قازاقتىڭ ۇلتتىق قولونەرى
قازاقتىڭ ۇلتتىق قولونەرى ارقىلى وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىعى مەن ىزدەنىمپازدىعىن قالىپتاستىرۋ جولدارى
قاي حالىقتىڭ بولماسىن ۇلتتىق مۇراسى، حالىقتىڭ قازىناسى - قولونەرى بولىپ تابىلعان. حالىق شەبەرلەرى ۇلتتىق قولونەر بۇيىمدارىن جاساۋ ارقىلى سول حالىقتىڭ ەتيكالىق جانە مادەني ۇلتتىق ءداستۇرىن كورسەتە بىلگەن. زەرتتەلىپ وتىرعان جۇمىستا حالقىمىزدىڭ قولونەرىنىڭ ءبىر عانا قىرىن الا وتىرىپ، قازاق قولونەرىنىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگىمەن سول قولونەردىڭ زامان اعىمىمەن دامىپ كەلە جاتقاندىعى نەگىزگى ارقاۋ بولعان.
اتادان بالاعا جالعاسىپ كەلە جاتقان ۇلتتىق قولونەردى وتكەن عاسىردا جوعالتىپ الا جازداپ، ەگەمەندى ەل بولعالى ءوز مادەنيەتىمىزدى، سالت - ءداستۇرىمىزدى، رۋحاني ءسان - سالتاناتىمىزدى، ىرىم - نانىم، ادەت - عۇرىپ، تۇرمىس - تىرشىلىك بولمىسىمىزدى قايتا جانداندىرىپ، قازاق قولونەرى قايتادان ەل اراسىنا، ءبىلىم ورداسىنا بىرتە - بىرتە تاماشا ۇلگىلەرىمەن ەنىپ، وقۋشىلارعا جان - جاقتى ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋگە، جاڭاشا ەڭبەك ەتۋگە تالپىندىرىپ وتىر. ارينە بۇل حالىقتىق پەداگوگيكا نەگىزى بولىپ تابىلادى. قايتا جاڭعىرىپ، جاستار تاربيەسىنە ارقاۋ بولىپ وتىرعان حالىقتىق پەداگوگيكا – بۇل كەزدە پەداگوگتار قاۋىمىنا عانا ەمەس، بۇكىل قاۋىمعا ورتاق الەۋمەتتىك قوزعالىس. حالىقتىق پەداگوگيكا كەشەگى ويشىلدار مەن سال - سەرىلەردەن، شەشەن - بيلەردەن، اقىن - جىراۋلاردان ميراس بولىپ قالعان قۇندى تاربيە قۇرالى. ۇلتتىق پەداگوگيكا جاڭالىق ەمەس، ول ەجەلدەن حالىقپەن بىرگە ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقان ءتالىم - تاربيە مەكتەبى.
تابيعات ادام ومىرىندەگى ەڭ كەرەكتى قازىنا كوزى. تابيعي ماتەريالدارمەن جۇمىس شاكىرتتەردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋعا، اسەمدىككە دەنە ءبىتىمىنىڭ سىمباتتى بولىپ وسۋىنە پسيحولوگيالىق دامۋىنا جانە وتانشىلدىق رۋحقا باۋلۋدا ۇلكەن اسەرىن تيگىزەدى.
تابيعي ماتەريالداردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ، ونى پايدالانىپ وڭدەۋ، وقۋشىلاردىڭ جۇمىس بارىسىندا ءوز بىلىمدەرىن كەڭەيتەدى.
بولاشاق ۇرپاقتىڭ سانا - سەزىمىن، ۇلتتىق پسيحولوگياسىن، ونى ەرتە زامانداعى اتا - بابالار سالت - داستۇرىمەن ساباقتاستىرا تاربيەلەۋ قازىرگى كۇننىڭ ەڭ وزەكتى ماسەلەسى ەكەندىگىن ءومىردىڭ ءوزى كورسەتىپ وتىر.
ۇلتتىق پەداگوگيكانى ناسيحاتتاۋعا قاي ءپاننىڭ بولسا دا ىڭعايى مەن مۇمكىنشىلىكتەرى مول. سونىمەن تەحنولوگيا ساباقتارىندا قولونەرگە ۇيرەتۋ ارقىلى ءتالىم - تاربيەنى وقۋ — تاربيە پروسەسىنە ارقاۋ ەتۋ قاجەتتىگىن كۇن ءتارتىبى تۋىنداتتى.
تابيعي ماتەريالداردىڭ ءبىرى ءجۇن. ءجۇندى پايدالانۋ ارقىلى قولونەر بۇيىمدارى: كيىز باسۋ، سىرماق سىرۋ، تەكەمەت، الاشا جانە ۇلتتىق كيىمدەر مەن كىلەم توقۋ سياقتى كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءوز ماڭىزىن جوعالتپاي كەلە جاتقان سونداي ءداستۇرلى كولونەر ۇلگىلەرىن جاڭاشا ءادىس - تاسىلدەرىن ۇيرەتۋ - وقۋشىنى ەڭبەكسۇيگىشتىككە، اسەمدىككە تالپىندىرىپ، حالقىنىڭ تاريحىن ءبىلىپ، مادەني مۇراسىن قادىرلەپ، ءداستۇرىن جالعاستىرا بىلۋگە باۋليدى. ونىڭ ۇستىنە ۇلتتىق كولونەر ءوزىنىڭ تاريحى تەرەڭ، مازمۇنى سان قيلى ەرەكشەلىكتەرىمەن بولاشاق جاستارعا رۋحاني، ەستەتيكالىق، ەموسيونالدىق، ينتەللەكتۋالدىق تۇرعىدا اسەر ەتىپ، ولاردىڭ تۇلعالىق جانە ساپالىق قاسيەتتەرىن دامىتا تۇسەرى ءسوزسىز.
ساندىك قولونەرگە ۇيرەتكەندە بەلگىلى شەبەرلەردىڭ تۋىندىلارىنا تالداۋ جاساپ، مۇمكىندىگى بولسا ەڭبەكتەرىن كورسەتىپ، مۇراجايلاردى ارالاتىپ نەمەسە شەبەرلەردىڭ جەكە كورمەلەرىنە اپارىپ، وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعى مەن وي - ءورىسىن وياتۋ قاجەت دەپ سانايمىز.
وقۋشىلارعا تاربيەلىك ءمانى بار حالىقتىق مۇرالار از ەمەس. قازاق حالقىنىڭ ونەرىن، ىسكەرلىگىن، ونەر شەبەرلەرىنىڭ قولىنان شىققان الۋان ءتۇرلى زاتتار مەن بۇيىمداردى ايتىپ، بۇرىنعىسىمەن بۇگىنگىسىن سالىستىرا وتىرىپ، ۇلتتىق ەنەردى سۇيۋگە، كۇرمەتتەۋگە باۋلۋ، بۇگىنگى شاكىرتتەردى ەرتەڭگى ەڭبەككەر، جان - جاقتى جەتىلگەن ازامات ەتىپ تاربيەلەيدى، وقۋشىلاردىڭ جۇرەگىنە جول تاۋىپ، ولاردىڭ بويىندا ەلىنە، جەرىنە، ۇلتتىق ونەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن، ءپاندى وقىپ ۇيرەنۋگە دەگەن ىنتاسىن، قۇشتارلىعىن ارتتىرۋ، قازاق كولونەرىن جاس جەتكىنشەكتەردىڭ ساناسىنا جەتكىزۋدىڭ قۇرالى.
ويۋ - ورنەككە ءمان بەرۋگە ۇيرەنۋ ارقىلى استارلى ويلاۋ قابىلەتىمىز قالىپتاسادى.
قولونەردى يگەرۋ ارقىلى كەز كەلگەن ءىستى توزىممەن اياقتاۋعا جاتتىعامىز جانە ەڭبەك ەتۋگە ۇيرەنەمىز.
قاي حالىقتىڭ بولماسىن ۇلتتىق مۇراسى، حالىقتىڭ قازىناسى - قولونەرى بولىپ تابىلعان. حالىق شەبەرلەرى ۇلتتىق قولونەر بۇيىمدارىن جاساۋ ارقىلى سول حالىقتىڭ ەتيكالىق جانە مادەني ۇلتتىق ءداستۇرىن كورسەتە بىلگەن. زەرتتەلىپ وتىرعان جۇمىستا حالقىمىزدىڭ قولونەرىنىڭ ءبىر عانا قىرىن الا وتىرىپ، قازاق قولونەرىنىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگىمەن سول قولونەردىڭ زامان اعىمىمەن دامىپ كەلە جاتقاندىعى نەگىزگى ارقاۋ بولعان.
اتادان بالاعا جالعاسىپ كەلە جاتقان ۇلتتىق قولونەردى وتكەن عاسىردا جوعالتىپ الا جازداپ، ەگەمەندى ەل بولعالى ءوز مادەنيەتىمىزدى، سالت - ءداستۇرىمىزدى، رۋحاني ءسان - سالتاناتىمىزدى، ىرىم - نانىم، ادەت - عۇرىپ، تۇرمىس - تىرشىلىك بولمىسىمىزدى قايتا جانداندىرىپ، قازاق قولونەرى قايتادان ەل اراسىنا، ءبىلىم ورداسىنا بىرتە - بىرتە تاماشا ۇلگىلەرىمەن ەنىپ، وقۋشىلارعا جان - جاقتى ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋگە، جاڭاشا ەڭبەك ەتۋگە تالپىندىرىپ وتىر. ارينە بۇل حالىقتىق پەداگوگيكا نەگىزى بولىپ تابىلادى. قايتا جاڭعىرىپ، جاستار تاربيەسىنە ارقاۋ بولىپ وتىرعان حالىقتىق پەداگوگيكا – بۇل كەزدە پەداگوگتار قاۋىمىنا عانا ەمەس، بۇكىل قاۋىمعا ورتاق الەۋمەتتىك قوزعالىس. حالىقتىق پەداگوگيكا كەشەگى ويشىلدار مەن سال - سەرىلەردەن، شەشەن - بيلەردەن، اقىن - جىراۋلاردان ميراس بولىپ قالعان قۇندى تاربيە قۇرالى. ۇلتتىق پەداگوگيكا جاڭالىق ەمەس، ول ەجەلدەن حالىقپەن بىرگە ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقان ءتالىم - تاربيە مەكتەبى.
تابيعات ادام ومىرىندەگى ەڭ كەرەكتى قازىنا كوزى. تابيعي ماتەريالدارمەن جۇمىس شاكىرتتەردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋعا، اسەمدىككە دەنە ءبىتىمىنىڭ سىمباتتى بولىپ وسۋىنە پسيحولوگيالىق دامۋىنا جانە وتانشىلدىق رۋحقا باۋلۋدا ۇلكەن اسەرىن تيگىزەدى.
تابيعي ماتەريالداردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ، ونى پايدالانىپ وڭدەۋ، وقۋشىلاردىڭ جۇمىس بارىسىندا ءوز بىلىمدەرىن كەڭەيتەدى.
بولاشاق ۇرپاقتىڭ سانا - سەزىمىن، ۇلتتىق پسيحولوگياسىن، ونى ەرتە زامانداعى اتا - بابالار سالت - داستۇرىمەن ساباقتاستىرا تاربيەلەۋ قازىرگى كۇننىڭ ەڭ وزەكتى ماسەلەسى ەكەندىگىن ءومىردىڭ ءوزى كورسەتىپ وتىر.
ۇلتتىق پەداگوگيكانى ناسيحاتتاۋعا قاي ءپاننىڭ بولسا دا ىڭعايى مەن مۇمكىنشىلىكتەرى مول. سونىمەن تەحنولوگيا ساباقتارىندا قولونەرگە ۇيرەتۋ ارقىلى ءتالىم - تاربيەنى وقۋ — تاربيە پروسەسىنە ارقاۋ ەتۋ قاجەتتىگىن كۇن ءتارتىبى تۋىنداتتى.
تابيعي ماتەريالداردىڭ ءبىرى ءجۇن. ءجۇندى پايدالانۋ ارقىلى قولونەر بۇيىمدارى: كيىز باسۋ، سىرماق سىرۋ، تەكەمەت، الاشا جانە ۇلتتىق كيىمدەر مەن كىلەم توقۋ سياقتى كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءوز ماڭىزىن جوعالتپاي كەلە جاتقان سونداي ءداستۇرلى كولونەر ۇلگىلەرىن جاڭاشا ءادىس - تاسىلدەرىن ۇيرەتۋ - وقۋشىنى ەڭبەكسۇيگىشتىككە، اسەمدىككە تالپىندىرىپ، حالقىنىڭ تاريحىن ءبىلىپ، مادەني مۇراسىن قادىرلەپ، ءداستۇرىن جالعاستىرا بىلۋگە باۋليدى. ونىڭ ۇستىنە ۇلتتىق كولونەر ءوزىنىڭ تاريحى تەرەڭ، مازمۇنى سان قيلى ەرەكشەلىكتەرىمەن بولاشاق جاستارعا رۋحاني، ەستەتيكالىق، ەموسيونالدىق، ينتەللەكتۋالدىق تۇرعىدا اسەر ەتىپ، ولاردىڭ تۇلعالىق جانە ساپالىق قاسيەتتەرىن دامىتا تۇسەرى ءسوزسىز.
ساندىك قولونەرگە ۇيرەتكەندە بەلگىلى شەبەرلەردىڭ تۋىندىلارىنا تالداۋ جاساپ، مۇمكىندىگى بولسا ەڭبەكتەرىن كورسەتىپ، مۇراجايلاردى ارالاتىپ نەمەسە شەبەرلەردىڭ جەكە كورمەلەرىنە اپارىپ، وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعى مەن وي - ءورىسىن وياتۋ قاجەت دەپ سانايمىز.
وقۋشىلارعا تاربيەلىك ءمانى بار حالىقتىق مۇرالار از ەمەس. قازاق حالقىنىڭ ونەرىن، ىسكەرلىگىن، ونەر شەبەرلەرىنىڭ قولىنان شىققان الۋان ءتۇرلى زاتتار مەن بۇيىمداردى ايتىپ، بۇرىنعىسىمەن بۇگىنگىسىن سالىستىرا وتىرىپ، ۇلتتىق ەنەردى سۇيۋگە، كۇرمەتتەۋگە باۋلۋ، بۇگىنگى شاكىرتتەردى ەرتەڭگى ەڭبەككەر، جان - جاقتى جەتىلگەن ازامات ەتىپ تاربيەلەيدى، وقۋشىلاردىڭ جۇرەگىنە جول تاۋىپ، ولاردىڭ بويىندا ەلىنە، جەرىنە، ۇلتتىق ونەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن، ءپاندى وقىپ ۇيرەنۋگە دەگەن ىنتاسىن، قۇشتارلىعىن ارتتىرۋ، قازاق كولونەرىن جاس جەتكىنشەكتەردىڭ ساناسىنا جەتكىزۋدىڭ قۇرالى.
ويۋ - ورنەككە ءمان بەرۋگە ۇيرەنۋ ارقىلى استارلى ويلاۋ قابىلەتىمىز قالىپتاسادى.
قولونەردى يگەرۋ ارقىلى كەز كەلگەن ءىستى توزىممەن اياقتاۋعا جاتتىعامىز جانە ەڭبەك ەتۋگە ۇيرەنەمىز.
You Might Also Like
