وقۋشىنىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ
ءاربىر وقىتۋ ءادىسى وقۋشىلاردىڭ وزىندىك جۇمىسىن قامتيدى. وقىتۋ ءادىسىنىڭ مىندەتى – كىشى مەكتەپ جاسىنداعى وقۋشىلاردىڭ دەربەستىگىن ارتتىرۋ، وزدىگىنەن جۇمىس ىستەۋگە باۋلۋ. ءبىلىم الۋدا وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگى مەن سانالىعىن، ءبىلىم الۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋدى تالاپ ەتەدى.
ادامنىڭ قانداي دا بولماسىن ارەكەتى بەلگىلى قاجەتتىلىكتەردەن تۋادى. وسى قاجەتتەردى وتەۋ نەمەسە قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن عانا ادام بەلسەندى ارەكەت جاسايدى. وقۋشىلاردىڭ تانىم ارەكەتى ءبىلىم الۋ قاسيەتىمەن ۇشتاسىپ جاتادى. كىشى مەكتەپ جاسىنداعى وقۋشىلاردىڭ وزدىگىنەن ىستەيتىن ارەكەتى ونىڭ بەلسەندىلىگى دەگەنىمىز - وقۋعا قاجەتتى ءبىلىم مەن داعدىسىن مەڭگەرۋ عانا ەمەس، ولاردى ومىردە، پراكتيكادا پايدالانا بىلۋگە، ۇيرەنۋگە، ىستەيتىن ماتەريالىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن، وقۋشىلاردىڭ زەيىن قويىپ تىڭداي ءبىلۋى، ال وعان ءبىلىمىن كەڭەيتىپ، تولىقتىرۋ ءۇشىن وزدىگىنەن كىتاپ وقۋ، باقىلاۋ، تاجىريبە جاساۋ، جازۋ، سىزۋ سياقتى جۇمىستار ورىنداۋ قاجەت. ويتكەنى، وتكەن ماتەريالدى سانالى تۇردە قايتالاۋ، ءبىلىم الۋ داعدىلارىن ۇيرەنۋ بەلسەندىلىكتى قاجەت ەتەدى. ياعني وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگى اۋىزشا، جازباشا جۇمىستاردا، باقىلاۋ جۇرگىزۋ بارىسىندا قالىپتاسادى. وقۋ بارىسىندا وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگى ەكى ءتۇرلى سيپاتتا بولادى: ءبىرىنشى - سىرتقى بەلسەندىلىك، ەكىنشى - ىشكى بەلسەندىلىك. سىرتقى بەلسەندىلىك دەگەنىمىز - وقۋشى ارەكەتىنىڭ سىرتقى كورىنىستەرى. ولار مىنالار: بەلسەندى قيمىل - قوزعالىستارى، پراكتيكالىق ارەكەتتەرى، مۇعالىمگە زەيىن قويىپ قاراۋى، ميميكاسى.
وقۋشىنىڭ ىشكى بەلسەندىلىگىنە - بەلسەندى تۇردە ويلاۋ ارەكەتى جاتادى. بەلسەندىلىك جەكە باسقا ءتان، ماڭىزدى ءبىر قاسيەت بولىپ تابىلادى. وقۋشى بەلسەندىلىگى ءبىر قالىپتى بولمايدى. وقۋشىنىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە، جەكە پسيحيكالىق دامۋ دارەجەسىنە قاراي بەلسەندىلىكتىڭ بىرنەشە ءتۇرى قالىپتاسىپ داميدى.
1. قيمىل جانە سويلەۋ.
2. ويىن جانە وقۋ.
3. ءوزىن - ءوزى تاربيەلەۋ.
وسىدان شىعاتىن قورىتىندى: وقۋشىلاردىڭ وزىندىك جۇمىسى وقىتۋ ءادىسى دە، وقىتۋ ءپرينسيپى دە ەمەس، ول – وقۋشىنىڭ كۇردەلى ارەكەتىنىڭ ءبىر ءتۇرى نەمەسە وقۋ جۇمىسىنىڭ ارنايى ءبىر فورماسى بولىپ تابىلادى. قازاق ءتىلى ساباعىندا قىس تاقىرىبىنا سۋرەت بويىنشا «ەسسە» جازىپ كەلۋ تاپسىرىلعان بولاتىن.
1. قىسقى ويىن.
قىس. اينالانىڭ ءبارى اپپاق. مارات شانامەن سىرعانادى. كۇشىگى ودان قالماي ءجۇر. ايگۇل، شىنار، ايبەكتەر اققالا جاسادى. بالالاردىڭ ءبارى كوڭىلدى.
2. قىس قىزىعى.
مەن اققالا جاساۋدى ۇناتامىن. كەشە نۇرگۇل ەكەۋمىز اققالا جاسادىق. ادامنىڭ مۇرنىن سابىزدەن، كوزىن كومىرلەن جاسادىق. قولىنا سىپىرعىش ۇستاتتىق. باسىنا تەسىك شەلەك كيگىزدىك. ول ادەمى بولىپ شىقتى. ءبىز وعان قۋاندىق.
توپپەن ءوز بەتتەرىنشە جۇمىس جاساۋ.
قىس سوزىنە اسسوسياسيا قۇرۋ تاپسىرىلدى. سوندا وقۋشىلار قىس ءسوزىن بىلاي تۇسىنەدى ەكەن.
قىس
↓
- قار، قىراۋ، سۋىق
- قولعاپ، قۇلاقشىن، پيما
- شاڭعى، شانا
ادەبيەتتىك وقۋ پانىندە «قىزعالداق پەن قاراسورا» ءماتىنىن وتكەندە جاقسى قاسيەتتەر مەن جامانشىلىقتاردى قاي وسىمدىكتىڭ بويىنان تابۋعا بولادى دەپ تاپسىرما بەردىم.
قىزعالداقتىڭ بويىنان:
تالاپ، ەڭبەك، تەرەڭ وي، راقىم، قاناعات.
قاراسورانىڭ بويىنان:
وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق. ەرىنشەك، بەكەر مال شاشپاق
ساباق سوڭىندا قىزعالداق پەن قاراسوراعا مىنەزدەمە بەردىك.
ۇيگە وسى كەيىپكەرلەردىڭبىرەۋىنە ەسسە جازىپ كەلىڭدەر دەپ تاپسىرما بەرىلدى. كەلەسى جولى قۇدىرەت مىناداي ەسسە جازىپ كەلدى.
ادامنىڭ قانداي دا بولماسىن ارەكەتى بەلگىلى قاجەتتىلىكتەردەن تۋادى. وسى قاجەتتەردى وتەۋ نەمەسە قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن عانا ادام بەلسەندى ارەكەت جاسايدى. وقۋشىلاردىڭ تانىم ارەكەتى ءبىلىم الۋ قاسيەتىمەن ۇشتاسىپ جاتادى. كىشى مەكتەپ جاسىنداعى وقۋشىلاردىڭ وزدىگىنەن ىستەيتىن ارەكەتى ونىڭ بەلسەندىلىگى دەگەنىمىز - وقۋعا قاجەتتى ءبىلىم مەن داعدىسىن مەڭگەرۋ عانا ەمەس، ولاردى ومىردە، پراكتيكادا پايدالانا بىلۋگە، ۇيرەنۋگە، ىستەيتىن ماتەريالىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن، وقۋشىلاردىڭ زەيىن قويىپ تىڭداي ءبىلۋى، ال وعان ءبىلىمىن كەڭەيتىپ، تولىقتىرۋ ءۇشىن وزدىگىنەن كىتاپ وقۋ، باقىلاۋ، تاجىريبە جاساۋ، جازۋ، سىزۋ سياقتى جۇمىستار ورىنداۋ قاجەت. ويتكەنى، وتكەن ماتەريالدى سانالى تۇردە قايتالاۋ، ءبىلىم الۋ داعدىلارىن ۇيرەنۋ بەلسەندىلىكتى قاجەت ەتەدى. ياعني وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگى اۋىزشا، جازباشا جۇمىستاردا، باقىلاۋ جۇرگىزۋ بارىسىندا قالىپتاسادى. وقۋ بارىسىندا وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگى ەكى ءتۇرلى سيپاتتا بولادى: ءبىرىنشى - سىرتقى بەلسەندىلىك، ەكىنشى - ىشكى بەلسەندىلىك. سىرتقى بەلسەندىلىك دەگەنىمىز - وقۋشى ارەكەتىنىڭ سىرتقى كورىنىستەرى. ولار مىنالار: بەلسەندى قيمىل - قوزعالىستارى، پراكتيكالىق ارەكەتتەرى، مۇعالىمگە زەيىن قويىپ قاراۋى، ميميكاسى.
وقۋشىنىڭ ىشكى بەلسەندىلىگىنە - بەلسەندى تۇردە ويلاۋ ارەكەتى جاتادى. بەلسەندىلىك جەكە باسقا ءتان، ماڭىزدى ءبىر قاسيەت بولىپ تابىلادى. وقۋشى بەلسەندىلىگى ءبىر قالىپتى بولمايدى. وقۋشىنىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە، جەكە پسيحيكالىق دامۋ دارەجەسىنە قاراي بەلسەندىلىكتىڭ بىرنەشە ءتۇرى قالىپتاسىپ داميدى.
1. قيمىل جانە سويلەۋ.
2. ويىن جانە وقۋ.
3. ءوزىن - ءوزى تاربيەلەۋ.
وسىدان شىعاتىن قورىتىندى: وقۋشىلاردىڭ وزىندىك جۇمىسى وقىتۋ ءادىسى دە، وقىتۋ ءپرينسيپى دە ەمەس، ول – وقۋشىنىڭ كۇردەلى ارەكەتىنىڭ ءبىر ءتۇرى نەمەسە وقۋ جۇمىسىنىڭ ارنايى ءبىر فورماسى بولىپ تابىلادى. قازاق ءتىلى ساباعىندا قىس تاقىرىبىنا سۋرەت بويىنشا «ەسسە» جازىپ كەلۋ تاپسىرىلعان بولاتىن.
1. قىسقى ويىن.
قىس. اينالانىڭ ءبارى اپپاق. مارات شانامەن سىرعانادى. كۇشىگى ودان قالماي ءجۇر. ايگۇل، شىنار، ايبەكتەر اققالا جاسادى. بالالاردىڭ ءبارى كوڭىلدى.
2. قىس قىزىعى.
مەن اققالا جاساۋدى ۇناتامىن. كەشە نۇرگۇل ەكەۋمىز اققالا جاسادىق. ادامنىڭ مۇرنىن سابىزدەن، كوزىن كومىرلەن جاسادىق. قولىنا سىپىرعىش ۇستاتتىق. باسىنا تەسىك شەلەك كيگىزدىك. ول ادەمى بولىپ شىقتى. ءبىز وعان قۋاندىق.
توپپەن ءوز بەتتەرىنشە جۇمىس جاساۋ.
قىس سوزىنە اسسوسياسيا قۇرۋ تاپسىرىلدى. سوندا وقۋشىلار قىس ءسوزىن بىلاي تۇسىنەدى ەكەن.
قىس
↓
- قار، قىراۋ، سۋىق
- قولعاپ، قۇلاقشىن، پيما
- شاڭعى، شانا
ادەبيەتتىك وقۋ پانىندە «قىزعالداق پەن قاراسورا» ءماتىنىن وتكەندە جاقسى قاسيەتتەر مەن جامانشىلىقتاردى قاي وسىمدىكتىڭ بويىنان تابۋعا بولادى دەپ تاپسىرما بەردىم.
قىزعالداقتىڭ بويىنان:
تالاپ، ەڭبەك، تەرەڭ وي، راقىم، قاناعات.
قاراسورانىڭ بويىنان:
وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق. ەرىنشەك، بەكەر مال شاشپاق
ساباق سوڭىندا قىزعالداق پەن قاراسوراعا مىنەزدەمە بەردىك.
ۇيگە وسى كەيىپكەرلەردىڭبىرەۋىنە ەسسە جازىپ كەلىڭدەر دەپ تاپسىرما بەرىلدى. كەلەسى جولى قۇدىرەت مىناداي ەسسە جازىپ كەلدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
