جۇڭگو ونەرى
ءدارىستىڭ ماقساتى.
1. بىلىمدىلىك: جۇڭگو ونەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. تاربيەلىك: ءوز وتانىن، حالقىن شىن سۇيەتىن پاتريوت ەتىپ تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ستراتەگيالار ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، اۋىزشا سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
دارىستە قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: پلاكاتتار، سۋرەتتەر.
ءدارىستىڭ قۇرىلىمى مەن مازمۇنى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ.
2. ستۋدەنتتەردى ساباققا قاتىسۋىن ءتىزىم بويىنشا تەكسەرۋ.
3. ستۋدەنتتەردى ساباققا دايىندىعىن، قۇرال جابدىقتارىن تەكسەرۋ.
ءىى. وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمىن تەكسەرۋ:
تەكسەرۋ ءادىسى: سۇراق جاۋاپ.
سۇراقتار:
ءتۇسىندىرۋ ءادىسى: تۇسىندىرمە
ەلدەگى فەودالدىق قۇرىلىم وتە ەرتەدە، II ءجان IV عاسىرلار شيرەگىندە قالىپتاستى. شىعىس ەلدەرىنىڭ ءبىرقاتارى ورتاعاسىرلىق وركەنيەتكە ەندى عانا ەنە باستاعان كەزدىڭ وزىندە، ونداعى كوركەم ونەر گۇلدەنۋدىڭ بيىك شىڭىنا قول جەتكىزىپ ۇلگەردى. ورتا عاسىرلار جۇڭگو تاريحىنداعى بارىنشا ۇزاق مەرزىم عانا ەمەس، بۇل ەلدىڭ رۋحاني دەڭگەيىنىڭ مۇمكىندىگىنشە كوتەرىلگەن تۇسى. اسا ۇلكەن كالالار مەن ءزاۋلىم سارايلاردىڭ، باقتار مەن حرامدار، ياعني كوپتەگەن قۇرىلىستاردىڭ گۇلدەنگەن كەزەڭى بولدى. بۇل ۋاقىتتا نوۆەللا، رومان سەكىلدى ادەبي شىعارمالاردىڭ جاڭا ءتۇرى پايدا بولدى. پوەزيا مەن پروزا، تەاتر مەن مۋزىكا، ءمۇسىن مەن ساۋلەتشىلىك، كەسكىندەمە مەن كوپتەگەن قولونەر تۇرلەرى دامۋدىڭ بيىك ساتىسىنا جەتتى. شىعىس ەلدەرىنە جۇڭگو فيلوسوفتارى مەن اقىندارىن، ونەر تەورەتيكتەرىن كەڭىنەن تانىستىرۋعا مۇمكىندىك بەرگەن كىتاپ باسۋ ونەرى قالىپتاستى. سوناۋ الىس داۋىرلەردەگى ءبىلىم مەن ءىلىمدى تاراتۋشىلار، باسقا ەلدەردىڭ ءومىرىن زەرتتەپ، سول ەلدەرگە ءوز ءبىلىمىن جەتكىزۋ ءۇشىن ۇلان - عايىر جەرلەردى ارالاپ، ءتۇرلى قيىنشىلىقتاردى باستان وتكىزگەن ساياحاتشى عالىمدار جانە ءدارۋىش موناحتار ەدى.
قىتايداعى ورتا عاسىرلىق حالىقتىق نانىم - سەنىمدەردەن تۇراتىن، وتە ەرتەدەن كەلە جاتقان كوپتەگەن سەكتالار مەن ءدىني مەكتەپتەر ارقىلى ايقىندالدى. جۇڭگو سۋرەتشىلەرى مەن ساۋلەتشىلەرى وزدەرىنىڭ دۇنيەتانىم زاڭدىلىقتارى تۋرالى تۇسىنىكتەرى مەن كوزقاراستارىن كەڭەيتۋ ماقساتىمەن، بىردە ءمۇسىن ونەرى رەلەفكە بەت بۇرسا، بىردە كالليگرافيا مەن كەسكىندەمەگە جۇگىندى. ماسەلەن، ورتا عاسىرلاردىڭ العاشقى كەزەڭدەرىندە دۇنيەنىڭ قۇرىلىمى تۋرالى تۇسىنىك، كوبىنەسە بۋددالىق پلاستيكامەن جانە اسپان الەمىنىڭ تۇرعىندارى دەپ سانالاتىن مۋزىكانتتارمەن، بيشىلەرمەن، ەنقىرشىلارمەن بايلانىستىرىلدى.
تابيعاتتى بەينەلەيتىن جۇڭگو كارتينالارىنىڭ ءبارىن پەيزاج دەپ قاراۋعا بولمايدى. تاۋلار مەن سۋلاردىڭ كلاسسيكالىق فورماداعى بەينەسىمەن قاتار، وزگە دە فورمالار — تابيعات فراگمەنتتەرى نەمەسە ونىڭ جەكەلەگەن قۇبىلىستارى دا بەرىلەدى. وعان قىتايداعى "گۇلدەر قۇستار"،"وسىمدىكتەر - جاندىكتەر" دەپ اتالاتىن كەسكىندەمە جانرى سەكىلدى تابيعاتتىڭ سۇلۋلىعىن اشىپ كورسەتەتىن بەلگىلى باعىت جاتقىزىلادى. بۇل جانردىڭ شىعارمالارى تەك وراما قاعازداردا عانا ەمەس، سونداي - اق ءتورتبۇرىشتى البوم پاراقتارىندا، شىمىلدىقتار مەن جەلدەتكىش پەردەلەرىندە جازىلادى. بىردە شىمشىق تورعايدى بەينەلەسە، بىردە لوتوس گ ۇلىنىڭ جالپاق جاپىراعىندا وتىرعان شىرىل - داۋىق شەگىرتكەنى كورسەتەدى. جۇڭگو سۋرەتشىلەرى وسىلاي اشىلىپ كەلە جاتقان گۇلدىڭ نەمەسە اڭنىڭ ءاربىر قيمىلىن ۇلكەيتكىش شىنى ارقىلى قاراعانداي ءدال، بەينەلەپ كورسەتۋگە، سول ارقىلى كىشكەنتاي ساحناعا تابيعاتتىڭ تۇتاس كارتيناسىن سىيعىزۋعا تىرىسقان. ورتاعاسىرلىق جۇڭگو كەسكىندەمەسى ءوزىنىڭ سان تۇرلىلىگىمەن، جاراتىلىس سىرىن نازىك تە تەرەڭ تۇسىنە بىلۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. دۇنيەتانىم مەن ۇستانىمدارىنىڭ تەرەندىگى قىتايدىڭ ورتاعاسىرلىق مادەنيەتىنىڭ بەلگىلەرىن بۇگىنگى كۇنگە جەتكىزدى، كۇر جەتكىزىپ قانا قويماي، ونى بار ءسان - سالتاناتىمەن تۇسىنىكتى، تىم جاقىن ەتىپ كورسەتتى. ارينە، ۇزاق، مەرزىمدى قامتىعان ورتا عاسىردىڭ بارلىق كەزەڭدەرى قىتايدىڭ ونەرى مەن مودەنيەتى ءۇشىن جەمىستى بولدى دەسەك، قاتەلەسەمىز.
ءىV. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ: (قويىلعان سۇراقتار مەن تاپسىرمالار) جاڭا وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ستۋدەنت مەن سۇراق جاۋاپ جۇرگىزۋ.
Vءى. قورىتىندىلاۋ (ءبىلىم باعالاۋ).
ستۋدەنتتەردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن، ءوورعالعان ءسوج جۇمىستارىن باعالاۋ.
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسى:
بىلەتىن اقپاراتتارىن جاڭا مالىمەتتەرمەن تولىقتىرۋ. بەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا ءسوج جۇمىستارىن قورعاۋعا دايىندالۋ.
ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
1. ق. بولتابايەۆ، ە. قوسبارماقوۆ، ا. ەركەباي.، ونەر 2007
2. اكيشيەۆ ا. ك. يسكۋسستۆو ي ميفولوگيا ساكوۆ. الما - اتا، ناۋكا، 1985.
3. اكيشيەۆ ك. ا.، بايپاكوۆ ك. م. ۆوسروسى ارحەولوگيچەسكوگو كازاحستانا. الما – اتا، 1979.
4. يبرايەۆ ب. ا. كوسموگونيچەسكيە پرەدستاۆلەنيا ناشيح پرەدكوۆ // دەكوراتيۆنوە يسكۋسستۆو سسسر، 1980.
5. دريەۆنەە زولوتو كازاحستانا. سوست. ك. اكيشيەۆ. الما - اتا، ونەر، 1983.
1. بىلىمدىلىك: جۇڭگو ونەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. تاربيەلىك: ءوز وتانىن، حالقىن شىن سۇيەتىن پاتريوت ەتىپ تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ستراتەگيالار ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، اۋىزشا سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
دارىستە قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: پلاكاتتار، سۋرەتتەر.
ءدارىستىڭ قۇرىلىمى مەن مازمۇنى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ.
2. ستۋدەنتتەردى ساباققا قاتىسۋىن ءتىزىم بويىنشا تەكسەرۋ.
3. ستۋدەنتتەردى ساباققا دايىندىعىن، قۇرال جابدىقتارىن تەكسەرۋ.
ءىى. وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمىن تەكسەرۋ:
تەكسەرۋ ءادىسى: سۇراق جاۋاپ.
سۇراقتار:
- اراب تۇرمىس تاريحىنىڭ پايدا بولۋىن جازعان عالىمدار؟
- ادامنىڭ قوعامدىق ۇيىمى كۇردەلى دە ۇزاق دامۋ جولىنان ءوتتى؟
ءتۇسىندىرۋ ءادىسى: تۇسىندىرمە
ەلدەگى فەودالدىق قۇرىلىم وتە ەرتەدە، II ءجان IV عاسىرلار شيرەگىندە قالىپتاستى. شىعىس ەلدەرىنىڭ ءبىرقاتارى ورتاعاسىرلىق وركەنيەتكە ەندى عانا ەنە باستاعان كەزدىڭ وزىندە، ونداعى كوركەم ونەر گۇلدەنۋدىڭ بيىك شىڭىنا قول جەتكىزىپ ۇلگەردى. ورتا عاسىرلار جۇڭگو تاريحىنداعى بارىنشا ۇزاق مەرزىم عانا ەمەس، بۇل ەلدىڭ رۋحاني دەڭگەيىنىڭ مۇمكىندىگىنشە كوتەرىلگەن تۇسى. اسا ۇلكەن كالالار مەن ءزاۋلىم سارايلاردىڭ، باقتار مەن حرامدار، ياعني كوپتەگەن قۇرىلىستاردىڭ گۇلدەنگەن كەزەڭى بولدى. بۇل ۋاقىتتا نوۆەللا، رومان سەكىلدى ادەبي شىعارمالاردىڭ جاڭا ءتۇرى پايدا بولدى. پوەزيا مەن پروزا، تەاتر مەن مۋزىكا، ءمۇسىن مەن ساۋلەتشىلىك، كەسكىندەمە مەن كوپتەگەن قولونەر تۇرلەرى دامۋدىڭ بيىك ساتىسىنا جەتتى. شىعىس ەلدەرىنە جۇڭگو فيلوسوفتارى مەن اقىندارىن، ونەر تەورەتيكتەرىن كەڭىنەن تانىستىرۋعا مۇمكىندىك بەرگەن كىتاپ باسۋ ونەرى قالىپتاستى. سوناۋ الىس داۋىرلەردەگى ءبىلىم مەن ءىلىمدى تاراتۋشىلار، باسقا ەلدەردىڭ ءومىرىن زەرتتەپ، سول ەلدەرگە ءوز ءبىلىمىن جەتكىزۋ ءۇشىن ۇلان - عايىر جەرلەردى ارالاپ، ءتۇرلى قيىنشىلىقتاردى باستان وتكىزگەن ساياحاتشى عالىمدار جانە ءدارۋىش موناحتار ەدى.
قىتايداعى ورتا عاسىرلىق حالىقتىق نانىم - سەنىمدەردەن تۇراتىن، وتە ەرتەدەن كەلە جاتقان كوپتەگەن سەكتالار مەن ءدىني مەكتەپتەر ارقىلى ايقىندالدى. جۇڭگو سۋرەتشىلەرى مەن ساۋلەتشىلەرى وزدەرىنىڭ دۇنيەتانىم زاڭدىلىقتارى تۋرالى تۇسىنىكتەرى مەن كوزقاراستارىن كەڭەيتۋ ماقساتىمەن، بىردە ءمۇسىن ونەرى رەلەفكە بەت بۇرسا، بىردە كالليگرافيا مەن كەسكىندەمەگە جۇگىندى. ماسەلەن، ورتا عاسىرلاردىڭ العاشقى كەزەڭدەرىندە دۇنيەنىڭ قۇرىلىمى تۋرالى تۇسىنىك، كوبىنەسە بۋددالىق پلاستيكامەن جانە اسپان الەمىنىڭ تۇرعىندارى دەپ سانالاتىن مۋزىكانتتارمەن، بيشىلەرمەن، ەنقىرشىلارمەن بايلانىستىرىلدى.
تابيعاتتى بەينەلەيتىن جۇڭگو كارتينالارىنىڭ ءبارىن پەيزاج دەپ قاراۋعا بولمايدى. تاۋلار مەن سۋلاردىڭ كلاسسيكالىق فورماداعى بەينەسىمەن قاتار، وزگە دە فورمالار — تابيعات فراگمەنتتەرى نەمەسە ونىڭ جەكەلەگەن قۇبىلىستارى دا بەرىلەدى. وعان قىتايداعى "گۇلدەر قۇستار"،"وسىمدىكتەر - جاندىكتەر" دەپ اتالاتىن كەسكىندەمە جانرى سەكىلدى تابيعاتتىڭ سۇلۋلىعىن اشىپ كورسەتەتىن بەلگىلى باعىت جاتقىزىلادى. بۇل جانردىڭ شىعارمالارى تەك وراما قاعازداردا عانا ەمەس، سونداي - اق ءتورتبۇرىشتى البوم پاراقتارىندا، شىمىلدىقتار مەن جەلدەتكىش پەردەلەرىندە جازىلادى. بىردە شىمشىق تورعايدى بەينەلەسە، بىردە لوتوس گ ۇلىنىڭ جالپاق جاپىراعىندا وتىرعان شىرىل - داۋىق شەگىرتكەنى كورسەتەدى. جۇڭگو سۋرەتشىلەرى وسىلاي اشىلىپ كەلە جاتقان گۇلدىڭ نەمەسە اڭنىڭ ءاربىر قيمىلىن ۇلكەيتكىش شىنى ارقىلى قاراعانداي ءدال، بەينەلەپ كورسەتۋگە، سول ارقىلى كىشكەنتاي ساحناعا تابيعاتتىڭ تۇتاس كارتيناسىن سىيعىزۋعا تىرىسقان. ورتاعاسىرلىق جۇڭگو كەسكىندەمەسى ءوزىنىڭ سان تۇرلىلىگىمەن، جاراتىلىس سىرىن نازىك تە تەرەڭ تۇسىنە بىلۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. دۇنيەتانىم مەن ۇستانىمدارىنىڭ تەرەندىگى قىتايدىڭ ورتاعاسىرلىق مادەنيەتىنىڭ بەلگىلەرىن بۇگىنگى كۇنگە جەتكىزدى، كۇر جەتكىزىپ قانا قويماي، ونى بار ءسان - سالتاناتىمەن تۇسىنىكتى، تىم جاقىن ەتىپ كورسەتتى. ارينە، ۇزاق، مەرزىمدى قامتىعان ورتا عاسىردىڭ بارلىق كەزەڭدەرى قىتايدىڭ ونەرى مەن مودەنيەتى ءۇشىن جەمىستى بولدى دەسەك، قاتەلەسەمىز.
ءىV. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ: (قويىلعان سۇراقتار مەن تاپسىرمالار) جاڭا وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ستۋدەنت مەن سۇراق جاۋاپ جۇرگىزۋ.
Vءى. قورىتىندىلاۋ (ءبىلىم باعالاۋ).
ستۋدەنتتەردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن، ءوورعالعان ءسوج جۇمىستارىن باعالاۋ.
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسى:
بىلەتىن اقپاراتتارىن جاڭا مالىمەتتەرمەن تولىقتىرۋ. بەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا ءسوج جۇمىستارىن قورعاۋعا دايىندالۋ.
ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
1. ق. بولتابايەۆ، ە. قوسبارماقوۆ، ا. ەركەباي.، ونەر 2007
2. اكيشيەۆ ا. ك. يسكۋسستۆو ي ميفولوگيا ساكوۆ. الما - اتا، ناۋكا، 1985.
3. اكيشيەۆ ك. ا.، بايپاكوۆ ك. م. ۆوسروسى ارحەولوگيچەسكوگو كازاحستانا. الما – اتا، 1979.
4. يبرايەۆ ب. ا. كوسموگونيچەسكيە پرەدستاۆلەنيا ناشيح پرەدكوۆ // دەكوراتيۆنوە يسكۋسستۆو سسسر، 1980.
5. دريەۆنەە زولوتو كازاحستانا. سوست. ك. اكيشيەۆ. الما - اتا، ونەر، 1983.