ورگانيزمنىڭ جەكە دامۋى
بيولوگيا (9 كلاسس)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: “ورگانيزمنىڭ جەكە دامۋى”
• ماقساتى:
• بىلىمدىلىك: ورگانيزمنىڭ جەكە دامۋى تۋرالى جانە ءار كەزەڭدەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، وقۋشىلاردى ءوز بەتتەرىمەن تاقىرىپتاعى نەگىزگىنى اجىراتا بىلۋگە، ءبىلىم مەن داعدىنى جاڭا بايلانىسقا كىرگىزە وتىرىپ تەرەڭدەتۋ. ءبىلىم كوزدەرىنىڭ اقپاراتتى – كوممۋنيكاتيۆتىك تەحنولوگيامەن ۇشتاستىرا وتىرىپ وقۋشىلاردى شىعارماشىلىق جۇمىسقا جەتەلەۋ؛
• دامىتۋشىلىق: اقىل – وي ارەكەتىنىڭ دامۋىنا وقۋشىلاردى پانگە قىزىقتىرا وتىرىپ، قازىرگى زاماناۋي ماسەلەنى كوتەرىپ قانا قويماي، شىعارماشىلىق قابىلەتتىلىكتەرىن جانە عىلىمي – تاجىريبەلىك، زەرتتەۋشىلىك قابىلەتتەرىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك اشۋ؛ قازىرگى تاڭدا ەتەك الىپ وتىرعان الەۋمەتتىك پروبلەمالاردى قوزعاۋ، ءارى ادامداعى پوستەمبريوندىق كەزەڭدى ءان ارقىلى ۇعىندىرىپ، بالالىق شاق، جاستىق جانە قارتايۋ كەزىندەگى دامۋدىڭ ماڭىزىن اشۋ
• تاربيەلىك: كورسەتىلگەن سيۋجەتتەر ارقىلى وقۋشىلاردىڭ بولاشاقتاعى ءىس - ارەكەتتەرىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋعا، ادامگەرشىلىك، ساياسي تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا، بەلسەندىلىك، ورىنداۋشىلىق، ءوز - وزىنە باعا بەرۋگە قابىلەتتى، ىنتالى، شەشىم قابىلداعىشتىق پەن قاتار ادامعا قاتىستى سەزىمتالدىق مىنەزدەرىنىڭ قالىپتاسۋىنا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
• 1. ۇيىمداستىرۋ
• 2. سەرگىتۋ كەزەڭى.
• 3. ۇشتىك توپقا تاپسىرمالار “تىرەك سۋرەتتەمە”
• 4. قاراما – قارسى سۇراق
• 5. ەسسە “مەن بولاشاق انامىن” نەمەسە
“مەن بولاشاق اكەمىن”
6. قورىتىندى “قارتتىڭ ءسوزى ”
7. باعالاۋ.
ۇيىمداستىرۋدان سوڭ وقۋشىلارمەن سەرگىتۋ جۇرگىزىلەدى. بۇل كەزدە وقۋشىلارعا تاقتا ارقىلى سۋرەت كورسەتىلىپ، سۋرەتتە نەشە ادام بەينەلەنگەنىن ايتۋ كەرەك. وقۋشىلار ەكرانداعى ادامدارعا مۇقيات قاراپ ءۇش ادام بار ەكەندىگىن ايتادى. وندا وقۋشىلار مەن سىزدەردى ۇشتىك توپقا بولەمىن. ءار توپقا الدىن الا تاپسىرمالار بەرىلىپ، ءبىلىمدى ءوز بەتتەرىمەن مەڭگەرۋگە كىرىسەدى.
ۇشتىك توپقا بەرىلەتىن تاپسىرمالاردىڭ تاقىرىپتارى.
1. ونتوگەنەزدىڭ كەزەڭدەرى. ەمبريوندىق دامۋ كەزەڭىندەگى جاسۋشالاردىڭ جىكتەلىنۋى تۋرالى.
2. ەمبريولوگيا عىلىمىنىڭ دامۋ تاريحى. ونتوگەنەتيكا عىلىمى.
جاساندى تۇسىك – قىلمىس.
3. پوستەمبريوندىق كەزەڭ.
ۇشتىك توپ مۇشەلەرىنە «تىرەك سۋرەتتەمە» بەرىلىپ وقۋشىلار دايىندالادى.
تىرەك سۋرەتتەمە ارقىلى توپ مۇشەلەرى قورعاپ ويلارىن ورتاعا سال
ءوز تاقىرىپتارى بويىنشا قورعاپ وتىرادى..
• ەمبريولوگيا عىلىمى نەگىزىنىڭ قالانۋى رەسەي عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى ك. بەردىڭ ەسىمىمەن بايلانىستى. ك. بەر “ۇرىقتىق ۇقساستىق ”جونىندەگى ىلىمىندە بارلىق ومىرتقالى جانۋارلاردىڭ ۇرىقتىق دامۋىنىڭ باستاپقى كەزەڭى وتە ۇقساس ەكەندىگىن دالەلدەدى. ناتيجەسىندە “ۇرىقتىڭ ۇقساستىق زاڭىن” اشتى. بۇل زاڭ بويىنشا ۇرىقتىق دامۋ كەزىندە، الدىمەن، ءتيپتىڭ، ودان كەيىن كلاستىڭ، تۋىستىڭ، ءتۇردىڭ، ەڭ سوڭىندا، ورگانيزمنىڭ ءوز بەلگىلەرى پايدا بولادى.
• ا. و. كوۆاليەۆسكيي لانسەتنيكتىڭ ەمبريون جاسۋشالارىن زەرتتەدى. زەرتتەۋدىڭ ناتيجەسىندە، ۇرىقتىڭ باستاپقى كەزىندە پايدا بولعان جاپىراقشالار سوڭىنان ەكتودەرما، ەنتودەرما جانە مەزودەرما قاباتتارىنا اينالاتىندىعى دالەلدەندى.
• ەمبيولوگتاردىڭ ەڭبەكتەرى نەمىس عالىمدارى ف. ميۋللەر مەن ە. گەككەلدىڭ بيوگەنەتيكالىق زاڭىنىڭ نەگىزىنىڭ قالانۋىنا اسەرىن تيگىزدى. بيوگەنەتيكالىق زاڭ بويىنشا ونتوگەنەز جەكە دامۋ دەگەنىمىز – فيلوگەنەزدىڭ تاريحي دامۋ قىسقاشا قايتالانۋى بولىپ تابىلادى. بيوگەنەتيكالىق ءىلىمنىڭ دامۋىنا ورىس عالىمى ا. ن. سيەۆەرسوۆ ۇلكەن ۇلەس قوستى. ونىڭ پىكىرى بويىنشا ورگانيزمنىڭ جەكە دامۋى كەزىندە اتا – تەكتەرىنىڭ ەرەسەك فورمالارى ەمەس، ولاردىڭ ۇرىقتارىنا ءتان بەلگىلەر قايتالانادى. قازاقستاندىق ەمبريولوگتار – پروفەسسور ي. چاگيروۆ پەن پروفەسسور ق. بايمۇحانبەتوۆتىڭ ۇلەستەرى زور.
ۇرىقتانعان جۇمىرتقا جاسۋشاسى – ول ءارى ءبىر جاسۋشا، ءارى دامۋدىڭ باستاپقى كەزەڭىندەگى ورگانيزم. بۇل جاسۋشا دامۋىندا بلاستۋلا، گاسترۋلا، نەيرۋلا جانە مۇشەلەر ءتۇزۋ كەزەڭدەرىنەن وتەدى. ۇرىقتانعان جۇمىرتقا جاسۋشاسى – زيگوتا بىرنەشە مينۋتتان سوڭ ميتوز جولىمەن قارقىندى بولىنە باستايدى. بۇل بولشەكتەنۋ كەزەڭى. ءسويتىپ، ءبىرجاسۋشالى ورگانيزم كوپجاسۋشالىعا اينالادى. تولىق ەمەس بولشەكتەنۋ بالىقتار مەن باۋىرىمەن جورعالاۋشىلاردا دا جۇرەدى. لانسەتنيكتەردە، قوسمەكەندىلەردە، قۇستاردا جانە باسقا دا جانۋارلاردا بلاستۋلانىڭ جاسۋشالارىنىڭ جالپى كولەمىمەن بىردەي بولادى. سەبەبى زيگوتانىڭ ميتوزدىق ءبولىنۋىنىڭ ناتيجەسىندە تۇزىلگەن جاسۋشالار وسپەيدى. بىرنەشە ءبولىنۋدىڭ ناتيجەسىندە جاسۋشالار كىشىرەيىپ كەتەدى. بۇل – بارلىق جانۋارلاردىڭ ۇرىقتانعان جۇمىرتقالارىنا ءتان قۇبىلىس.
جاساندى تۇسىك جاساتۋ قىلمىس.
افگانيستان، انگول، بانگلادەش، ۆەنەسۋەلا، گۆاتەمالا، گوندۋراس، ەگيپەت، يندونەزيا، يراك، يران، يرلانديا، يەمەن، كولۋمبيا، ليۆان، مالي، نيكاراگۋا، افريكا، ومان، پاراگۆاي، سالۆادور، سيريا، چيلي، فيليپپين مەملەكەتتەرىندە تۇسىك جاساۋ قىلمىس بولىپ ەسەپتەلەدى. ۇرىق دۇرىس دامىماعان بولسا جانە انانىڭ ومىرىنە ءقاۋىپتى جاعدايدا عانا تۇسىك جاسالىنادى. الجير، ارگەنتين، برازيليا، يزرايل، كوستا - ريكا، ماروككو، مەكسيكا، نيگەريا، پاكيستان، پەرۋ، پولشا ەلدەرىندە اناعا ءقاۋىپتى بولسا جاسايدى.
تىرەك سۋرەتتەمە ارقىلى توپ مۇشەلەرى سويلەپ بولعان سوڭ، باعالارى باعالاۋ پاراعىندا ۇپاي ارقىلى قويىلادى.
قورىتىندى جاسالعاننان سوڭ وقۋشىلار تاقتاعا شىعىپ، توپ مۇشەلەرىنە باسقا توپتار دايىنداعان قاراما – قارسى سۇراقتار قويىلادى.
1 – ۇشتىك توپقا سۇراقتار.
1. زيگوتا دەگەنىمىز نە؟
2. بولشەكتەنۋ كەزەڭىنىڭ قانداي ەرەكشەلىگى بار؟
3. بولشەكتەنۋدىڭ ەرەسەك جانۋارلاردىڭ جاسۋشالارىنىڭ ميتوزدىق بولىنۋىنەن ايىرماشىلىعى قانداي؟
2 - ۇشتىك توپقا سۇراقتار.
1. ۇرىق جاپىراقشالارى دەگەنىمىز نە؟
2. ەمبريوندى دامۋ كەزىندەگى جاسۋشالاردىڭ جىكتەلۋى دەگەن نە؟
3. سۋرەتتى تاپسىرما
3 – ۇشتىككە سۇراقتار.
• 1. ونتوگەنەتيكا نەنى زەرتتەيدى؟
• 2. مەزودەرما قاباتىندا قانداي مۇشەلەر تۇزىلەدى؟
3. سۋرەتتى تاپسىرما.
قاراما – قارسى سۇراقتان سوڭ وقۋشىلار باعالاۋ پاراعىن تولتىرادى، قورىتىندىلانادى. كەلەسى كەزەڭ ەسسە جازباس بۇرىن وقۋشىلارعا «تۋىلماعان ءسابيدىڭ كۇندەلىگىنەن» اتتى ۆيدەو سيۋجەت كورسەتىلەدى. سودان كەيىن ەسسە جازۋعا ەكى تاقىرىپ بەرىلەدى. تاقىرىپتىڭ سوڭعى كەزەڭى باعالاۋ پاراعىنا قويىلعان سوڭ جەڭىمپاز توپ انىقتالىپ، وقۋشىلار تۇگەلدەي باعالانادى. سوڭعى «قارت ءسوزى» اتتى مۋز. ارت توبىنىڭ ءانى تىڭدالادى. وقۋشىلار ءتۇيىندى سوزدەرىن جەتكىزەدى
ءوزىڭدى باعالا. رەفلەكسيا “مەن قالاي جۇمىس جاسادىم؟”
• مەنى ساباقتا قامتىلعان ماسەلەلەر قىزىقتىردى، ويلاندىرادى، تولعاندىردى.
• تاقىرىپ بويىنشا العان ءبىلىم تەرەڭدەي ءتۇستى
• ءمۇعالىمنىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردىم
• مەن الدىن الا بەرىلگەن تاپسىرما بويىنشا ماتەريال جيناقتادىم، ءارى ىزدەندىم.
• توپتاعى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى ءساتتى ءوتتى.
• ءوز ويىمدى ەركىن جەتكىزدىم.
• ورتاق ىستە جۇمىس جاساۋعا ۇيرەندىم، جاۋاپكەرشىلىكپەن جۇمىس جاسادىق.
• باسقانى تىڭداي بىلۋگە، باسقانىڭ ومىرىنەن ۇلگى الۋدى ۇقتىم.
مەن قالاي جۇمىس جاسادىم؟ ءوزىن ءوزى باعالاۋ پاراعى
10 - 8 “+” ساباقتا وتە جاقسى جۇمىس جاسادىم.
7 - 6 “ + ” جاقسى جۇمىس جاسادىم
5 - 4 “ + ” قاناعاتتانارلىقتاي جۇمىس جاسادىم.
3 - 1 “ + ” وقۋعا دەگەن قارىم – قاتىناسىمدى وزگەرتۋ كەرەك
وقۋشىلار ءوز باعالارىن بەرۋ ارقىلى ءوزىنىڭ بولاشاقتاعى ورىندارىن، شەشىم شىعارا بىلۋگە، ءبىر – بىرىنە سىن ايتۋعا ۇيرەنەدى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: “ورگانيزمنىڭ جەكە دامۋى”
• ماقساتى:
• بىلىمدىلىك: ورگانيزمنىڭ جەكە دامۋى تۋرالى جانە ءار كەزەڭدەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، وقۋشىلاردى ءوز بەتتەرىمەن تاقىرىپتاعى نەگىزگىنى اجىراتا بىلۋگە، ءبىلىم مەن داعدىنى جاڭا بايلانىسقا كىرگىزە وتىرىپ تەرەڭدەتۋ. ءبىلىم كوزدەرىنىڭ اقپاراتتى – كوممۋنيكاتيۆتىك تەحنولوگيامەن ۇشتاستىرا وتىرىپ وقۋشىلاردى شىعارماشىلىق جۇمىسقا جەتەلەۋ؛
• دامىتۋشىلىق: اقىل – وي ارەكەتىنىڭ دامۋىنا وقۋشىلاردى پانگە قىزىقتىرا وتىرىپ، قازىرگى زاماناۋي ماسەلەنى كوتەرىپ قانا قويماي، شىعارماشىلىق قابىلەتتىلىكتەرىن جانە عىلىمي – تاجىريبەلىك، زەرتتەۋشىلىك قابىلەتتەرىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك اشۋ؛ قازىرگى تاڭدا ەتەك الىپ وتىرعان الەۋمەتتىك پروبلەمالاردى قوزعاۋ، ءارى ادامداعى پوستەمبريوندىق كەزەڭدى ءان ارقىلى ۇعىندىرىپ، بالالىق شاق، جاستىق جانە قارتايۋ كەزىندەگى دامۋدىڭ ماڭىزىن اشۋ
• تاربيەلىك: كورسەتىلگەن سيۋجەتتەر ارقىلى وقۋشىلاردىڭ بولاشاقتاعى ءىس - ارەكەتتەرىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋعا، ادامگەرشىلىك، ساياسي تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا، بەلسەندىلىك، ورىنداۋشىلىق، ءوز - وزىنە باعا بەرۋگە قابىلەتتى، ىنتالى، شەشىم قابىلداعىشتىق پەن قاتار ادامعا قاتىستى سەزىمتالدىق مىنەزدەرىنىڭ قالىپتاسۋىنا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
• 1. ۇيىمداستىرۋ
• 2. سەرگىتۋ كەزەڭى.
• 3. ۇشتىك توپقا تاپسىرمالار “تىرەك سۋرەتتەمە”
• 4. قاراما – قارسى سۇراق
• 5. ەسسە “مەن بولاشاق انامىن” نەمەسە
“مەن بولاشاق اكەمىن”
6. قورىتىندى “قارتتىڭ ءسوزى ”
7. باعالاۋ.
ۇيىمداستىرۋدان سوڭ وقۋشىلارمەن سەرگىتۋ جۇرگىزىلەدى. بۇل كەزدە وقۋشىلارعا تاقتا ارقىلى سۋرەت كورسەتىلىپ، سۋرەتتە نەشە ادام بەينەلەنگەنىن ايتۋ كەرەك. وقۋشىلار ەكرانداعى ادامدارعا مۇقيات قاراپ ءۇش ادام بار ەكەندىگىن ايتادى. وندا وقۋشىلار مەن سىزدەردى ۇشتىك توپقا بولەمىن. ءار توپقا الدىن الا تاپسىرمالار بەرىلىپ، ءبىلىمدى ءوز بەتتەرىمەن مەڭگەرۋگە كىرىسەدى.
ۇشتىك توپقا بەرىلەتىن تاپسىرمالاردىڭ تاقىرىپتارى.
1. ونتوگەنەزدىڭ كەزەڭدەرى. ەمبريوندىق دامۋ كەزەڭىندەگى جاسۋشالاردىڭ جىكتەلىنۋى تۋرالى.
2. ەمبريولوگيا عىلىمىنىڭ دامۋ تاريحى. ونتوگەنەتيكا عىلىمى.
جاساندى تۇسىك – قىلمىس.
3. پوستەمبريوندىق كەزەڭ.
ۇشتىك توپ مۇشەلەرىنە «تىرەك سۋرەتتەمە» بەرىلىپ وقۋشىلار دايىندالادى.
تىرەك سۋرەتتەمە ارقىلى توپ مۇشەلەرى قورعاپ ويلارىن ورتاعا سال
ءوز تاقىرىپتارى بويىنشا قورعاپ وتىرادى..
• ەمبريولوگيا عىلىمى نەگىزىنىڭ قالانۋى رەسەي عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى ك. بەردىڭ ەسىمىمەن بايلانىستى. ك. بەر “ۇرىقتىق ۇقساستىق ”جونىندەگى ىلىمىندە بارلىق ومىرتقالى جانۋارلاردىڭ ۇرىقتىق دامۋىنىڭ باستاپقى كەزەڭى وتە ۇقساس ەكەندىگىن دالەلدەدى. ناتيجەسىندە “ۇرىقتىڭ ۇقساستىق زاڭىن” اشتى. بۇل زاڭ بويىنشا ۇرىقتىق دامۋ كەزىندە، الدىمەن، ءتيپتىڭ، ودان كەيىن كلاستىڭ، تۋىستىڭ، ءتۇردىڭ، ەڭ سوڭىندا، ورگانيزمنىڭ ءوز بەلگىلەرى پايدا بولادى.
• ا. و. كوۆاليەۆسكيي لانسەتنيكتىڭ ەمبريون جاسۋشالارىن زەرتتەدى. زەرتتەۋدىڭ ناتيجەسىندە، ۇرىقتىڭ باستاپقى كەزىندە پايدا بولعان جاپىراقشالار سوڭىنان ەكتودەرما، ەنتودەرما جانە مەزودەرما قاباتتارىنا اينالاتىندىعى دالەلدەندى.
• ەمبيولوگتاردىڭ ەڭبەكتەرى نەمىس عالىمدارى ف. ميۋللەر مەن ە. گەككەلدىڭ بيوگەنەتيكالىق زاڭىنىڭ نەگىزىنىڭ قالانۋىنا اسەرىن تيگىزدى. بيوگەنەتيكالىق زاڭ بويىنشا ونتوگەنەز جەكە دامۋ دەگەنىمىز – فيلوگەنەزدىڭ تاريحي دامۋ قىسقاشا قايتالانۋى بولىپ تابىلادى. بيوگەنەتيكالىق ءىلىمنىڭ دامۋىنا ورىس عالىمى ا. ن. سيەۆەرسوۆ ۇلكەن ۇلەس قوستى. ونىڭ پىكىرى بويىنشا ورگانيزمنىڭ جەكە دامۋى كەزىندە اتا – تەكتەرىنىڭ ەرەسەك فورمالارى ەمەس، ولاردىڭ ۇرىقتارىنا ءتان بەلگىلەر قايتالانادى. قازاقستاندىق ەمبريولوگتار – پروفەسسور ي. چاگيروۆ پەن پروفەسسور ق. بايمۇحانبەتوۆتىڭ ۇلەستەرى زور.
ۇرىقتانعان جۇمىرتقا جاسۋشاسى – ول ءارى ءبىر جاسۋشا، ءارى دامۋدىڭ باستاپقى كەزەڭىندەگى ورگانيزم. بۇل جاسۋشا دامۋىندا بلاستۋلا، گاسترۋلا، نەيرۋلا جانە مۇشەلەر ءتۇزۋ كەزەڭدەرىنەن وتەدى. ۇرىقتانعان جۇمىرتقا جاسۋشاسى – زيگوتا بىرنەشە مينۋتتان سوڭ ميتوز جولىمەن قارقىندى بولىنە باستايدى. بۇل بولشەكتەنۋ كەزەڭى. ءسويتىپ، ءبىرجاسۋشالى ورگانيزم كوپجاسۋشالىعا اينالادى. تولىق ەمەس بولشەكتەنۋ بالىقتار مەن باۋىرىمەن جورعالاۋشىلاردا دا جۇرەدى. لانسەتنيكتەردە، قوسمەكەندىلەردە، قۇستاردا جانە باسقا دا جانۋارلاردا بلاستۋلانىڭ جاسۋشالارىنىڭ جالپى كولەمىمەن بىردەي بولادى. سەبەبى زيگوتانىڭ ميتوزدىق ءبولىنۋىنىڭ ناتيجەسىندە تۇزىلگەن جاسۋشالار وسپەيدى. بىرنەشە ءبولىنۋدىڭ ناتيجەسىندە جاسۋشالار كىشىرەيىپ كەتەدى. بۇل – بارلىق جانۋارلاردىڭ ۇرىقتانعان جۇمىرتقالارىنا ءتان قۇبىلىس.
جاساندى تۇسىك جاساتۋ قىلمىس.
افگانيستان، انگول، بانگلادەش، ۆەنەسۋەلا، گۆاتەمالا، گوندۋراس، ەگيپەت، يندونەزيا، يراك، يران، يرلانديا، يەمەن، كولۋمبيا، ليۆان، مالي، نيكاراگۋا، افريكا، ومان، پاراگۆاي، سالۆادور، سيريا، چيلي، فيليپپين مەملەكەتتەرىندە تۇسىك جاساۋ قىلمىس بولىپ ەسەپتەلەدى. ۇرىق دۇرىس دامىماعان بولسا جانە انانىڭ ومىرىنە ءقاۋىپتى جاعدايدا عانا تۇسىك جاسالىنادى. الجير، ارگەنتين، برازيليا، يزرايل، كوستا - ريكا، ماروككو، مەكسيكا، نيگەريا، پاكيستان، پەرۋ، پولشا ەلدەرىندە اناعا ءقاۋىپتى بولسا جاسايدى.
تىرەك سۋرەتتەمە ارقىلى توپ مۇشەلەرى سويلەپ بولعان سوڭ، باعالارى باعالاۋ پاراعىندا ۇپاي ارقىلى قويىلادى.
قورىتىندى جاسالعاننان سوڭ وقۋشىلار تاقتاعا شىعىپ، توپ مۇشەلەرىنە باسقا توپتار دايىنداعان قاراما – قارسى سۇراقتار قويىلادى.
1 – ۇشتىك توپقا سۇراقتار.
1. زيگوتا دەگەنىمىز نە؟
2. بولشەكتەنۋ كەزەڭىنىڭ قانداي ەرەكشەلىگى بار؟
3. بولشەكتەنۋدىڭ ەرەسەك جانۋارلاردىڭ جاسۋشالارىنىڭ ميتوزدىق بولىنۋىنەن ايىرماشىلىعى قانداي؟
2 - ۇشتىك توپقا سۇراقتار.
1. ۇرىق جاپىراقشالارى دەگەنىمىز نە؟
2. ەمبريوندى دامۋ كەزىندەگى جاسۋشالاردىڭ جىكتەلۋى دەگەن نە؟
3. سۋرەتتى تاپسىرما
3 – ۇشتىككە سۇراقتار.
• 1. ونتوگەنەتيكا نەنى زەرتتەيدى؟
• 2. مەزودەرما قاباتىندا قانداي مۇشەلەر تۇزىلەدى؟
3. سۋرەتتى تاپسىرما.
قاراما – قارسى سۇراقتان سوڭ وقۋشىلار باعالاۋ پاراعىن تولتىرادى، قورىتىندىلانادى. كەلەسى كەزەڭ ەسسە جازباس بۇرىن وقۋشىلارعا «تۋىلماعان ءسابيدىڭ كۇندەلىگىنەن» اتتى ۆيدەو سيۋجەت كورسەتىلەدى. سودان كەيىن ەسسە جازۋعا ەكى تاقىرىپ بەرىلەدى. تاقىرىپتىڭ سوڭعى كەزەڭى باعالاۋ پاراعىنا قويىلعان سوڭ جەڭىمپاز توپ انىقتالىپ، وقۋشىلار تۇگەلدەي باعالانادى. سوڭعى «قارت ءسوزى» اتتى مۋز. ارت توبىنىڭ ءانى تىڭدالادى. وقۋشىلار ءتۇيىندى سوزدەرىن جەتكىزەدى
ءوزىڭدى باعالا. رەفلەكسيا “مەن قالاي جۇمىس جاسادىم؟”
• مەنى ساباقتا قامتىلعان ماسەلەلەر قىزىقتىردى، ويلاندىرادى، تولعاندىردى.
• تاقىرىپ بويىنشا العان ءبىلىم تەرەڭدەي ءتۇستى
• ءمۇعالىمنىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردىم
• مەن الدىن الا بەرىلگەن تاپسىرما بويىنشا ماتەريال جيناقتادىم، ءارى ىزدەندىم.
• توپتاعى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى ءساتتى ءوتتى.
• ءوز ويىمدى ەركىن جەتكىزدىم.
• ورتاق ىستە جۇمىس جاساۋعا ۇيرەندىم، جاۋاپكەرشىلىكپەن جۇمىس جاسادىق.
• باسقانى تىڭداي بىلۋگە، باسقانىڭ ومىرىنەن ۇلگى الۋدى ۇقتىم.
مەن قالاي جۇمىس جاسادىم؟ ءوزىن ءوزى باعالاۋ پاراعى
10 - 8 “+” ساباقتا وتە جاقسى جۇمىس جاسادىم.
7 - 6 “ + ” جاقسى جۇمىس جاسادىم
5 - 4 “ + ” قاناعاتتانارلىقتاي جۇمىس جاسادىم.
3 - 1 “ + ” وقۋعا دەگەن قارىم – قاتىناسىمدى وزگەرتۋ كەرەك
وقۋشىلار ءوز باعالارىن بەرۋ ارقىلى ءوزىنىڭ بولاشاقتاعى ورىندارىن، شەشىم شىعارا بىلۋگە، ءبىر – بىرىنە سىن ايتۋعا ۇيرەنەدى.
You Might Also Like
-
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا Paint گرافيكالىق رەداكتورى، رەداكتوردىڭ قۇرال – سايماندارىن دۇرىس پايدالانا ءبىلۋ جانە كوماندالاردى ورىنداي الۋ قىزمەتىن مەڭگەرتۋ؛
