
جەتىستىكتىڭ جولدارى
كوپ كىتاپ وقۋ كەرەك. كىتاپ وقۋ ادامنىڭ ءبىلىمىن، ءوي-ورىسىن، ءتىل بايلىعىن دامىتادى. سويلەمدەردى جاقسى قۇرا الۋدى، ءدىلمارلىق قابىلەتىن جەتىلدىرەدى. كوپ وقۋ، كوپ نارسە ءبىلۋ ماڭىزدى، سونىمەن قاتار بىلەتىن نارسەلەرىڭىزدى ورىندى، دۇرىس قولدانۋ، قاي مالىمەتتى قاي جەردە قولدانۋدى بىلەتىن ادام جەتىستىكتى بولا الادى. (ايتپەسە ورىنسىز كوپ سويلەۋ — مارە ەمەس). بۇل جۇمىس بارىسىندا، تاجىريبە ارقىلى ۇيرەنىلەتىن نارسە. سوندىقتان كۇنىنە كەم دەگەندە ەكى بەتتەن بولسا دا، كىتاپ وقۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ قاجەت.
العا ۇلكەن ماقسات قويۋ كەرەك جانە سول ماقساتقا قاراي تالپىنۋ كەرەك. وسى تاقىرىپتاعى سەميناردا ۇستاز شاكىرتتەردىڭ بىرىنەن: «وسكەندە كىم بولعىڭ كەلەدى؟» دەپ سۇرايدى. شاكىرت «دارىگەر بولعىم كەلەدى» دەگەنىندە «دارىگەر بولساڭ اينالاڭداعىلارعا وزىڭدەي عانا پايداڭ بولادى. الايدا اۋرۋحانا مەڭگەرۋشىسى بولساڭ نەمەسە اۋرۋحانا يەسى بولساڭ، قاراماعىڭدا جۇزدەگەن دارىگەرلەر بولادى. كوپتەگەن ادامدارعا پايداڭ تيەدى» دەيدى. باسقا ءبىر شاكىرت ۇشقىش بولامىن دەيدى. سوندا ۇستازى «نەگە ۇشقىشپەن شەكتەلەسىڭ، ماقساتىڭدى جوعارى تۇت. ماقساتىڭ اۆياسيالىق كومپانيا قۇرۋ بولسىن. قاراماعىڭدا كوپتەگەن ۇشقىشتار بولادى، كوپ ادامدارعا، ەلىڭنىڭ وركەندەۋىنە پايداڭ تيەدى» دەيدى. سونداي-اق تاڭداعان ماماندىعىڭدا جەتىك ءبىلىمدى بولۋ كەرەك، كوزدەگەن ماقساتىڭا قاجەتتى بارلىق نارسەنى جاقسى ءبىلۋ كەرەك.
«ەشتەڭە بىلمەيمىن، مەڭگەرمەيمىن دە، ءبىراق باستىق بولامىن» دەۋ بوس ءسوز. ەگەر ءبىر ماقسات قويعان بولساڭ، سول ءىستى جاقسى كورەتىن بولساڭ، ونسىز دا سوعان قاجەتتى نارسەلەردى بار ىنتاڭمەن جاقسى كورىپ ۇيرەنەسىڭ. ءبىراق ماقساتىڭ جوق بولسا، قانداي ءىس بولماسىن ونى ورىنداۋ قيىنعا سوعادى.
بۇل زاماندا ءوز سالاڭدا جاقسى، بىلىكتى مامان بولۋ وزەكتى ماسەلە. سول سالاداعى ەڭ قاجەتتى ادام بولۋعا تىرىسۋ كەرەك. ءسىز تۋرالى «مۇنى تەك پالەنشە عانا بىلەدى» دەپ ايتاتىنداي بولۋ كەرەك. اينالاڭىزداعى ادامداردان دا ءوز سالاسىندا بىلىكتى وسىنداي تۇلعالاردىڭ كوپ بولۋى جاقسى. بۇل دا وقۋ، ۇيرەنۋ، تاجىريبە، ەرەن ەڭبەكپەن كەلەتىن دۇنيە. ءبىر پروفەسسور اسپيرانتىنا بىلاي دەگەن ەكەن: «ەشكىمگە مۇمكىندىك بەرىلمەيدى، مۇمكىندىك الىنادى. سەن مۇندا مەنىڭ بىردەڭە ۇيرەتۋىمدى كۇتپە، سەن ءوزىڭ كەلىپ مەنەن سۇراپ الۋىڭ كەرەك» دەگەن ەكەن. ياعني ەشكىم دايىن نارسەنى الدىڭا اكەپ قويمايدى. ول نارسەلەردى الۋ ءۇشىن ءوزىمىز تالپىنۋىمىز، ارەكەت ەتۋىمىز قاجەت.
بەرىلگەن مىندەتتى اتقارا ءبىلۋ، جاۋاپكەرشىلىكتى بولۋ جانە ادامدارمەن جاقسى قارىم-قاتىناس قۇرا الۋ وتە ماڭىزدى. تابىستى ادامداردا كوپ كورىنەتىن قاسيەت — ادامدارمەن جاقسى قارىم-قاتىناس جانە ادامداردى جاقسى باسقارۋ. بيزنەس جولىندا جەتىستىككە جەتكەندەردىڭ بارلىعىندا دەرلىك وسى قاسيەت بار.
الەمگە ايگىلى «General electric» كومپانياسىن 20 جىل باسقارىپ، ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتكىزگەن دجەك ۋەلچ-تەن جۇمىسقا ادام العاندا قانداي ەرەكشەلىكتەرىنە قاراپ الاسىز دەپ سۇراعان ەكەن. ول: «مەن 4 قاسيەتىنە قارايمىن:
ءبىرىنشىسى، جىگەرلىلىك، قايراتتىلىق (ەنەرگياعا تولى بولۋ). (بيل گەيست تە ءبىر ءبولىم باسشىسىن تاعايىندايتىن كەزىندە ونىڭ جىگەرلىلىك قاسيەتىنە قارايتىنىن ايتقان. ونىڭ رەزيۋمەسى مەن ديپلومىنا ونشالىقتى ءمان بەرمەگەن ەكەن.)
ەكىنشىسى، وسى جىگەرلىلىكتى وزگەلەرگە وتكىزە الاتىن، اينالاسىنداعىلاردى ىنتالاندىرا الاتىن، كۇش-قۋات، موتيۆاسيا بەرە الاتىن بولۋى.
ءۇشىنشىسى، ءبىرى سالادا، ءبىر نارسەدە ۇستەمدىگى بولۋى.
ءتورتىنشىسى، بەرىلگەن مىندەتتى بىتىرە الاتىن بولۋى، ءبىر ىستە ماعان كەلەڭسىزدىك ەمەس ونىڭ شەشىمىن اكەلەتىن ادام بولۋى قاجەت» دەگەن ەكەن.
باتىل، تاباندى بولۋ كەرەك. «ادامدار نە دەيدى» دەگەن كەدەرگىلەرگە، كەرىتارتپا پىكىرلەرگە الاڭداماۋ كەرەك. تەحنولوگيادا، عىلىمدا ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتكەن كوپ ادامدار وسى پرينسيپ ارقىلى تابىسقا جەتكەن.
توماس ەديسون ەلەكترلى شامدى اشۋ ءۇشىن ادامداردىڭ «مۇنىڭنان تۇك شىقپايدى» دەگەنىنە قاراماستان 10 000 رەت تاجىريبە جاساعان.
مارك سۋكەربەرگ فەيسبۋكتى باستاعان كەزىندە يدەياسىنىڭ وسىنشالىقتى تابىستى بولاتىنىنا ەشكىم سەنبەگەن بولاتىن.
«جاس بولعانىمدا ىستەر ەدىم، ءقازىر بولسا جاسىم كەلىپ قالدى» دەگەن سياقتى سەبەپتەرمەن ءوزىڭدى شەكتەۋ دە دۇرىس ەمەس. جاسى كەلىپ شاشتارى اعارعان ادامداردىڭ دا ءبىر ىسكە اۋەستەنىپ، سونىڭ شىڭىنا جەتكەن مىسالدارى كوپتەپ كەزدەسەدى. ءبارىنىڭ ورتاق قاسيەتى «مەن وسى تىرلىكتى باستاعانىمدا ادامدار نە دەيدى؟» دەپ الاڭداعان ەمەس. ارينە بۇل جاۋاپكەرشىلىكسىز بولۋ، شەكتەن شىعۋ، ەشكىمنىڭ ايتقانىن، كەڭەسىن تىڭداماۋ كەرەك دەگەن ماعىناعا كەلمەيدى. جاۋاپكەرشىلىكتى جۇكتەنە وتىرىپ، كەڭەستەرگە قۇلاق تۇرە، مادەنيەتتى بولا وتىرىپ باتىل بولۋ دەگەن ءسوز. باتىلدىق وتە ماڭىزدى. ومىردەگى، وتباسىنداعى كەلەڭسىزدىكتەر، ادامداردىڭ ءسوز ايتۋى، ساتسىزدىكتەر، جالپى ءبىرشاما نارسەلەر باتىلدىعىمىزدى تەجەۋى، كوڭىلىمىزدى ءتۇسىرۋى مۇمكىن. ءبىراق كەشكە جاتقان كەزىمىزدە باسىمىزدان شىعارىپ تاستاۋ، كەلەسى كۇندى تىنىق ميمەن باستاۋ كەرەك. ەشقانداي جەتىستىك وڭاي كەلمەيدى. باسىمىزعا تۇسكەن جاعدايلار ارينە مانىزدى، بiراق وسى جاعدايلار قارساڭىندا قالاي ءمامiلە ەتەتىنiڭiز ودان دا ماڭىزدىراق. كەلەڭسiزدiككە قيىندىققا تاپ بولعاندا ۇستامدى بولۋ، سابىرلى بولۋ سول كەلەڭسiزدiكتi جەڭiپ شىعۋ كەرەك. الدىمىزدان شىققان ءاربiر كەدەرگi سiزدi شىڭداپ، كۇشەيتە تۇسەدi. ماڭىزدىسى ءۇمىتسىز بولماۋ، سابىرسىز بولماۋ قاجەت.
ەشقاشان «بولدى، جەتىلدىم» نەمەسە «ءبىتتىم، توقىرادىم» دەمەۋ كەرەك. بابالارىمىز «بەسىكتەن مازارعا دەيىن ءىلىم ۇيرەنىڭدەر!» دەگەن. ءار كۇنىمىز، ءار كورگەن-بىلگەنىمىز، باستان وتكىزگەن وقيعالار دا نەگىزى ءبىز ءۇشىن ساباق، تاجىريبە. ۇتقانىمىزدان تاجىريبە العانىمىزداي، ۇتىلعانىمىزدان دا تاجىريبە، ساباق الامىز. ىزدەنىس ىشىندە بولۋ كەرەك. تاجىريبەدەگى قولدانىمداعى امالداردى جاقسى ءبىلۋ مەن قاتار اينالادا بولىپ جاتقان وزگەرىستەردى دە جاقسى باقىلاۋ كەرەك. ادامداردى تىڭداي ءبىلۋ كەرەك.
دجەك ۋەلچ ديرەكتورلاردان باستاپ قاراپايىم جۇمىسشىلارعا دەيىنگى بارلىق قىزمەتكەرلەردىڭ جۇمىسقا قاتىستى پىكىرىن، ۇسىنىسىن تىڭداپ، وسى ارقىلى كەلەڭسىزدىكتەردى شەشۋ جانە جۇمىس بارىسىن جاقسارتۋدى كوزدەگەنىن، وسى ارقىلى جەتىستىكتەرگە جەتكەنىن ايتادى.
وتباسى ىشىندەگى جىلۋلىق، وتباسى باقىتى دا جەتىستىككە باستار جول. جۇبايىمەن جاقسى مامىلەدە بولۋ، بالا-شاعاعا كوڭىل ءبولۋدى نازاردان تىس قالدىرماۋ كەرەك. ەگەر ۇيدە تىنىشتىق بولماسا، جۇمىستا جەتىستىكتى بولۋىڭىز وتە قيىن.
ادال، ءادىل بولۋ كەرەك. جۇمىس، تابىس – تىرشىلىكتىڭ قۇرالى. تەك قانا اقشا، مانساپ، اتاق قۋالاپ كەتۋ دۇرىس ەمەس. وسى اتالعاندار ءۇشىن ماتەريالدىق جانە رۋحاني قۇندىلىقتاردى سارپ ەتۋشىلەردەن بولماۋ كەرەك. قاي ىستە، قاي جاعدايدا بولماسىن، كوشەدە، جۇمىس ورنىندا نە ىستەسەڭىز دە وسى قاعيدا بويىنشا ارەكەت ەتسەڭىز، وزىڭىزگە دە، وتباسىڭىزعا دا، قوعامعا دا پايداڭىز تيەرى اقيقات.
وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:
ارمان-ماقساتقا جانە ءاربىر ىستە شەبەرلىككە جەتۋدىڭ جولدارى قانداي؟
ماقساتىڭا جەتۋ ءۇشىن وزىڭە قالاي كەدەرگى كەلتىرمەۋگە بولادى
جەتىستىككە جەتۋ ادام جاسىنا بايلانىستى ما: عالىمدار پىكىرى
باقىتقا بولەنۋدىڭ جانە ءاردايىم باقىتتى بولۋدىڭ جولدارى
نەگە كوپتەگەن ادامدار ەش ۋاقىتتا جەتتىستىككە جەتە المايدى؟