جۇكتىلىك جانە ءىش قاتۋ
جۇكتى ايەلدەردى مازالايتىن كوپ جاعدايلاردىڭ ءبىرى ىشەكتىڭ فيزيولوگيالىق تۇرعىدا قيدان وزىندىگىنەن تازارۋىنىڭ كەشەۋىلدەۋى بولىپ تابىلادى. بۇل جاعداي جۇكتى ايەلدەردىڭ ۇشتەن ەكى بولىگىندە، بوسانعاننان كەيىن ۇشتەن ءبىر بولىگىندە كەزدەسەتىن كورىنەدى. فيزيولوگيالىق جاعدايدا ىشەككە تۇسكەن تاعام جيىرما ءتورت ساعاتتىڭ ىشىندە تاسىمالدانىپ سىرتقا شىعۋى ءتيىس. ەگەر ۇلكەن دارەتكە وتىرماۋ ءۇش كۇنگە جانە ودان دا ۇزاققا جالعاسسا، ءىش قاتۋ بولىپ سانالادى.
جۇكتى ايەلدەردە ءىشتىڭ قاتۋى جاتىردىڭ ىشەكتى قىسىپ، ونىڭ تاسىمالداۋ قىزمەتىنە بوگەت بولۋى، سونداي-اق ايەل اعزاسىندا بولىنەتىن پروستاگلاندين دەگەن بيولوگيالىق بەلسەندى زاتتىڭ كوپتەپ ءبولىنىپ، ىشەكتىڭ وزىندىگىنەن جۇيەلى تۇردە قوزعالۋ جۇمىسىن تومەندەتۋىنە بايلانىستى. كوپ عالىمدار جۇكتىلىك كەزىندە تۇراقتى تۇردە كوبەيىپ وتىراتىن پروگەستورون دەگەن بيولوگيالىق بەلسەندى زات ىشەكتىڭ وزدىگىنشە جۇيەلى تۇردە قوزعالىسىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى دەپ سانايدى. ىشەكتىڭ قالىپتى جاعدايدان تىس قوزعالۋى جاتىردىڭ جيىرىلۋىنا اكەلىپ سوقسا، بۇنىڭ ءبارى مەرزىمىنەن بۇرىن بوسانۋعا دا سەبەپكەر. ال ىشەكتىڭ بەلگىلى مولشەردە فيزيولوگيالىق قالىپتى جاعدايدا جيىرىلىپ تۇرۋى جاتىردىڭ قالىپتى جاعدايدا بولۋىنا بىردەن-بىر دەمەۋ.
باستاپقىدا جۇكتى ايەلدەر ءىش قاتۋىن جاسىرادى، تەك ىشەكتىڭ قالىپتى جۇمىسى قيىنداپ، ءىشتىڭ كەبۋى، ۇلكەن دارەتكە وتىرا الماۋ، ىشتە اۋىرسىنۋدىڭ پايدا بولۋى، اۋىزعا جانە تىلگە اششى ءدام كەلۋ، ت.ب. بەلگىلەر پايدا بولعاندا عانا دارىگەرگە جۇگىنەتىن كورىنەدى. ءىش قاتۋدىڭ جاتىرداعى شاراناعا تىكەلەي اسەرى جوق. دەگەنمەن جۇكتى ايەل ءىش قاتۋعا جول بەرمەس ءۇشىن كۇنىنە 4-5 رەت تاماقتانىپ، سۇيىقتى جەتكىلىكتى مولشەردە ءىشۋى، ءىش كەپكەن جاعدايدا ىشەكتىڭ جۇمىسىن جاقسارتاتىن ءشوپ تۇنبالارىن (تۇيمەداعى تۇندىرماسى)، بەلسەندىرىلگەن كومىر (اكتيۆيروۆاننىي ۋگول) ىشكەنى ءجون. تاعامنىڭ قۇرامىندا كوپ مولشەردە تاعامدىق تالشىقتار، سەلليۋلوزالار بولۋى كەرەك. ءسابىز، قىزاناق، قيار، قىزىلشا، اسقاباق تا مول بولعانى دۇرىس. تومەنگى سۇرىپ ۇنىنان دايارلانعان تاعام، قىشقىلتىم ءسۇت ونىمدەرى، ايران، وسىمدىك مايى جانە قارا ورىك پايدالى.
قارا ورىكتەن جەمىس شىرىنىن دايارلاۋعا بولادى. ول ءۇشىن 100 گر قارا ورىك، 2 قۇتى قايناعان سۋ، 40 گر قانت قوسىپ قايناتاسىز. بۇل سۋسىندى تاماق الدىندا 50 گرامنان كۇنىنە 2-3 رەت ىشەدى.
تازا اۋادا ءجۇرۋ، جەڭىل گيمناستيكا ءىش قاتۋدان ساقتايدى. كاكاو، شوكولاد، قويۋ شاي، كوفە، اق ۇننان پىسىرىلگەن تاعام ىشەك جۇمىسىن اۋىرلاتىپ، ءىشتىڭ قاتۋىنا سەبەپ بولادى. جۇكتى ايەلدىڭ ءىشى قاتىپ، جوعارىدا ايتىلعان امال-تاسىلدەر كومەكتەسپەسە، ىشەكتىڭ قوزعالۋ جۇمىسىن جاقسارتاتىن دارى-دارمەك قولدانۋعا تۋرا كەلەدى.
سونىمەن، ءىش قاتۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن:
1 .تاماقتانۋ ءتارتىبىن ساقتاۋ؛
2. دەنە جاتتىعۋلارىن ورىنداۋ؛
3. جەتكىلىكتى مولشەردە سۇيىق ءىشۋ (تاۋلىگىنە 1000-1200 مل).
ن. ب. لي، جوعارعى ساناتتى دارىگەر
You Might Also Like
