قازاق ساناسىنىڭ شامشىراعى
تاقىرىبى: قازاق ساناسىنىڭ شامشىراعى (ادەبي كەش)
ماقساتى: حح عاسىردىڭ ءبىرتۋار ازاماتى، ءوز حالقىنىڭ ايناسى بولعان ۇلى قوعام قايراتكەرى، اقىن، ۇستاز، اعارتۋشى عالىم احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايلى وقۋشىلاردى سۋسىنداتا وتىرىپ، ونىڭ تۋعان حالقى ءۇشىن ايانباي ەتكەن ەڭبەگىن دارىپتەۋ، ۇرپاققا ۇلگى ەتۋ.
قاتىسۋشىلار: ءومىربايانشى جانە ادەبيەتشى، ساحناشى، كوركەمسوز وقۋشى
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد، ا. بايتۇرسىنوۆتىڭ پورترەتى، كىتاپ كورمەسى، مىنا ەپيگراف جازىلعان پلاكات: “احمەت بايتۇرسىن ۇلى - ۇلتتىق تاريحىمىزدا ەشكىممەن سالىستىرۋعا بولمايتىن ەرەكشە تۇلعا”. ءابىش كەكىلبايەۆ
1 - جۇرگىزۋشى: قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! بۇگىن ءبىز قازاق حالقىنىڭ ءبىرتۋار ۇلى احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ تۋعانىنا 140 جىل تولۋىنا ارنالعان ەسكە الۋ كەشىنە جينالىپ وتىرمىز. ول - ءىرى عالىم، لينگۆيست، ادەبيەت زەرتتەۋشىسى، داررىندى اقىن، اۋدارماشى. ونىڭ حالىق، ەل ءۇشىن جاساعان ەڭبەگى زور.
2 - جۇرگىزۋشى: ساۋاتى، ساڭىلاۋى جوق قازاقتىڭ نادان حالقىن قالىڭ جاۋ ەڭسەسىن باسىپ، قارا بۇلت قاپتاپ، تۇنشە تۇنەرىپ تۇرعاندا، كەۋدەسىنىڭ بار كۇشىن اياماي، جانىن قۇربان قىلىپ، جارىققا قاراي ورگە سۇيرەگەن سۇيىكتى ۇستازىمىز، قاجىمايتىن قاھارمانىمىز - احمەت بايتۇرسىن ۇلى. ءبىرىنشى رەت باستالعان، بۇرىن ەشكىم ەسكەرمەگەن جۇمىستىڭ بارلىق اۋىرتپالىعى احاڭنىڭ باسىنا ءتۇستى. ويعا - قىرعا بىردەي قۋىلدى، تۇرمەگە ءتۇستى. قۋعىن - سۇرگىندە جۇرگەن كەزدەرىندە قولىنان قالامىن تاستاماعان. ماڭايىنداعىلاردى ولەڭ قۋاتىمەن جىلىتىپ، رۋحتاندىرىپ وتىرعان. ءبىراق احاڭنىڭ قايراتى تاسىماسا، قايتپادى، اقىلى اسپاسا، ساسپادى. ءوزىنىڭ تىزەسىن، تۇرمەنىڭ تەرەزەسىن ۇستەل قىلىپ، احاڭ قالامىن تارتپاي جازۋمەن بولدى.
1 - جۇرگىزۋشى: احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ اتىن قازاق بالاسىنىڭ ەستىمەگەنى جوق شىعار. ونىڭ ءالىپبيى مەن وقۋ قۇرالدارىن وقىپ، سول عىلىمي ەڭبەكتەرىنىڭ ارقاسىندا قانشاما ادام ساۋاتىن اشتى.
2 - جۇرگىزۋشى: ول قازاقستاننىڭ ءار ءتۇرلى وبلىستارىنان مەكتەپتەر اشىپ، ۇستازدىق جۇمىسپەن اينالىستى، جارعاق قۇلاعى جاستىققا تيمەي، ماساشا ىزىلداپ، تۋعان حالقىن وقۋعا، ونەر - بىلىمگە شاقىردى، وركەنيەتتى ەلدەردەن كەيىن قالىپ، كورىنگەنگە جەم بولىپ جۇرگەنىمىز ءبىلىمىمىزدىڭ، ونەرىمىزدىڭ جەتكىلىكسىزدىگىنەن، وقىسا، ىلگەرى كەتكەن ەلدەر قاتارىنا قوسىلۋعا تالپىنسا، قازاق حالقى دا ەشكىمگە ەسەسىن جىبەرمەيدى، اڭگىمە تالاپتانۋدا، نامىستانۋدا دەيدى.
ەندى ۇلى ۇستاز احمەت بايتۇرسىنوۆ تۋرالى بەينە كورىنىسكە نازار اۋدارىپ، قىسقا عانا عۇمىرىندا قانشاما ەڭبەكتەر اتقارعانىنا كۋا بولايىق. كوركەمسوز وقۋشى:
ادامدىق ديقانشىسى - قىرعا شىقتىم،
كولى جوق، كوگالى جوق قۇرعا شىقتىم.
تۇقىمىن ادامدىقتىڭ شاشتىم، ەكتىم.
كوڭىلىن كوتەرۋگە قۇل حالىقتىڭ.
قور بولعان بوسقا كەتىپ ەڭبەك، بەينەت،
قۇلدارعا قۇلدىقتان جوق ارتىق زەينەت.
وتتاي بەر، جانۋارىم ەكى اياقتى،
ادامدىق حايۋانعا قانشا قاجەت؟!
جاراتقان مالدى قۇداي نە كەرەككە -
مىنۋگە، سويۋ، سوعۋ، جۇندەمەككە.
جورتا بەر قامىت كيىپ، قامشىڭدى جەپ،
بۇيرىق جوق ۇراسىڭ دەپ ۇندەمەككە.
تاياققا ەتى ۇيرەنگەن قويشى جايلاپ،
كوك ەسەك قوزعالا ما تۇرتكەندە ايداپ؟
ەسەپتەن الدانعانداي بولعاندار كوپ،
جاسىقتى اسىل ما دەپ بىلمەي قايراپ.
ءومىربايانشى: ا. بايتۇرسىن ۇلىنىڭ وسى ولەڭ جولدارى ونىڭ بۇكىل ءومىرىنىڭ ەپيگرافى ىسپەتتەس.
ول - اقىن، جازۋشى، اۋدارماشى، پۋبليسيست، قوعام قايراتكەرى، اعارتۋشى، ەتنوگراف، فولكلوريست، تۇركىتانۋشى، ادەبيەتشى، ءتىلشى، عالىم…
ونىڭ بۇكىل ەڭبەگىنىڭ ءمانىن ءبىر اۋىز سوزگە سىيعىزىپ ايتار بولساق، ول باس ارىپپەن جازىلعان ۇستاز،
حالىق ۇستازى.
ءومىربايانشى: احمەت بايتۇرسىن ۇلى - قىرى مەن سىرى مەيلىنشە مول ادام. بىرىنشىدەن، ول قازاق ءتىلىنىڭ تۇڭعىش الىپپەسى مەن وقۋلىقتارىنىڭ اۆتورى، سونىدان ءىز سالعان جاڭاشىل اعارتۋشى. ول جازعان مەكتەپ وقۋلىقتارى 1914 - 1915 جىلدان 1927 - 1928 جىلعا دەيىن پايدالانىلىپ كەلدى. قازاق وقۋشىلارىنىڭ بىرنەشە بۋىنى ساۋاتىن بايتۇرسىن ۇلىنىڭ “ءالىپ - بيىمەن” اشىپ، انا ءتىلىن بايتۇرسىن ۇلىنىڭ “ءتىل قۇرالى” ارقىلى وقىپ ۇيرەندى.
ءومىربايانشى: احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ جاس قازاق عىلىمىنا ەتكەن قىزمەتى تەك ءتىل ءبىلىمى سالاسىندا ەمەس، ادەبيەت تانۋ سالاسىندا دا ايتارلىقتاي بولدى دەپ سانايمىز. وتكەن عاسىردىڭ II - جارتىسىندا - اق حالىق اۋىز ادەبيەتى ۇلگىلەرىن جيناپ، 1923 ج. “ەر سايىن” جىرىن موسكۆادا شىعارادى. 1926 ج. “23 جوقتاۋ” اتتى جيناعى جارىق كورەدى. بۇل دا قازاق اۋىز ادەبيەتى ۇلگىلەرى.
ا. بايتۇرسىنوۆتىڭ “ادەبيەت تانىتقىش” اتتى كولەمدى ەڭبەگى - ادەبيەتتانۋ عىلىمى مەن قازاق ادەبيەتى تاريحىنا ارنالعان تۇڭعىش زەرتتەۋ جۇمىسى…
قازاقتىڭ ۇلتتىق ادەبيەتتانۋىنىڭ عىلىمي نەگىزى، ادىستەمەلىك ارنالارى، باستى - باستى تەرميندەرى مەن كاتەگوريالارى ءتۇپ - تۇگەل وسى كىتاپتا قالىپتاستىرىلعان.
1 - جۇرگىزۋشى: مۇنان كەيىن نەگە وقۋ - اعارتۋ ىسىنە بوي ۇرعانىن، حالقىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن نەگە باس تىككەنىن بىلاي اڭگىمەلەدى: «مەنى تۋدىرعان زامان - پاتشا زامانىنىڭ زۇلىم ساياساتى، زورلىعى، زومبىلىعى، قورلىعى. سونىڭ ءبارىن كورىپ تۇرىپ، مەن قاراپ قالا المادىم. ءبىزدىڭ حالىق - ەش نارسەسى جوق، مادەنيەتكە كەدەي حالىق… ءبىزدىڭ قازاق سياقتى وگەيلىك كورگەن حالىققا اعارتۋدان باسقا جول قالمادى... ءجونى دۇرىس جاستار ءبىزدىڭ ارتىمىزدان ەردى. ولار باسقا جول تابا المادى”.
2 - جۇرگىزۋشى: كوپشىلىك بۇقارانى وياتۋدىڭ بارلىق امال - ءتاسىلىن قولدانىپ بايقاعان احاڭدار قالىڭ قازاق اراسىندا ەڭ ءوتىمدى ۇگىت قۇرالى - ولەڭ ءسوز ەكەنىن اڭدادى. سول ءبىر جىلداردا ەل ىشىندە ايتىلار ويدىڭ ءتۇپقازىعى “ويان، قازاق!” دەگەن ءبىر - اق سوزگە تىرەلگەن ۇران ولەڭدەر كوپ تاراپ ەدى. سولاردىڭ العاشقى قارلىعاشى - احمەت بايتۇرسىن ۇلى ولەڭدەرى، ونىڭ “قىرىق مىسال” كىتابى بولاتىن.
“قىرىق مىسالدى” وقي وتىرىپ، تانىس سيۋجەتتەرگە ۇشىراسقاندا، ولاردىڭ ي. ا. كرىلوۆتان اۋدارىلدى دەگەنىنە قول قويساڭ دا، تازا قازاقى تۇسىنىك، ۇلتتىق ۇعىممەن تۇيىندەلگەن عيبرات بولىمىنە كەلگەندە وينالىپ - اق قالاسىڭ.
كورىنىس:
2 - جۇرگىزۋشى: ەل تاعدىرى جايلى ويلانعاندا، احمەت، ەڭ الدىمەن، سول ەلدىڭ وزىمەن تىلدەسۋدى، ولاردىڭ جاي - كۇيى جايلى كورگەندەرى مەن ويلارىن ورتاعا سالۋدى، بولاشاق جونىندەگى ۇعىم - تۇسىنىكتەرىن ءبولىسۋدى پارىز سانايدى. وعان ادەبيەتتى، ولەڭدى پايدالاندى. الايدا، احمەت كورگەن ەل ءالى ۇيقىدان ويانىپ بولماعان، ىنتىماعى جوق الاۋىز، ءسوز تىڭداۋعا سالعىرت، بەرەكەسىزدىككە ۇيىعان قاۋىم ەدى. سوندىقتان اقان ولەڭىن “ماسا” ەتىپ جۇمساپ، ەل قۇلاعىنا بارىپ ىزىڭداپ، ۇيقىدان وياتۋعا تىرىستى. اتاقتى “ماسا” جيناعى وسىلاي تۋدى.
ءومىربايانشى: احمەت بايتۇرسىن ۇلى - اقىن جانە مىقتى اقىن. ونىڭ ولەڭدەرى “قىرىق مىسال”، “ماسا”، “ۇزىك” دەگەن اتتارمەن 1912 جىلدان 1922 جىلعا دەيىن بىرنەشە رەت جاريالانعان. “ماساعا” ەنگەن ولەڭدەر قاراڭعىلىق، ناداندىق، شارۋاعا ەنجارلىق، قازاقتى شاعۋعا دايىن تۇرعان جىلان. ونىڭ يەسى اياقتارى ۇزىن، سارى ماسا بولىپ ىزىڭداپ، ۇيىقتاپ جاتقان حالقىن وياتپاقشى.
كوركەمسوز وقۋشى:
ىزىڭداپ ۇشقان مىناۋ ءبىزدىڭ سارى ماسا،
ساپ - سارى اياقتارى ۇزىن ماسا،
وزىنە بىتكەن ءتۇسى وزگەرىلمەس،
دەگەنمەن قارا ياكي قىزىل ماسا.
ۇستىندە ۇيىقتاعاننىڭ اينالا ۇشىپ،
قاققى جەپ قاناتتارى بۇزىلعانشا.
ۇيقىسىن از دا بولسا بولمەس پە ەكەن،
قويماستان قۇلاعىنا ىزىڭداسا؟
ماقساتى: حح عاسىردىڭ ءبىرتۋار ازاماتى، ءوز حالقىنىڭ ايناسى بولعان ۇلى قوعام قايراتكەرى، اقىن، ۇستاز، اعارتۋشى عالىم احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايلى وقۋشىلاردى سۋسىنداتا وتىرىپ، ونىڭ تۋعان حالقى ءۇشىن ايانباي ەتكەن ەڭبەگىن دارىپتەۋ، ۇرپاققا ۇلگى ەتۋ.
قاتىسۋشىلار: ءومىربايانشى جانە ادەبيەتشى، ساحناشى، كوركەمسوز وقۋشى
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد، ا. بايتۇرسىنوۆتىڭ پورترەتى، كىتاپ كورمەسى، مىنا ەپيگراف جازىلعان پلاكات: “احمەت بايتۇرسىن ۇلى - ۇلتتىق تاريحىمىزدا ەشكىممەن سالىستىرۋعا بولمايتىن ەرەكشە تۇلعا”. ءابىش كەكىلبايەۆ
1 - جۇرگىزۋشى: قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! بۇگىن ءبىز قازاق حالقىنىڭ ءبىرتۋار ۇلى احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ تۋعانىنا 140 جىل تولۋىنا ارنالعان ەسكە الۋ كەشىنە جينالىپ وتىرمىز. ول - ءىرى عالىم، لينگۆيست، ادەبيەت زەرتتەۋشىسى، داررىندى اقىن، اۋدارماشى. ونىڭ حالىق، ەل ءۇشىن جاساعان ەڭبەگى زور.
2 - جۇرگىزۋشى: ساۋاتى، ساڭىلاۋى جوق قازاقتىڭ نادان حالقىن قالىڭ جاۋ ەڭسەسىن باسىپ، قارا بۇلت قاپتاپ، تۇنشە تۇنەرىپ تۇرعاندا، كەۋدەسىنىڭ بار كۇشىن اياماي، جانىن قۇربان قىلىپ، جارىققا قاراي ورگە سۇيرەگەن سۇيىكتى ۇستازىمىز، قاجىمايتىن قاھارمانىمىز - احمەت بايتۇرسىن ۇلى. ءبىرىنشى رەت باستالعان، بۇرىن ەشكىم ەسكەرمەگەن جۇمىستىڭ بارلىق اۋىرتپالىعى احاڭنىڭ باسىنا ءتۇستى. ويعا - قىرعا بىردەي قۋىلدى، تۇرمەگە ءتۇستى. قۋعىن - سۇرگىندە جۇرگەن كەزدەرىندە قولىنان قالامىن تاستاماعان. ماڭايىنداعىلاردى ولەڭ قۋاتىمەن جىلىتىپ، رۋحتاندىرىپ وتىرعان. ءبىراق احاڭنىڭ قايراتى تاسىماسا، قايتپادى، اقىلى اسپاسا، ساسپادى. ءوزىنىڭ تىزەسىن، تۇرمەنىڭ تەرەزەسىن ۇستەل قىلىپ، احاڭ قالامىن تارتپاي جازۋمەن بولدى.
1 - جۇرگىزۋشى: احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ اتىن قازاق بالاسىنىڭ ەستىمەگەنى جوق شىعار. ونىڭ ءالىپبيى مەن وقۋ قۇرالدارىن وقىپ، سول عىلىمي ەڭبەكتەرىنىڭ ارقاسىندا قانشاما ادام ساۋاتىن اشتى.
2 - جۇرگىزۋشى: ول قازاقستاننىڭ ءار ءتۇرلى وبلىستارىنان مەكتەپتەر اشىپ، ۇستازدىق جۇمىسپەن اينالىستى، جارعاق قۇلاعى جاستىققا تيمەي، ماساشا ىزىلداپ، تۋعان حالقىن وقۋعا، ونەر - بىلىمگە شاقىردى، وركەنيەتتى ەلدەردەن كەيىن قالىپ، كورىنگەنگە جەم بولىپ جۇرگەنىمىز ءبىلىمىمىزدىڭ، ونەرىمىزدىڭ جەتكىلىكسىزدىگىنەن، وقىسا، ىلگەرى كەتكەن ەلدەر قاتارىنا قوسىلۋعا تالپىنسا، قازاق حالقى دا ەشكىمگە ەسەسىن جىبەرمەيدى، اڭگىمە تالاپتانۋدا، نامىستانۋدا دەيدى.
ەندى ۇلى ۇستاز احمەت بايتۇرسىنوۆ تۋرالى بەينە كورىنىسكە نازار اۋدارىپ، قىسقا عانا عۇمىرىندا قانشاما ەڭبەكتەر اتقارعانىنا كۋا بولايىق. كوركەمسوز وقۋشى:
ادامدىق ديقانشىسى - قىرعا شىقتىم،
كولى جوق، كوگالى جوق قۇرعا شىقتىم.
تۇقىمىن ادامدىقتىڭ شاشتىم، ەكتىم.
كوڭىلىن كوتەرۋگە قۇل حالىقتىڭ.
قور بولعان بوسقا كەتىپ ەڭبەك، بەينەت،
قۇلدارعا قۇلدىقتان جوق ارتىق زەينەت.
وتتاي بەر، جانۋارىم ەكى اياقتى،
ادامدىق حايۋانعا قانشا قاجەت؟!
جاراتقان مالدى قۇداي نە كەرەككە -
مىنۋگە، سويۋ، سوعۋ، جۇندەمەككە.
جورتا بەر قامىت كيىپ، قامشىڭدى جەپ،
بۇيرىق جوق ۇراسىڭ دەپ ۇندەمەككە.
تاياققا ەتى ۇيرەنگەن قويشى جايلاپ،
كوك ەسەك قوزعالا ما تۇرتكەندە ايداپ؟
ەسەپتەن الدانعانداي بولعاندار كوپ،
جاسىقتى اسىل ما دەپ بىلمەي قايراپ.
ءومىربايانشى: ا. بايتۇرسىن ۇلىنىڭ وسى ولەڭ جولدارى ونىڭ بۇكىل ءومىرىنىڭ ەپيگرافى ىسپەتتەس.
ول - اقىن، جازۋشى، اۋدارماشى، پۋبليسيست، قوعام قايراتكەرى، اعارتۋشى، ەتنوگراف، فولكلوريست، تۇركىتانۋشى، ادەبيەتشى، ءتىلشى، عالىم…
ونىڭ بۇكىل ەڭبەگىنىڭ ءمانىن ءبىر اۋىز سوزگە سىيعىزىپ ايتار بولساق، ول باس ارىپپەن جازىلعان ۇستاز،
حالىق ۇستازى.
ءومىربايانشى: احمەت بايتۇرسىن ۇلى - قىرى مەن سىرى مەيلىنشە مول ادام. بىرىنشىدەن، ول قازاق ءتىلىنىڭ تۇڭعىش الىپپەسى مەن وقۋلىقتارىنىڭ اۆتورى، سونىدان ءىز سالعان جاڭاشىل اعارتۋشى. ول جازعان مەكتەپ وقۋلىقتارى 1914 - 1915 جىلدان 1927 - 1928 جىلعا دەيىن پايدالانىلىپ كەلدى. قازاق وقۋشىلارىنىڭ بىرنەشە بۋىنى ساۋاتىن بايتۇرسىن ۇلىنىڭ “ءالىپ - بيىمەن” اشىپ، انا ءتىلىن بايتۇرسىن ۇلىنىڭ “ءتىل قۇرالى” ارقىلى وقىپ ۇيرەندى.
ءومىربايانشى: احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ جاس قازاق عىلىمىنا ەتكەن قىزمەتى تەك ءتىل ءبىلىمى سالاسىندا ەمەس، ادەبيەت تانۋ سالاسىندا دا ايتارلىقتاي بولدى دەپ سانايمىز. وتكەن عاسىردىڭ II - جارتىسىندا - اق حالىق اۋىز ادەبيەتى ۇلگىلەرىن جيناپ، 1923 ج. “ەر سايىن” جىرىن موسكۆادا شىعارادى. 1926 ج. “23 جوقتاۋ” اتتى جيناعى جارىق كورەدى. بۇل دا قازاق اۋىز ادەبيەتى ۇلگىلەرى.
ا. بايتۇرسىنوۆتىڭ “ادەبيەت تانىتقىش” اتتى كولەمدى ەڭبەگى - ادەبيەتتانۋ عىلىمى مەن قازاق ادەبيەتى تاريحىنا ارنالعان تۇڭعىش زەرتتەۋ جۇمىسى…
قازاقتىڭ ۇلتتىق ادەبيەتتانۋىنىڭ عىلىمي نەگىزى، ادىستەمەلىك ارنالارى، باستى - باستى تەرميندەرى مەن كاتەگوريالارى ءتۇپ - تۇگەل وسى كىتاپتا قالىپتاستىرىلعان.
1 - جۇرگىزۋشى: مۇنان كەيىن نەگە وقۋ - اعارتۋ ىسىنە بوي ۇرعانىن، حالقىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن نەگە باس تىككەنىن بىلاي اڭگىمەلەدى: «مەنى تۋدىرعان زامان - پاتشا زامانىنىڭ زۇلىم ساياساتى، زورلىعى، زومبىلىعى، قورلىعى. سونىڭ ءبارىن كورىپ تۇرىپ، مەن قاراپ قالا المادىم. ءبىزدىڭ حالىق - ەش نارسەسى جوق، مادەنيەتكە كەدەي حالىق… ءبىزدىڭ قازاق سياقتى وگەيلىك كورگەن حالىققا اعارتۋدان باسقا جول قالمادى... ءجونى دۇرىس جاستار ءبىزدىڭ ارتىمىزدان ەردى. ولار باسقا جول تابا المادى”.
2 - جۇرگىزۋشى: كوپشىلىك بۇقارانى وياتۋدىڭ بارلىق امال - ءتاسىلىن قولدانىپ بايقاعان احاڭدار قالىڭ قازاق اراسىندا ەڭ ءوتىمدى ۇگىت قۇرالى - ولەڭ ءسوز ەكەنىن اڭدادى. سول ءبىر جىلداردا ەل ىشىندە ايتىلار ويدىڭ ءتۇپقازىعى “ويان، قازاق!” دەگەن ءبىر - اق سوزگە تىرەلگەن ۇران ولەڭدەر كوپ تاراپ ەدى. سولاردىڭ العاشقى قارلىعاشى - احمەت بايتۇرسىن ۇلى ولەڭدەرى، ونىڭ “قىرىق مىسال” كىتابى بولاتىن.
“قىرىق مىسالدى” وقي وتىرىپ، تانىس سيۋجەتتەرگە ۇشىراسقاندا، ولاردىڭ ي. ا. كرىلوۆتان اۋدارىلدى دەگەنىنە قول قويساڭ دا، تازا قازاقى تۇسىنىك، ۇلتتىق ۇعىممەن تۇيىندەلگەن عيبرات بولىمىنە كەلگەندە وينالىپ - اق قالاسىڭ.
كورىنىس:
2 - جۇرگىزۋشى: ەل تاعدىرى جايلى ويلانعاندا، احمەت، ەڭ الدىمەن، سول ەلدىڭ وزىمەن تىلدەسۋدى، ولاردىڭ جاي - كۇيى جايلى كورگەندەرى مەن ويلارىن ورتاعا سالۋدى، بولاشاق جونىندەگى ۇعىم - تۇسىنىكتەرىن ءبولىسۋدى پارىز سانايدى. وعان ادەبيەتتى، ولەڭدى پايدالاندى. الايدا، احمەت كورگەن ەل ءالى ۇيقىدان ويانىپ بولماعان، ىنتىماعى جوق الاۋىز، ءسوز تىڭداۋعا سالعىرت، بەرەكەسىزدىككە ۇيىعان قاۋىم ەدى. سوندىقتان اقان ولەڭىن “ماسا” ەتىپ جۇمساپ، ەل قۇلاعىنا بارىپ ىزىڭداپ، ۇيقىدان وياتۋعا تىرىستى. اتاقتى “ماسا” جيناعى وسىلاي تۋدى.
ءومىربايانشى: احمەت بايتۇرسىن ۇلى - اقىن جانە مىقتى اقىن. ونىڭ ولەڭدەرى “قىرىق مىسال”، “ماسا”، “ۇزىك” دەگەن اتتارمەن 1912 جىلدان 1922 جىلعا دەيىن بىرنەشە رەت جاريالانعان. “ماساعا” ەنگەن ولەڭدەر قاراڭعىلىق، ناداندىق، شارۋاعا ەنجارلىق، قازاقتى شاعۋعا دايىن تۇرعان جىلان. ونىڭ يەسى اياقتارى ۇزىن، سارى ماسا بولىپ ىزىڭداپ، ۇيىقتاپ جاتقان حالقىن وياتپاقشى.
كوركەمسوز وقۋشى:
ىزىڭداپ ۇشقان مىناۋ ءبىزدىڭ سارى ماسا،
ساپ - سارى اياقتارى ۇزىن ماسا،
وزىنە بىتكەن ءتۇسى وزگەرىلمەس،
دەگەنمەن قارا ياكي قىزىل ماسا.
ۇستىندە ۇيىقتاعاننىڭ اينالا ۇشىپ،
قاققى جەپ قاناتتارى بۇزىلعانشا.
ۇيقىسىن از دا بولسا بولمەس پە ەكەن،
قويماستان قۇلاعىنا ىزىڭداسا؟
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
بۇل جيناقتا وقۋشىلاردىڭ تاربيە، ءبىلىم، بىلىك، داعدىلارىن دامىتۋ نەگىزىندە، يماندى، يناباتتى، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن حالقىمىزدىڭ ۇلاعاتتى، مارجان سوزدەرى مەن ايتقان ناقىلدارى بەر...
