ەكەيدىڭ بىتىراۋى
ءبىز جوعارىدا جامبىلدىڭ ءوز اتاسى شاپىراشتى ىشىندە ەكەي اتانادى دەدىك. ەكەي جونىندە تولىپ جاتقان ءسوز بار. ءبىراق ولاردىڭ ءارقايسىسى ايتىلعان ورنىنا قاراي اڭگىمەنىڭ ءار جەرىنەن كەزدەسىپ، مۇمكىن بولعاندا قىسقا دا بولسا تۇسىنىك بەرىپ وتىراتىندىقتان، بۇل جەردە ەكەيگە كوپ توقتاماسپىز.
ەكەيدىڭ ىرگەلى ەل بولىپ ءوسىپ قالعان كەزىندە، جامبىل اقىن تۋار كەزدىڭ الدىندا ەكەي رۋى قونىستارىن تاستاپ، ءار ەلگە ءسىڭىپ توزىپ كەتەدى. ونىڭ سەبەبى ەكەيدىڭ ءالتي دەگەن ءبىر اتاسىنىڭ بالاسىنان (بۇل ءسۇيىنباي اقىننىڭ اتاسى) سول كەزدە جورتارماندىق ىستەپ جۇرەتىن مىقتى جىگىت ءبايپى باقى بالاسى ءبىر جاقتان اتتانىپ بارىپ بەس جىلقى الىپ قايتادى. ول كەزدە ەكەي رۋى قورداي تاۋىنىڭ سىلەمىن الا شۋ وزەنىنىڭ جاعاسىن ورلەي، كىندىكتاس، تابىلعان، سارىبۇلاق دەگەن جەرلەردە مەكەندەيدى ەكەن. قورداي تاۋىنىڭ ءبىر تەرەڭ سايىنا بەكىنىپ جاتقان ءبايپىنىڭ ۇستىنە سول تۇستاعى دۋلاتتىڭ سامبەت دەگەن رۋىنىڭ اتاقتى نۇراق، ايمامبەت دەگەن ەكى بايىنىڭ ورتاسىنداعى جالعىز بالاسى سەكسەن دەيتىن جىگىت قۇس سالىپ تاۋعا شىعىپ، بايپىگە كەز بولادى.
سەكسەن ءبايپىنى تانيدى. ءبىراق ەش نارسە ايتپايدى. ءوز بەتىمەن قۇسىن سالىپ، ءجۇرىپ كەتەدى. سەكسەن كەتكەن سوڭ، بايپىگە وي تۇسەدى. «مىناۋ ەلگە ايتىپ بارىپ ماعان شاتاق بولار، ونان دا مۇنى ءولتىرىپ جوق قىلىپ جىبەرەيىن» دەپ، اڭداۋسىز كەلە جاتقان سەكسەندى ەلەۋسىز كەلىپ سىرتىنان ۇرىپ ولتىرەدى.
سەكسەننىڭ كيىمىن، سۇيەگىن سۋىردىڭ ىنىنە تىعىپ، قۇسىن، ءيتىن قويا بەرەدى. اتىن ۇرلىقتان تۇسكەن بەس جىلقىنىڭ قاسىنا قوسىپ، قوشقار ۇستىندەگى قىرعىزعا اپارىپ وتكىزەدى. سەكسەن جوعالىپ، سول بەتىمەن تابىلماي كەتەدى. سودان سەگىز جىل وتكەننەن كەيىن سامبەت ەلى قوشقار ۇستىندەگى قىرعىزدان جىلقى الادى. سول اكەلگەن جىلقىنىڭ ىشىندە سەكسەننىڭ قارا جورعا اتى بىرگە كەلەدى. سەكسەننىڭ اكەلەرى اتتى تانىپ، قولىنا الىپ، اتتىڭ قايدا بارعانىن قۋدالاپ سۇراستىرعاندا، قىرعىزعا ءبايپىنىڭ اپارىپ وتكىزگەنىن، سەكسەندى كىم ولتىرگەنىن تابادى. سەكسەننىڭ ءولىمىن ءبايپى موينىنا العان سوڭ، دۋلات بوپ بىرىگىپ قىزىپ، سەكسەنگە جەتى ەردىڭ قۇنىن كەستىرەدى. جەتى ەردىڭ قۇنىنا الدىمەنەن ءالتي تۇقىمى كۇيەدى. ونىڭ مالى جەتپەي، بۇكىل ەكەي تۇقىمى بولىپ كۇيەدى. وسى بيلىكتەن كەيىن ەكەي بەت-بەتىمەن بىتىراپ، ءور ەلگە ءسىڭىپ توزىپ كەتەدى. ەكەيدىڭ سول كەزدەگى باس كوتەرەر اتقا مىنگەن ادامى بايبىشە بالاسىنىڭ، ونىڭ ىشىندە بوتاقارا دەگەن اتاسىنىڭ بالاسىنان شىققان سامباي دەگەن كىسى بولادى. ول كىسى ءوز اۋلىن باستاپ كەلىپ، نايمان ىشىندەگى ءبىر تورەنىڭ قاسىنا بارادى. ءوزى ەرگە قۇنىكەر بولىپ كوشىپ بارعان قوڭسى، كىرمە ەلگە تورە قىزىعادى. سامبايدىڭ از عانا مالىنىڭ ىشىندە كوزگە تۇسەرلىك جالعىز شۇبار ايعىرى بار ەكەن، تەرە سونى سۇرايدى. ونى سامباي بەرە قويمايدى. ءسويتىپ جۇرگەندە، سەكسەننىڭ اكەسى ايمانبەك دۋلاتتىڭ كوپ كىسىسىن ەرتىپ، سامباي اۋىلىن قۋىپ بارادى.
«مىنا قاسىڭا كەلگەن قوڭسىڭ سامباي كەسىكتى قۇندى تولەمەي قاشىپ كەلىپ وتىر. نە قاسىڭنان كوشىرىپ بەر، نە ەرىمنىڭ قۇنىن اپەر»، — دەپ، تورەگە سالماق سالادى. شۇبار ايعىرىن بەرمەدى دەپ ءتىسىن قايراپ جۇرگەن تورە، ەندى كەزىڭ كەلدى دەگەندەي، سامبايدى الدىنا شاقىرتادى. سامباي كەلگەننەن كەيىن، تورە زەيىلدەنىپ: «سويلە، سامباي»، — دەيدى. سوندا سامباي: «مەن سويلەسەم، ايەكەڭ اشۋلانادى، تورە كەسىك ايتادى، مەن نەنى ايتامىن؟» — دەدى دە، تورە جاقتاعى سانىنىڭ ءۇستىن قولىمەن شۇقىپ، شۇبارلاپ كورسەتە بەرىپتى. تورە ويلاپتى: «ماعان سانىن شۇقىپ كورسەتكەنى — شۇبار ايعىردى بەرەم دەگەنى عوي. ماعان پانالاپ كوشىپ كەلگەن كورشىم. مۇنى دۋلاتتارعا جىعىپ بەرمەي، الىپ قاشايىن، شۇبار ايعىرىن الامىن» دەپ قيسايادى. ايمامبەتكە: «سەنىڭ ەرىڭنىڭ قۇنى بۇرىن ءبىر كەسىلىپتى، ونى الىپسىڭ. ەكى بيلىك جوق، جەتكەن مالىن تولەدى، جەتپەگەنى قۇدايعا دا جوق. كۇنىن كورە الماي پانالاعان سامبايعا مەنىڭ كەسەر قۇنىم جوق»، — دەپ، ايمامبەتتى قايتارادى. تورە ارتىنان سامبايعا كىسى جىبەرەدى. «ايمامبەت كەتتى، قۇننان قۇتقاردىم، ايعىرىن بەرسىن»، — دەپ.
جىبەرگەن كىسىسى تورەنىڭ سالەمىن ايتقاندا، سامباي «تەرەڭ نە ايتىپ ءجۇر، مەن قاي جەردە ايعىر بەرەم» دەگەن ەكەنمىن. تورە جاڭىلىپ جۇرگەن شىعار، سالەم ايت، بەرەر ايعىرىم جوق. مەنىڭ كۇن كورە الماي كەلگەنىمدى كەشە ءوزى دەپ ايتىپ ەدى عوي»، — دەپ، كىسىسىن قايتارىپ جىبەرەدى. تورە جاتىپ اشۋلانادى. «جۇگىنە كەلگەندە سانىن شۇبارلاپ كورسەتىپ ىم قاققانى قايدا، مەن سول ايعىردى بەرەدى ەكەن دەپ، ەردىڭ قۇنىنان قۇتقاردىم. ايتقانىن ورىنداسىن، ايعىرىن بەرسىن، ايتپەسە قاڭعىپ كەلگەن قوڭسىنى قولىممەن الامىن»، — دەپ، تاعى كىسى جىبەرەدى. وعان سامباي: «ايعىر بەرەم دەپ سانىمدى شۇبارلاپ ماعان نە كورىنىپتى. تورەڭ قوتىرىمدى قاسىتپاي ما. سانىم قوتىر ەدى، سونى قاسىدىم، تورەڭە سالەم ايت، بەرەر ايعىرىم جوق»، — دەيدى. سودان قالعان ماقال ەل ىشىندە بار. «تورەڭ قولىمىزبەن قوتىرىمىزدى قاسىتپاي ما؟» — دەگەن. ەكى جاعىنا ءوزىنىڭ الدىندا شىبىق ۇستاتىپ ءوز قولىمەن قيعان، انتىن ايتقىزعان تورە قۇنعا قايتا بيلىك ايتا المايدى. سامبايدان الدانىپ، ايعىردان دا قۇر قالادى. ءسويتىپ سامباي سەكسەننىڭ قۇنىنان دا، تورەنىڭ قۇرىعىنان دا قۇتىلادى.
وسى بيلىك جونىندە ءبىر ەسكەرتۋ: قازاقتىڭ ىشىنە ءدىن ورنىعىپ قۇران الىپ انت بەرۋ جايىلماي تۇرعان كەزدەگى انتى — ەكى داۋگەر جاس شىبىقتى ەكى باسىنان ۇستاپ، تورەگە ورتاسىنان قىلىشپەن قيعىزىپ توقتايدى ەكەن. شىبىق قيعاننان كەيىن قايتا داۋلاي المايدى ەكەن. وسىدان كەيىن ايمامبەت، نۇراق سەكسەننىڭ قۇنىن سۇراۋدى قويادى. سامباي قارتايعان كەزدە، ەكەي رۋىنان اتقا مىنگەن باستى كىسى بايەت دەگەن كىسى بولادى.
«قالعان ەكەي — قاڭىلتىر، بايەت — شويىن،
سادىبەككە سالىپ ءجۇر ۇلكەن ويىن.
سۇلۋ سارى جيىننان كەيىن قالىپ،
كوك توقالعان وڭگەرگەن التى مويىن»، —
دەگەن شىبىل ەلىنىڭ ءبىر اقىنى ايتقان ولەڭ بار. بايەت قارتايعان كەزدە، سارىباي، ايدوس بالاسى اتقا مىنەدى. ەكەيدىڭ قايتادان ەل بولىپ باسىن قوسۋىنا باسشى بولعان وسى ءۇش كىسى ەدى دەيدى.
جامبىل تۋماي تۇرعان كەزىندە جاپا تۋىسقاندارىمەن دۋلات ەلىنىڭ ىشىندە جانىس رۋىنان شىققان ءارى باي، ءارى جۋان اتەكەي دەگەن كىسىنىڭ قاسىنا كوشىپ باردى دەپ جوعارىدا ايتىپ ەدىك. سارىبايدىڭ اكەسى ايدوس اۋىلى جالايىر ىشىندەگى سوك تورەنىڭ جانە جالايىر بالپىق باتىردىڭ ەلىنە كوشىپ بارادى. ءۇش توقالدىڭ ءبىرى ءالتي رۋى ءسۇيىنبايدىڭ اكەسى ارون ەسقوجانىڭ جۋان مىقتى جەرى مىرزابەك كاشكە تۇقىمىنان شىققان سۇرانشى، ساۋرىق باتىرلاردىڭ قاسىندا قالادى. ءار ەلگە پىتىراپ قوڭسى بولعان ەكەي تۇقىمى مالدان ايرىلىپ كەدەيلەنىپ، ەلدىك بەدەلدەن جۇدەپ، مەيلىنشە توزادى. اتا قونىستارىن دۋلاتتىڭ سامبەت دەگەن رۋى جانە ەسقوجا بايلارى باسىپ قالادى. ەكەيدىڭ بۇل بىتىراۋى ەكەي تۇقىمىنىڭ اتىنا ەل اراسىندا ۇلكەن ءمىن بولىپ كەلگەن. مىسالى، قاسقاراۋ (دۋلاتتىڭ جانىس رۋىنان) شىققان بەلگىلى اتقامىنەرى نوعايبايدىڭ قىزى مەن ەكەيدىڭ قويداس بالاسى قارا دەگەن اقىنى ءبىر تويدا كەزدەسىپ، ولەڭ ايتىسادى:
قىز:
«كۇزەم كيگىز باسقاننىڭ دىمى كەپپەس،
ەكى جىگىت ۇرىسسا، كەگى بىتپەس.
مىرزابەك پەن كاشكەگە جاناي قونساڭ،
جامان ەكەي باسىڭنان قامشى كەتپەس.
قارا:
«كۇرەسە ەكى جىگىت ءبىرى جىعار،
ولگەنشە بويداق جىگىت قىزعا قۇمار،
سەڭكىباي مەن شويبەككە كوشىپ بارساڭ،
ەكى بۇكتەپ استىڭا قامشى تىعار، —
دەپ جاۋاپ ايتادى.
ەكەيدىڭ ادامدارى باسقا رۋدىڭ ادامدارىمەن قالجىڭداسسىن، ءتىپتى ءوزدى ءوزى قالجىڭداسسىن، وسى اۋىپ تاراعان كوزدەرى ءسوز بولماي قالمايدى. مىسالى، قيسىباي مەن جامبىل ەكەۋى ءوزدى ءوزى قاعىسقاندا دا، قيسىباي جامبىلعا باتىرا ايتىپ، نەمەرە تۋىسقاندارى قويدالى بالالارى كۇرتىباي جونىندە جانە جامبىلدىڭ ءوز اكەسى جاپانىڭ ءوزى جونىندە ۇنەمى كەمىتىپ ايتادى.
«قويدالى اشەكەيدىڭ قويىن باققان،
كۇرتىباي اشەكەيدىڭ وتىن جاققان.
اكەڭ جاپا اقتابان ۇرىسى بوپ،
ءسىزدىڭ اۋىل سولايشا جانىن باققان»، —
دەپ، ءوزى جەر-جەبىرىنە جەتىپ كەمىتەدى.
دۋلاتتىڭ جانىس دەگەن رۋىنان ءبىر اۋىلعا ەكەيدىڭ ءبىر جىگىتى قىدىرىپ كەلسە، ءيتى قاباعان ەكەن، تۋرا ابالاپ تاقىمىنان الادى. جىگىت ىڭعايلى، قارىمدى ادام بولسا كەرەك، ءيتتى ۇرىپ قاڭقىلداتادى. يتىنە قامشى ءتيىپ قاڭقىلداعان سوڭ، ءۇيدىڭ يەسى دالاعا شىقسا، ءيتىن ۇرعان جىگىت تانىس ەكەن، كورە سالىپ: «ەكەي باسىڭمەن يت ساباپ نەدەن استىڭ؟» — دەپ الگى جىگىتتى تۋرا تاياقتىڭ استىنا الادى. «ەكەي ەل بولدى، ەشكى مال بولدى» دەگەن سوزدەردى ەل ايتىپ كەلگەن. مىنە، وسى سياقتى ۇشى-قيىرى جوق كەمىتۋ سوزدەر تولىپ جاتادى. ەكەي — وزىمەن اتالاس ەسقوجا رۋىمەن ۇنەمى ايتىسىپ، الىسىپ، تارتىسىپ وتكەن ەل.
ەسقوجا رۋىنىڭ ءبىر باي ادامى بالاسىنا توي ىستەيدى. سول تويعا ناماز بارادى. ۇلى ءجۇز ەلىنىڭ جالپى سالتى بويىنشا قىز بەن جىگىت، بوزبالا مەن كەلىنشەك مۇنداي تويدا ايتىسسىز قالمايدى. ايتىس باستالادى. ەكەيدىڭ بارعان جىگىتتەرىنە باتىرا ايتىپ، باتىل سوقتىعىپ، ولەڭدى ەسقوجا قىزى باستايدى.
ساتينە:
بۇلاڭداپ انداسىڭ ءجۇر جاننان وزىپ،
نارەكەم ءسوز سويلەيدى اۋزىن سوزىپ.
جالعىز قۋ باس سارىباي ولگەننەن سوڭ،
باياعىڭداي كەتەرسىڭ، ەكەي، توزىعى.
ناماز:
ءسۇيىنبايدى قايتەسىڭ سوققان جەلدەي،
قوبدالىنىڭ اقىنى شالقار كولدەي.
راقىمى جوق ەلىڭدى جىلاتادى،
ەسقوجاعا مازا جوق اڭداس ولمەي.
ساتينە:
ەكەي، سەنىڭ كيگەنىڭ سارى تونىڭ،
كاپىر ورىس كەلدى دە، بولدى جولىڭ.
تەنتىرەپ ءار ەسىكتە جۇرگەنىڭدە،
سەنى باسقا سابايتىن مىنا قولىم.
ناماز:
راس، مەنىڭ كيگەنىم جۇلما تونىم،
سارىبايىم بي بولىپ، بولدى جولىم.
وزبەكپەن تامىر بوپ جەلىندەسەڭ،
بالاڭدى ەزىپ تۇسىرگەن وسى قولىم»، —
دەپ، ناماز قولىن كورسەتەدى. وعان ساتينە ىزا بولىپ جىلاپ جىبەرەدى. ويتكەنى سول ساتينەنىڭ ءوز باسىندا وسەك بولىپ، ەكەيدىڭ ءبىر ەمسەك ايەلى بالاسىن ءتۇسىردى دەگەن ءسوز بار ەكەن. وعان ەسقوجا جىگىتتەرى قىزىپ، ۇلكەن توبەلەس شىعادى. بۇرىنعى زورلىق ىستەپ قالعان بەتىمەن: «اۋىلىما كەلىپ تويىمدا ادەپسىزدىك ىستەدى»، — دەپ انداس داتقا بۇل ساۋرىقتىڭ ءىنىسى ەكەي كىسىلەرىنەن ايىپ الماق بولادى.
«جىگىتتەرىنىڭ اۋزىن تازالاسىن، بولماسا اتامنىڭ جولىن بەرسىن»، — دەپ، سارىبايعا كىسى جىبەرەدى. وعان سارىباي: «اۋزىن اشقانعا ايىپ تارتاتىن ەكەي ءولىپ قالعان. انداسقا سالەم ايت، نامىستانسا، قارىنداسىن قاينىڭا ەرتە ۇزاتسىن!» — دەيدى. سودان ءبىرسىپىرا تىرەسىپ بارىپ سارىباي انداستىڭ ايتقانىنا كونبەي، ايىپ تولەمەيدى. وسىدان كەيىن ەسقوجا مەن ەكەي رۋىنىڭ اراسىنا تەڭەسىپ، قاتارعا كەلەدى.
جالعىز ەسقوجا رۋى عانا ەمەس، قاتار وتىرعان دۋلات رۋلارى دا ەكەي ەلىن از عانا كەمىتپەگەن. قاسقاراۋ رۋىنان شىققان ءداۋىتالى دەگەن وتە شەشەن باي ءوز تۇسىندا بەدەلدى بولعان كىسى ەكەن. ەل اراسىنىڭ ءبىر داۋىمەن الماتىداعى ويازدىڭ الدىنا باراتىن بولعان. داۋىتالىمەن بىرگە شاپىراشتىنىڭ بىرنەشە كىسىلەرى بىرگە كەلەدى. ونىڭ ىشىندە ءسۇيىنباي اقىن دا بولادى. ءداۋىتالى اسا سەمىز، جۋان كىسى بولسا كەرەك جانە ونىڭ ۇستىنە تاماقتى وتە كوپ ءىشىپ، ويازدىڭ (شىك ۇيىنەن باسقىشقا ورلەگەندە جۇرە الماي، ءسۇيىنباي بار، تاعى بىر-ەكى كىسى ءداۋىتالىنى قولتىعىنان كوتەرىپ وتىرادى. ءداۋىتالى بىر-ەكى باسقىش بارعاننان كەيىن ەنتىگىپ جۇرە الماي، ارتىنان جەل شىعىپ كەتەدى. «بىزگە ىستەيتىن جۋاندىعىڭدى ۇلىققا دا ىستەيمىسىڭ، ارتىڭا يە بولساڭشى، — دەيدى ءسۇيىنباي داۋىتالىگە. سوندا ءداۋىتالى: «مەنىڭ ارتىم ەكەيدىڭ اۋزى عوي دەيمىسىڭ، تەك دەسە، جىم بولاتىن»، — دەپتى. مىنە، دۋلات ەلىنىڭ جۋاندارى دا وسىلاي كەمىتكەن.
ەكەيدىڭ بۇل بىتىراعان كەزى ۇلى ءجۇزدىڭ قوقان حاندىعىنا باعىنىپ، باج (الىم) تولەپ تۇراتىن كەزى بولادى. قوقان بەكتەرى اۋليە اتا، مەركە قالالارىندا تۇرىپ، جەتىسۋ قازاقتارىن جىلىنا ءبىر رەت زەكەتشىلەر ارالاپ، كوپتەگەن مال جيناپ الىپ قايتىپ وتىرادى ەكەن. قوقان بەكتەرىنە جاياۋ جەردەن قول ارتقان قىرعىز ماناپتارى، دۋلاتتىڭ داتقالارى جەتىسۋ ەلدەرىنە كوپ ۇستەمدىك ىستەيدى. اسىرەسە قىرعىز ماناپتارىنىڭ قاباعىنا قاراي جەلىك العان قىرعىز جورتارماندارى قونىستاس شاپىراشتى رۋىنا ءتىپتى مازا بەرمەگەن. الدەنەشە رەت قوپارا قوسىن شاۋىپ جىلقىسىن الىپ، قونىسقا تالاسىپ، جەرىنە قونىپ وتىرعان. كوبىنە بۇل سياقتى تاعالار ەكى ەلدى جايلاۋىنىڭ ۇستىندە سان رەت مايدان اشقان ۇلكەن توبەلەستەرگە دە اپارعان.
ۇلكەن كوبىن، كىشى كوبىن، قارا قيا، قارا قىستاق، قارعالى وزەندەرى، سۋىقتوبە، مايتوبە، اقتاستى، زايسان، بورالداي دەگەن ۇلكەن-ۇلكەن جايلاۋلارعا تالاسىپ سان رەت شايقاسۋ بولعان. وسى سياقتى ۇلكەن ءبىر شابۋىلدىڭ كەزىندە جاپانىڭ اكەسى ىستىباي اۋىلى كوشىپ بارىپ پانالاعان جانىس رۋى اڭىراقاي، المالى تاۋلارىنان - قۇمعا قاراي كوشەدى. (بۇل تاۋلار وسى كۇنگى وتار ستانسياسىنىڭ سولتۇستىك باتىس جاعىندا). ارتقى جاعىنان «جاۋ كەلەدى» دەپ ۇركە كەتكەن ەل الدى - ارتىنان شولعىنشى سالىپ، ۇدەرە تارتىپ وتىرادى.
فيەۆرال ايىنىڭ سۋىتىپ، قار جاۋعان قايىرما كۇنى بولادى. جاپا — سول كوشكەن ەلدىڭ الدىن، ارتىن شولۋىنداپ جۇرەتۇعىن مىقتى جىگىتتەرىنىڭ ءبىرى. جامبىلدىڭ شەشەسى ۇلدان ايى - كۇنىنە جەتىپ وتىرعان ەكىقابات ەكەن. ول كوشىپ كەلە جاتقاندا تولعاتادى. اتقا جۇرە الماي، كوشتى توقتاتىپ، تۇيەلەردى ءبىر جەرگە شوگەرەدى. الىستا كوشتى قاراۋىلداپ، جەر شولىپ جۇرگەن جاپا كوشكە شاۋىپ كەلسە، تولعاتىپ تۇرعان ءوزىنىڭ ايەلىن كورەدى.
جۇكتى تۇيەنى اينالدىرا شوگەرىپ جىبەرىپ، قومىن الدىرماستان كيىزدەردى جاۋىپ، جۇكپەن قورشاپ كۇركە جاسايدى دا، اينالا تۇيە شوگەرىپ، ورتاسىنان تىككەن ىقتىرماعا ايەلىن وتىرعىزىپ سوندا بوساندىرادى. ەل ورىنعا وتىرعان كەزدە، بالا تۋادى. ارتىنان جاۋ كەپ قالدى دەگەن حابار كەلىپ، بالانى جورگەككە وراپ الىپ، تاڭ سىبىرلەي اۋىل تاعى كوشەدى. ۇزاق تارتىپ وتىرىپ حان، جامبىل تاۋلار الابىنا كەلىپ اۋىل قونادى. بالانى سول جەردە بەسىككە سالىپ، اتىن قويادى. بالاعا ات قويعاندا، جامبىل تاۋىنىڭ اتىن قويادى. جامبىل دەگەن ءسوز — جۇڭگو تىلىندە قورعان دەگەن ءسوز ەكەن. ول اتتىڭ تاۋعا قالاي قويىلعانى جونىندە ءبىز جوعارىدا ايتقانبىز.
بۇل كەز جەتىسۋعا قاراعان شاپىراشتى، دۋلات رۋلارىنىڭ ءبىر جاعىنان قىرعىزبەن دە، قوقان قولىمەن دە، جۇڭگو قولىمەن دە ارپالىسىپ شابىسىپ جۇرەتىن كەزى بولسا كەرەك. حان، جامبىل تاۋلارىنىڭ سالقىن جوتاسىن جايلاپ، قىس قۇمنىڭ جىلى وزەكتەرىن قىستاپ، جانىس رۋىنىڭ ءبىرسىپىرا ەلىمەن بىرگە ىستىباي اۋىلى دا وسى جەرگە ءبىراز جىل تۇراقتايدى.