كاسىبي شەبەرلىك جانە قۇزىرەتتىلىك
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانى،
جاڭا قاراتون پوسەلكەسى،
№23 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
وڭايبايەۆا كۇلاش سامارقان قىزى
كاسىبي شەبەرلىك جانە قۇزىرەتتىلىك
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ ءوزىنىڭ قازاقستان حالقىنا ارناعان «نۇرلى جول - بولاشاققا باستار جول» جولداۋىندا دامىعان ەلدەردەگى ساپالى ءبىلىم بەرۋدىڭ بىرەگەي جۇيەسىنىڭ بارلىق بۋىندارىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ جونىندە ءبىزدى الدا قىرۋار ءىس كۇتىپ تۇر. سوندىقتان دا ولاردى زاماناۋي باعدارلامالار مەن وقىتۋ ادىستەمەلەرىمەن، بىلىكتى كادرلارمەن قامتۋ وتە ماڭىزدى شارۋا» دەگەن بولاتىن. ەلباسىنىڭ بۇل ءسوزى پەداگوگيكالىق قىزمەتكەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ماماندارى مەن ادىسكەرلەرگە دە ارنالعانى انىق.
ساپالى ءبىلىمدى ارنايى دايارلانعان، بىلىكتى پەداگوگتارسىز الۋعا بولمايتىنى بارشاعا بەلگىلى. سوندىقتان وزىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى پەداگوگ جۇمىسىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا كۇش سالۋ قاجەت، ويتكەنى پەداگوگ - وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىنە تىكەلەي ىقپال ەتۋشى فاكتور، ادام، تۇلعا.
ءمۇعالىم - ۇلتتىق قۇندىلىق، تاريح سۋبەكتىسى. امەريكاندىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە بۇل ماسەلە - ءبىلىم ەلدىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن – وسى تۇرعىدا قاراستىرىلاتىنى كەزدەيسوقتىق ەمەس. سوندىقتان پەداگوگتىڭ قوعامدا الار ورنىن اسقاقتاتۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن سول پەداگوگتىڭ ءوزى قاجىرلى ەڭبەك ەتۋى ءتيىس. «دەگەنمەن كاسىبي شەبەرلىكتى مەڭگەرىپ كەتۋگە تاجىريبەنىڭ جالعىز ءوزى جەتكىلىكسىز. پەداگوگتىڭ تاجىريبەنى ءوزىن - ءوزى دامىتۋعا بەلسەندى قولدانۋ ۇمتىلىسى بولعان جاعدايدا، ءبىلىمنىڭ باستى قۇندىلىقتارى ىسكە اسىرىلاتىنى ءسوزسىز. ۇنەمى ءوزىن - ءوزى جەتىلدىرۋگە ۇمتىلىس، ەڭبەكسۇيگىشتىك - ناتيجەلى قىزمەت ەتۋگە، كاسىپقويلىققا اكەلەتىن جول.
جوعارى جەتىستىكتەرگە جەتۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن ءوزىڭدى جەڭە بىلۋگە تاربيەلەي الساڭ، ءوز ءىسىڭنىڭ مامانى بولا الاسىڭ، كاسىپقويلىق وزدىگىنەن - اق پايدا بولادى.
2005 - 2010 جىلدار ارالىعىنداعى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسى بەكىتىلگەنى بەلگىلى. اتالعان قۇجاتتا ەلىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋدەگى ساياساتى ايقىندالىپ، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنەن جاڭا ماعىناداعى بىلىكتىلىكتى بىلدىرەتىن ساۋاتتىلىقتىڭ جوعارى دەڭگەيىن جانە الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىندەگى باسەكەگە قابىلەتتى ساپالى ءبىلىم بەرۋدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ناتيجەلى ءىس - ارەكەتتەر تالاپ ەتىلەدى.(1)
بۇگىنگى ءبىلىم ساپاسى، قانشا ايتساق تا، وقۋشىلاردىڭ بىلىكتىلىك دەڭگەيى ءمۇعالىمنىڭ ورىسىنە، كاسىبي شەبەرلىگىنە بايلانىستى.
ءداستۇرلى ءبىلىم بەرۋدەگى باسىمدىقتار مەن قۇندىلىقتاردىڭ وزگەرىسكە ۇشىراپ، ۇلتتىق جانە ادامزاتتىق قۇندىلىقتارعا نەگىزدەلگەن جاڭا ءبىلىم فيلوسوفياسىنىڭ قالىپتاسا باستاۋى مەن ءمۇعالىمنىڭ كاسىبي دەڭگەيى اراسىنداعى الشاقتىقتى مويىنداۋعا تۋرا كەلەدى.
بۇكىل دۇنيەجۇزىلىك ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىنە كىرۋ ماقساتىندا قازىرگى كەزدە قازاقستاندا ءبىلىمنىڭ جاڭا جۇيەسى قۇرىلۋدا. بۇل ۇدەرىس پەداگوگيكا تەورياسى مەن وقۋ - تاربيە ىسىنە ناقتى وزگەرىستەر ەنگىزۋمەن قاتار، ەلىمىزدە بولىپ جاتقان ءتۇرلى باعىتتاعى ءبىلىم بەرۋ قىزمەتىنە جاڭاشا قاراۋدى، قول جەتكەن تابىستاردى سىن كوزبەن باعالاي وتىرىپ سارالاۋدى، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن دامىتۋدى، ءمۇعالىم ءىس - ارەكەتىن جاڭاشا تۇرعىدا ۇيىمداستىرۋدى تالاپ ەتەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا: «ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ باستى مىندەتى - ۇلتتىق جانە جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتار، عىلىم مەن پراكتيكا جەتىستىكتەرى نەگىزىندە جەكە ادامدى قالىپتاستىرۋعا جانە كاسىبي شىڭداۋعا بايلانىستى باعىتتالعان ءبىلىم الۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار جاساۋ، وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ ءبىلىم بەرۋدى اقپاراتتاندىرۋ، حالىقارالىق عالامدىق كوممۋنيكاسيالىق جەلىلەرگە شىعۋ»،- دەپ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن ودان ءارى دامىتۋ مىندەتتەرىن كوزدەيدى.[2، 23 - ب.] بۇل مىندەتتەردى شەشۋ ءۇشىن مەكتەپ ۇجىمدارىنىڭ وزگەرىستەرگە باتىل جول اشارلىق جاڭا پراكتيكاعا، جاڭا قارىم - قاتىناسقا ءوتۋ، وقىتۋ ادىستەرى مەن ساباقتى ۇيىمداستىرۋدىڭ جاڭا نىساندارىن جەتىلدىرۋ قاجەتتىگى تۋىندايدى. سوندىقتان جاس ۇرپاققا زامان تالابىنا ساي تاربيە مەن ءبىلىم بەرۋدە مۇعالىمدەردىڭ يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى مەڭگەرىپ قانا قويماي، ونى وقىتۋ ۇدەرىسىنە ەنگىزۋى شارت. ول ءۇشىن مۇعالىمدەرگە ۇزدىكسىز ىزدەنىپ، تىنباي ەڭبەكتەنىپ، ايانباي تەر توگۋگە تۋرا كەلەدى، سوندا عانا ءمۇعالىم ءوزىنىڭ الدىنا زامان قويىپ وتىرعان تالاپ پەن مىندەتتەردى ورىنداي الادى. «قازاقستان تاعدىرى، كەلەشەگى مول ەل بولۋى دا مەكتەپتىڭ قانداي نەگىزىندە قۇرىلۋىنا تىرەلەدى، مەكتەبىمىزدى ساۋ ءھام ءوز جانىمىزعا قابىساتىن، ۇيلەسەتىن نەگىزگە قۇرا بىلسەك، كەلەشەگىمىزگە تايىنباي سەرتتەسۋگە بولادى. ال، سونداي نەگىزگە قۇرا الماساق، كەلەشەگىمىز كۇڭگىرت»،- دەپ اقىن ءارى پەداگوگ ماعجان جۇمابايەۆ ايتقانداي، ءوسىپ كەلە جاتقان ۇرپاق تاربيەسىنىڭ، دەنە جانە جان ساۋلىعىنىڭ، ينتەللەكتۋالدى قامىن ويلاۋ – تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ الدىندا تۇرعان ەڭ ماڭىزدى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. بۇل ماسەلە - بۇگىنگى تاڭداعى مۇعالىمدەردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىنە دە قويىلىپ وتىرعان باستى مىندەت.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
جاڭا قاراتون پوسەلكەسى،
№23 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
وڭايبايەۆا كۇلاش سامارقان قىزى
كاسىبي شەبەرلىك جانە قۇزىرەتتىلىك
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ ءوزىنىڭ قازاقستان حالقىنا ارناعان «نۇرلى جول - بولاشاققا باستار جول» جولداۋىندا دامىعان ەلدەردەگى ساپالى ءبىلىم بەرۋدىڭ بىرەگەي جۇيەسىنىڭ بارلىق بۋىندارىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ جونىندە ءبىزدى الدا قىرۋار ءىس كۇتىپ تۇر. سوندىقتان دا ولاردى زاماناۋي باعدارلامالار مەن وقىتۋ ادىستەمەلەرىمەن، بىلىكتى كادرلارمەن قامتۋ وتە ماڭىزدى شارۋا» دەگەن بولاتىن. ەلباسىنىڭ بۇل ءسوزى پەداگوگيكالىق قىزمەتكەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ماماندارى مەن ادىسكەرلەرگە دە ارنالعانى انىق.
ساپالى ءبىلىمدى ارنايى دايارلانعان، بىلىكتى پەداگوگتارسىز الۋعا بولمايتىنى بارشاعا بەلگىلى. سوندىقتان وزىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى پەداگوگ جۇمىسىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا كۇش سالۋ قاجەت، ويتكەنى پەداگوگ - وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىنە تىكەلەي ىقپال ەتۋشى فاكتور، ادام، تۇلعا.
ءمۇعالىم - ۇلتتىق قۇندىلىق، تاريح سۋبەكتىسى. امەريكاندىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە بۇل ماسەلە - ءبىلىم ەلدىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن – وسى تۇرعىدا قاراستىرىلاتىنى كەزدەيسوقتىق ەمەس. سوندىقتان پەداگوگتىڭ قوعامدا الار ورنىن اسقاقتاتۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن سول پەداگوگتىڭ ءوزى قاجىرلى ەڭبەك ەتۋى ءتيىس. «دەگەنمەن كاسىبي شەبەرلىكتى مەڭگەرىپ كەتۋگە تاجىريبەنىڭ جالعىز ءوزى جەتكىلىكسىز. پەداگوگتىڭ تاجىريبەنى ءوزىن - ءوزى دامىتۋعا بەلسەندى قولدانۋ ۇمتىلىسى بولعان جاعدايدا، ءبىلىمنىڭ باستى قۇندىلىقتارى ىسكە اسىرىلاتىنى ءسوزسىز. ۇنەمى ءوزىن - ءوزى جەتىلدىرۋگە ۇمتىلىس، ەڭبەكسۇيگىشتىك - ناتيجەلى قىزمەت ەتۋگە، كاسىپقويلىققا اكەلەتىن جول.
جوعارى جەتىستىكتەرگە جەتۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن ءوزىڭدى جەڭە بىلۋگە تاربيەلەي الساڭ، ءوز ءىسىڭنىڭ مامانى بولا الاسىڭ، كاسىپقويلىق وزدىگىنەن - اق پايدا بولادى.
2005 - 2010 جىلدار ارالىعىنداعى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسى بەكىتىلگەنى بەلگىلى. اتالعان قۇجاتتا ەلىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋدەگى ساياساتى ايقىندالىپ، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنەن جاڭا ماعىناداعى بىلىكتىلىكتى بىلدىرەتىن ساۋاتتىلىقتىڭ جوعارى دەڭگەيىن جانە الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىندەگى باسەكەگە قابىلەتتى ساپالى ءبىلىم بەرۋدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ناتيجەلى ءىس - ارەكەتتەر تالاپ ەتىلەدى.(1)
بۇگىنگى ءبىلىم ساپاسى، قانشا ايتساق تا، وقۋشىلاردىڭ بىلىكتىلىك دەڭگەيى ءمۇعالىمنىڭ ورىسىنە، كاسىبي شەبەرلىگىنە بايلانىستى.
ءداستۇرلى ءبىلىم بەرۋدەگى باسىمدىقتار مەن قۇندىلىقتاردىڭ وزگەرىسكە ۇشىراپ، ۇلتتىق جانە ادامزاتتىق قۇندىلىقتارعا نەگىزدەلگەن جاڭا ءبىلىم فيلوسوفياسىنىڭ قالىپتاسا باستاۋى مەن ءمۇعالىمنىڭ كاسىبي دەڭگەيى اراسىنداعى الشاقتىقتى مويىنداۋعا تۋرا كەلەدى.
بۇكىل دۇنيەجۇزىلىك ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىنە كىرۋ ماقساتىندا قازىرگى كەزدە قازاقستاندا ءبىلىمنىڭ جاڭا جۇيەسى قۇرىلۋدا. بۇل ۇدەرىس پەداگوگيكا تەورياسى مەن وقۋ - تاربيە ىسىنە ناقتى وزگەرىستەر ەنگىزۋمەن قاتار، ەلىمىزدە بولىپ جاتقان ءتۇرلى باعىتتاعى ءبىلىم بەرۋ قىزمەتىنە جاڭاشا قاراۋدى، قول جەتكەن تابىستاردى سىن كوزبەن باعالاي وتىرىپ سارالاۋدى، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن دامىتۋدى، ءمۇعالىم ءىس - ارەكەتىن جاڭاشا تۇرعىدا ۇيىمداستىرۋدى تالاپ ەتەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا: «ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ باستى مىندەتى - ۇلتتىق جانە جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتار، عىلىم مەن پراكتيكا جەتىستىكتەرى نەگىزىندە جەكە ادامدى قالىپتاستىرۋعا جانە كاسىبي شىڭداۋعا بايلانىستى باعىتتالعان ءبىلىم الۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار جاساۋ، وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ ءبىلىم بەرۋدى اقپاراتتاندىرۋ، حالىقارالىق عالامدىق كوممۋنيكاسيالىق جەلىلەرگە شىعۋ»،- دەپ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن ودان ءارى دامىتۋ مىندەتتەرىن كوزدەيدى.[2، 23 - ب.] بۇل مىندەتتەردى شەشۋ ءۇشىن مەكتەپ ۇجىمدارىنىڭ وزگەرىستەرگە باتىل جول اشارلىق جاڭا پراكتيكاعا، جاڭا قارىم - قاتىناسقا ءوتۋ، وقىتۋ ادىستەرى مەن ساباقتى ۇيىمداستىرۋدىڭ جاڭا نىساندارىن جەتىلدىرۋ قاجەتتىگى تۋىندايدى. سوندىقتان جاس ۇرپاققا زامان تالابىنا ساي تاربيە مەن ءبىلىم بەرۋدە مۇعالىمدەردىڭ يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى مەڭگەرىپ قانا قويماي، ونى وقىتۋ ۇدەرىسىنە ەنگىزۋى شارت. ول ءۇشىن مۇعالىمدەرگە ۇزدىكسىز ىزدەنىپ، تىنباي ەڭبەكتەنىپ، ايانباي تەر توگۋگە تۋرا كەلەدى، سوندا عانا ءمۇعالىم ءوزىنىڭ الدىنا زامان قويىپ وتىرعان تالاپ پەن مىندەتتەردى ورىنداي الادى. «قازاقستان تاعدىرى، كەلەشەگى مول ەل بولۋى دا مەكتەپتىڭ قانداي نەگىزىندە قۇرىلۋىنا تىرەلەدى، مەكتەبىمىزدى ساۋ ءھام ءوز جانىمىزعا قابىساتىن، ۇيلەسەتىن نەگىزگە قۇرا بىلسەك، كەلەشەگىمىزگە تايىنباي سەرتتەسۋگە بولادى. ال، سونداي نەگىزگە قۇرا الماساق، كەلەشەگىمىز كۇڭگىرت»،- دەپ اقىن ءارى پەداگوگ ماعجان جۇمابايەۆ ايتقانداي، ءوسىپ كەلە جاتقان ۇرپاق تاربيەسىنىڭ، دەنە جانە جان ساۋلىعىنىڭ، ينتەللەكتۋالدى قامىن ويلاۋ – تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ الدىندا تۇرعان ەڭ ماڭىزدى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. بۇل ماسەلە - بۇگىنگى تاڭداعى مۇعالىمدەردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىنە دە قويىلىپ وتىرعان باستى مىندەت.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كوپ تاڭبالى سانداردى ءبىر تاڭبالى سانعا اۋىزشا كوبەيتۋ جانە ءبولۋ تاسىلدەرى
