InfoHub Logo

وڭتۇستىك قازاقستان ەكونوميكالىق اۋدانى (پرەزەنتاسياسىمەن)
اۋدان قۇرامىنا: الماتى، جامبىل، وڭتۇستىك قازاقستان، قىزىلوردا وبلىستارى كىرەدى

ەكونوميكالىق گەوگرافيالىق جاعدايى
وڭتۇستىك قازاقستان اۋماعى بويىنشا باتىس قازاقستاننان كەيىنگى ەكىنشى ەكونوميكالىق اۋدان (ەلدىڭ جالپى اۋماعىنىڭ 27%- ى).
اۋداننىڭ شەكاراسى باتىسىندا ارال تەڭىزىنەن باستالىپ، شىعىسىندا قىتايمەن ارالىقتاعى مەملەكەتتىك شەكاراعا دەيىنگى 200 كم قاشىقتىققا سوزىلىپ جاتىر. ال سولتۇستىگىندە بەتپاقدالا مەن بالقاش كولىنەن باستالىپ، وڭتۇستىگىندە ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى ارالىعىنداعى شەكاراعا دەيىنگى 700 كم قاشىقتىقتى قامتيدى.
وڭتۇستىك شىعىسىندا كوپتەگەن وزەندەر باستاۋ الاتىن سولتۇستىك تيان-شان جوتالارى ورنالاسقان.

تابيعات رەسۋرستارى
جەر رەسۋرسى سۋ رەسۋرسى
سۋ رەسۋرسى
اۋدان سۋ رەسۋرسىنا باي، ەلىمىزدەگى سۋ رەسۋرستارىنىڭ 49%- ى وسى اۋداندا كەزدەسەدى. سۋ رەسۋرستارى اۋماق بويىنشا بىركەلكى تارالماعان. ىشكى سۋ قورىنىڭ
62 %-ى تيەدى.
سۋ ەنەرگەتيكا رەسۋرستارىنا باي وزەندەر
سىرداريا
ىلە
تالاس
قاراتال
اقسۋ
لەپسى
ءىرى سەس-تەرى
شاردارا
مويناق (الماتىدا)
قاپشاعاي

كليماتى
اۋدان اۋماعىنىڭ سولتۇستىك بولىگىن رەسپۋبليكاداعى ەڭ قۇرعاق كليمات-قۇمدى ءشول الىپ جاتىر. وڭتۇستىگىن قوڭىرجاي ىلعالدى كليماتتى تاۋ بەلدەۋلەرى الىپ جاتىر.
وڭتۇستىكتە قاردىڭ قالىڭدىعى 20-30سم، 40-60 كۇن قار جاتادى. جىلدىق جاۋىن-شاشىننىڭ 50-60 % تيەسىلى.
حالقى
اۋدان حالىقتىڭ تىعىزدىعى جونىنەن رەسپۋبليكادا 1ء-شى ورىن الادى
رەسپۋبليكا حالقىنىڭ-38، 7 %-ى وسىندا تۇرادى.
قونىستانۋ تىعىزدىعى-1 كم2 جەرگە 8-10 ادام.
حالىقتىڭ باسىم كوپشىلىگى تيان-شاننىڭ، جوڭعار الاتاۋىنىڭ تاۋ بوكتەرلەرى مەن قاراتاۋ جوتالارىندا، سىرداريا وزەنىنىڭ بويىندا قونىستانعان.

ەڭ ۇلكەن اگلومەراسيا - الماتى
ۋرباندالۋ-51 %. ەڭ ۇلكەن كورسەتكىشى - قىزىلوردا وبلىسى-60%
ەڭ سانى كوپ دياسپورا - وزبەكتەر جانە ۇيعىرلار
قازاقستاندا تۇراتىن 370 مىڭ وزبەكتەردىڭ 360 مىڭدايى - وڭتۇستىك قازاقستاندا. 1992 جىلى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق وزبەك كوعامى قۇرىلعان بولاتىن، ءقازىر - وزبەك مادەني ورتالىعى دەپ اتالادى.
ونەركاسىبى
وڭتۇستىك قازاقستاندا ونەركاسىپتەن – ءتۇستى مەتاللۋرگيا، حيميا، قۇرىلىس ماتەريالدارى، جەڭىل جانە تاماق ونەركاسىبى سالالارى دامىعان.

ءتۇستى مەتاللۋرگيا
اششىساي پوليمەتالل كومبيناتى
تەكەلى قورعاسىن-مىرىش كومبيناتى
شىمكەنت قورعاسىن-مىرىش زاۋىتى

ماشينا جاساۋ زاۋىتتارىن ۇمىتپا
ماشينا جاساۋ1950 جىلدان باستاپ دامىدى
كەنتاۋ ترانسفورماتور، ەكسكاۆاتور
شىمكەنت جوعارعى ۆولتتى اپپاراتۋرا، الىپ – پرەسس اۆتومات
الماتى تۇرمىستىق ماشينالار، اۋىر ماشينا، كاماز،
گازەل قۇراستىرۋ، تومەنگى ءۆولتتى اپپاراتۋرا

قۇرىلىس ماتەريالدارى
سەمەنت زاۋىتتارى-شىمكەنت، سازتوبە
شيفەر-تاراز
گرانيت-قاسكەلەڭ(الماتى)
قابىرعالىق قاعاز – الماتى
قاتىرما قاعاز – قىزىلوردا
قىزعىلت گرانيت-قورداي
حيميا ونەركاسىبى
تاراز-سۋپەرفوسفات زاۋىتى
شىمكەنت – شينا، حيمفارم، سينتەتيكالىق جۋۋ زاۋىتتارى، فوسفور تۇزدارى

كولىك كەشەنى
ءىرى تەمىر جول ماگيسترالدارى:
ورىنبور-تاشكەنت،
ءالماتى-ۇرىمشى،
شىمكەنت-مەركە-قۇلان-اقتوعاي
ءىرى اۆتوموبيل جولدارى
الماتى-تاشكەنت
الماتى-تەكەلى
الماتى-نارىنقۇل
مۇناي قۇبىرى
ومبى-پاۆلودار-شىمكەنت
گاز قۇبىرى
مۇباراك-الماتى

جەڭىل ونەركاسىبى
وڭتۇستىك قازاقستاندا رەسپۋبليكا بويىنشا جەڭىل جانە تاماق ونەركاسىبى جاقسى دامىعان. ونىڭ كولەمى بويىنشا الدىنعى ورىندا. وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى ماقتا وسىرەتىن جالعىز اۋدان. رەسپۋبليكا بويىنشا ماقتا، ماتا، ءجۇن تەرى 70 % قۇرايدى

ماقتا تازالاۋ زاۋىتتارى: الماتى، شىمكەنت
بىلعارى ءاياق-قيىم فابريكالارى: تاراز، قىزىلوردا
بايپاق – شۇلىق، كوستيۋم شىعاراتىن فابريكا: شىمكەنتتە

تاماق ونەركاسىبى
الماتى: ەت، جەمىس-جيدەك، تەمەكى
تاراز، تالدىقورعان: قانت
ارال، الاكول: بالىق وڭدەۋ
قىزىلوردا كۇرىش تازالاۋ
وبلىستارى
الماتى وبلىسى — قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىنداعى اكىمشىلىك بولىك.. وبلىس اۋماعىندا 16 اۋدان جانە 3 وبلىستىق باعىنىستاعى قالا (قاپشاعاي، تالدىقورعان، تەكەلى) بار. اكىمشىلىك ورتالىعى — الماتى قالاسى. الماتى وبلىسى باتىسىندا جامبىل، سولتۇستىگىندە بالقاش كولى ارقىلى قاراعاندى، سولتۇستىك-شىعىسىندا شىعىس قازاقستان وبلىستارىمەن، شىعىسىندا جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىمەن، وڭتۇستىگىندە قىرعىزستان رەسپۋبليكاسىمەن شەكتەسەدى.

جامبىل وبلىسى — قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وڭتۇستىگىندە ورنالاسقان. الماتى، وڭتۇستىك قازاقستان، قاراعاندى وبلىستارىمەن جانە قىرعىزستاننىڭ تالاس پەن شۋ وبلىستارىمەن كورشىلەس بولىپ تابىلادى. وبلىستىڭ اتى قازاق جانە كەڭەس اقىنى جامبىل جاباي ۇلىنىڭ قۇرمەتىنە قويىلعان. جامبىل وبلىسىنىڭ تەرريتورياسى بەتپاق-دالاسىنان تيان-شانعا دەيىن، شۋدان قاراتاۋعا دەيىن سوزىلىپ جاتىر. جەر اۋماعى — 144، 2 مىڭ كم².
وبلىس ورتالىعى، ءارى ەڭ ۇلكەن قالاسى — تاراز.

قىزىلوردا وبلىسى – قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىندە ورنالاسقان. 1938 جىلدىڭ 15 قاڭتار كۇنى قۇرىلعان.
ورتالىعى – قىزىلوردا قالاسى. 1938 جىلى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اۋماعىندا قۇرىلعان.
ەجەلگى جەردە ءومىر سۇرگەن قورقىت بابا، ايتەكە بي جانە ءجالاڭتوس ءباحادۇر، جانقوجا، بۇحارباي، توعاناس باتىرلارى حالىقتىڭ ماقتانىشى. وسى جەردە تۋعان عاني مۇراتبايەۆ، مۇستافا شوقاي جانە بەلگىلى جەر وڭدەۋشى يبراي جاحايەۆ – وتاننىڭ پاتريوتتارى، ءوز ەلىنىڭ باتىر ۇلدارى. ولاردىڭ اتتارى ولكەتانۋ تاريحنا كىرىپ، ۇيلەردىڭ قابىرعالارىندا قاشالعان.
تاريحي قالالار ساۋران جانە سىعاناق، ارحەولوگيالىق ەسكەرتكىشتەرى جانە كەسەنەلەر سۋناق اتا، ايقوجا يشان، كەسەنلەر قاراسوپى، وقشا اتا، دوسبول بي، ەسابىز، اقتاس مەشىتى، قورقىت اتا مەموريالدى كومپلەكسى ۇلى جىبەك جولىنىڭ تۋريستىك باعىتتارىنا كىرەدى.

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وڭتۇستىگىندەگى اكىمشىلىك-اۋماقتىق بولىك. 1932 جىلى 10 ناۋرىزدا قۇرىلعان. 1962 – 92 جىلى شىمكەنت وبلىسى دەپ اتالدى. اۋماعى 117، 3 مىڭ كم2. ورتالىعى – شىمكەنت قالاسى
نازار سالىپ تىڭداعاندارىڭىزعا كوپ راحمەت!!!