InfoHub Logo

استانا قالاسى
«التىن ءدان» بالاباقشاسى مكقك
بالاباقشا ادىسكەرى:
ەشمۋحانوۆا اقمارال امانجولوۆنا

 

دۇرىس جولعا قويىلعان دەنە شىنىقتىرۋ ويىندارى ءوقۋ-بىلىم الۋعا بوگەت ەمەس، قايتا بويدى سەرگىتىپ، ويىڭا جاردەم ەتەتىن نارسە.

عابيت مۇسىرەپوۆ

قازىرگى كەزدە قوعامنىڭ ومىرىندەگى ءتۇبىرلى وزگەرىستەرگە بايلانىستى ءبىلىم جۇيەسىندە ونىڭ مازمۇنى مەن وقىتۋ تەحنولوگياسىندا دا وزگەرىستەر بولىپ جاتىر.

ەلباسى ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ ەلىمىزدىڭ حالقىنا جولداۋىندا رۋحاني بايلىقتىڭ، دەنساۋلىقتىڭ قاجەتتىلىگىن ايتقانىنداي، جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا تازالىق پەن سەرگەكتىكتى، سالاۋاتتى ءومىر قۇندىلىقتارىن ەنگىزۋ − ءبىزدىڭ مىندەتىمىز. سوندىقتان بالا دەنساۋلىعىن نىعايتىپ، پسيحولوگيالىق ساقتاندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ جانە ونىڭ ناسيحاتتاۋ شارالارىن بەلسەندىرەك جۇرگىزۋ بالاباقشادان باستالعانى ابزال.

ماقساتى: بالالار دەنساۋلىق ساقتاۋعا جانە نىعايتۋعا ارنالعان ءىس-شارالاردى جۇزەگە اسىرۋ. ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ىس-ارەكەتتەرىنىڭ جۇمىس بەلسەندىلىكتەرىن ساقتاۋ. سالاۋاتتى ءومىر سالتى تۋرالى بىلىممەن داعدىنى قالىپتاستىرۋ. العان بىلىمدەرىن كۇندەلىكتى پايدالانا بىلۋگە ۇيرەتۋ.

دەنساۋلىق بولۋ ءۇشىن ءتورت بىردەي شارت قاجەت:

1 شارت: ەڭبەك

2 شارت: جۇيەلى تاماقتانۋ

3 شارت: سالماقتىڭ تۇراقتىلىعى

4 شارت: شىنىعۋ

جەكە تۇلعانىڭ دامۋى ءۇشىن مەكتەپكە دەيىنگى كەزەڭ ەڭ قولايلى كەزەڭى بولىپ سانالادى، سەبەبى وقۋ-تاربيە ءۇردىسىن سالاۋاتتاندىرۋ ماقساتىن جۇزەگە اسىرۋدا، بالالاردىڭ جەكە پسيحولوگيالىق، فيزيولوگيالىق دەنساۋلىقتارىن ساقتاۋدى ەسكەرۋ اسا ماڭىزدى.

مىقتى دەنساۋلىقتىڭ، دەنەنىڭ دۇرىس جەتىلۋىنىڭ، جوعارى جۇمىس قابىلەتىنىڭ نەگىزى ناق وسى مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالىق شاقتا قالانادى، قوزعالىس قىزمەتىنىڭ قالىپتاسۋى، سونداي-اق دەنە قاسيەتتەرىنىڭ باستاپقى تاربيەسى دە وسى جىلداردا وتەدى.

دەنى ساۋ بالا ءتىپتى قاراپ وتىرا المايدى. ءبىراق، بالا نە ىستەۋدى، قالاي ىستەۋدى بىلمەيدى. سوندىقتان ول ەرەسەك ادامداردان ونەگە الادى. بالانى ءوز كۇشىنە سەندىرىپ ۇيرەتۋ كەرەك. بالا ەش ۋاقىتتا ءىسسىز وتىرا المايتىن بولعاندىقتان وعان ىلعي پايدالى ءىس بەرىپ وتىرۋ كەرەك. پايدالى ىسپەن اينالىسقان بالا ءوز بەتىمەن جات قىلىقتارعا ادەتتەنبەيدى.

قيمىل-قوزعالىسىن دامىتىپ، قوزعالمالى ويىندار ويناتىپ، كۇن تارتىبىندە كورسەتىلگەن سەرۋەن، ويىن، تاماق، وقۋ ىس-ارەكەت، ۇيقى كەزەڭدەرىن مۇلتىكسىز ورىنداۋ كەرەك.

سونىمەن قاتار بالا تاماعىنىڭ جاقسى بولۋى، قۇندىلىعىنىڭ ارتۋى مىندەتتەردىڭ ءبىرى بولىپ ەسەپتەلەدى. بالا اعزاسىنىڭ تازا ءارى دەنساۋلىعىنىڭ جاقسى بولۋى تاماقتانۋعا، كۇندەلىكتى قولداناتىن تاماق قۇرامىندا قاجەتتى دارۋمەندەردىڭ كوپ بولۋىنا، تاماق تۇرلەرىنە بايلانىستى. بالا اعزاسى وسكەن سايىن ءوز قاجەتىنشە دارۋمەندەر الۋى قاجەت.

بالالارىمىزدىڭ دەنى ساۋ بولىپ ءوسسىن دەسەك، ءبىز بالا تاربيەسىندە سەرۋەنگە اسا ءمان بەرۋىمىز كەرەك. تازا اۋاداعى سەرۋەن بالانىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتىپ، دەنەسىن شىنىقتىرادى. دالاداعى سەرۋەن بالانىڭ شيراق قيمىلداپ، جان-جاقتى دامۋىنا كومەكتەسەدى. جاز ايلارىندا بارلىق ساۋىقتىرۋ شارالارىن دالادا تازا اۋادا وتكىزگەن ءجون. بالانى جىلدىڭ قانداي اۋا رايى بولسىن سەرۋەنگە شىعارعان ابزال. اۋلاداعى قۇرال-جابدىقتار، ويىن ارەكەتىنە ارنالعان ويىنشىقتار بالانىڭ جاسىنا ساي بولۋى كەرەك.دەنى ساۋ ىشكى جان دۇنيەسى ساۋ ادام − باقىتتى ادام، ول ءوزىن وتە جاقسى سەزىنەدى، ءوزىن-وزى ودان ءارى جەتىلدىرۋگە، دامىتا تۇسۋگە تىرىسادى، جان دۇنيەسىنىڭ سۇلۋلىعىن اشا بىلەدى.

مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالار وزدەرىنىڭ ىس-ارەكەتتەرىنە اتا-انالارىنىڭ قاتىسقانىن ۇناتادى. ويىن − بالانىڭ ەڭبەگى، سوندىقتان ءوز ەڭبەگىنىڭ جەمىسىنە اتا-انالارىنىڭ قاتىسىپ، بىرگە بولىسكەنى بالا ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش. سونىمەن قاتار جازعى ساۋىقتىرۋ كەزەڭدەگى ۇيىمداستىرىلعان سەرۋەن، ساياحاتتارعا بىرگە بارىپ، ءوز كومەكتەرىن بەرەدى.

ءاربىر اتا-انا ءوز بالاسىنىڭ دەنساۋلىعى مىقتى، قايراتتى ازامات بولىپ ءوسۋىن قالايدى. سوندىقتان مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالا دەنساۋلىقتارىن نىعايتىپ، پسيحولوگيالىق ساقتاندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋدا بالاباقشا مەن وتباسى بىرلەسىپ جۇمىستانۋ قاجەت.

 

كۇتىلەتىن ناتيجە:

- بالالاردىڭ دەنە سىمباتى ساقتالادى

- دەنساۋلىق ەڭ باستى قۇندىلىق ەكەنىن تۇسىنەدى

- بالانىڭ باعدارلامانى يگەرۋ دەڭگەيى وسەدى

- كوڭىل-كۇيلەرى كوتەرىلىپ، قىزىعۋشىلىق قابىلەتتەرى ارتادى

- ساناسىندا ومىرگە دەگەن قۇلشىنىس، وزگەنى سىيلاۋ سياقتى ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرى داميدى

- ۇلكەندەر جانە ءوز قاتارىنداعى قۇربىلارمەن ىسكەرلىكتەرى شىڭدالادى

- «ءوز دەنساۋلىعىم ءوز قولىمدا» تۇسىنىگى قالىپتاسادى.

---