ەكولوگيانىڭ ادام اعزاسىنا اسەرى. ادام
2010 جىل ق ر كىشى عىلىم اكادەمياسى ءحىV - ءىنشى عپك عىلىمي جوبا بايقاۋى IV – ورىن
عىلىمي جەتەكشىسى: ۇكىبايەۆا ى. ز.
ماقساتى:
جەر بەتىندەگى، جالپى ومىردەگى قوعامنىڭ ەڭ قۇندى، ماڭىزدى تىرشىلىك يەسى – ادام ەكەندىگىنە توقتالۋ.
ادام دەنساۋلىعىن قورعاۋ ماسەلەلەرى.
جەرگىلىكتى جەردەگى ءىرى ءوندىرىس ورىندارىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا تيگىزەتىن زيانى جانە زياندى بولدىرماۋ جولدارىن ۇسىنۋ.
وزەكتىلىگى:
ءومىردى جالعاستىرۋشى دا، دامىتۋشى دا ادام بولعاندىقتان ادامنىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعى قازىرگى تاڭدا ەڭ ماڭىزدى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى.
اننوتاسيا
ءبىزدىڭ ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان قوعامىمىزدا سانالىلىعىمەن ەرەكشەلەنىپ، ءومىر ءسۇرۋ قابىلەتى ارقىلى دارالانىپ، قوعامدى العا قاراي وركەندەتىپ، ۇرپاق جالعاستىعىن دامىتىپ وتىرعان تىرشىلىك يەسى – ادامنىڭ پايدا بولۋى ەڭ قۇدىرەتتى جانە ماڭىزدى ماسەلەنىڭ ءبىرى. ادامنىڭ ەرەكشە قاسيەتتەرى ارقىلى ونى تانىپ ءبىلeگە بولادى. ادام – ەڭبەگى مەن قىزمەتى ارقىلى تانىلىپ، الدىمەن وزىنە سونان سوڭ قوعامعا پايدا اكەلەدى. جوعارىدا ايتقانداي قوعامدى ءبىلىمى مەن شەبەرلىگىنىڭ ارقاسىندا دامىتىپ، عىلىم مەن تەحنيكانى، ءوندىرىستى العا وركەندەتكەن سايىن ەكولوگيانىڭ ناشارلاۋى جاھاندىق پروبلەما بولىپ وتىر. ادام مەن تابيعات وتە تىعىز بايلانىستا بولعاندىقتان ەكولوگيانىڭ ادام اعزاسىنا اسەرى كۇشتى ەكەندىگى بەلگىلى.
ادامنىڭ باستى بايلىعى – دەنساۋلىعى. دەنى ساۋ ادامنىڭ قول جەتكىزەر بيىكتەرى دە كوپ بولادى. ءار ءوڭىردىڭ ءوندىرىس كوزدەرى مەن ورنالاسۋ جەرىنە ساي ءتۇرلى ەكولوگيالىق ماسەلەلەر بار. «جاقسى ىزگى قوعام قۇرۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن سول قوعام مۇشەلەرىنىڭ دەنساۋلىعىنان باستاۋ كەرەك» دەيدى عالىمدار. سول سەبەپتى، حرومتاۋ اۋدانىندا ءىرى ءوندىرىس ورىندارىنىڭ حالىق دەنساۋلىعىنا اكەلەتىن زيانى جونىندە زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزدىم. ەڭ ماڭىزدىسى اۋا مەن سۋدىڭ ءبىزدىڭ اعزامىزعا ءوندىرىس ارقىلى تيگىزىپ جاتقان زيانى نەگىزگە الىندى.
كىرىسپە
ادام جەر جۇزىندەگى ەڭ قۇندى، ماڭىزدى تىرشىلىك يەسى. سەبەبى، وسى ءومىردى جالعاستىرۋشى، دامىتۋشى جانە بولاشاقتىڭ يەسى دە ادام بولىپ تابىلادى. دەگەنمەن، ادام، قوعام، تابيعات جانە ولاردىڭ ءوزارا بايلانىسىن قانشا زەرتتەسە دە تاۋسىلمايتىن قۇپياعا تولى عاجاپ دۇنيە.
جەر بەتىندەگى وزگە تىرشىلىك يەلەرىنەن ياعني، جان – جانۋارلاردان ايىرماشىلىعى سانالىلىعىمەن ەرەكشەلەنىپ، سويلەۋ جانە ويلاۋ قابىلەتى ارقىلى قالاعان ىسىمەن اينالىسا الاتىندىعىندا. مەن، ءوزىمنىڭ عىلىمي زەرتتەۋىمدى قوعامنىڭ ەڭ قۇندى بولىگى ادام تۋرالى جانە قازىرگى كەزدەگى ادام دەنساۋلىعىن قورعاۋ ماسەلەلەرىنە توقتالعىم كەلەدى.
اعىلشىن عىلىمى چارلز دارۆين «ادام مايمىلدان پايدا بولدى» دەسە، كەيبىر ەلدەردىڭ كونە جازبالارىندا ادام عارىشتىڭ ءبىر بولىگى دەلىنگەن. قانداي پىكىر ايتىلىپ زەرتتەلسە دە ءبىر كەزدەرى ادام پايدا بولىپ، دامۋ مەن جەتىلۋدىڭ ناتيجەسىندە قوعامنىڭ، تابيعاتتىڭ اجىراماس ءبىر بولىگىنە اينالعانى راس. بولادى.
ادام جالعىز ءومىر سۇرە المايدى. ادامدى ادام ەتەتىن – قوعام. ءار ادامنىڭ ءوزىنىڭ اينالىساتىن جۇمىسى، سەنەتىن نارسەلەرى، ۇلتىنا ساي تاربيەسى، مادەنيەتى، سالت – ءداستۇرى سەكىلدى وزگەگە ۇقسامايتىن ايىرماشىلىعى
دۇنيە جۇزىندە قانشا ادام بولسا، سونشا تۇلعا، سونشا ءومىر، سونشا تاعدىر بار. قازاق تىلىندە تىرشىلىك دەگەن ءسوز بار. ياعني، بارلىق تىرشىلىك يەسى تىرشىلىك ەتەدى، دەمەك ءومىر ءسۇرۋدى بىلدىرەدى. بۇل دەگەنىمىز ەڭبەك ەتۋ، ءبىر پايدالى ىسپەن شۇعىلدانۋ، ماعىنالى ءومىر ءسۇرۋ جانە وزىنەن كەيىن ۇرپاق قالدىرۋ. ماعان بەلگىلى بولعانداي ادامنىڭ ءومىرى تۇتاستاي قىزمەتپەن وتەدى. ال ادام قىزمەت ەتۋ ءۇشىن جانە جاساعان ەڭبەگىنەن ناتيجە بولسىن دەسە، الدىمەن دەنساۋلىعى مىقتى بولعانى ءجون.
ادام - قوعامنىڭ ەڭ ماڭىزدى بولىگى بولعاندىقتان، ونىڭ دەنساۋلىعىن قورعاۋ دا قوعامداعى ەڭ نەگىزگى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ تانىلادى.
زەرتتەلۋ جولى
مەن، ءوزىم تۇراتىن حرومتاۋ قالاسى مەن ونىڭ تۇرعىندارى جايلى ايتامىن.
بۇل كىشكەنە قالاشىقتىڭ تۇرعىندارىنىڭ كوپشىلىگى شاحتا، فابريكالارىندا جۇمىس جاسايدى. ماعان بەلگىلى بولعانداي قالانىڭ تۇسىندا ەكى شاحتا ورنالاسقان جانە ءۇش ۇساتىپ – بايىتۋ فابريكاسى بار.
№1 ۇساتىپ – بايىتۋ فابريكاسى قالاعا جاقىن ورنالاسقان. بۇل دەگەنىمىز وتە ءقاۋىپتى. فابريكانىڭ قاسىندا جەكە ۇيلەر سالىنىپ، حالىق ءومىر سۇرۋدە. مەنىڭ ويىمشا بۇل فابريكا، شاحتالار الدىمەن تابيعاتقا، سونان سوڭ ادام دەنساۋلىعىنا زيان اكەلەتىنى ءسوزسىز. تولاسسىز شىققان ءتۇتىن دە اۋانى لاستاپ جاتىر.
سونىمەن قاتار، دۇنيە جۇزىندە جالپى تازا سۋ دەفيسيت بولىپ وتىر. سۋ – تىرشىلىك كوزى. سۋسىز ءومىر جوق. ءبىراق، وسى ءبىزدىڭ ءىشىپ، قولدانىپ وتىرعان سۋىمىزدىڭ دەنساۋلىعىمىزعا اكەلەتىن زيانى بار ما، وسىنى ويلانىپ كورسەك. كەيبىر دامىعان ەلدەردە حالىق تۇتىناتىن سۋ ارنايى تازارتىلىپ بارىپ سودان سوڭ بەرىلەدى ەكەن.
ءبىزدىڭ اۋداندا كەن بايىتۋ ءوندىرىسى بولعاندىقتان مىندەتتى تۇردە سۋ تازالىعى جونىندە ۇلكەن ماسەلە بار. حروم التىنشى توپتىڭ ەلەمەنتى. ول ءارتۇرلى قاسيەت كورسەتەدى. مىسالى: سۋدىڭ ەرتىندىسىندە كەزدەسەتىن التى ۆالەنتتى حرومدا قىشقىلدىق جوعارى دارەجەدە. ال بۇل قىشقىلدىق ءتىستىڭ تابيعي ەمالىن بۇزادى. بۇل زەرتتەۋلەر سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىندا ورنالاسقان عىلىمي زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىندا دالەلدەنگەن. دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ادامداردىڭ تىستەرىنىڭ ەرتە ءتۇرلى اۋرۋلارعا شالدىعۋى، سۋدىڭ اسەرىنەن بۇيرەك اۋرۋلارىنىڭ جوعارى كوپ ەكەندىگىن ايتا كەتۋ كەرەك.
جۇمىس بارىسىندا ماعان بەلگىلى بولعانداي بۇل وتە ۇلكەن ماسەلە جانە وسىنداي ماڭىزدى ماسەلەنى شەشۋ جولىن قاراستىرۋ كەرەك.
ۇسىنىستار
جوعارىدا ايتىلعان دالەلدەمەلەر نەگىزىندە تابيعاتتى جانە ادام دەنساۋلىعىن ساقتاۋ، قورعاۋ ماقساتىندا تومەندەگىدەي ۇسىنىسىم بار:
تابيعاتتى قادىرلەۋ، ەسەپسىز جەر بايلىعىن شاشپاۋ كەرەك، ءبارىنىڭ بەلگىلى ءبىر ولشەمى بار ەكەندىگىن ۇمىتپاۋ قاجەت.
ادام جاقسىلىققا جانى جاقىن بولىپ، دەنساۋلىعىن ساقتاۋ ماقساتىندا سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدى مىندەت ەتۋ.
مىنەكەي، اۋا مەن سۋدىڭ ادام دەنساۋلىعىنا ماڭىزى مەن زيانى توڭىرەگىندە وسى جۇمىس بارىسىندا تانىستىم.
ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ اتامىز «بولاشاق جاستاردىڭ قولىندا...» دەگەندەي، وتانىمىزدىڭ دامۋى مەن وركەندەۋىنە ۇلەس قوساتىن جاستاردىڭ دەنى ساۋ، كۇش جىگەرى مول بولۋى ءتيىس!
ال، ول ءۇشىن قازىردەن باستاپ ويلاناتىن جاعدايلار وتە كوپ.
قازاقستاندا مەندەلەيەۆتىڭ 100 مەتالى بار. ولاردىڭ كوبىن ءبىز ءالى بىلمەيمىز. كۇندەردىڭ كۇنىندە قازبا بايلىق وندىرىسىنەن جەرىمىز شۇرىق تەسىك، دەنساۋلىعىمىز ناشار بولسا، جەر انانىڭ بىزگە ەسەپسىز بەرەتىن سىيى تاۋسىلىپ، ادام ءومىرىنىڭ ءمانى كەتپەي مە؟
جاڭالىقتارىم
بۇل زەرتتەۋلەر ناتيجەسىندە مىناداي جاڭالىعىم بار:
وندىرىستەن قالدىق زاتتاردىڭ اۋاعا تارالماۋ ءۇشىن بۋداقتاعان ءتۇتىن شىعاراتىن پەشتەرگە تازارتقىش فيلترلەردى ورنالاستىرۋ.
سونىمەن قاتار، حالىق تۇتىناتىن سۋ دا تازارتىلىپ فيلتر ارقىلى بەرىلسە.
اقپارات تاراتۋ كوزدەرى ارقىلى حالىق دەنساۋلىعىنا كەلەتىن زياندى شىنايى ءبىلىپ وتىرۋ.
تاڭعى اس الدىندا ءبىر شاي قاسىق تابيعي بال، ءبىر شاي قاسىق قارا زەرە مايىن ارالاستىرىپ پايدالانۋ ادام اعزاسىن جاقسارتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
قورىتىندى
جۇمىس بارىسىندا ماعان بەلگىلى بولعانداي بۇل وتە ۇلكەن ماسەلە جانە وسىنداي ماڭىزدى ماسەلەنى شەشۋ جولىن قاراستىرۋىم قاجەت. جوعارىدا ايتىلعان دالەلدەمەلەر نەگىزىندە تابيعاتتى جانە ادام دەنساۋلىعىن ساقتاۋ، قورعاۋ ماقساتىندا ۇسىنىسىم بار.
زەرتتەۋلەر ورىندالعاننان كەيىن، مەن وقيتىن حرومتاۋ قالاسىنىڭ №5 مەكتەپ – گيمنازياسىنىڭ وقۋشىلارى تازارتىلعان اۋىز سۋىمەن قامتاماسىز ەتۋ (ءفيلترلى) قولداۋ تابادى دەگەن سەنىمدەمىن.
عىلىمي جوبامدى شاكارىم قۇدايبەردى ۇلىنىڭ مىنا دانالىق سوزىمەن تۇيىندەيمىن.
«بالام!
سەن بولا كور اققا جاق
بولام دەسەڭ ادام.
ادال ەڭبەك بەرەر ب ا ق
باسساڭ سوعان قادام!!!»
عىلىمي جەتەكشىسى: ۇكىبايەۆا ى. ز.
ماقساتى:
جەر بەتىندەگى، جالپى ومىردەگى قوعامنىڭ ەڭ قۇندى، ماڭىزدى تىرشىلىك يەسى – ادام ەكەندىگىنە توقتالۋ.
ادام دەنساۋلىعىن قورعاۋ ماسەلەلەرى.
جەرگىلىكتى جەردەگى ءىرى ءوندىرىس ورىندارىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا تيگىزەتىن زيانى جانە زياندى بولدىرماۋ جولدارىن ۇسىنۋ.
وزەكتىلىگى:
ءومىردى جالعاستىرۋشى دا، دامىتۋشى دا ادام بولعاندىقتان ادامنىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعى قازىرگى تاڭدا ەڭ ماڭىزدى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى.
اننوتاسيا
ءبىزدىڭ ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان قوعامىمىزدا سانالىلىعىمەن ەرەكشەلەنىپ، ءومىر ءسۇرۋ قابىلەتى ارقىلى دارالانىپ، قوعامدى العا قاراي وركەندەتىپ، ۇرپاق جالعاستىعىن دامىتىپ وتىرعان تىرشىلىك يەسى – ادامنىڭ پايدا بولۋى ەڭ قۇدىرەتتى جانە ماڭىزدى ماسەلەنىڭ ءبىرى. ادامنىڭ ەرەكشە قاسيەتتەرى ارقىلى ونى تانىپ ءبىلeگە بولادى. ادام – ەڭبەگى مەن قىزمەتى ارقىلى تانىلىپ، الدىمەن وزىنە سونان سوڭ قوعامعا پايدا اكەلەدى. جوعارىدا ايتقانداي قوعامدى ءبىلىمى مەن شەبەرلىگىنىڭ ارقاسىندا دامىتىپ، عىلىم مەن تەحنيكانى، ءوندىرىستى العا وركەندەتكەن سايىن ەكولوگيانىڭ ناشارلاۋى جاھاندىق پروبلەما بولىپ وتىر. ادام مەن تابيعات وتە تىعىز بايلانىستا بولعاندىقتان ەكولوگيانىڭ ادام اعزاسىنا اسەرى كۇشتى ەكەندىگى بەلگىلى.
ادامنىڭ باستى بايلىعى – دەنساۋلىعى. دەنى ساۋ ادامنىڭ قول جەتكىزەر بيىكتەرى دە كوپ بولادى. ءار ءوڭىردىڭ ءوندىرىس كوزدەرى مەن ورنالاسۋ جەرىنە ساي ءتۇرلى ەكولوگيالىق ماسەلەلەر بار. «جاقسى ىزگى قوعام قۇرۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن سول قوعام مۇشەلەرىنىڭ دەنساۋلىعىنان باستاۋ كەرەك» دەيدى عالىمدار. سول سەبەپتى، حرومتاۋ اۋدانىندا ءىرى ءوندىرىس ورىندارىنىڭ حالىق دەنساۋلىعىنا اكەلەتىن زيانى جونىندە زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزدىم. ەڭ ماڭىزدىسى اۋا مەن سۋدىڭ ءبىزدىڭ اعزامىزعا ءوندىرىس ارقىلى تيگىزىپ جاتقان زيانى نەگىزگە الىندى.
كىرىسپە
ادام جەر جۇزىندەگى ەڭ قۇندى، ماڭىزدى تىرشىلىك يەسى. سەبەبى، وسى ءومىردى جالعاستىرۋشى، دامىتۋشى جانە بولاشاقتىڭ يەسى دە ادام بولىپ تابىلادى. دەگەنمەن، ادام، قوعام، تابيعات جانە ولاردىڭ ءوزارا بايلانىسىن قانشا زەرتتەسە دە تاۋسىلمايتىن قۇپياعا تولى عاجاپ دۇنيە.
جەر بەتىندەگى وزگە تىرشىلىك يەلەرىنەن ياعني، جان – جانۋارلاردان ايىرماشىلىعى سانالىلىعىمەن ەرەكشەلەنىپ، سويلەۋ جانە ويلاۋ قابىلەتى ارقىلى قالاعان ىسىمەن اينالىسا الاتىندىعىندا. مەن، ءوزىمنىڭ عىلىمي زەرتتەۋىمدى قوعامنىڭ ەڭ قۇندى بولىگى ادام تۋرالى جانە قازىرگى كەزدەگى ادام دەنساۋلىعىن قورعاۋ ماسەلەلەرىنە توقتالعىم كەلەدى.
اعىلشىن عىلىمى چارلز دارۆين «ادام مايمىلدان پايدا بولدى» دەسە، كەيبىر ەلدەردىڭ كونە جازبالارىندا ادام عارىشتىڭ ءبىر بولىگى دەلىنگەن. قانداي پىكىر ايتىلىپ زەرتتەلسە دە ءبىر كەزدەرى ادام پايدا بولىپ، دامۋ مەن جەتىلۋدىڭ ناتيجەسىندە قوعامنىڭ، تابيعاتتىڭ اجىراماس ءبىر بولىگىنە اينالعانى راس. بولادى.
ادام جالعىز ءومىر سۇرە المايدى. ادامدى ادام ەتەتىن – قوعام. ءار ادامنىڭ ءوزىنىڭ اينالىساتىن جۇمىسى، سەنەتىن نارسەلەرى، ۇلتىنا ساي تاربيەسى، مادەنيەتى، سالت – ءداستۇرى سەكىلدى وزگەگە ۇقسامايتىن ايىرماشىلىعى
دۇنيە جۇزىندە قانشا ادام بولسا، سونشا تۇلعا، سونشا ءومىر، سونشا تاعدىر بار. قازاق تىلىندە تىرشىلىك دەگەن ءسوز بار. ياعني، بارلىق تىرشىلىك يەسى تىرشىلىك ەتەدى، دەمەك ءومىر ءسۇرۋدى بىلدىرەدى. بۇل دەگەنىمىز ەڭبەك ەتۋ، ءبىر پايدالى ىسپەن شۇعىلدانۋ، ماعىنالى ءومىر ءسۇرۋ جانە وزىنەن كەيىن ۇرپاق قالدىرۋ. ماعان بەلگىلى بولعانداي ادامنىڭ ءومىرى تۇتاستاي قىزمەتپەن وتەدى. ال ادام قىزمەت ەتۋ ءۇشىن جانە جاساعان ەڭبەگىنەن ناتيجە بولسىن دەسە، الدىمەن دەنساۋلىعى مىقتى بولعانى ءجون.
ادام - قوعامنىڭ ەڭ ماڭىزدى بولىگى بولعاندىقتان، ونىڭ دەنساۋلىعىن قورعاۋ دا قوعامداعى ەڭ نەگىزگى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ تانىلادى.
زەرتتەلۋ جولى
مەن، ءوزىم تۇراتىن حرومتاۋ قالاسى مەن ونىڭ تۇرعىندارى جايلى ايتامىن.
بۇل كىشكەنە قالاشىقتىڭ تۇرعىندارىنىڭ كوپشىلىگى شاحتا، فابريكالارىندا جۇمىس جاسايدى. ماعان بەلگىلى بولعانداي قالانىڭ تۇسىندا ەكى شاحتا ورنالاسقان جانە ءۇش ۇساتىپ – بايىتۋ فابريكاسى بار.
№1 ۇساتىپ – بايىتۋ فابريكاسى قالاعا جاقىن ورنالاسقان. بۇل دەگەنىمىز وتە ءقاۋىپتى. فابريكانىڭ قاسىندا جەكە ۇيلەر سالىنىپ، حالىق ءومىر سۇرۋدە. مەنىڭ ويىمشا بۇل فابريكا، شاحتالار الدىمەن تابيعاتقا، سونان سوڭ ادام دەنساۋلىعىنا زيان اكەلەتىنى ءسوزسىز. تولاسسىز شىققان ءتۇتىن دە اۋانى لاستاپ جاتىر.
سونىمەن قاتار، دۇنيە جۇزىندە جالپى تازا سۋ دەفيسيت بولىپ وتىر. سۋ – تىرشىلىك كوزى. سۋسىز ءومىر جوق. ءبىراق، وسى ءبىزدىڭ ءىشىپ، قولدانىپ وتىرعان سۋىمىزدىڭ دەنساۋلىعىمىزعا اكەلەتىن زيانى بار ما، وسىنى ويلانىپ كورسەك. كەيبىر دامىعان ەلدەردە حالىق تۇتىناتىن سۋ ارنايى تازارتىلىپ بارىپ سودان سوڭ بەرىلەدى ەكەن.
ءبىزدىڭ اۋداندا كەن بايىتۋ ءوندىرىسى بولعاندىقتان مىندەتتى تۇردە سۋ تازالىعى جونىندە ۇلكەن ماسەلە بار. حروم التىنشى توپتىڭ ەلەمەنتى. ول ءارتۇرلى قاسيەت كورسەتەدى. مىسالى: سۋدىڭ ەرتىندىسىندە كەزدەسەتىن التى ۆالەنتتى حرومدا قىشقىلدىق جوعارى دارەجەدە. ال بۇل قىشقىلدىق ءتىستىڭ تابيعي ەمالىن بۇزادى. بۇل زەرتتەۋلەر سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىندا ورنالاسقان عىلىمي زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىندا دالەلدەنگەن. دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ادامداردىڭ تىستەرىنىڭ ەرتە ءتۇرلى اۋرۋلارعا شالدىعۋى، سۋدىڭ اسەرىنەن بۇيرەك اۋرۋلارىنىڭ جوعارى كوپ ەكەندىگىن ايتا كەتۋ كەرەك.
جۇمىس بارىسىندا ماعان بەلگىلى بولعانداي بۇل وتە ۇلكەن ماسەلە جانە وسىنداي ماڭىزدى ماسەلەنى شەشۋ جولىن قاراستىرۋ كەرەك.
ۇسىنىستار
جوعارىدا ايتىلعان دالەلدەمەلەر نەگىزىندە تابيعاتتى جانە ادام دەنساۋلىعىن ساقتاۋ، قورعاۋ ماقساتىندا تومەندەگىدەي ۇسىنىسىم بار:
تابيعاتتى قادىرلەۋ، ەسەپسىز جەر بايلىعىن شاشپاۋ كەرەك، ءبارىنىڭ بەلگىلى ءبىر ولشەمى بار ەكەندىگىن ۇمىتپاۋ قاجەت.
ادام جاقسىلىققا جانى جاقىن بولىپ، دەنساۋلىعىن ساقتاۋ ماقساتىندا سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدى مىندەت ەتۋ.
مىنەكەي، اۋا مەن سۋدىڭ ادام دەنساۋلىعىنا ماڭىزى مەن زيانى توڭىرەگىندە وسى جۇمىس بارىسىندا تانىستىم.
ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ اتامىز «بولاشاق جاستاردىڭ قولىندا...» دەگەندەي، وتانىمىزدىڭ دامۋى مەن وركەندەۋىنە ۇلەس قوساتىن جاستاردىڭ دەنى ساۋ، كۇش جىگەرى مول بولۋى ءتيىس!
ال، ول ءۇشىن قازىردەن باستاپ ويلاناتىن جاعدايلار وتە كوپ.
قازاقستاندا مەندەلەيەۆتىڭ 100 مەتالى بار. ولاردىڭ كوبىن ءبىز ءالى بىلمەيمىز. كۇندەردىڭ كۇنىندە قازبا بايلىق وندىرىسىنەن جەرىمىز شۇرىق تەسىك، دەنساۋلىعىمىز ناشار بولسا، جەر انانىڭ بىزگە ەسەپسىز بەرەتىن سىيى تاۋسىلىپ، ادام ءومىرىنىڭ ءمانى كەتپەي مە؟
جاڭالىقتارىم
بۇل زەرتتەۋلەر ناتيجەسىندە مىناداي جاڭالىعىم بار:
وندىرىستەن قالدىق زاتتاردىڭ اۋاعا تارالماۋ ءۇشىن بۋداقتاعان ءتۇتىن شىعاراتىن پەشتەرگە تازارتقىش فيلترلەردى ورنالاستىرۋ.
سونىمەن قاتار، حالىق تۇتىناتىن سۋ دا تازارتىلىپ فيلتر ارقىلى بەرىلسە.
اقپارات تاراتۋ كوزدەرى ارقىلى حالىق دەنساۋلىعىنا كەلەتىن زياندى شىنايى ءبىلىپ وتىرۋ.
تاڭعى اس الدىندا ءبىر شاي قاسىق تابيعي بال، ءبىر شاي قاسىق قارا زەرە مايىن ارالاستىرىپ پايدالانۋ ادام اعزاسىن جاقسارتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
قورىتىندى
جۇمىس بارىسىندا ماعان بەلگىلى بولعانداي بۇل وتە ۇلكەن ماسەلە جانە وسىنداي ماڭىزدى ماسەلەنى شەشۋ جولىن قاراستىرۋىم قاجەت. جوعارىدا ايتىلعان دالەلدەمەلەر نەگىزىندە تابيعاتتى جانە ادام دەنساۋلىعىن ساقتاۋ، قورعاۋ ماقساتىندا ۇسىنىسىم بار.
زەرتتەۋلەر ورىندالعاننان كەيىن، مەن وقيتىن حرومتاۋ قالاسىنىڭ №5 مەكتەپ – گيمنازياسىنىڭ وقۋشىلارى تازارتىلعان اۋىز سۋىمەن قامتاماسىز ەتۋ (ءفيلترلى) قولداۋ تابادى دەگەن سەنىمدەمىن.
عىلىمي جوبامدى شاكارىم قۇدايبەردى ۇلىنىڭ مىنا دانالىق سوزىمەن تۇيىندەيمىن.
«بالام!
سەن بولا كور اققا جاق
بولام دەسەڭ ادام.
ادال ەڭبەك بەرەر ب ا ق
باسساڭ سوعان قادام!!!»
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
وقۋشىعا ءبىلىم بەرۋمەن قاتار، ونى جاقسى ادام ەتىپ شىعارۋ وتباسى مەن ۇستازىنا بايلانىستى. وسى ورايدا ادامگەرشىلىك، سەنىمدىلىك، بىرلىك، تاتۋلىق ۇعىمدارىن قالىپتاستىرۋ ماقساتىنداعى "دوستىق - بىرلىك پەن...
