ءىلياس جانسۇگىروۆ «انام ءتىلى»، «دومبىرا» ولەڭدەرى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءىلياس جانسۇگىروۆ. «انام ءتىلى»، «دومبىرا» ولەڭدەرى
ساباقتىڭ ماقساتى. ءى. جانسۇگىروۆ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنان قىسقاشا مالىمەت بەرۋ، ولەڭنىڭ مازمۇنىن مەڭگەرتۋ
مىندەتتەرى.
1. ولەڭنىڭ وي – ءتۇيىنىن جان – جاقتى اشا وتىرىپ، شىعارمانىڭ يدەياسىنا كوز جەتكىزۋ
2. ادەبيەت تەورياسىنان تۇسىنىك بەرۋ
3. شىعارماشىلىققا باۋلۋ، حالىق ونەرى تۋرالى، انا ءتىلى تۋرالى وقۋشىلاردىڭ ءوز ويىن اشىق ايتىپ، وزىندىك كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋىنا ىقپال ەتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: دامىتا وقىتۋ
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، توپتاستىرۋ، شىعارماشىلىق، تالداۋ، ءوز پىكىرىن ايتۋ، مانەرلەپ وقۋ، باعالاۋ پاراعى
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى. ينتەربەلسەندى تاقتا، اقىن - جازۋشىلاردىڭ پورترەتتەرى، وقۋلىق، باعالاۋ پاراعى، قاتتى قاعاز، ماركەر، ستيكەرلەر
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
1. سالەمدەسۋ (ترەنينگ)
2. وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
3. باعالاۋ پاراقشاسىن تاراتۋ
ءىى. قايتالاۋ – وقۋ اناسى
ءۇش توپقا قاعاز، ماركەر ۇلەستىرىلىپ بەرىلەدى.
«توپتاستىرۋ» ادىسىمەن:
1 - توپ. س. سەيفۋلليننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
2 - توپ. ب. ءمايليننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
3 - توپ. ءى. جانسۇگىروۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
ءار توپ ءوز باسشىسىن تاعايىنداپ، قورعايدى.
سۇراقتار:
1 - توپقا: 1. اقىن جاستارعا قانداي تىلەك ايتادى؟
2. اقىن كەلەشەكتەن نە كۇتەدى؟
2 - توپقا. ب. ءمايليننىڭ «تۇيەباي» اڭگىمەسى بويىنشا.
1. اڭگىمە قالاي باستالادى؟
2. اۋىل بالالارىنىڭ ايتۋىنشا مولدا قانداي ادام؟
3. پورترەت دەگەنىمىز نە؟ مولدانىڭ پورترەتىن سيپاتتاپ ايت.
4. تۇيەباي ساباققا قالاي وقىدى؟ كىشكەنتاي تۇيەباي ساباققا بارعان العاشقى كۇننەن - اق مولدانىڭ قاھارىنا ىلىكتى. نەگە ونى مولدا جەك كورەدى؟ نە سەبەپتى؟
5. تۇيەبايدىڭ وسىنداي ءبىر كەشىگىپ قالعان كەزدەگى مولدانىڭ قاتىگەزدىگىن جازۋشى قالاي سۋرەتتەيدى؟ (ءۇزىندى تاۋىپ وقۋ)
6. تۇيەباي قانداي شەشىمگە كەلدى؟
7. ءارى قاراي تۇيەبايدىڭ تاعدىرى قالاي ءوربيدى؟
8. مولدادان ءزابىر كورۋ تەك تۇيەبايدىڭ باسىندا بولدى ما؟
9. جازۋشى وسى اڭگىمەسى ارقىلى نە ايتقىسى كەلدى؟
10. بۇرىنعى وقۋ مەن قازىرگى وقۋدى سالىستىرۋ.
3 - توپ. ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
(نە سەبەپتى ۇشەۋىن قاتار اتاپ ءوتىپ وتىرعانىمدى ايتىپ كەتەمىن. «ءۇش بايتەرەك» جايلى)
• ءى. جانسۇگىروۆ، س. سەيفۋللين، ب. مايلين - ءبىر زاماننىڭ وكىلى ەكەنى انىق.
• قازاق حالقى «ءۇش بايتەرەك» دەپ اتاپ كەتكەن ءىلياس جانسۇگىروۆ، ساكەن سەيفۋللين، بەيىمبەت مايلين قازاق ادەبيەتىنە اقىن، قالامگەر، دراماتۋرگ رەتىندە ۇلكەن ۇلەس قوستى. ولاردىڭ قالامىنان قازاقستاننىڭ دارقان دالاسى، ەڭبەك ادامدارىنىڭ ءىس - ارەكەتتەرى، ومىرگە دەگەن قۇشتارلىقتارى، بولاشاققا ءۇمىت – سەنىمدەرى كەڭىنەن كورىنەدى. «ءۇش بايتەرەك» ۇلتتىق ءسوز ونەرىن ازاماتتىق بەينە، بەدەلىمەن دە، قايراتكەر، قالامگەرلىگىمەن دە بيىك بەلەسكە كوتەردى.
• ادەبيەتتىڭ «ءۇش بايتەرەگى» ومىردەگى ورنەكتى ونەگەلەرىمەن حالىق جۇرەگىندە جول تاپتى.
ءى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
«مەن ءوزىم تاۋدا تۋىپ، تاسىندا ءوستىم»
ەسكىشە حات تانيتىن، اڭىز - ەرتەگىلەردى، باتىرلىق جىرلاردى، شەجىرەلەردى جاقسى بىلەتىن، كوكىرەگى وياۋعا كوزى اشىق، دومبىراشى، ۇستا اكەسى جانسۇگىر اناسىنان ەرتە قالعان ءىلياستى جەتىمسىرەتپەي، ەركەلەتىپ، جاقسى ۇلگى بەرىپ، تاربيەلەپ وسىرەدى.
حالقىمىزدىڭ قۇت - بەرەكە دارىعان، ەجەلدەن باتىرلىق، دانالىق مەكەنى جەتىسۋ ولكەسىنىڭ پەرزەنتى ءىلياس جاس كۇنىنەن باستاپ ءىن مەن جىردى، ولەڭ مەن كۇيدىڭ نەبىر اسىن نۇسقالارىن كوكىرەگىنە ءتۇيىپ وسەدى.
جاس كەزىندە ولكەنىڭ تاماشا تابيعاتى، اۋىل كورىنىستەرى ونى ەرەكشە تولقىتىپ، ولەڭدەر جازا باستايدى. اباي پوەزياسى جاس اقىنعا ىقپال ەتەدى. العاشقى ولەڭدەرىنەن – اق اقىننىڭ قارىمدى ستيل ەرەكشەلىگى بايقالا باستايدى.
ءسويتىپ ءجۇرىپ كەڭ ارنالى، تەرەڭ ماعىنالى ولەڭدەرىمەن ەلگە تانىلادى. ورىس جازۋشىسى م. گوركييمەن شىعارماشىلىق بايلانىسى، م. اۋەزوۆپەن، ساكەن سەيفۋللينمەن دوستىعى ونىڭ قالامگەرلىك جولىندا تەرەڭ ءىز قالدىرادى. كوزى تىرىسىندە اقىندىقتىڭ قۇلاگەرى اتانعان ءىلياس رەپرەسسياعا ۇشىراپ 1938 جىلى وپات بولادى.
II «انام ءتىلى» ولەڭى
- بالالار، ولەڭمەن تانىسپاس بۇرىن «انام ءتىلى» نە جايىندا دەپ ويلايسىڭدار؟
(وقۋشى ويىن تىڭداۋ )
«انام ءتىلى» ولەڭىن وقۋشىلارعا مانەرلەپ وقىتۋ.
ولەڭنەن تۇسىنىكسىز سوزدەردى وقۋشىلارعا تەرگىزىپ الۋ. ماعىناسىن اشۋ
باعاسى التىن انام ءتىلى – قىمبات
باعالانعان بالاڭ ءتۇرى - ەسەيگەن
ماڭىمدى تانىعانمىن – ءبىلدىم
تاتتىلىك – قادىرلىلىك
اپكاۋسار – جۇماقتاعى ءزامزام سۋى، ءمولدىر دە ءدامدى سۋ دەگەن ماعىنادا
- «اقىن ءوز انا ءتىلىن قالاي باعالايدى؟» سۇراعىنىڭ توڭىرەگىندە وي قوزعاۋ.
ءتىل تۋرالى ماقال - ماتەلدەر ايتقىزۋ.
ناقىل سوزدەردى ەكراننان وقىپ بەرۋ.
• تىلدەن بيىك اسقان تاۋ، تىلدەن اسقان بايلىق جوق، تىلدەن تەرەڭ تەڭىز جوق.
ع. مۇسىرەپوۆ.
• ءوز ءتىلىن سەزبەگەن بالا - انا ءسۇتىن تاتپاعان جەتىممەن تەڭ.
ب. مومىش ۇلى
III اقىننىڭ كەلەسى ولەڭى «دومبىرا» دەپ اتالادى.
دومبىرا قانداي اسپاپ؟ ( وقۋشىلار پىكىرىن بىلە كەتۋ )
دومبىرا – قازاق حالقىنىڭ ەڭ كەڭ تاراعان ىشەكتى، كوپ پەرنەلى مۋزىكالىق اسپابى. نەگىزىنەن، ەكى ىشەكتى نەمەسە كەيدە ءۇش ىشەكتى بولىپ كەلەدى. دومبىرا تارتۋدا قاعىستاردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ. مىسالى «سەرمەپ ويناۋ»، «ءىلىپ قاعۋ»، «شەرتىپ ويناۋ» ت. ب.
دومبىرانىڭ قۇرىلىسى بىرنەشە بولىكتەن تۇرادى: باسى، قۇلاقتارى، پەرنەلەر، مويىن، شاناق، بەتقاقپاق، ىلگەك جانە ىشەكتەر. دومبىرا تۇتاس اعاشتان ويىپ جاسالادى.
«دومبىرا» ولەڭىن مانەرلەپ وقىتىپ، مازمۇنىن ۇعىندىرۋ.
ساباقتى اڭگىمە ادىسىمەن ءارى قاراي جالعاستىرۋ. ولەڭدە نە تۋرالى اڭگىمە ايتىلادى؟
1. دومبىرا ءۇنى
2. اۋەز
3. قارقىن
4. كۇي سۋرەتى
وسى جوسپار بويىنشا تالداۋ
IV ينتەراكتيۆتى تاقتاعا نازار اۋدارتۋ. ادەبي تەوريالىق ۇعىمدار.
گراداسيا تۋرالى وقۋ، داپتەرگە جازۋ. ( نە تۇسىنگەندەرىن سۇراۋ، تالداۋ)
گراداسيا، دامىتۋ - الدىڭعى سوزدەن سوڭعى ءسوزى، الدىڭعى ويدان سوڭعى ويدى،
الدىڭعى قۇبىلىستان سوڭعى قۇبىلىستى اسىرا، اسقاق -
تاتا ءتۇسۋ.
گ ر ا د ا س ي يا:
1. تۇيدەكتەتۋ 2. باياۋلاتۋ
«دومبىرا» ولەڭىندە وسى ەكى ءتۇرى دە بار.
(وقۋشىلارعا تاپقىزىپ، تالداتۋ، سالىستىرۋ)
دومبىرا، سەندە ءمىن بار ما؟
ءمىنسىز بولساڭ ءتىل بار ما؟
ءتىل جوق دەۋگە بولا ما؟
تىلدەن انىق ءۇن باردا.
دومبىرانىڭ كۇشى مول
كومەيىندە كۇي باردا؟
(تۇيدەكتەۋ باعىتىندا جازىلعان)
كەلدى جاقىن سەڭ قاعىسقان،
ءۇن شىققانداي جولبارىستان
تۇنشىققانداي
ءولدى ارىستان
ات شاپقانداي
جەر قايىسقان.
(باياۋلاتۋ سارىنىمەن جازىلعان )
تەڭەۋ، ەپيتەتتى تاپقىزۋ
تەڭەۋ:، تۇنشىققانداي، ات شاپقانداي، قامىستاي، دىبىستاي،
جارىستاي، داۋىستاي، بارىستاي.
ەپيتەت: قوڭىر جەل، اداقتاعان كۇي، ىڭىرانعان دومبىرا.
سەرگىتۋ ءساتى:
وقۋشىلار انا ءتىلى، دومبىرا جايلى ويتولعاۋ جازادى، دومبىرادا كۇي تارتادى.
ساباقتى قورىتۋ
«ءىلياس جانسۇگىروۆ - قازاق ادەبيەتىنىڭ شاڭ جۇقپاس جۇيرىگى، جىر قۇلاگەرى، پوەزيامىزدىڭ بار سالاسىنا ۇلەس قوسىپ، پوەما جانرىن قول جەتپەس بيىككە كوتەرىپ كۇنى بۇگىنگە دەيىن ۇلگى شاشىپ ءداستۇر جاساعان قايراتكەر»
تۇرسىنبەك كاكىشوۆ
ساباقتى باعالاۋ: «ەكى جۇلدىز ءبىر تىلەك»
(وقۋشىلارعا ستيكەرلەر تاراتىلىپ بەرىلەدى. وزدەرىنە ۇناعان ەكى نارسەنى جانە ءبىر تىلەك جازىپ تاقتاعا ىلەدى.)
ۇيگە تاپسىرما
1. ءى. جانسۇگىروۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن وقۋ
2. «انام ءتىلى» ولەڭىنە بالاما جازۋ
3. «دومبىرا - قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق اسپابى» ( ويتولعاۋ) جازىپ كەلۋ
باعالاۋ پاراقشالارىن جيناپ الىپ، وقۋشىلاردى باعالاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى. ءى. جانسۇگىروۆ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنان قىسقاشا مالىمەت بەرۋ، ولەڭنىڭ مازمۇنىن مەڭگەرتۋ
مىندەتتەرى.
1. ولەڭنىڭ وي – ءتۇيىنىن جان – جاقتى اشا وتىرىپ، شىعارمانىڭ يدەياسىنا كوز جەتكىزۋ
2. ادەبيەت تەورياسىنان تۇسىنىك بەرۋ
3. شىعارماشىلىققا باۋلۋ، حالىق ونەرى تۋرالى، انا ءتىلى تۋرالى وقۋشىلاردىڭ ءوز ويىن اشىق ايتىپ، وزىندىك كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋىنا ىقپال ەتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: دامىتا وقىتۋ
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، توپتاستىرۋ، شىعارماشىلىق، تالداۋ، ءوز پىكىرىن ايتۋ، مانەرلەپ وقۋ، باعالاۋ پاراعى
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى. ينتەربەلسەندى تاقتا، اقىن - جازۋشىلاردىڭ پورترەتتەرى، وقۋلىق، باعالاۋ پاراعى، قاتتى قاعاز، ماركەر، ستيكەرلەر
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
1. سالەمدەسۋ (ترەنينگ)
2. وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
3. باعالاۋ پاراقشاسىن تاراتۋ
ءىى. قايتالاۋ – وقۋ اناسى
ءۇش توپقا قاعاز، ماركەر ۇلەستىرىلىپ بەرىلەدى.
«توپتاستىرۋ» ادىسىمەن:
1 - توپ. س. سەيفۋلليننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
2 - توپ. ب. ءمايليننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
3 - توپ. ءى. جانسۇگىروۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
ءار توپ ءوز باسشىسىن تاعايىنداپ، قورعايدى.
سۇراقتار:
1 - توپقا: 1. اقىن جاستارعا قانداي تىلەك ايتادى؟
2. اقىن كەلەشەكتەن نە كۇتەدى؟
2 - توپقا. ب. ءمايليننىڭ «تۇيەباي» اڭگىمەسى بويىنشا.
1. اڭگىمە قالاي باستالادى؟
2. اۋىل بالالارىنىڭ ايتۋىنشا مولدا قانداي ادام؟
3. پورترەت دەگەنىمىز نە؟ مولدانىڭ پورترەتىن سيپاتتاپ ايت.
4. تۇيەباي ساباققا قالاي وقىدى؟ كىشكەنتاي تۇيەباي ساباققا بارعان العاشقى كۇننەن - اق مولدانىڭ قاھارىنا ىلىكتى. نەگە ونى مولدا جەك كورەدى؟ نە سەبەپتى؟
5. تۇيەبايدىڭ وسىنداي ءبىر كەشىگىپ قالعان كەزدەگى مولدانىڭ قاتىگەزدىگىن جازۋشى قالاي سۋرەتتەيدى؟ (ءۇزىندى تاۋىپ وقۋ)
6. تۇيەباي قانداي شەشىمگە كەلدى؟
7. ءارى قاراي تۇيەبايدىڭ تاعدىرى قالاي ءوربيدى؟
8. مولدادان ءزابىر كورۋ تەك تۇيەبايدىڭ باسىندا بولدى ما؟
9. جازۋشى وسى اڭگىمەسى ارقىلى نە ايتقىسى كەلدى؟
10. بۇرىنعى وقۋ مەن قازىرگى وقۋدى سالىستىرۋ.
3 - توپ. ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
(نە سەبەپتى ۇشەۋىن قاتار اتاپ ءوتىپ وتىرعانىمدى ايتىپ كەتەمىن. «ءۇش بايتەرەك» جايلى)
• ءى. جانسۇگىروۆ، س. سەيفۋللين، ب. مايلين - ءبىر زاماننىڭ وكىلى ەكەنى انىق.
• قازاق حالقى «ءۇش بايتەرەك» دەپ اتاپ كەتكەن ءىلياس جانسۇگىروۆ، ساكەن سەيفۋللين، بەيىمبەت مايلين قازاق ادەبيەتىنە اقىن، قالامگەر، دراماتۋرگ رەتىندە ۇلكەن ۇلەس قوستى. ولاردىڭ قالامىنان قازاقستاننىڭ دارقان دالاسى، ەڭبەك ادامدارىنىڭ ءىس - ارەكەتتەرى، ومىرگە دەگەن قۇشتارلىقتارى، بولاشاققا ءۇمىت – سەنىمدەرى كەڭىنەن كورىنەدى. «ءۇش بايتەرەك» ۇلتتىق ءسوز ونەرىن ازاماتتىق بەينە، بەدەلىمەن دە، قايراتكەر، قالامگەرلىگىمەن دە بيىك بەلەسكە كوتەردى.
• ادەبيەتتىڭ «ءۇش بايتەرەگى» ومىردەگى ورنەكتى ونەگەلەرىمەن حالىق جۇرەگىندە جول تاپتى.
ءى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
«مەن ءوزىم تاۋدا تۋىپ، تاسىندا ءوستىم»
ەسكىشە حات تانيتىن، اڭىز - ەرتەگىلەردى، باتىرلىق جىرلاردى، شەجىرەلەردى جاقسى بىلەتىن، كوكىرەگى وياۋعا كوزى اشىق، دومبىراشى، ۇستا اكەسى جانسۇگىر اناسىنان ەرتە قالعان ءىلياستى جەتىمسىرەتپەي، ەركەلەتىپ، جاقسى ۇلگى بەرىپ، تاربيەلەپ وسىرەدى.
حالقىمىزدىڭ قۇت - بەرەكە دارىعان، ەجەلدەن باتىرلىق، دانالىق مەكەنى جەتىسۋ ولكەسىنىڭ پەرزەنتى ءىلياس جاس كۇنىنەن باستاپ ءىن مەن جىردى، ولەڭ مەن كۇيدىڭ نەبىر اسىن نۇسقالارىن كوكىرەگىنە ءتۇيىپ وسەدى.
جاس كەزىندە ولكەنىڭ تاماشا تابيعاتى، اۋىل كورىنىستەرى ونى ەرەكشە تولقىتىپ، ولەڭدەر جازا باستايدى. اباي پوەزياسى جاس اقىنعا ىقپال ەتەدى. العاشقى ولەڭدەرىنەن – اق اقىننىڭ قارىمدى ستيل ەرەكشەلىگى بايقالا باستايدى.
ءسويتىپ ءجۇرىپ كەڭ ارنالى، تەرەڭ ماعىنالى ولەڭدەرىمەن ەلگە تانىلادى. ورىس جازۋشىسى م. گوركييمەن شىعارماشىلىق بايلانىسى، م. اۋەزوۆپەن، ساكەن سەيفۋللينمەن دوستىعى ونىڭ قالامگەرلىك جولىندا تەرەڭ ءىز قالدىرادى. كوزى تىرىسىندە اقىندىقتىڭ قۇلاگەرى اتانعان ءىلياس رەپرەسسياعا ۇشىراپ 1938 جىلى وپات بولادى.
II «انام ءتىلى» ولەڭى
- بالالار، ولەڭمەن تانىسپاس بۇرىن «انام ءتىلى» نە جايىندا دەپ ويلايسىڭدار؟
(وقۋشى ويىن تىڭداۋ )
«انام ءتىلى» ولەڭىن وقۋشىلارعا مانەرلەپ وقىتۋ.
ولەڭنەن تۇسىنىكسىز سوزدەردى وقۋشىلارعا تەرگىزىپ الۋ. ماعىناسىن اشۋ
باعاسى التىن انام ءتىلى – قىمبات
باعالانعان بالاڭ ءتۇرى - ەسەيگەن
ماڭىمدى تانىعانمىن – ءبىلدىم
تاتتىلىك – قادىرلىلىك
اپكاۋسار – جۇماقتاعى ءزامزام سۋى، ءمولدىر دە ءدامدى سۋ دەگەن ماعىنادا
- «اقىن ءوز انا ءتىلىن قالاي باعالايدى؟» سۇراعىنىڭ توڭىرەگىندە وي قوزعاۋ.
ءتىل تۋرالى ماقال - ماتەلدەر ايتقىزۋ.
ناقىل سوزدەردى ەكراننان وقىپ بەرۋ.
• تىلدەن بيىك اسقان تاۋ، تىلدەن اسقان بايلىق جوق، تىلدەن تەرەڭ تەڭىز جوق.
ع. مۇسىرەپوۆ.
• ءوز ءتىلىن سەزبەگەن بالا - انا ءسۇتىن تاتپاعان جەتىممەن تەڭ.
ب. مومىش ۇلى
III اقىننىڭ كەلەسى ولەڭى «دومبىرا» دەپ اتالادى.
دومبىرا قانداي اسپاپ؟ ( وقۋشىلار پىكىرىن بىلە كەتۋ )
دومبىرا – قازاق حالقىنىڭ ەڭ كەڭ تاراعان ىشەكتى، كوپ پەرنەلى مۋزىكالىق اسپابى. نەگىزىنەن، ەكى ىشەكتى نەمەسە كەيدە ءۇش ىشەكتى بولىپ كەلەدى. دومبىرا تارتۋدا قاعىستاردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ. مىسالى «سەرمەپ ويناۋ»، «ءىلىپ قاعۋ»، «شەرتىپ ويناۋ» ت. ب.
دومبىرانىڭ قۇرىلىسى بىرنەشە بولىكتەن تۇرادى: باسى، قۇلاقتارى، پەرنەلەر، مويىن، شاناق، بەتقاقپاق، ىلگەك جانە ىشەكتەر. دومبىرا تۇتاس اعاشتان ويىپ جاسالادى.
«دومبىرا» ولەڭىن مانەرلەپ وقىتىپ، مازمۇنىن ۇعىندىرۋ.
ساباقتى اڭگىمە ادىسىمەن ءارى قاراي جالعاستىرۋ. ولەڭدە نە تۋرالى اڭگىمە ايتىلادى؟
1. دومبىرا ءۇنى
2. اۋەز
3. قارقىن
4. كۇي سۋرەتى
وسى جوسپار بويىنشا تالداۋ
IV ينتەراكتيۆتى تاقتاعا نازار اۋدارتۋ. ادەبي تەوريالىق ۇعىمدار.
گراداسيا تۋرالى وقۋ، داپتەرگە جازۋ. ( نە تۇسىنگەندەرىن سۇراۋ، تالداۋ)
گراداسيا، دامىتۋ - الدىڭعى سوزدەن سوڭعى ءسوزى، الدىڭعى ويدان سوڭعى ويدى،
الدىڭعى قۇبىلىستان سوڭعى قۇبىلىستى اسىرا، اسقاق -
تاتا ءتۇسۋ.
گ ر ا د ا س ي يا:
1. تۇيدەكتەتۋ 2. باياۋلاتۋ
«دومبىرا» ولەڭىندە وسى ەكى ءتۇرى دە بار.
(وقۋشىلارعا تاپقىزىپ، تالداتۋ، سالىستىرۋ)
دومبىرا، سەندە ءمىن بار ما؟
ءمىنسىز بولساڭ ءتىل بار ما؟
ءتىل جوق دەۋگە بولا ما؟
تىلدەن انىق ءۇن باردا.
دومبىرانىڭ كۇشى مول
كومەيىندە كۇي باردا؟
(تۇيدەكتەۋ باعىتىندا جازىلعان)
كەلدى جاقىن سەڭ قاعىسقان،
ءۇن شىققانداي جولبارىستان
تۇنشىققانداي
ءولدى ارىستان
ات شاپقانداي
جەر قايىسقان.
(باياۋلاتۋ سارىنىمەن جازىلعان )
تەڭەۋ، ەپيتەتتى تاپقىزۋ
تەڭەۋ:، تۇنشىققانداي، ات شاپقانداي، قامىستاي، دىبىستاي،
جارىستاي، داۋىستاي، بارىستاي.
ەپيتەت: قوڭىر جەل، اداقتاعان كۇي، ىڭىرانعان دومبىرا.
سەرگىتۋ ءساتى:
وقۋشىلار انا ءتىلى، دومبىرا جايلى ويتولعاۋ جازادى، دومبىرادا كۇي تارتادى.
ساباقتى قورىتۋ
«ءىلياس جانسۇگىروۆ - قازاق ادەبيەتىنىڭ شاڭ جۇقپاس جۇيرىگى، جىر قۇلاگەرى، پوەزيامىزدىڭ بار سالاسىنا ۇلەس قوسىپ، پوەما جانرىن قول جەتپەس بيىككە كوتەرىپ كۇنى بۇگىنگە دەيىن ۇلگى شاشىپ ءداستۇر جاساعان قايراتكەر»
تۇرسىنبەك كاكىشوۆ
ساباقتى باعالاۋ: «ەكى جۇلدىز ءبىر تىلەك»
(وقۋشىلارعا ستيكەرلەر تاراتىلىپ بەرىلەدى. وزدەرىنە ۇناعان ەكى نارسەنى جانە ءبىر تىلەك جازىپ تاقتاعا ىلەدى.)
ۇيگە تاپسىرما
1. ءى. جانسۇگىروۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن وقۋ
2. «انام ءتىلى» ولەڭىنە بالاما جازۋ
3. «دومبىرا - قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق اسپابى» ( ويتولعاۋ) جازىپ كەلۋ
باعالاۋ پاراقشالارىن جيناپ الىپ، وقۋشىلاردى باعالاۋ
You Might Also Like
