InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاقتىڭ داستۇرلەرى. فاريزا وڭعارسىنوۆا
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. فاريزا وڭعارسىنوۆانىڭ شىعارماشىلىعىمەن تەرەڭىرەك تانىستىرۋ.
قازاقتىڭ سالت - داستۇرلەرى جايلى العان بىلىمدەرىن تولىقتىرا تۇسۋگە باعىت - باعدار بەرۋ. ولەڭنىڭ مازمۇنى مەن يدەياسىن ءوز بەتىنشە تالداۋعا، اشا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
2. ولەڭنىڭ يدەيالىق ءمانىن تۇسىنە وتىرىپ، وزىندىك تالداۋ، جيناقتاۋ جاساۋعا، سىني تۇرعىدا ويلاۋ ارقىلى جەكە جانە توپتىق جۇمىستاردا شاپشاڭدىق، تاپقىرلىق تانىتۋعا، سويلەۋىن كوركەم ادەبي تىلمەن ورنەكتەي بىلۋگە باعىتتاۋ.
3. ءوز حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرى مەن ادەت - عۇرپىن ساقتاۋعا، قۇرمەت تۇتۋعا، بولاشاق ۇرپاققا جول سالۋشى، ساقتاۋشى ەكەنىن سەزىندىرۋ ارقىلى
وقۋشىلار بويىندا جاۋاپكەرشىلىك سەزىمدەرىنىڭ ويانۋىنا جاعداي تۋعىزۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ساياحات ساباق.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: ستو ستراتەگيالارى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ف. وڭعارسىنوۆانىڭ سۋرەتى، كىتاپتارى، ۇلتتىق مەرەكەلەردى تويلاۋ كەزىندەگى سيۋجەتتى سۋرەتتەر، قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرى تاقىرىبىنا ارنالعان ءارتۇرلى سۋرەتتەر.

ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار! بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىز ەرەكشە بولادى، سەبەبى، بۇگىن بىزگە قوناققا مۇعالىمدەر كەلىپ وتىر. كەلگەن قوناقتارمەن امانداسايىق.
ال ءقازىر ءبىر - بىرىمىزگە ساتتىلىك تىلەيىك.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
اينالاعا الاقانمەن،
جىلۋلىقتى شاشايىق.
ساتتىلىك تىلەپ، كۇلىمسىرەپ،
ءبىز ساباقتى باستايىق.
وقۋشىلاردى توپتارعا ءبولۋ.
- بۇگىن ءبىز ساباعىمىزدى توپقا ءبولىپ وتكىزەمىز، الدىمەن توپ باسشىلارىن سايلاپ الايىق.
(اباي اۋىلى، ىبىراي اۋىلى، مۇحتار اۋىلى)
ساباعىمىزدى ادەتتەگىدەي ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋدەن باستايمىز.

ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ.
1 - توپ: «عالىمنىڭ حاتى ولمەيدى» ءماتىنىڭ قىسقاشا مازمۇنداپ بەر.
2 - توپ: تايماس جۇداس شەشەننىڭ ءسوزىن جاتقا ايتۋ.
3 - توپ: ابىلاي كىم؟ ول تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
- ابىلايحان دەگەن ءسوزدى ەستىگەندە ويلارىڭا نە كەلەدى؟ (توپتاستىرۋ)
(باتىر، حان، مالشى، ءابىلمانسۇر – شىن اتى، سابالاق - تولە بي قويعان ات، ابىلاي - ۇرانداعان ۇران)

قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
- بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىزدا بويىمىزداعى بار ءبىلىمىمىزدى جولىمىزعا ازىق ەتىپ، اتا - بابالار ەلىنە ساياحاتقا شىعامىز. كەز كەلگەن ادام ساياحاتقا بارعاندا سول جەردىڭ ەلىمەن، جەرىمەن، سالت - داستۇرىمەن تانىسادى. ءبىز بۇگىن اتا – بابالارىمىزدىڭ بولاشاق ۇرپاعىنا اسىل مۇرا ەتىپ قالدىرعان سالت – ءداستۇرى، ادەت – عۇرىپتارىمەن تانىسامىز. ءبارىمىز كەرۋەننەن قالماي ساياحاتتاۋ ءۇشىن ساباق بويى بەرىلگەن تاپسىرمالاردى دۇرىس ورىنداۋىمىز كەرەك.
- بۇگىن ساباقتا قانداي تاقىرىپ وتەتىنىمىزدى تابۋ ءۇشىن ءبىز كوبەيتۋ كەستەسىن قايتالايىق.

ماعىنانى تانۋ.
- بۇگىن ءبىز ف. وڭعارسىنوۆا جازعان «قازاقتىڭ داستۇرلەرى»اتتى ولەڭىمەن تانىسامىز.
- ف. وڭعارسىنوۆا جايلى نە بىلەسىڭدەر؟
سۋرەتتەرمەن جۇمىس. ف. وڭعارسىنوۆا جايلى قىسقاشا مالىمەت بەرۋ.
فاريزا وڭعارسىنوۆا (5 جەلتوقسان 1939 جىل - 23 قاڭتار2014 جىل)- قازاق اقىنى، حالىق جازۋشىسى، ءتىلشى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ I جانە II شاقىرىلىمدارىنىڭ دەپۋتاتى (1996 - 2004).
1939 جىلى 5 جەلتوقساندا گۋريەۆ (قازىرگى اتىراۋ) وبلىسى، نوۆوبوگات اۋدانىنا قاراستى ماناش اۋىلىندا تۋعان.
العاشقى ولەڭدەرى رەسپۋبليكالىق باسپا ءسوز بەتتەرىندە 1958 جىلى جارىق كوردى. تۇڭعىش ولەڭدەر جيناعى «ساندۋعاش» 1966 جىلى جارىق كورگەن. «الماس قىلىش»، «تارتادى بوزبالانى ماگنيتىم»، «سايراعان جەتىسۋدىڭ بۇلبۇلىمىن»، «تىڭداڭدار، ءتىرى ادامدار»، «قارعىس»، «قاسىرەت پەن ەرلىك جىرى» پوەمالارى، «ءۇيىم مەنىڭ – وتانىم»، «ماڭعىستاۋ مونولوگتارى»، «ريەۆوليۋسيا جانە مەن» ولەڭ توپتامالارىنىڭ اۆتورى.
1. ولەڭدى ءمۇعالىمنىڭ مانەرلەپ وقىپ بەرۋى.
«ءتۇرتىپ الۋ» ستراتەگياسى بويىنشا ولەڭدەگى تۇسىنىكسىز سوزدەردى بەلگىلەپ وتىرۋ.

سوزدىك جۇمىسىن جۇرگىزۋ.
بەل بۇگىلىپ -
ەل جۇگىنىپ -
جاتىرقاپ -
كەرىم -
سامارقاۋ -
2. ولەڭدى وقۋشىلاردىڭ مانەرلەپ، ءتۇسىنىپ وقۋى.
ولەڭنىڭ مازمۇنىمەن جۇمىس.
- وسى ولەڭ ىشىندە قازاقتىڭ قانداي داستۇرلەرى تۋرالى ايتىلعان؟ (قوناقجايلىلىق، ۇلكەندەردى سىيلاۋ، ونەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك، اتا - انا الدىنداعى بورىش - اكەنىڭ ەڭبەگىن، انانىڭ اق ءسۇتىن وتەۋ)
- تاعى قانداي داستۇرلەرىمىز بار؟
- قازاقتىڭ كەڭپەيىلدىگىن اقىن نەگە تەڭەيدى؟ تاعى قانداي تەڭەۋ سوزدەر بار؟
(جازىق دالا - كەڭ پەيىلىمىز، ولەردەي قۇرمەتتەيدى، تىزگىندى الىپ، تىك تۇرىپ)
قازاقتىڭ سالت – داستۇرلەرى جايلى قوسىمشا مالىمەت بەرۋ.

سەرگىتۋ ءساتى.
توپتىق جۇمىس.
1 - توپ. ولەڭنەن انتونيم، سينونيم سوزدەردى تابۋ.(ەرتە - كەش، جاسىمىز - كارىمىز، ۇل - قىز، جاس - كارى. ادەت - ءداستۇر، قۇرمەتتەيدى - سىيلايدى، جازىق - كەڭ، حالىق - ەل)
2 - توپ. «ءداستۇرىمدى ماقتان ەتەمىن»دەگەن تاقىرىپتا ەسسە جازۋ.
3 - توپ. ءوزىڭ بىلەتىن سالت - داستۇرلەر مەن ادەت - عۇرىپتاردى جازىپ شىق. («توپتاستىرۋ»ستراتەگياسى)

وي تولعاۋ
«شىعارما كەستەسىن» تولتىرۋ.
1. شىعارمانىڭ اتى.
2. اۆتورى.
3. وقيعا كەزەڭى.
4. وقيعا ورنى.
5. باستى كەيىپكەرلەر.
6. نەگىزگى يدەياسى.
7. ماتىنگە ساي كەلەتىن ماقال - ماتەل.

شىعارماشىلىق تاپسىرما:
1 - توپ. «سالت - داستۇرلەر» تاقىرىبىنا ءتورت جول ولەڭ قۇراستىرۋ.
2 - توپ. ءبىر سالت - ءداستۇردى كورسەتۋ.
3 - توپ. كەز كەلگەن سالت - ءداستۇردى بەينەلەيتىن سۋرەت سالۋ.
- بۇگىن ءبىز نە ۇيرەندىك؟ ءوزىڭ ءۇشىن قانداي جاڭالىق اشتىڭ؟
-«سالت - ءداستۇر»سوزىنە بەس جولدى ولەڭ قۇراستىرۋ.

باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ، ۇناعان شۋماعىن جاتتاۋ.