جۇننەن جاسالعان بۇيىمدار
جۇننەن جاسالعان بۇيىمدار
ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ ۇمىتىلىپ بارا جاتقان مادەني مۇراسىن جاڭعىرتۋ - ۇلتتىق ءداستۇرىمىزدى جالعاستىرۋ. حالىقتىڭ ءداستۇرلى قولونەرى مادەنيەتىنىڭ قازىنالارىن جيناپ، قولونەر شەبەرلەرىنىڭ بۇيىمدارىن جانە وزدەرىن سۋرەتكە ءتۇسىرۋ، ولاردىڭ قولونەرگە ءتان اسا قۇندى تاجىريبەلەرى مەن ءداستۇرلى بۇيىمداردىڭ جاسالۋ جولدارىن ۇيرەنۋ، ءار ءوڭىردىڭ قول ونەرى بۇيىمدارىن سالىستىرا وتىرىپ، زەرتتەۋ. ونەردىڭ ماڭگى وشپەيتىن وسى ءتۇرىنىڭ سىرى مەن قىرىن ۇيرەنۋ.
گيپوتەزا.
1. قازاق قولونەرىنىڭ ءتالىم - تاربيەلىك داستۇرلەرىن ۇيرەنۋ.
2. قوعام ومىرىندەگى ەڭبەكتىڭ، حالىق قولونەرىنىڭ ءرولىن ءتۇسىنۋ ونەر ادامدارىن قۇرمەتتەۋ
3. ءتۇرلى ويۋ - ورنەكتى، كونە مۇرالاردى تاۋىپ، تۇرلەندىرە جاڭعىرتۋ.
كىرىسپە
ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان - 2050» ستراتەگياسىندا العان مىندەت ەتىپ قويعان ىشكى جانە سىرتقى ساياساتىنىڭ اسا ماڭىزدى 30 باعىتىنىڭ ءبىرى - مادەني مۇرا باعدارلاماسى اياسىنداعى حالىقتىق مادەني قۇندىلىقتار مەن ءداستۇرىن دامىتۋ. وسى باعىتتى ەسكەرە وتىرىپ، كونەرە باستاعان قولونەردى بۇگىنگى كۇندە ءوز كادەمىزگە جاراتىپ، قولدانۋدىڭ ماڭىزى وتە زور.
قوعامداعى بولىپ جاتقان بەتبۇرىستار، ساياسي كوزقاراستار اياسىندا قازاق ەلىنىڭ تاريقىن شىنايى تۇرعىدا تانىتا ءبىلىپ، سالت - داستۇرىنە رۋحاني مۇراسىنا قاسيەتپەن قاراۋ ەرەكشە ماڭىزعا يە بولىپ وتىر. سونداي قاجەتتىلىكتىڭ ءبىرى - حالىقتىڭ قولونەرى.
«ونەردەن قۋات الماسا تىرشىلىكتىڭ شىراعى وشەدى» - دەپ م. اۋەزوۆ ايتقانداي، ءوسىپ كەلە جاتقان ۇرپاعىمىزعا ءوز حالقىنىڭ ونەرىن بويىنا ءسىڭىرىپ ءوسىرۋ قازىرگى كەزدەگى كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلە.
قولونەر – ۇرپاقتان - ۇرپاققا اۋىسىپ، تامىرىن تەرەڭگە جايىپ كەلە جاتقان حالىق مۇراسى. وسىناۋ حالىق قازىناسىن قاستەرلەۋ - كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ، ار - نامىستى، ۇلتجاندى ءاربىر ادامنىڭ بورىشى. العاش ۇستازىممەن وسى ءىستى قولعا العاندا، وسى بورىشىمدى قولدان كەلگەنشە وتەگىم كەلدى.
«ەل ءىشى – التىن بەسىك» دەگەن اتالى ءسوزدىڭ اقيقاتىن كوزىممەن كورىپ، حالىق شەبەرلەرىنىڭ جاساعان تاڭعاجايىپ ويۋ - ورنەكتى بۇيىمدارىن قولىما ۇستاعاندا، ىزدەنىمدى تاپقانداي بولدىم.
زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى
كوشپەلى حالىق بولعاندىقتان دا مال باعۋمەن اينالىسىپ، اتا - بابالارىمىز قولونەر بۇيىمدارىن جاساۋدا مال تەرىسى مەن ءجۇنىن شيكىزات رەتىندە پايدالانعان. انالارىمىز بەن اپالارىمىزدىڭ اقىل - پاراساتىنان، ىسمەرلىگىنەن، كوركەمدىك تالعامدارىنان كوزدىڭ جاۋىن الارداي قۇندى ۇلتتىق ونەر تۋىندىلارى ومىرگە كەلگەن. جۇننەن جاسالعان بۇيىمدار مىقتى، شىدامدى، جىلى، تۇرمىسقا قولايلى، دەنساۋلىققا پايدالى، الىپ جۇرۋگە ىڭعايلى جانە جەڭىل. تۇرمىسقا ارقان - ءجىپ، باۋ، نوقتا، كوگەن، كيىز، تەكەمەت، سىرماق، الاشا، كىلەم ءارتۇرلى دوربالار – بارلىعى دەرلىك جۇننەن جاسالادى.
ءجۇندى ساقتاۋ.
جۋىلماعان ءجۇن شەكتەن تىس ىلعالدانعىش، سوندىقتان ميكروورگانيزمدەردىڭ كوبەيۋىنە قولايلى ورتا. ءجۇندى ۇزاق مەزىم ساقتاۋ كەرەك بولسا، قاپقا، فانەر جاشىككە، قاعاز قاپتارعا نىعىزداپ سالىپ «دەزمول»، «انتيمول»، «فوكسيد» پرەپاراتتارىن سالىپ ساقتايدى.
ءجۇن ساقتايتىن بولمەنىڭ ەسىك، تەرەزەسىن اشىپ، مىندەتتى تۇردە جەلدەتىپ تۇرۋ كەرەك. ءجۇندى اشىق كۇن استىندا ساقتاۋعا بولمايدى.
ءجۇندى وڭدەۋ.
توعىتىلعان قويدىڭ ءجۇنىن جۋماسا دا بولادى. جۋىپ، كەپتىرىلگەن ءجۇننىڭ ءتۇتىلۋى دە قيىنداي تۇسەدى.
الاشا ءجىبى پىسىق، كىلەم ءجىبى جۋان بوس يىرىلەدى. ءتۇبىت يىرۋگە جەڭىل ۇرشىق كەرەك.
قىلشىق جۇندەر مەن ەشكىنىڭ قىلىنان، تۇيەنىڭ شۋداسىنان الاشاعا ارقاۋ، كۇزەۋ جىپتەرىن يىرەدى. قويدىڭ كۇزەم جۇنىنەن، قوزىنىڭ جۇنىنەن كيىز باسادى.
ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ ۇمىتىلىپ بارا جاتقان مادەني مۇراسىن جاڭعىرتۋ - ۇلتتىق ءداستۇرىمىزدى جالعاستىرۋ. حالىقتىڭ ءداستۇرلى قولونەرى مادەنيەتىنىڭ قازىنالارىن جيناپ، قولونەر شەبەرلەرىنىڭ بۇيىمدارىن جانە وزدەرىن سۋرەتكە ءتۇسىرۋ، ولاردىڭ قولونەرگە ءتان اسا قۇندى تاجىريبەلەرى مەن ءداستۇرلى بۇيىمداردىڭ جاسالۋ جولدارىن ۇيرەنۋ، ءار ءوڭىردىڭ قول ونەرى بۇيىمدارىن سالىستىرا وتىرىپ، زەرتتەۋ. ونەردىڭ ماڭگى وشپەيتىن وسى ءتۇرىنىڭ سىرى مەن قىرىن ۇيرەنۋ.
گيپوتەزا.
1. قازاق قولونەرىنىڭ ءتالىم - تاربيەلىك داستۇرلەرىن ۇيرەنۋ.
2. قوعام ومىرىندەگى ەڭبەكتىڭ، حالىق قولونەرىنىڭ ءرولىن ءتۇسىنۋ ونەر ادامدارىن قۇرمەتتەۋ
3. ءتۇرلى ويۋ - ورنەكتى، كونە مۇرالاردى تاۋىپ، تۇرلەندىرە جاڭعىرتۋ.
كىرىسپە
ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان - 2050» ستراتەگياسىندا العان مىندەت ەتىپ قويعان ىشكى جانە سىرتقى ساياساتىنىڭ اسا ماڭىزدى 30 باعىتىنىڭ ءبىرى - مادەني مۇرا باعدارلاماسى اياسىنداعى حالىقتىق مادەني قۇندىلىقتار مەن ءداستۇرىن دامىتۋ. وسى باعىتتى ەسكەرە وتىرىپ، كونەرە باستاعان قولونەردى بۇگىنگى كۇندە ءوز كادەمىزگە جاراتىپ، قولدانۋدىڭ ماڭىزى وتە زور.
قوعامداعى بولىپ جاتقان بەتبۇرىستار، ساياسي كوزقاراستار اياسىندا قازاق ەلىنىڭ تاريقىن شىنايى تۇرعىدا تانىتا ءبىلىپ، سالت - داستۇرىنە رۋحاني مۇراسىنا قاسيەتپەن قاراۋ ەرەكشە ماڭىزعا يە بولىپ وتىر. سونداي قاجەتتىلىكتىڭ ءبىرى - حالىقتىڭ قولونەرى.
«ونەردەن قۋات الماسا تىرشىلىكتىڭ شىراعى وشەدى» - دەپ م. اۋەزوۆ ايتقانداي، ءوسىپ كەلە جاتقان ۇرپاعىمىزعا ءوز حالقىنىڭ ونەرىن بويىنا ءسىڭىرىپ ءوسىرۋ قازىرگى كەزدەگى كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلە.
قولونەر – ۇرپاقتان - ۇرپاققا اۋىسىپ، تامىرىن تەرەڭگە جايىپ كەلە جاتقان حالىق مۇراسى. وسىناۋ حالىق قازىناسىن قاستەرلەۋ - كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ، ار - نامىستى، ۇلتجاندى ءاربىر ادامنىڭ بورىشى. العاش ۇستازىممەن وسى ءىستى قولعا العاندا، وسى بورىشىمدى قولدان كەلگەنشە وتەگىم كەلدى.
«ەل ءىشى – التىن بەسىك» دەگەن اتالى ءسوزدىڭ اقيقاتىن كوزىممەن كورىپ، حالىق شەبەرلەرىنىڭ جاساعان تاڭعاجايىپ ويۋ - ورنەكتى بۇيىمدارىن قولىما ۇستاعاندا، ىزدەنىمدى تاپقانداي بولدىم.
زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى
كوشپەلى حالىق بولعاندىقتان دا مال باعۋمەن اينالىسىپ، اتا - بابالارىمىز قولونەر بۇيىمدارىن جاساۋدا مال تەرىسى مەن ءجۇنىن شيكىزات رەتىندە پايدالانعان. انالارىمىز بەن اپالارىمىزدىڭ اقىل - پاراساتىنان، ىسمەرلىگىنەن، كوركەمدىك تالعامدارىنان كوزدىڭ جاۋىن الارداي قۇندى ۇلتتىق ونەر تۋىندىلارى ومىرگە كەلگەن. جۇننەن جاسالعان بۇيىمدار مىقتى، شىدامدى، جىلى، تۇرمىسقا قولايلى، دەنساۋلىققا پايدالى، الىپ جۇرۋگە ىڭعايلى جانە جەڭىل. تۇرمىسقا ارقان - ءجىپ، باۋ، نوقتا، كوگەن، كيىز، تەكەمەت، سىرماق، الاشا، كىلەم ءارتۇرلى دوربالار – بارلىعى دەرلىك جۇننەن جاسالادى.
ءجۇندى ساقتاۋ.
جۋىلماعان ءجۇن شەكتەن تىس ىلعالدانعىش، سوندىقتان ميكروورگانيزمدەردىڭ كوبەيۋىنە قولايلى ورتا. ءجۇندى ۇزاق مەزىم ساقتاۋ كەرەك بولسا، قاپقا، فانەر جاشىككە، قاعاز قاپتارعا نىعىزداپ سالىپ «دەزمول»، «انتيمول»، «فوكسيد» پرەپاراتتارىن سالىپ ساقتايدى.
ءجۇن ساقتايتىن بولمەنىڭ ەسىك، تەرەزەسىن اشىپ، مىندەتتى تۇردە جەلدەتىپ تۇرۋ كەرەك. ءجۇندى اشىق كۇن استىندا ساقتاۋعا بولمايدى.
ءجۇندى وڭدەۋ.
توعىتىلعان قويدىڭ ءجۇنىن جۋماسا دا بولادى. جۋىپ، كەپتىرىلگەن ءجۇننىڭ ءتۇتىلۋى دە قيىنداي تۇسەدى.
الاشا ءجىبى پىسىق، كىلەم ءجىبى جۋان بوس يىرىلەدى. ءتۇبىت يىرۋگە جەڭىل ۇرشىق كەرەك.
قىلشىق جۇندەر مەن ەشكىنىڭ قىلىنان، تۇيەنىڭ شۋداسىنان الاشاعا ارقاۋ، كۇزەۋ جىپتەرىن يىرەدى. قويدىڭ كۇزەم جۇنىنەن، قوزىنىڭ جۇنىنەن كيىز باسادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
