InfoHub Logo

ادەبي - شىعارماشىلىق كۋرسى 5 سىنىپ

ساباقتىڭ تاقىرىبى: اقسەلەۋ سەيدىمبەك «ايەل - انا»
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ ادەبي ەرتەگىلەر تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
2. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ىزگىلىككە باۋلۋ، ەلجاندىلىققا تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ادەبي دۇنيەتانىمدارىن كەڭەيتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، مانەرلەپ وقۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق.
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: اڭگىمەلەۋ، تالداۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، فلەپچاتتار، ماركەرلەر
ءپانارالىق بايلانىس: ءتىل، تاريح، گەوگرافيا.

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىV جاڭا ساباققا دايىندىق
1. ساباق تاقىرىبىن تاقتاعا جازۋ
2. ساباق ماقساتىن ءتۇسىندىرۋ
V. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ

سۇراق جاۋاپ
1. ادەبي ەرتەگىلەر دەگەن نە؟
2. ادەبي ەرتەگىلەردىڭ حالىق ەرتەگىلەرىنەن قانداي ايىرماشىلىعى بار؟
ۆەنن دياگرامماسى بويىنشا ادەبي ەرتەگىلەردىڭ باسقا ەرتەگىلەردەن ايىرماشىلىعى مەن ۇقساستىعىن تابۋ.

جاڭا ساباق:
ەرتەگىلەردىڭ ءبىر سالاسى – ادەبي ەرتەگىلەر. ادەبي ەرتەگىلەردىڭ جازعان اۆتورى بەلگىلى بولعاندىقتان ونى ادەبي ەرتەگىلەر دەپ اتايدى. ادەبي ەرتەگىلەر كوبىنەسە ەل اراسىندا اۋىزشا ايتىلىپ كەلگەن اڭگىمە اڭىزداردىڭ نەگىزىندە تۋادى.
ادەبي ەرتەگىلەر ولەڭ جانە ءقاراسوز تۇرىندە ايتىلادى. ادەبي ەرتەگىلەردە ەڭبەك ادامىن قادىرلەۋدى، تۋعان ەلىن ءسۇيۋدى، بيىك ادامگەرشىلىكتى، ادىلەتتى بولۋدى ۋاعىزدايدى.
اقىن جازۋشىلار كەيدە قىزىقتى ەرتەگىلەردى بالالارعا ارناپ ادەيىلەپ تە جازادى. ولار دا ادەبي ەرتەگىلەرگە جاتادى. بۇگىنگى وتكەلى وتىرعان ا. سەيدىمبەكتىڭ «ايەل – انا» ەرتەگىسى.
اقسەلەۋ سلان ۇلى سەيدىمبەك (22. 12. 1942 ج.، بايدالى بي اۋىلى، جاڭاارقا اۋدانى، قاراعاندى وبلىسى - 16. 09. 2009 جىلى، استانا)- جازۋشى، ادەبيەت زەرتتەۋشى، عالىم، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى (1998)، پروفەسسور (2003).

ءبىلىمى
1968 جىلى قازمۋ - ءدى بىتىرگەن.

قىزمەت جولى
«لەنينشىل جاس» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى (1968 - 1975)، قاراعاندى وبلىسى «ورتالىق قازاقستان»گازەتىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى (1975 - 1976)،
1976 - 1983 ج. «سوسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى.
1983 - 1987 ج. «ءبىلىم جانە ەڭبەك» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى.
1987 - 1988 ج. «الەم» الماناعىنىڭ باس رەداكتورى.
1988 - 1997 ج. قازكسر عا - نىڭ ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىندا عىلىمي قىزمەتكەر، اعا عىلىمي قىزمەتكەر، جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەر، ءبولىم مەڭگەرۋشىسى بولدى.
1997 - 1998 ج. قازاقتىڭ ى. التىنسارين اتىنداعى ءبىلىم پروبلەمالارى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى.
1999 جىلدان استاناداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە، كافەدرا مەڭگەرۋشىسى.

شىعارماشىلىعى
العاشقى اڭگىمەلەر جيناعى "اقيىق" 1972 جىلى جارىق كورگەن، « قىر حيكايالارى» (1977)، «تاۋعا بىتكەن جالبىز» (1979)، « كەنىش» (1979)، «الپامىس باتىر» (1979)، «سەرپەر» (1982)، «اق قىز» (1991) جانە ت. ب. انگىمە، پوۆەست، وچەركتەرى، «كۇڭگىر - كۇڭگىر كۇمبەزدەر» (1981)، «مىڭ ءبىر مارجان» (1989)، «قازاقتىڭ ايگىلى كۇيشىلەرى» (1992)، «بالتالى باعانالى ەل امان بول» (1993)، «كۇي شەجىرە» (1993)، « كوشپەلىلەر تاريحى» (1995)، «ويتولعاق» (1997)،«كۇي شەجىرە» (2 - ت.؛ 1997)، «قازاق الەمى» (1997) اتتى عىلىمي - تانىمدىق ەڭبەكتەرى جارىق كوردى. گومەردىڭ «يليادا»، «وديسسەياسىن» (قارا سوزبەن اڭگىمە، 1974)، ي. موجەيقانىڭ «الەمنىڭ 7 جانە 37 كەرەمەتىن» (1981) قازاق تىلىنە اۋداردى. شىعارمالارى اعىلشىن، ۆەنگر، نەمىس، ورىس، وزبەك، چەح، ەستون تىلدەرىنە اۋدارىلعان. «قۇرمەت» وردەنىمەن ماراپاتتالعان.

قايتىس بولۋى
اقسەلەۋ سەيدىمبەك 2009 جىلدىڭ 16 قىركۇيەك كۇنى استانا قالاسىندا قايتىس بولدى. جازۋشىنىڭ وسيەتى بويىنشا، اقسەلەۋ سەيدىمبەك جاڭاارقا اۋدانىنىڭ ورتالىعى اتاسۋ كەنتىنىڭ ىرگەسىندەگى قاراۋىلتوبەگە جەرلەندى. 19 كۇنگى قارالى ميتينگكە استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ، ءاسانالى ءاشىموۆ، الدان سمايىل، عالىم جايلىباي، سەرىك تۇرعىنبەكوۆ قاتىسىپ، ءسوز سويلەدى.

وي شاقىرۋ
«انا» قاسيەتىنە بايلانىستى:
«انا» جىنىسىنا قاراي:
ءمۇعالىم ءسوزى: ءار ادام جارىق دۇنيەگە كەلگەندە مەيىرىمدى، جۇرەگى جىلى جاندى كورەدى. ول - انا. بالاپانىڭ قاناتتىعا قاقتىرماي، تۇمسىقتىعا شوقتىرماي باۋىرىنا باسىپ، ءبىز ءۇشىن جانۇشىرا شىرىلدايتىن دا - انا. انا دەگەن سوزگە ءلۇپىل قاقپايتىن جۇرەك، مولدىرەمەيتىن جانار جوق. ءاربىر انا وتىنىڭ وشپەۋىن، باقىتىنىڭ كوشپەۋىن، شاڭىراعىنىڭ قۇلاماۋىن، ءسابيىنىڭ جىلاماۋىن، سۇم سوعىستىڭ بولماۋىن تىلەيدى. ءبىز - قازاق دەگەن ۇلى حالىقتىڭ ۇرپاعىمىز. قىز جىبەك پەن بايان سۇلۋدىڭ، مانشۇك پەن ءاليانىڭ سىڭلىلەرىمىز.
انا - تىرشىلىكتىڭ گ ۇلى، وتباسىنىڭ بەرەكەسى، بۇكىل ادامزاتتىڭ تاربيەشىسى. «ات بيەدەن، الىپ انادان تۋادى» دەيدى حالقىمىز. دۇنيەدە اناسىز ادام جوق. قالامى جۇيرىك جازۋشى دا، دانىشپان عالىم دا، ەل باستاعان كوسەم دە، ءسوز باستاعان شەشەن دە انا كوكىرەگىنەن ءنار الىپ وسكەن. انا - بارلىق ءومىردىڭ باستاۋى. ول ءوز ءسابيىن ماپەلەپ وسىرەدى، جاقسى بولۋىن قالايدى. ادام بويىنداعى بارلىق اسىل قاسيەتتەر كۇننىڭ نۇرىنان، انانىڭ اق سۇتىنەن داريدى. انا - ۇلى ادام، قاسيەتتى جان. ءتىپتى ايتا بەرسەڭ ءسوز جەتپەيدى. انا ءبىر قولىمەن بەسىكتى تەربەتسە، ءبىر قولىمەن الەمدى تەربەتەدى دەگەن. راسىمەن، اناسىز ءومىردى، الەمدى ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس. ءاربىر جۇمىر باستى پەندە بۇل ومىرگە كەلگەنى ءۇشىن اناسىنا قارىزدار. قۇدايدان كەيىنگى قۇدىرەت يەسى - انا. سوندىقتان مىنا جارىق دۇنيەگە اكەلگەن انا الدىندا ءبارىمىز باسىمىزدى يەمىز.