ەرتەگىلەر جيناعى
1. ەرتەگىلەر مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن قالىپتاستىرۋ مەحانيزمى. بۇل مەحانيزم پسيحولوگتار بەلگىلەگەن تەوريا نەگىزىندە بىرىزدىلىكتە قۇرىلعان جانە ساتىلاپ جۇزەگە اسادى.
مازمۇنى
كىرىسپە
شالقان
باۋىرساق
مىسىق، اتەش جانە تۇلكى
تورعاي مەن تىشقان
قيار مەن قىرىققابات
قۇلىن، قوزى، لاق
شۇبار تاۋىق
مىسىق نەگە تاماق ىشكەن سوڭ جۋىنادى؟
ءۇش ايۋ
كۇشىك پەن مىسىق
كوكونىستەر تۋرالى ەرتەگى
ماشا مەن ايۋ
مىسىق پەن تىشقان
سۋ جۇرەك قويان
تورعاي مەن تىشقان
تۇلكى مەن قاسقىر
ءۇش جالقاۋ
ساۋىسقان مەن كوكەك
تولدەردىڭ ايتىسى
اققۋ – قازدار
ەكى ساراڭ قونجىق
اتەش پەن توتى
قاسقىر مەن يت
اقىلدى لاق
ارىستان كۇشىگىن اسىراعان مىسىق
ەكى قاز، ءبىر باقا
اداسقان قۇمىرسقا
ات پەن ەسەك
ەكى اتەش
ماقتانشاق قويان
تۇلكى مەن تىرنا
ماساق
ايلاكەر تۇلكى
الدار كوزە مەن شىقبەرمەس شىعاي باي
نە ءدامدى؟.
ەرتەگىدە قوناقتا
جەتى لاق
التىن بالتا
ەڭ قىمبات بايلىق
نان قايدان شىعادى؟
جەتى ونەرپاز
التىن بالىق
تۇيمە قىز
كولباقا مەن قۇرباقا
كۇن، اي جانە قوراز
اينا
اعايىندى ەكى قىز
ءۇش قىز
جالاڭاياق باقتاشى
كىتاپ ءسوزى
اقىلسىز وگىز
جەتى قازىنانىڭ ءبىرى
ماقتا قىز بەن مىسىق
تۇيەنى كورسە جىلقى نەگە قالتىرايدى؟
پايدانىلعان ادەبيەتتەر
كىرىسپە.
«بالالاردى ءوز بەتىمەن قۇمارلاندىراتىن، ىنتالاندىرىپ، ىقىلاسىن ارتتىراتىن ساباق، بالالارعا انا تىلىندە قاراپايىم تىلمەن قىزىقتى ۇعىندىرىلسا، اڭگىمەلەر مەن ەرتەگىلەر، مىسالدار مەن ولەڭدەر ورىندى پايدالانىلسا، ولاردىڭ ءبىلىم الۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتا تۇسەدى»
ى. التىنسارين.
مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردى وقىتۋ جانە تاربيەلەۋ، دامىتۋدى ودان ءارى جەتىلدىرۋ جولدارى قازىرگى كەزدە مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ زاڭدارىندا ايقىندالىپ بەرىلگەن. بۇرىنعى قالىپتاسقان كونسەپسيالار، ونىڭ وزگەشەلىگى تەك وقىتۋ، ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ عانا ەمەس، بۇكىل وقىتۋ ءۇردىسىن جان - جاقتى ۇيىمداستىرۋ ماقساتىن كوزدەيتىندىگىندە جانە بالانىڭ جەكە تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋى مەن دامۋىنا باعىتتالادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا قازىرگى مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەدە جاڭا وزگەرىستەر مەن الەمدىك ءبىلىم بەرۋ تاجىريبەلەرىن پايدالانا وتىرىپ، بالانىڭ جەكە دارا كۇشىنىڭ دامۋىن قامتاماسىز ەتەتىن جاڭا باعىتتاعى جوبانى ىزدەستىرۋ جانە قولدانۋعا ارنالعان رەسپۋبليكانىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا «ءار بالانىڭ قابىلەتىنە قاراي ينتەللەكتۋالدىق دامۋى، جەكە ادامنىڭ دارىندىلىعىن دامىتۋ» سياقتى ماسەلەلەر مەملەكەتتىڭ ءبىلىم ساياساتىنىڭ باستى ۇستانىمىندا اتاپ كورسەتىلگەن.
ءار ەلدىڭ بولاشاعى سول حالىقتىڭ ءبىلىم، عىلىم دەڭگەيىمەن انىقتالاتىندىقتان، وقۋ جۇيەسىن نەعۇرلىم ءتيىمدى قۇرا ءبىلۋ قاجەتتىلىگى قاي كەزدە دە وزەكتى ماسەلە بولماق. تانىمدىق قىزىعۋشىلىق وقۋ - تاربيە ءۇردىسىنىڭ بارلىق سالاسىندا كورىنىس تابادى. قازىرگى تاربيەلەپ وقىتۋدىڭ ەڭ كوكەيكەستى پروبلەمالارى تانىمدىق قىزىعۋشىلىق ماسەلەلەرىن قاراستىرادى. بالا ومىرىندە قىزىعۋشىلىقتىڭ ءار ءتۇرى (ەستەتيكالىق، كوركەمدىك، مۋزىكالىق، ت. ب.) كورىنىس تابادى. وسكەلەڭ ۇرپاق ءۇشىن تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتىڭ ماڭىزى وتە جوعارى. تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتى ارتتىرۋ، دامىتۋ تۋرالى، بۇدان باسقا ونىڭ قورشاعان ورتامەن تاربيەگە تاۋەلدىلىگىن گەلۆەسيي اتاپ كورسەتكەن بولاتىن.
سونداي - اق دامىتا وقىتۋدىڭ ادىستەمەسىندەگى ەڭ باستى نارسە مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىق ارەكەتىن ارتتىرۋ. مۇنىڭ ءوزى ەۆريستيكالىق جانە زەرتتتەۋ ادىستەرىنە ەرەكشە ءمان بەرىلەتىنىن كورسەتەدى. بۇل ادىستەر تاربيەشىنىڭ «ءداستۇرلى ەمەس تاپسىرما تۇرلەرىن ىزدەنۋدىڭ وبەكتىسى» رەتىندە قويۋى، «جەكەلىكتەن جالپىنى تاۋىپ شىعارۋ» تاعى باسقا سياقتى مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ شىعارماشىلىق ىزدەنىسىنە، تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىنا جەتەلەيتىن، ءىس - ارەكەتكە قوساتىن، بالانى «ءىس - ارەكەت بىلىكتەرى مەن داعدىلارىنىڭ شەبەرى»، «بەلسەندى ىزدەنگىش» ەتەتىن ادىستەمەلىك تاسىلدەر ارقىلى جۇزەگە اسادى.
كوركەم ادەبيەت ساباعىندا ەرتەگىلەردى پايدالانۋ ارقىلى بالالاردىڭ تانىمدىق جان قۋاتتارىنىڭ ويانۋىنا ىقپال ەتۋ، ءبىلىم دەڭگەيىن جەتىلدىرۋ جۇيەلى جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە قالىپتاسادى. ەرتەگىلەر – بۇل مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن قالىپتاستىرۋ مەحانيزمى، ياعني جاعىمدى ەموسيالىق كوزقاراس - ەرتەگىگە اۋەستىك. ەرتەگىلەر وتە ەرتە زاماندا، ءتىپتى جازۋ - سىزۋ بولماعان كەزدىڭ وزىندە - اق تۋعان. بۇلاردى حالقىمىز كۇنى بۇگىنگە دەيىن ۇرپاقتان – ۇرپاققا اۋىزشا جەتكىزىپ كەلەدى.
حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ باسقا تۇرلەرى سياقتى ەرتەگىلەر دە ادام بالاسىنىڭ ەڭبەككە، تۇرمىس - تىرشىلىك جاعدايىنا بايلانىستى تۋعان. مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگىنە پسيحولوگيالىق - پەداگوگيكالىق تۇرعىدا مىنانداي مازمۇندىق سيپاتتاما بەرەمىز.
1. ەرتەگىلەر مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن قالىپتاستىرۋ مەحانيزمى. بۇل مەحانيزم پسيحولوگتار بەلگىلەگەن تەوريا نەگىزىندە بىرىزدىلىكتە قۇرىلعان جانە ساتىلاپ جۇزەگە اسادى:
جاعىمدى ەموسيالىق كوزقاراس (ەرتەگىگە اۋەستىك) → مازمۇندى ەموسيالىق كوزقاراس (ەرتەگىمەن اۋەستەنۋى) → تۇراقتى تانىمدىق قىزىعۋشىلىق (ەرتەگىگە دەگەن )
2. ەرتەگىلەردىڭ پەداگوگيكالىق جىكتەمەسى. بۇل بىرىنشىدەن، مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن قالىپتاستىرۋداعى مۇمكىندىكتەرىن انىقتاۋعا ىقپال ەتەدى؛ ەكىنشىدەن، ەرتەگىلەردى ناقتى ولشەمدەر بويىنشا سۇرىپتاۋعا كومەكتەسەدى؛ ۇشىنشىدەن، ەرتەگىلەر قۇندىلىق كوزقاراسىن باعدارلايدى.
3. مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ ەرتەگىگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن قالىپتاستىرۋ مودەلى جانە ونى جۇزەگە اسىرۋدا ىقپال ەتەتىن پەداگوگيكالىق شارتتار. مودەل قۇرىلىمى ەموسيونالدىق، ينتەللەكتۋالدىق، ەرىكتىك كومپونەنتتەر بىرلىگىندە بايقالادى جانە ناقتى كورسەتكىشتەر مەن ولشەمدەر ارقىلى سيپاتتالادى.
شىعارماشىلىق جۇمىسىمدى بىلاي تۇجىرىمدايمىن:
ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان - 2030» باعدارلاماسىندا جان - جاقتى ءبىلىمى بار، تەز دامىعان، دۇنيە جۇزىنە ايگىلى جانە سىيلى مەملەكەتتىڭ پاتريوتتارىن تاربيەلەۋ ءىسىن پەداگوگتار قاۋىمىنا جۇكتەگەن. سول اۋىردا، جاۋاپتى ىستەردىڭ ناتيجەلى بولۋى ارينە بىزدەرگە بايلانىستى، سوندىقتان دا ءار پەداگوگ بالاعا ءبىلىمدى بەرىپ قانا قويماي، سول ءبىلىمدى بالانىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ جولىندا، بالانىڭ بىلىمگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتا وتىرىپ، ونىڭ بويىنداعى قابىلەتتەرىن اشا ءبىلۋ كەرەك دەگەن ەكەن. وسى شىعارماشىلىق جۇمىسىمنىڭ ناتيجەسى، قورىتىندىسى رەتىندە مىنانداي ەرتەگىلەر جيناعىن ۇسىنامىن.
شالقان جۇكتەۋ
باۋىرساق جۇكتەۋ
مىسىق، اتەش جانە تۇلكى. جۇكتەۋ
تورعاي مەن تىشقان. جۇكتەۋ
قيار مەن قىرىققابات. جۇكتەۋ
قۇلىن، قوزى، لاق. جۇكتەۋ
شۇبار تاۋىق. جۇكتەۋ
مىسىق نەگە تاماق ىشكەن سوڭ جۋىنادى؟ جۇكتەۋ
ءۇش ايۋ. جۇكتەۋ
كۇشىك پەن مىسىق. جۇكتەۋ
كوكونىستەر تۋرالى ەرتەگى. جۇكتەۋ
ماشا مەن ايۋ. جۇكتەۋ
مىسىق پەن تىشقان. جۇكتەۋ
سۋ جۇرەك قويان. جۇكتەۋ
تورعاي مەن تىشقان. جۇكتەۋ
تۇلكى مەن قاسقىر. جۇكتەۋ
ءۇش جالقاۋ. جۇكتەۋ
ساۋىسقان مەن كوكەك. جۇكتەۋ
تولدەر ايتىسى. جۇكتەۋ
اققۋ-قازدار. جۇكتەۋ
ەكى ساراڭ قونجىق. جۇكتەۋ
اتەش پەن توتى. جۇكتەۋ
قاسقىر مەن يت. جۇكتەۋ
اقىلدى لاق. جۇكتەۋ
ارىستان كۇشىگىن اسىراعان مىسىق. جۇكتەۋ
ەك قاز، ءبىر باقا. جۇكتەۋ
اداسقان قۇمىرسقا. جۇكتەۋ
ات پەن ەسەك. جۇكتەۋ
ەكى اتەش. جۇكتەۋ
ماقتانشاق قويان. جۇكتەۋ
تۇلكى مەن تىرنا. جۇكتەۋ
ماساق. جۇكتەۋ
ايلاكەر تۇلكى. جۇكتەۋ
الداركوسە مەن شىقبەرمەس شىعايباي. جۇكتەۋ
نە ءدامدى. جۇكتەۋ
ەرتەگىدە قوناقتا. جۇكتەۋ
جەتى لاق. جۇكتەۋ
التىن بالتا. جۇكتەۋ
ەڭ قىمبات بايلىق. جۇكتەۋ
نان قايدان شىعادى؟ جۇكتەۋ
جەتى ونەرپاز. جۇكتەۋ
تۇيمەقىز. جۇكتەۋ
كولباقا مەن قۇرباقا. جۇكتەۋ
كۇن، اي جانە قوراز. جۇكتەۋ
اينا. جۇكتەۋ
اعايىندى ەكى قىز. جۇكتەۋ
ءۇش قىز. جۇكتەۋ
جالاڭ اياق باقتاشى. جۇكتەۋ
كىتاپ ءسوزى. جۇكتەۋ
اقىلسىز وگىز. جۇكتەۋ
جەتى قازىنانىڭ ءبىرى. جۇكتەۋ
ماقتا قىز بەن مىسىق. جۇكتەۋ
تۇيەنى كورسە، جىلقى نەگە قالتىرايدى؟ جۇكتەۋ
پايدالانعان ادەبيەتتەر. جۇكتەۋ
«اۋليەكول اۋدانى اكىمدىگىنىڭ «ايگولەك»
اۋليەكول بالاباقشاسى» مكقك
«ءبىلىم بەرۋ ۇردىسىندە باعدارلامانىڭ مازمۇنىنا
سايكەس بالالارعا ارنالعان ەرتەگىلەر جيناعى»
جيناقتاعان: جۇمابايەۆا گ. ك.
مازمۇنى
كىرىسپە
شالقان
باۋىرساق
مىسىق، اتەش جانە تۇلكى
تورعاي مەن تىشقان
قيار مەن قىرىققابات
قۇلىن، قوزى، لاق
شۇبار تاۋىق
مىسىق نەگە تاماق ىشكەن سوڭ جۋىنادى؟
ءۇش ايۋ
كۇشىك پەن مىسىق
كوكونىستەر تۋرالى ەرتەگى
ماشا مەن ايۋ
مىسىق پەن تىشقان
سۋ جۇرەك قويان
تورعاي مەن تىشقان
تۇلكى مەن قاسقىر
ءۇش جالقاۋ
ساۋىسقان مەن كوكەك
تولدەردىڭ ايتىسى
اققۋ – قازدار
ەكى ساراڭ قونجىق
اتەش پەن توتى
قاسقىر مەن يت
اقىلدى لاق
ارىستان كۇشىگىن اسىراعان مىسىق
ەكى قاز، ءبىر باقا
اداسقان قۇمىرسقا
ات پەن ەسەك
ەكى اتەش
ماقتانشاق قويان
تۇلكى مەن تىرنا
ماساق
ايلاكەر تۇلكى
الدار كوزە مەن شىقبەرمەس شىعاي باي
نە ءدامدى؟.
ەرتەگىدە قوناقتا
جەتى لاق
التىن بالتا
ەڭ قىمبات بايلىق
نان قايدان شىعادى؟
جەتى ونەرپاز
التىن بالىق
تۇيمە قىز
كولباقا مەن قۇرباقا
كۇن، اي جانە قوراز
اينا
اعايىندى ەكى قىز
ءۇش قىز
جالاڭاياق باقتاشى
كىتاپ ءسوزى
اقىلسىز وگىز
جەتى قازىنانىڭ ءبىرى
ماقتا قىز بەن مىسىق
تۇيەنى كورسە جىلقى نەگە قالتىرايدى؟
پايدانىلعان ادەبيەتتەر
كىرىسپە.
«بالالاردى ءوز بەتىمەن قۇمارلاندىراتىن، ىنتالاندىرىپ، ىقىلاسىن ارتتىراتىن ساباق، بالالارعا انا تىلىندە قاراپايىم تىلمەن قىزىقتى ۇعىندىرىلسا، اڭگىمەلەر مەن ەرتەگىلەر، مىسالدار مەن ولەڭدەر ورىندى پايدالانىلسا، ولاردىڭ ءبىلىم الۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتا تۇسەدى»
ى. التىنسارين.
مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردى وقىتۋ جانە تاربيەلەۋ، دامىتۋدى ودان ءارى جەتىلدىرۋ جولدارى قازىرگى كەزدە مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ زاڭدارىندا ايقىندالىپ بەرىلگەن. بۇرىنعى قالىپتاسقان كونسەپسيالار، ونىڭ وزگەشەلىگى تەك وقىتۋ، ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ عانا ەمەس، بۇكىل وقىتۋ ءۇردىسىن جان - جاقتى ۇيىمداستىرۋ ماقساتىن كوزدەيتىندىگىندە جانە بالانىڭ جەكە تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋى مەن دامۋىنا باعىتتالادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا قازىرگى مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەدە جاڭا وزگەرىستەر مەن الەمدىك ءبىلىم بەرۋ تاجىريبەلەرىن پايدالانا وتىرىپ، بالانىڭ جەكە دارا كۇشىنىڭ دامۋىن قامتاماسىز ەتەتىن جاڭا باعىتتاعى جوبانى ىزدەستىرۋ جانە قولدانۋعا ارنالعان رەسپۋبليكانىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا «ءار بالانىڭ قابىلەتىنە قاراي ينتەللەكتۋالدىق دامۋى، جەكە ادامنىڭ دارىندىلىعىن دامىتۋ» سياقتى ماسەلەلەر مەملەكەتتىڭ ءبىلىم ساياساتىنىڭ باستى ۇستانىمىندا اتاپ كورسەتىلگەن.
ءار ەلدىڭ بولاشاعى سول حالىقتىڭ ءبىلىم، عىلىم دەڭگەيىمەن انىقتالاتىندىقتان، وقۋ جۇيەسىن نەعۇرلىم ءتيىمدى قۇرا ءبىلۋ قاجەتتىلىگى قاي كەزدە دە وزەكتى ماسەلە بولماق. تانىمدىق قىزىعۋشىلىق وقۋ - تاربيە ءۇردىسىنىڭ بارلىق سالاسىندا كورىنىس تابادى. قازىرگى تاربيەلەپ وقىتۋدىڭ ەڭ كوكەيكەستى پروبلەمالارى تانىمدىق قىزىعۋشىلىق ماسەلەلەرىن قاراستىرادى. بالا ومىرىندە قىزىعۋشىلىقتىڭ ءار ءتۇرى (ەستەتيكالىق، كوركەمدىك، مۋزىكالىق، ت. ب.) كورىنىس تابادى. وسكەلەڭ ۇرپاق ءۇشىن تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتىڭ ماڭىزى وتە جوعارى. تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتى ارتتىرۋ، دامىتۋ تۋرالى، بۇدان باسقا ونىڭ قورشاعان ورتامەن تاربيەگە تاۋەلدىلىگىن گەلۆەسيي اتاپ كورسەتكەن بولاتىن.
سونداي - اق دامىتا وقىتۋدىڭ ادىستەمەسىندەگى ەڭ باستى نارسە مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىق ارەكەتىن ارتتىرۋ. مۇنىڭ ءوزى ەۆريستيكالىق جانە زەرتتتەۋ ادىستەرىنە ەرەكشە ءمان بەرىلەتىنىن كورسەتەدى. بۇل ادىستەر تاربيەشىنىڭ «ءداستۇرلى ەمەس تاپسىرما تۇرلەرىن ىزدەنۋدىڭ وبەكتىسى» رەتىندە قويۋى، «جەكەلىكتەن جالپىنى تاۋىپ شىعارۋ» تاعى باسقا سياقتى مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ شىعارماشىلىق ىزدەنىسىنە، تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىنا جەتەلەيتىن، ءىس - ارەكەتكە قوساتىن، بالانى «ءىس - ارەكەت بىلىكتەرى مەن داعدىلارىنىڭ شەبەرى»، «بەلسەندى ىزدەنگىش» ەتەتىن ادىستەمەلىك تاسىلدەر ارقىلى جۇزەگە اسادى.
كوركەم ادەبيەت ساباعىندا ەرتەگىلەردى پايدالانۋ ارقىلى بالالاردىڭ تانىمدىق جان قۋاتتارىنىڭ ويانۋىنا ىقپال ەتۋ، ءبىلىم دەڭگەيىن جەتىلدىرۋ جۇيەلى جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە قالىپتاسادى. ەرتەگىلەر – بۇل مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن قالىپتاستىرۋ مەحانيزمى، ياعني جاعىمدى ەموسيالىق كوزقاراس - ەرتەگىگە اۋەستىك. ەرتەگىلەر وتە ەرتە زاماندا، ءتىپتى جازۋ - سىزۋ بولماعان كەزدىڭ وزىندە - اق تۋعان. بۇلاردى حالقىمىز كۇنى بۇگىنگە دەيىن ۇرپاقتان – ۇرپاققا اۋىزشا جەتكىزىپ كەلەدى.
حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ باسقا تۇرلەرى سياقتى ەرتەگىلەر دە ادام بالاسىنىڭ ەڭبەككە، تۇرمىس - تىرشىلىك جاعدايىنا بايلانىستى تۋعان. مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگىنە پسيحولوگيالىق - پەداگوگيكالىق تۇرعىدا مىنانداي مازمۇندىق سيپاتتاما بەرەمىز.
1. ەرتەگىلەر مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن قالىپتاستىرۋ مەحانيزمى. بۇل مەحانيزم پسيحولوگتار بەلگىلەگەن تەوريا نەگىزىندە بىرىزدىلىكتە قۇرىلعان جانە ساتىلاپ جۇزەگە اسادى:
جاعىمدى ەموسيالىق كوزقاراس (ەرتەگىگە اۋەستىك) → مازمۇندى ەموسيالىق كوزقاراس (ەرتەگىمەن اۋەستەنۋى) → تۇراقتى تانىمدىق قىزىعۋشىلىق (ەرتەگىگە دەگەن )
2. ەرتەگىلەردىڭ پەداگوگيكالىق جىكتەمەسى. بۇل بىرىنشىدەن، مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن قالىپتاستىرۋداعى مۇمكىندىكتەرىن انىقتاۋعا ىقپال ەتەدى؛ ەكىنشىدەن، ەرتەگىلەردى ناقتى ولشەمدەر بويىنشا سۇرىپتاۋعا كومەكتەسەدى؛ ۇشىنشىدەن، ەرتەگىلەر قۇندىلىق كوزقاراسىن باعدارلايدى.
3. مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ ەرتەگىگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن قالىپتاستىرۋ مودەلى جانە ونى جۇزەگە اسىرۋدا ىقپال ەتەتىن پەداگوگيكالىق شارتتار. مودەل قۇرىلىمى ەموسيونالدىق، ينتەللەكتۋالدىق، ەرىكتىك كومپونەنتتەر بىرلىگىندە بايقالادى جانە ناقتى كورسەتكىشتەر مەن ولشەمدەر ارقىلى سيپاتتالادى.
شىعارماشىلىق جۇمىسىمدى بىلاي تۇجىرىمدايمىن:
ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان - 2030» باعدارلاماسىندا جان - جاقتى ءبىلىمى بار، تەز دامىعان، دۇنيە جۇزىنە ايگىلى جانە سىيلى مەملەكەتتىڭ پاتريوتتارىن تاربيەلەۋ ءىسىن پەداگوگتار قاۋىمىنا جۇكتەگەن. سول اۋىردا، جاۋاپتى ىستەردىڭ ناتيجەلى بولۋى ارينە بىزدەرگە بايلانىستى، سوندىقتان دا ءار پەداگوگ بالاعا ءبىلىمدى بەرىپ قانا قويماي، سول ءبىلىمدى بالانىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ جولىندا، بالانىڭ بىلىمگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتا وتىرىپ، ونىڭ بويىنداعى قابىلەتتەرىن اشا ءبىلۋ كەرەك دەگەن ەكەن. وسى شىعارماشىلىق جۇمىسىمنىڭ ناتيجەسى، قورىتىندىسى رەتىندە مىنانداي ەرتەگىلەر جيناعىن ۇسىنامىن.
شالقان جۇكتەۋ
باۋىرساق جۇكتەۋ
مىسىق، اتەش جانە تۇلكى. جۇكتەۋ
تورعاي مەن تىشقان. جۇكتەۋ
قيار مەن قىرىققابات. جۇكتەۋ
قۇلىن، قوزى، لاق. جۇكتەۋ
شۇبار تاۋىق. جۇكتەۋ
مىسىق نەگە تاماق ىشكەن سوڭ جۋىنادى؟ جۇكتەۋ
ءۇش ايۋ. جۇكتەۋ
كۇشىك پەن مىسىق. جۇكتەۋ
كوكونىستەر تۋرالى ەرتەگى. جۇكتەۋ
ماشا مەن ايۋ. جۇكتەۋ
مىسىق پەن تىشقان. جۇكتەۋ
سۋ جۇرەك قويان. جۇكتەۋ
تورعاي مەن تىشقان. جۇكتەۋ
تۇلكى مەن قاسقىر. جۇكتەۋ
ءۇش جالقاۋ. جۇكتەۋ
ساۋىسقان مەن كوكەك. جۇكتەۋ
تولدەر ايتىسى. جۇكتەۋ
اققۋ-قازدار. جۇكتەۋ
ەكى ساراڭ قونجىق. جۇكتەۋ
اتەش پەن توتى. جۇكتەۋ
قاسقىر مەن يت. جۇكتەۋ
اقىلدى لاق. جۇكتەۋ
ارىستان كۇشىگىن اسىراعان مىسىق. جۇكتەۋ
ەك قاز، ءبىر باقا. جۇكتەۋ
اداسقان قۇمىرسقا. جۇكتەۋ
ات پەن ەسەك. جۇكتەۋ
ەكى اتەش. جۇكتەۋ
ماقتانشاق قويان. جۇكتەۋ
تۇلكى مەن تىرنا. جۇكتەۋ
ماساق. جۇكتەۋ
ايلاكەر تۇلكى. جۇكتەۋ
الداركوسە مەن شىقبەرمەس شىعايباي. جۇكتەۋ
نە ءدامدى. جۇكتەۋ
ەرتەگىدە قوناقتا. جۇكتەۋ
جەتى لاق. جۇكتەۋ
التىن بالتا. جۇكتەۋ
ەڭ قىمبات بايلىق. جۇكتەۋ
نان قايدان شىعادى؟ جۇكتەۋ
جەتى ونەرپاز. جۇكتەۋ
تۇيمەقىز. جۇكتەۋ
كولباقا مەن قۇرباقا. جۇكتەۋ
كۇن، اي جانە قوراز. جۇكتەۋ
اينا. جۇكتەۋ
اعايىندى ەكى قىز. جۇكتەۋ
ءۇش قىز. جۇكتەۋ
جالاڭ اياق باقتاشى. جۇكتەۋ
كىتاپ ءسوزى. جۇكتەۋ
اقىلسىز وگىز. جۇكتەۋ
جەتى قازىنانىڭ ءبىرى. جۇكتەۋ
ماقتا قىز بەن مىسىق. جۇكتەۋ
تۇيەنى كورسە، جىلقى نەگە قالتىرايدى؟ جۇكتەۋ
پايدالانعان ادەبيەتتەر. جۇكتەۋ
«اۋليەكول اۋدانى اكىمدىگىنىڭ «ايگولەك»
اۋليەكول بالاباقشاسى» مكقك
«ءبىلىم بەرۋ ۇردىسىندە باعدارلامانىڭ مازمۇنىنا
سايكەس بالالارعا ارنالعان ەرتەگىلەر جيناعى»
جيناقتاعان: جۇمابايەۆا گ. ك.
You Might Also Like
-
ىبىراي 1841 جىلى قازان ايىنىڭ 20 - سىندا قازىرگى قوستاناي وبلىسى، قوستاناي اۋدانىندا دۇنيەگە كەلەدى. ءۇش - ءتورت جاسىندا اكەسى التىنسارى قايتىس بولىپ، اتاسى بالعوجانىڭ قولىندا ءوسىپ، تاربيەلەنەدى.
