InfoHub Logo

جۇكتى ايەلدەردە بۇيرەك اۋرۋى 7-10%-تىك جاعدايدا كەزدەسەدى. ءجيى (10%) پيەلونەفريت، سيرەك (0،1-0،2%) گلومەرۋلونەفريت انىقتالادى. بۇيرەك اۋرۋى جۇكتى ايەلگە، اسىرەسە جۇكتىلىك كەزىندەگى گيپەرتەنزيا جاعدايلارى قوسىلعاندا وتە ءقاۋىپتى. جۇكتىلىكتىڭ دامۋىنا، بالانىڭ دۇرىس قالىپتاسىپ وسۋىنە قولايسىز اسەر ەتەدى، بالا دامۋىن كەشىكتىرەدى.

گلومەرۋلونەفريت سيرەك كەزدەسەدى، ءبىراق جۇكتى ايەل پاتولوگياسىندا الاتىن ورنى ەرەكشە، ويتكەنى بۇل اۋرۋدا قان كىسىمىنىڭ كوتەرىلۋى جانە بالا ورنىنىڭ مەزگىلىنەن بۇرىن اجىراۋى بايقالادى. گلومەرۋلونەفريتتىڭ كوزدىرعىشى – بەتا-گەموليتتى سترەپتوكوكك. گلومەرۋلونەفريت كەزىندەگى پاتولوگيالىق پروسەستىڭ دامۋى اۋتواللەرگيالىق رەاكسيالاردىڭ وتۋىنە بايلانىستى. بۇل جاعدايدا ينفەكسيالىق فاكتور ءوزىنىڭ باستى ماقساتىن جويادى، اۋتواگرەسسيۆتى ۇدەرىستەر ءتارىزدى سوزىلمالى تۇرگە وتەدى. جۇكتى ايەلدەردە وتەتىن جەدەل گلومەرۋلونەفريتتىڭ كلينيكالىق بەلگىلەرى انىق ەمەس. جۇكتىلىك كەزدەگى گيپەرتەنزيالىق جاعدايدان ايىرماشىلىعى جەدەل گلومەرۋلونەفريتتە گەماتۋريا بايقالادى، انتيسترەپتوليزين، سونىمەن قاتار انتيگيالۋرو ام نيدازا ءتيترى كوتەرىلەدى. ايەلدە باسپا اۋرۋىنان كەيىن 12-15 كۇن وتكەن سوڭ باسىنىڭ اۋرۋى، قالتىراپ، السىزدىك پايدا بولۋى، ءىسىنۋى، كىشى دارەتتە، قاننىڭ ارالاسۋى-گەماتۋريا بايقالادى. جەدەل گلومەرۋلونەفريت – جۇكتىلىكتى توقتاتۋدىڭ بىردەن-بىر كورسەتكىشى.

جۇكتىلىك كەزىندەگى گلومەرۋلونەفريت سوزىلمالى تۇردە وتەدى، ونىڭ گيپەرتونيالىق، نەفريتتى، ارالاس جانە لاتەنتتى تۇرلەرى بار. 60%-دان استام جاعدايدا لاتەنتتى ءتۇرى كەزدەسەدى. وعان ميكروپروتەينۋريا، ميكروگەماتۋريا ءتان، كىشى دارەت تالداۋىنىڭ كەيبىرەۋىندە، تۇنبادا سيليندر ءىزى بايقالادى. لاتەنتتى گلومەرۋلونەفريتتە ىسىك، گيپەرتونيا بولمايدى.

گيپەرتونيالىق تۇرىندە قان قىسىمى كوتەرىلەدى، گەماتۋريا، سيليندرۋريا، پروتەينۋريا بايقالادى. ىسىك بولمايدى. بۇل ءتۇرى گلومەرۋلونەفريتى بار جۇكتى ايەلدەردىڭ 7%-ىندا كەزدەسەدى. نەفريتتى ءتۇرى جۇكتى ايەلدەردىڭ 5%-ىندا كەزدەسەدى، وعان 3 بەلگى ءتان: پروتەينۋريا، گيپوپروتەينەميا (قان قۇرامىنداعى اقۋىزدىڭ ازايۋى)، ىسىك جانە گيپەرحولەستەرينەميا. پروتەينۋريا (كىشى دارەتتە اقۋىزدىڭ پايدا بولۋى) قان قۇرامىنداعى اقۋىز دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋىنە جانە جايىلعان كەڭ تۇردەگى ىسىكتىڭ پايدا بولۋىنا سەبەپشى. كىشى ءزار تۇنباسىندا ەريتروسيتتەر جانە ءار ءتۇرلى سيليندرلەر پايدا بولادى.

ارالاس ءتۇرى گلومەرۋلونەفريتپەن اۋىراتىن جۇكتى ايەلدەردىڭ 25%-ىندا كەزدەسەدى. وعان گلومەرۋلونەفريتتىڭ گيپەرتونيالىق جانە نەفريتتى تۇرلەرىنىڭ بەلگىلەرى ءتان. وسى تۇرىندە ايەلدە جۇكتىلىك گيپەرتەنزياسى بولماعان كەزدە دە جۇكتى ايەل ەكلامپسياسىنا ۇقساس بۇلشىق ەتتەردىڭ تارتىلۋى، ياعني تىرىسپاسى بولادى. اۋرۋدىڭ ۇزاقتىعى ءار ءتۇرلى (2-5 جىل جانە ودان دا كوپ) بولسا دا گلومەرۋلونەفريتتىڭ بارلىق تۇرلەرى تەرمينالدى ساتىعا-سوزىلمالى ۋرەمياعا ءوتۋى مۇمكىن. گلومەرۋلونەفريتى بار ايەلدەردە جۇكتىلىكتىڭ ءوتۋى ءار ءتۇرلى اسقىنۋلار دامۋىمەن قاتار جۇرەدى. ەڭ الدىمەن نەگىزگى اۋرۋى (بۇيرەك اۋرۋى) كۇشەيە تۇسەدى، 40%-دىق جاعدايدا جۇكتىلىك گيپەرتەنزيا جاعدايى داميدى جانە ول اۋىر تۇردە وتەدى. پەريناتالدى ءولىمنىڭ جوعارى بولۋى، ىشتەگى بالانىڭ ءجيى ءولۋى اۋىر اسقىنۋلارعا جاتادى. سوندىقتان گلومەرۋلونەفريتى بار جۇكتى ايەل جوعارعى ءقاۋىپتى توپقا جاتادى. باسقا پاتولوگيالىق جاعدايلارعا قاراعاندا ءجيى كەزدەسەتىن بالا ورنىنىڭ مەزگىلىنەن بۇرىن اجىراۋى، اسىرەسە گلومەرۋلونەفريت پەن جۇكتىلىك گيپەرتەنزياسىنىڭ قاتار كەلۋى انا مەن بالا ءۇشىن وتە ءقاۋىپتى. وسى جاعدايدا بالا ورنىنىڭ مەزگىلىنەن بۇرىن اجىراۋى بايقالادى، قاننىڭ ۇيۋ قاسيەتى بۇزىلادى، قان كەتۋ جانە ترومبوز بولۋ ءقاۋپى تۋادى.

سوڭعى كەزدەرى جۇكتىلىك كەزىندەگى گلومەرۋلونەفريت قاۋىپتىلىگىنىڭ ءۇش دارەجەسى بايقالىپ ءجۇر:

1ء-شى دارەجەسى – گلومەرۋلونەفريتتىڭ لاتەنتتى تۇرىندەگى ناۋقاستاردا بايقالادى؛

2ء-شى دارەجەسى – نەفريتتى تۇرىندەگى ناۋقاستاردا جانە

3ء-شى دارەجەسى – گيپەرتونيالىق جانە ارالاس تۇرىندەگى ناۋقاستاردا بايقالادى.

بۇيرەك قىزمەتىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى بايقالاتىن گلومەرۋلونەفريتتىڭ بارلىق تۇرىندە جۇكتىلىك دامۋىنىڭ ەڭ جوعارعى قاۋىپتىلىك دارەجەسىندە جۇكتىلىكتى توقتاتادى.

گلومەرۋلونەفريتتىڭ سوزىلمالى، لاتەنتتى تۇرلەرىندە تەراپيەۆت پەن اكۋشەر-گينەكولوگ مامانداردىڭ تۇراقتى قاداعالاۋىندا بولعان جاعدايدا جۇكتىلىكتىڭ دامۋىنا رۇكسات ەتىلەدى، ال باسقا تۇرلەرىندە بالا كوتەرۋگە (جۇكتى بولۋعا) رۇقسات ەتىلمەيدى. جۇكتىلىكتىڭ 7-10 اپتاسىنان باستاپ جۇكتى ايەلدى اۋرۋحاناعا جاتقىزىپ، گلومەرۋلونەفريتتىڭ ءتۇرى، سوعان بايلانىستى اكۋشەرلىك ءادىس انىقتالادى.

گلومەرۋلونەفريتتىڭ لاتەنتتى ءتۇرى انىقتالىنسا، جۇكتى ايەل دارىگەر قاداعالاۋىندا بولادى، نەگىزگى اۋرۋىنىڭ ءوتۋى ناشارلاسا نەمەسە جۇكتىلىك گيپەرتەنزياسى كوسىلسا، سونىمەن قاتار بوسانۋدان 2-3 اپتا بۇرىن اۋرۋحاناعا جاتقىزىلادى.

گلومەرۋلونەفريتتى جۇكتىلىك كەزىندە يممۋنو-دەپرەسسانتتارمەن، سيتوستاتيكالىق پرەپاراتتارمەن جانە كوپ مولشەردەگى كورتيكوستەرويدتارمەن ەمدەۋگە بولمايدى. وسىعان بايلانىستى قان قىسىمىن قالپىنا كەلتىرىپ، ىسىكتى جويۋعا باعىتتالعان سيمپتومدى ەمدى قولدانادى. سپازموليتيكتەر، سالۋرەتيكتەر، راۋۆولفيي، كلوفەللين پرەپاراتتارى قولدانىلادى. سپازموليتيكتەردى (ديبازول، پاپاۆەرين، نوشپا، ەۋفيللين)، سالۋرەتيكتەردى (گيپوتيازيد، كلوپاميد، زلورتاليدون، سپيرونولاكتين) كلوفەلين نەمەسە راۋۆولفيي پرەپاراتتارىمەن (رەزەرپين، راۋناتين) قوسىپ قولدانعان دۇرىس. سيمپاتوليتيك وكتادين (يزوبارين، سانوتەنزين، گاۋنەتين) وتە جوعارعى گيپوتەنزيۆتى اسەر بەرەتىندىكتەن باس اينالۋ، قۇسۋ، كوللاپس ءتارىزدى قوسىمشا قۇبىلىستار بايقالادى. سوندىقتان سپازموليتيكتەردى، سالۋرەتيكتەردى گيپوتەنزيۆتى دارىلەرمەن قوسىپ بەرۋ كەشەندى ەمى ءتيىمسىز بولعاندا سيمپاتوليتيكتەردى قولدانادى. ونى اۋرۋحانا جاعدايىندا تۇراقتى تەراپيەۆت مامانىنىڭ باقىلاۋىندا قولدانادى.

پيەلونەفريت – جۇكتىلىك كەزىندە داميدى نەمەسە ونىڭ ءوتۋى جۇكتىلىك كەزىندە قوزادى. جۇكتىلىككە ءتان ءزار شىعارۋ جولدارىنىڭ كەڭەيۋى، پاتولوگيالىق رەفليۋكس جانە ءزاردىڭ تۇرىپ قالۋى قۇبىلىستارى ميكروبتانۋعا يكەمدەيدى. پيەلونەفريتتىڭ قوزدىرعىشتارى كوپ جاعدايدا شارتتى-پاتوگەندى ميكروورگانيزمدەر – ىشەك تاياقشالارى، پروتەيالار، سالمونەللالار.

اۋرۋ جۇكتىلىكتىڭ 22-28 اپتالارىندا بىلىنەدى. جەدەل پيەلونەفريتتە دەنە قىزۋى 39-40 گرادۋسكە دەيىن كوتەرىلەدى، ناۋقاس قالتىرايدى، باسى اۋىرادى، بەل ماڭايى اۋىرادى، السىزدىك پايدا بولادى. پيوۋريا (زاردەگى ءىرىڭ) باكتەريۋريا، قاندا – نەيتروفيلدى لەيكوسيتوز بايقالادى. سوزىلمالى پيەلونەفريتتىڭ باستاپقى بەلگىلەرى ەرتە بالالىق شاقتا داميدى، كوپتەگەن ايەلدەردە اۋرۋدىڭ قايتالانۋ پروسەسى سيرەك بولادى، وسىعان بايلانىستى ولار وزدەرىن دەنى ساۋ دەپ ەسەپتەيدى. سوزىلمالى پيەلونەفريتتى انىقتاۋ ءۇشىن ارنايى زەرتتەۋ ادىستەرى: ءزار تۇنباسىنىڭ سىنامالى اناليزدەرى، باكتەريولوگيالىق تەكسەرۋ كەرەك. نەچيپورەنكو نەمەسە ادديس-كاكوۆسكيي سىناۋلارى زاردەگى لەيكوسيتتەردى انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. پيەلونەفريت بەلگىسى جوق كەيبىر جۇكتى ايەلدەردە باكتەريولوگيالىق تەكسەرۋ كەزىندە 1 مل زاردە 100 000 ميكروبتى دەنەدەن اساتىن باكتەريۋريا تابىلادى. كوپتەگەن دارىگەرلەر سيمپتومسىز، ياعني كلينيكالىق بەلگىسىز وتەتىن ءتۇرىن پيەلونەفريت الدىنداعى ساتى دەپ كاراستىرادى.

پيەلونەفريت كەزىندە جۇكتى ايەلدىڭ 40%-دا جۇكتىلىك گيپەرتەنزياسى قوسىلادى، ءجيى (30%-دا) جۇكتىلىك مەزگىلىنەن بۇرىن اياقتالادى، پەريناتالدى ءولىم دەنى ساۋ ايەلدەرمەن سالىستىرعاندا 7-8 ەسەگە جوعارى بولادى. م.م. شەحتمان (1980 جىل) مالىمەتى بويىنشا جۇكتىلىك كەزىندە داميتىن اسقىنباعان پيەلونەفريت ۇلكەن قاۋىپتىلىك تۋعىزبايدى. جۇكتىلىككە دەيىنگى داميتىن پيەلونەفريتتە جانە ونىڭ سوزىلمالى وتۋىندە اسقىنۋلار ءجيى كەزدەسەدى. جۇكتىلىك كەزىندەگى جوعارعى ءقاۋىپتى گيپەرتەنزيا، ازوتەميا، جالعىز بۇيرەكتەگى پيەلونەفريتتە بايقالادى. اكۋشەرلىك ءادىس قاۋىپتىلىك دارەجەسىن انىقتاۋعا نەگىزدەلەدى. جەڭىل قاۋىپتىلىكتە جۇكتىلىك ويداعىداي اياقتالادى. قاۋىپتىلىكتىڭ 2ء-شى دارەجەسىندە اۋرۋحانادا وتكىزىلەتىن ينتەنسيۆتى ەم جانە تياناقتى باقىلاۋ قاجەت. قاۋىپتىلىكتىڭ 3ء-شى دارەجەسىندە بالا كوتەرۋگە بولمايدى، بولسا ونى الىپ تاستايدى.

جۇكتى ايەلدىڭ پيەلونەفريتىن اۋرۋحانادا ەمدەيدى. جۇكتىلىكتىڭ العاشقى ءۇش ايلىعىندا سينتەتيكالىق پەنيسيلليندەر، ال 2-3 ءشى ءۇش ايلارىندا سەفالوسپوريندەر، امينوگليكوزيدتەر قولدانىلادى.

سترەپتوميسين، ليەۆوميسەتين جانە تەتراسيكلين قولدانىلمايدى.

جۇكتىلىكتىڭ 2ء-شى ءۇش ايلىعىنان باستاپ پيەلونەفريتتە جانە سيمپتومسىز باكتەريۋريادا انتيباكتەريالدى پرەپاراتتار جانە نيتروفۋراندار قولدانىلادى. سونىمەن قاتار ينفۋزيوندى ەم (بەلوكتى جانە رەولوگيالىق ورتا قۇيۋ)، دەسەنسيبيليزاسيا دارىلەرى، سپازموليتيكتەر قولدانىلادى.

ن. ق. سەيتمامبەتوۆا

---