InfoHub Logo

قازاق ادەبيەتىندە العاشقى بولىپ تاريحي تاقىرىپقا قالام تەربەۋىمەن جانە ارتىندا ەڭ كوپ رومان جازىپ قالدىرۋىمەن ەرەكشەلەنگەن  ءىلياس ەسەنبەرلين - قالىڭ وقىرماننىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەنگەن قارىمدى قالامگەر. «كوشپەندىلەر» اتتى  ايگىلى تريلوگياسىمەن تانىمال جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىعى  وعان دەيىن كوتەرىلمەگەن تىڭ تاقىرىپتارعا تولى. اسىرەسە، ونىڭ تۋىندىلارىنان ايرىقشا ورىن الاتىن  ماحاببات تاقىرىبىنداعى «عاشىقتار»، «التىن قۇس»، «كولەڭكەڭمەن قورعاي ءجۇر»، «اققۋ قۇستار قۋانىشى»، «ماحاببات مەيرامى» روماندارىنداعى  وزگەلەردىكىنە ۇقسامايتىن  سونى سەزىمدى بايقاماۋ مۇمكىن ەمەس. «ماحاببات دەگەن - قاسيەتتى كۇش. دۇنيەدە ماحاببات بولماسا، ادام بالاسى قۋانىش پەن قايعىنىڭ، باقىت پەن باقىتسىزدىقتىڭ نە ەكەنىن بىلمەي وتەر ەدى»،-دەپ، قالامگەردىڭ ءوزى ايتقانداي، ونىڭ  ماحابباتتى  ەڭ قىمبات قازىنا ساناعانىنا وسى ءبىر شىعارمالارى ارقىلى كوز جەتكىزەمىز. بۇل سوزىمىزگە «ماحاببات مەيرامى» رومانى  جارقىن  دالەل بولا الادى. 

شىعارمادا اسىعات پەن قىرمىزىنىڭ  تۋعانى بولماسا دا، ءوز بالاسىنداي ماپەلەپ وسىرگەن كوز قۋانىشى، جالعىز ۇلدارى- ەركەبۇلاننىڭ  ارمان جولىندا كورگەن قۋانىشى مەن قايعىسى، شىنايى دا كىرشىكسىز ماحابباتى ءسوز بولادى. كۇتپەگەن جەردەن «اق قۇبا، قىر مۇرىن، بوتا كوز، ويماق اۋىز سۇلۋ» جۇلدىزدى كەزدەستىرىپ، وعان عاشىق بولىپ قالعان ەركەبۇلان وسى ساتتەن باستاپ ەڭ باقىتتى جانعا اينالادى. اۆتور ولاردىڭ ماحابباتتارىن  «قوزى كورپەش پەن پەن بايان سۇلۋداي بۇل ەكەۋى دە شىن عاشىق ەدى، جان قيارلىق عاشىق ەدى. تەك بۇلاردىڭ ماحابباتى ءوزىنىڭ ماڭگىلىك قۋانىشىمەن، بۇلتسىز اشىق شاتتىعىمەن ارتىق ەدى»- دەپ  سۋرەتتەيدى. وكىنىشكە وراي ، ولاردىڭ بۇل قۋانىشتارى ۇزاققا بارا قويمايدى. سۇيگەن جىگىتىنىڭ اناسى - قىرمىزى وزىنەن ءسابي كۇنىندە كوز جازىپ قالعان اناسى ەكەندىگىن بىلگەن جۇلدىز ۇيات پەن قايعىعا شىداي الماي، ءۇن-تۇنسىز الماتىدان كەتىپ قالادى. بولعان جايتتان بەيحابار ەركەبۇلانعا  كەشە عانا  جانىندا جۇرگەن سۇيىكتىسىنىڭ بۇل قىلىعى اۋىر سوققى بولادى، ءسويتىپ ول سول كۇننەن باستاپ ىشكىلىككە سالىنادى. كۇننەن-كۇنگە سولىپ بارا جاتقان بالالارىنىڭ مۇنداي كۇيگە ءتۇسۋى اتا-اناسىنا وتە اۋىر ءتيىپ، اقىرى ونى پسيحياترلىق اۋرۋحاناعا جاتقىزۋعا ءماجبۇر ەتەدى. ال بۇل ارادا ەركەبۇلاننىڭ كىشكەنتايىنان بىرگە وسكەن جان دوسى،  «باقكۇندەس، قارا باسىنىڭ قامىن بارىنەن بيىك قوياتىن» قاينازار جۇلدىز كەتكەن بيييسكىگە بارىپ، ونىمەن جولىعىپ كەلەدى. الايدا، ول  كورگەنى جايىندا جولداسىنا ءبىر اۋىز ءسوز ايتپاستان تۇك بىلمەگەنسىپ جۇرە بەرەدى. اكە-شەشەسىنە قانشالىقتى اۋىر ءتيىپ جۇرگەندىگىن تۇسىنگەن ەركەبۇلان بىرتە-بىرتە ەسىن جيىپ، قايتا قالپىنا كەلەدى، ءوزىنىڭ بار ماقساتى - الماتىنى كوركەيتۋ ءۇشىن جاڭا عيماراتتاردى سالۋ جوباسىنا كىرىسەدى. ءبارى وسىلاي جالعاسا بەرەر مە ەدى،  ءبىر كۇنى قاينازارعا اراشا تۇسەمىن دەپ، ويدا-جوقتا ءوزى قاماۋعا ءتۇسىپ قالادى. مىنە، وسىلايشا  ونىڭ باسىنا تاعى دا قارا بۇلت ءۇيىرىلىپ، قيىندىققا تاپ بولادى. ساعىنىشتان سارعايىپ، ءالى دە سۇيگەنىن ۇمىتا الماي جۇرگەن  جۇلدىز  بولسا، بۇل كەزدە قاينازاردان ەركەبۇلاننىڭ ءوزىنىڭ تۋعان اعاسى ەمەس ەكەنىن ەستىپ بىلەدى. بۇعان ونىڭ  شاتتانعانى  سونشالىق- «ءار ءسوز سايىن داۋسى قۋانىشقا بولەنىپ، قۋانا ايعايلاپ جىبەرەدى». ۋاقىت وتە بەرەدى. اباقتىدان بوساپ شىققان كەيىن ەركەبۇلان ءوزىن-وزى قولعا الىپ، قايتادان جاڭا قۇرىلىس نىسانىنىڭ جوباسىن سالا باستايدى. بۇل ۋاقىتتا جۇلدىز عاشىعىنان اينىمايتىن ءابىلقاسىم ەسىمدى جىگىتتى كەزدەستىرىپ، ەكەۋى دوستاسىپ كەتەدى. جىگىتتىڭ وزىندە ويى بار ەكەنىن بايقاسا دا، ول «مەيلى سوتتالسىن، كىسى ءولتىرسىن، ەركەبۇلان ءتىرى تۇرعاندا وعان دەگەن ماحاببات وتىن سوندىرەم دەپ ويلاعان ەمەس». ارام پيعىلدى قاينازار دوسىنىڭ جاڭا جوباسىنا ورىنسىز ءمىن تاققانىمەن قويماي، «جۇلدىزىن باسقا بىرەۋدى تاۋىپ الىپتى» دەپ ونان سايىن ونىڭ ءۇمىتىن ۇزبەك بولادى. ءبىراق، قايعى دا ماڭگى ەمەس قوي، ۋاقىت وتە كەلە ەركەبۇلاننىڭ ايى وڭان تۋىپ، كوپ تەر توككەن جوباسى كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىعادى، جولىنا توسقاۋىل بولعان قاينازاردىڭ دا شىنايى بەينەسىنىڭ قانداي ەكەنىنە كوز جەتكىزىپ، ودان ءبىرجولا قول ۇزەدى.  جانە ەڭ باستىسى - جوعالتىپ العان ماحابباتىمەن - جۇلدىزىمەن قايتا قاۋىشادى. ولاردىڭ قانشا جىلعا سوزىلعان قيىندىقپەن سىنالعان ءمولدىر سەزىمدەرى سول بۇرىنعىسىنشا تازا ءارى ادال ەدى.
«مىنە، جۇلدىز ەرىنىڭ قۇلپىرا تۇسكەن جۇزىنە قارادى.
- بۇل قانداي قۋات؟!-دەدى جۇلدىز تاڭدانا.
ەركەبۇلان بالا ۇستاپ تۇرعان جۇلدىزعا سۇيسىنە قارادى
- بۇل ساعان دەگەن، الماتىما دەگەن ماحابباتتان تۋعان شابىت!- دەدى ول كەنەت اقىرىن سويلەپ. - بۇل ماحاببات مەيرامى!».
رومانداعى ءبىرىن-بىرى شىن سۇيگەن قوس عاشىق وسىلايشا، ءومىر جولىنداعى سان ءتۇرلى كەدەرگىلەرگە قاراماستان، ماحابباتتارى ءۇشىن ءبارىن جەڭىپ شىعادى. بۇل شىعارمانى  وقي وتىرىپ، عاشىقتىقتىڭ شىن مانىندە عالامات سەزىم ەكەندىگىنە كوز جەتكىزە تۇسەمىز. ەكى جاستىڭ ءمولدىر ماحابباتى، اسىرەسە، جۇلدىزدىڭ سەزىمگە كىرشىكسىز ادالدىعى، ەركەبۇلاننىڭ سۇيگەنىنە دەگەن مۇلتىكسىز سەنىمى- ەكىنىڭ بىرىنەن تابىلا بەرمەيتىن اسىل قاسيەتتەر. ولاردىڭ سۇيىسپەنشىلىكتەرى  سەزىمنىڭ قۇنى تىم ارزانداپ كەتكەن بۇگىنگى زاماننىڭ بارشا قىز- جىگىتتەرىنە ۇلگى  ەتۋگە  تۇرارلىق.

---