، مەنى سويىپ، سولارعا اسىپ بەرمەكشى ەندى قايتەم؟

— ولاي بولسا،— دەيدى ەسەك،— بىزگە ەرىپ ءجۇر، برەمەن شاھارىنا بارامىز، كوشەدە ءجۇرىپ ءان سالامىز. داۋسىڭ جاقسى كورىنەدى، سەن ءان سالىپ، بالالايكا تارتاسىڭ، مىسىق ءان سالىپ، سكريپكا وينايدى، يت ءان سالىپ، بارابان سوعادى، ال مەن ءان سالىپ، گيتارا تارتامىن.

— نەسى بار، بارساق، بارايىق،— دەيدى اتەش.

تورتەۋى جۇبىن جازباي ءجۇرىپ كەتەدى.

اندا-ساندا ەسەك ەسەكشە باقىرىپ، يت يتشە ابالاپ، مىسىق مىسىقشا مياۋلاپ، اتەش اتەششە شاقىرىپ قويىپ، ءجۇرىپ كەلەدى.

تورتەۋى ءجۇرىپ كەلەدى، ءجۇرىپ كەلەدى، ءبىر ۋاقىتتا قاراڭعى تۇسەدى. ەسەك پەن يت ءداۋ ەمەننىڭ تۇبىنە جايعاسادى، مىسىق بۇتاققا شىعىپ الادى، ال اتەش اعاشتىڭ ۇشار باسىنا قوناقتاپ، توڭىرەكتى شولىپ، قاراۋىل قاراپ وتىرادى.

قاراي-قاراي، اقىرىندا انانداي جەردە جىلت-جىلت ەتكەن وتتى كوزى شالادى.

— ءبىر وت جىلتىلدايدى!—دەيدى اتەش ايعايلاپ.

— ول نە وت ەكەن، ءبىلۋ كەرەك. بالكىم تاياۋ جەردە ءۇي بار شىعار،— دەيدى ەسەك.

— بالكىم، ول ۇيدە ەت بار شىعار. شىركىن، جەر مە ەدى،—دەيدى يت.

— بالكىم، ول ۇيدە ءسۇت بار شىعار. شىركىن، ىشەر مە ەدى،— دەيدى مىسىق.

— بالكىم، ول ۇيدە تارى بار شىعار. شىركىن شوقىر ما ەدى،— دەيدى اتەش.

تورتەۋى ورىندارىنان تۇرىپ، وتقا قاراي جىلجيدى.

ءبىر الاڭعا شىعا كەلسە، الدارىندا ءۇي تۇر، تەرەزەسىنەن وت جىلت-جىلت ەتەدى.

ەسەك تاياۋ بارىپ تەرەزەدەن قارايدى.

— ەسەك-اۋ، نە كورىپ تۇرسىڭ؟—دەپ سۇرايدى اتەش.

— كورگەنىمدى ايتسام،— دەيدى ەسەك،— ءتۇرلى تاعام الدارىندا، داستارقان باسىندا ءبىر توپ قاراقشى وتىر.

— شىركىن، قارنىمنىڭ اشىپ تۇرعانى-اي!— دەيدى يت.

— شىركىن، شولدەپ تۇرعانىم-اي!—دەيدى مىسىق.

— قاراقشىلاردى ۇيدەن قالاي قۋىپ شىعامىز؟—دەيدى اتەش.

ەسەك الدىڭعى ەكى اياعىن جايلاپ اپارىپ تەرەزەنىڭ جاقتاۋىنا قويادى، يت ەسەكتىڭ، مىسىق ءيتتىڭ ارقاسىنا شىعىپ الادى، ال اتەش بولسا مىسىقتىڭ باسىنا ۇشىپ بارىپ قونادى.

سول-اق ەكەن، ءبارى بىردەن: ەسەك ەسەكشە، يت يتشە،تورتەۋى ءارى ويلاپ، بەرى ويلاپ، مىناداي امال تابادى.

مىسىق مىسىقشا، اتەش اتەششە — ءبارى شاقىرىپ، باقىرىپ، ابالاپ، مياۋلاپ لاپ قويا بەرەدى.

سول بەتىمەن ولار ۋلاپ-شۋلاپ، تەرەزەدەن ۇيگە قارعىپ تۇسەدى. قاراقشىلار قورقىپ، تىم-تىراقاي قاشىپ، ورمانعا كىرىپ كەتەدى.

ەسەك، يت، مىسىق، اتەش — تورتەۋى داستارقان باسىنا القا-قوتان وتىرىپ تاماق جەۋگە كىرىسەدى.

تويعاندارىنشا ءىشىپ، جەپ بولىپ، ۇيقىعا بەت الادى.

ەسەك قوراداعى ءشوپتى جاستانىپ، يت تابالدىرىقتىڭ الدىنا جايعاسادى، مىسىق جىلى پەشتىڭ ۇستىنە بۇك ءتۇسىپ جاتادى، ال اتەش بولسا قاقپاعا شىعىپ قوناقتايدى.

ءىىىامدى ءسوندىرىپ، ءبارى ۇيقتاپ قالادى.

ال قاراقشىلار بولسا ۇيلەرىنە تاسادان كوز جۇگىرتىپ، ورماندا بۇعىپ وتىرعان بولا.

تەرەزەدەن جارىق ءوشىپ، قاراڭعى بولعانىن كورەدى.

ۇيدە نە بولىپ جاتقانىن ءبىلىپ كەلۋگە ءبىر قاراقشىنى جىبەرەدى. بالكىم، ولار بەكەر قورىققان بولار.

قاراقشى ۇيگە كەلىپ، ەسىك اشىپ، اس ۇيگە كىرەدى. پەشتىڭ ۇستىندە جىلتىراعان ەكى وتقا كوزى تۇسەدى.

«ءسىرا، بۇل كومىر بولار،— دەپ ويلايدى قاراقشى.— شىراعدانىمدى تۇتاتىپ الا قويايىن».

وتقا شىراعدانىن تيگىزىپ قالادى، ال بۇل وت مىسىقتىڭ كوزى بولاتىن. مىسىق اشۋلانىپ، اتىپ تۇرىپ، بىر ەتە تۇسەدى دە، قاراقشىنى تىرناپ كەپ الادى.

قاراقشى ەسىككە قاراي جالت بەرگەندە، يت اياعىن قاۋىپ الادى. قاراقشى قوراعا اتىپ شىققاندا، ەسەك بۇيىرىنە تەۋىپ جىبەرەدى.

قاراقشى قاقپاعا قاراي بەتتەگەندە، اتەش «كۋكارەكۋ» دەپ باقىرىپ جىبەرەدى.

قاراقشى اياعى اياعىنا تيمەي، ورمانعا قاراپ زىتىپ بەرەدى. جولداستارىنا كەلىپ:

— قۇرىدىق!—دەيدى.— ءۇيىمىزدى ءبىر داۋلەر كەلىپ مەكەندەپ الىپتى. بىرەۋى ۇزىن ساۋساقتارىمەن بەتىمدى تىرنادى، ەكىنشى بىرەۋى پىشاقپەن بالتىرىمدى ورىپ جىبەردى، ءۇشىنشى بىرەۋى ارقاما شوقپارمەن پەرىپ قالدى، ال ءتورتىنشىسى ۇستا ۇرىنى!» دەپ سوڭىمنان ايعاي سالدى.

— قاپ،— دەيدى قاراقشىلار،— وندا بۇل ارادان تەزىرەك قارامىزدى باتىرۋىمىز كەرەك.

شىنىندا دا، قاراقشىلار بۇل ورمانعا ەندى قايتىپ اياق باسپاستاي بولىپ، كوزدەرىن جوعالتادى.

ال برەمەن انشىلەرى — ەسەك، يت، مىسىق، اتەش — تورتەۋى الگى ۇيدە ءومىر باقي مەكەندەپ قالا بەرسە كەرەك.

---