جاعا
باياعىدا ءبىر ءسانقوي بولىپتى. ونىڭ جاتسا-تۇرسا بار ويلايتىنى ەتىكتىڭ قالىبى، تاراق جانە تاماشا ءبىر ءساندى جاعا بولىپتى. مىنە، اڭگىمەمىز دە سول جايىندا بولماق.
جارىق دۇنيەدە ءبىرشاما عۇمىر سۇرگەن سول قىستىرما جاعا ەندى ۇيلەنۋ جايلى ويلانا باستادى. بىردە ونىڭ شۇلىقتىڭ باۋلىعىمەن جۋىلۋىنا تۋرا كەلدى.
— وي، – دەدى جاعا. – نەتكەن سىمبات، نەتكەن نازىكتىك، نەتكەن سۇيكىمدىلىك! مۇنداي عاجاپتى عۇمىر بويى كورگەن ەمەسپىن! ءسىزدىڭ ەسىمىڭىزدى بىلۋىمە رۇقسات پا ەكەن؟
— وي، جوق-جوق، – دەپ جاۋاپ بەردى باۋلىق.
— ال ەندى ءسىزدىڭ مەكەن-جايىڭىزدى بىلۋگە بولماس پا ەكەن؟ باۋلىق ايرىقشا ۇيالشاق ەدى، وعان سۇراق تا ەرسىلەۋ كورىندى، سول سەبەپتى ءتىل قاتقان جوق.
— ءسىز، بالكىم، بەلبەۋ بولارسىز؟ – دەپ ءسوزىن جالعاستىردى جاعا. – كويلەكتىڭ بەلىنەن بۋاتىن كادىمگى تاسپا باۋ سەكىلدى؟ ءيا، ءيا، سۇيىكتى بويجەتكەن مەن ءسىزدىڭ ءارى سۇلۋ، ءارى پايدالى ەكەنىڭىزدى كورىپ تۇرمىن.
— وتىنەمىن، مەنىمەن اڭگىمەلەسپەي-اق قويىڭىزشى! – دەدى باۋلىق. مەن سىزگە ەشقانداي ىڭعاي بىلدىرگەن جوق سياقتى ەدىم عوي.
— ءسىزدىڭ سۇلۋلىعىڭىز از سىلتاۋ ما! – دەدى جاعا.
— وي، ءوتىنىشىمدى جەرگە تاستاماڭىزشى، مەنەن اۋلاق ءجۇرىڭىزشى! – دەپ داۋىستادى باۋلىق. ءسىز تۇرىڭىزگە قاراعاندا ناعىز ەركەكسىز!
— و نە دەگەنىڭىز، مەن ءسانقوي ەمەسپىن بە؟ – دەدى جاعا. مەندە ەتىك قالىپ پەن تاراق تا بار!
مۇنىسى وتىرىك بولاتىن. بۇل ونىكى ەمەس، قوجاسىنىڭ زاتتارى ەدى. قىستىرما جاعا بەكەرگە ماقتاندى.
— ارمەن تۇر، ارمەن تۇر! – دەدى باۋلىق. مۇنداي سوزگە مەنىڭ بويىم ۇيرەنبەگەن.
— شىبىق تيمەس شىڭق ەتەر ەكەنسىڭ، – دەدى جاعا.
الدەن سوڭ ول كىرلەننەن الىنىپ جۋىلدى، كراحمالدانىپ، كۇنگە كەپتىرىلىپ تەگىستەۋىش تاقتايعا قويىلدى. قىزدىرىلعان ۇتىك اكەلىندى.
— كانيزاك! – دەپ جاعا ۇتىكتىڭ تابانىنا ءتىل قاتتى. كوركەم جەسىر! ورتەنىپ بارامىن! مەن تابان استىندا وزگەرىپ بارامىن! جانىپ بارامىن! ءسىز مەنى جاندىرىپ جىبەردىڭىز! وي!.. قولىڭدى بەر، جۇرەگىڭدى بەر!
— وي، البا-جۇلبا نەمە! – دەدى، ۇتىكتىڭ تابانى جانە جاعانىڭ ۇستىنەن ماقتانىشپەن ءجۇرىپ ءوتتى. ول ءوزىن تەمىر جولمەن ۆاگونداردى سۇيرەتىپ كەلە جاتقان لوكوموتيۆتەي سەزىندى. البا-جۇلبا نەمە! – دەدى ول تاعى دا.
جاعانىڭ جيەكتەرى ەپتەپ توزا باستاعان-دى. سونى دۇرىستاۋعا قايشى كەلە قالدى.
— و! – دەپ جاعا تاڭدايىن قاقتى. – ءسىز بۋىنسىز ءبيشى بولارسىز، تەگى! ءسىزدىڭ اياعىڭىزدى سوزۋىڭىزدىڭ ءوزى عاجاپ قوي! مۇنداي كەرەمەتتى عۇمىرى كورگەن ەمەسپىن! سىزگە تەڭ كەلەتىن ادام بالاسى بار ما ەكەن، ءسىرا؟ تەڭدەسىڭىز جوق!
— بىلەمىز! – دەدى قايشى.
— ءسىز گرافينيا بولۋعا لايىقسىز! – دەپ ءسوزىن جالعاستىردى جاعا. مەنىڭ يەلىگىمدە بار بولعانى ءسانقوي مىرزا، ەتىكتىڭ بۇل جانە تاراق قانا... شىركىن، مەنىڭ جەكە مەنشىك مەكەن-جايىم بولسا عوي...
— قۇدا تۇسپەكشى! – دەپ داۋىستادى قايشى. اشۋ ۇستىندە ول جاعانى قاتتىراق كەسىپ جىبەرسە كەرەك، ونى تۇككە جارامسىز ەتىپ تاستادى.
ونى امالسىز لاقتىرىپ تاستاۋعا تۋرا كەلدى.
— ەندى تاراققا قۇدا تۇسۋدەن وزگە امالىم جوق، – دەدى جاعا. بويجەتكەن، ءسىزدىڭ تىستەرىڭىز قالاي ساقتالعان، عاجاپ ەكەن!.. ءسىز تۇرمىسقا شىعۋ جونىندە ويلانىپ كوردىڭىز بە، ءسىرا؟
— و نە دەگەنىڭىز! – دەدى تاراق. – مەن قالىڭدىقپىن! ەتىكتىڭ ۇياسىنا ۇزاتىلعالى جاتىرمىن!
— قالىڭدىق! – دەپ ايقاي سالدى جاعا.
ەندى ول قۇدا تۇسەتىن ەشكىم قالعان جوق، سوندىقتان دا ول قۇدالىق اتاۋلىنى جەك كورىپ كەتتى.
ۋاقىت وتە بەردى. اقىرىندا وزگە ەسكى-قۇسقى قالدىقتارمەن بىرگە جاعا قاعاز فابريكاسىنا تاپ بولدى. بۇل جەردە ەسكى-قۇسقى قالدىقتار قوعامى باس قوستى. جۇقا ماتا قالدىقتارى قالىڭ دورەكىلەرىنەن وزدەرىن اۋلاق ۇستاۋعا تىرىسىپ باقتى. ءارقايسىسىنىڭ دا ايتار اڭگىمەسى از ەمەس-تىن. ايتسە دە جاعانىڭ حيكاياسى بارىنىكىنەن دە ۇزاق: ول بارىپ تۇرعان ماقتانشاقتىڭ ءوزى-تىن.
— مەن قاپتاعان قالىڭدىقتىڭ ورتاسىندا قالدىم! – دەپ داۋرىقتى ول. سوڭىمنان قالماي وزدەرى جۇگىرەتىن. ويتپەگەندە شە! كراحمالدانعاندا مەن سونداي كەربەز كورىنەتىنمىن. مەندە ءتىپتى جەكە مەنشىك قالىپ پەن تاراق تا بولدى. ءبىراق ولاردى ەشقاشان پايدالانعان ەمەسپىن. مەنىڭ ءبىر قىرىن جاتاتىن كەزىمدى كورسەڭدەر ەدى عوي! مەن العاشقى قالىڭدىعىم باۋلىقتى عۇمىرى ۇمىتارمىن با! ول سونداي ءبىر جۇقا، نازىك، جۇمساق بولاتىن! ول ماعان بولا اعاش شەلەككە قۇلاپ ءتۇستى. ءبىر جەسىر كەلىنشەك تە بولعان. ول تەمىردەي اپپاق بولىپ قىزۋعا دەيىن باردى. ءبىراق ونى دا تاستاپ كەتتىم، ول قايعىدان قارايىپ كەتتى! ودان كەيىن بۋىنسىز بيشىگە جولىقتىم. كوردىڭدەر مە، مەنى جاراقاتتاعان سول. ايۋ ايەل ەدى. ءوز تاراعىم دا ماعان ەسسىز عاشىق-تىن. ماحاببات مۇڭىنان ول ءوزىنىڭ كۇللى تىسىنەن ايرىلدى! جالپى مەنىڭ باسىمنان كەشىرگەن حيكايالارىمدا قيساپ جوق! مەن بارىنەن دە بۇرىن بايلاۋىشتى ايايمىن، ال مەن ءۇشىن اعاش شەلەككە باتىپ كەتكەن باۋلىقتى كورمەيسىڭ بە؟ ءيا، مەنىڭ ار-وجدانىما قاتىستى ءبىراز جاعداياتتار بارشىلىق!.. مەنىڭ اياق قاعازعا اينالاتىن مەزگىلىم، ءيا، مەزگىلىم جەتتى.
ونىڭ تىلەگى ورىندالدى، بارلىق ەسكى-قۇسقى قالدىقتار اق قاعازعا، ال جاعا بولسا ءوزىنىڭ تاريحى جازىلعان وسى ءبىر بەت قاعازعا اينالدى. ول ماقتانشاقتىعىنىڭ جازاسىن وسىلاي تارتتى. ءوزىمىزدىڭ دە اباي بولعانىمىزدىڭ ارتىقتىعى جوق. كىم بىلەدى؟ بالكىم، ءبىزدىڭ دە اقىر اياعىندا ەسكى-قۇسقى قالدىقتار قاتارىنا قوسىلىپ، اق قاعازعا اينالىپ كەتۋىمىز عاجاپ ەمەس. وعان ءارى ءبىزدىڭ باستان كەشكەندەرىمىز باياندالىپ جازىلار بولسا شە. وندا بۇكىل سىرىمىز بۇكپەسىز جالعاننىڭ جالپاعىنا تارالىپ كەتتى دەي بەرىڭىز!
اۋدارعان ق.قۇرمانعالييەۆ
You Might Also Like
-
قازىرگى جينالعان ەل ادەبيەتىنىڭ ىشىندە قازاق جۇرتىنىڭ ەل پوەماسىنا قوسىلاتىن ەكى ۇلكەن اڭگىمە، 5 ولەڭ بار. بىرەۋى – "قوزى كورپەش – بايان"، ەكىنشىسى – "قىز جىبەك"...
-
قىستىڭ ۇسكىرىك جەلى سوعىپ تۇرعان، ال ۇيشىكتىڭ ءىشى ءارى جىلى، ءارى جايلى ەدى. وندا گۇل تىعىلىپ جاتتى. ول ءوزىنىڭ ۇيشىگى باداناسىنىڭ ىشىنە جاسىرىنىپ قار باسقان جەر استىندا جاتقان-دى. بىردە جاڭبىر جاۋدى....
