سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 3 اپتا بۇرىن)
يتالياداعى  جوعارعى  رەنەسسانس. ميكەلاندجەلو، لەوناردو  دا ۆينچي، رافاەل سانتي شىعارماشىلىعى
ءدارىستىڭ ماقساتى.
1. بىلىمدىلىك: يتالياداعى جوعارعى رەنەسسانس. ميكەلاندجەلو، لەوناردو دا ۆينچي، رافاەل سانتي شىعارماشىلىعى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. تاربيەلىك: ءوز وتانىن، حالقىن شىن سۇيەتىن پاتريوت ەتىپ تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ستراتەگيالار ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، اۋىزشا سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
دارىستە قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: پلاكاتتار، سۋرەتتەر.
ءدارىستىڭ قۇرىلىمى مەن مازمۇنى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ.
2. ستۋدەنتتەردى ساباققا قاتىسۋىن ءتىزىم بويىنشا تەكسەرۋ.
3. ستۋدەنتتەردى ساباققا دايىندىعىن، قۇرال جابدىقتارىن تەكسەرۋ.
ءىى. وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمىن تەكسەرۋ:
تەكسەرۋ ءادىسى: سۇراق جاۋاپ.
سۇراقتار:
  • قايتا ورلەۋ تاريحىنىڭ پايدا بولۋىن جازعان عالىمدار؟
  • ادامنىڭ قوعامدىق ۇيىمى كۇردەلى دە ۇزاق دامۋ جولىنان ءوتتى؟
ءىىى. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ.
ءتۇسىندىرۋ ءادىسى: تۇسىندىرمە
لەوناردو 1452 جىلى 15 ساۋىردە فلورەنسيا ماڭىن­داعى ۆينچي قالاشىعىندا دۇنيەگە كەلدى. اكەسى - زاڭ قىزمەتكەرى، اناسى - شارۋا ايەل. 14 جاسىندا ءمۇسىنشى، زەرگەر بۇيىمدار شەبەرى ۆەرروككومەن كەزدەسىپ، التى جىل بويى وسى شەبەرحانادا بولادى، الەمدە بولىپ جات­قان قۇبىلىستارعا زەر سالا قاراعان ويشىل دا زەرەك جاس جىگىت ونەرمەن قاتار تابيعات زاڭدارىنا ەرەكشە نازار اۋدارىپ، ماتەماتيكا، مەحانيكا، فيزيكا عىلىمدارىمەن تەرەڭ اينالىسادى. "مادوننا ليتتا" - كولەمى 42ح33 سم شاعىن عانا شىعار­ما، ونى سۋرەتشى 1490 جىلى سالعان. ەكى عانا كەيىپكەر­انا مەن بالا! تۇلا بويىن تۇڭعىشىن كەۋدەسىنە قىسا ۇستا­عان انانىڭ بار ىقىلاسى مەن مەيىرى تويعان قوزىداي توم­پيعان سابيىنە اۋعان. كۇن ساۇلەسى مول تۇسكەن قوس تەرەزەدەن الىستاعى تاۋ جوتالارى مەن اسپان الەمىن تورلاعان شاربى بۇلتتار كورىنەدى. ءبىراق دالاداعى تىرشىلىك تە، تابيعاتتىڭ اسەم كورىنىستەرى دە انا نازارىن اۋدارمايتىن سياقتى. سول كورىنىستەر ويىمدى بولمەسىن دەگەندەي، جاس ايەل تەرەزەگە جەلكەسىن بەرە وتىر. لەوناردو دا ۆينچي - قايتا ورلەۋ ءداۋىرى تۋعىزعان الىپتاردىڭ الىبى. ءوز زامانىندا ول ارالاسپاعان، ول ءىز قالدىرماعان عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ، مادەنيەت پەن ونەردىڭ بىردە - ءبىر سالاسى جوق. مەحانيك، ماتەماتيك، اناتوم، سو­عىس ينجەنەرى، فيلوسوف، فيزيك، ءمۇسىنشى، سۋرەتشى - نا­عىز "سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى" ازامات. 1495 - 1497جىلدارى لەوناردو ءۇشىن قۋانىشتى شىعارماشىلىق كەزەڭ بولدى. ميلانداعى سانتا ماريا دەللا گراسيە شىركەۋى ءۇيىنىڭ توردەگى قابىرعاسىن eكi جىلدان اس­تام ۋاقىت بويى كوركەمدەگەن ەدى. سايىپ كەلگەندە، بۇل ونىڭ كوركەمدىك شەشىمى جاعىنان شوقتىعى بيىك تۋىندى­لارى دەپ ەسەپتەلەدى. ول "قۇپيا كەش" دەپ اتالادى. 1499 جىلى فرانسۋز اسكەرى ميلاندى العاننان كەيىنگى دارىن تاعدىرى باس تiككeن ءقاۋىپ - قاتەردەن ارىلمادى. جانى جارالى، كوڭىلى قۇسا بولسا دا لەوناردو قالامىن تاستامادى. 1503 - 1506 جىلدار ارالىعىندا فلورەنسياعا ورالىپ، وق پەن وت ورتاسىندا ءجۇرىپ - اق دۇنيەنى ءدۇر سىلكىنتكەن، بۇل كۇندەرى پاريجدەگى لۋۆر مۋزەيىنىڭ ءىنجۋ­مارجانى سانالاتىن مونا ليزا - دجوكوندانى سالعان ەدى. دجوكوندا تۋىندىسى بەس عاسىر بويى كورگەن جاندى سۇيسىندىرمەي، ىنتىڭتىرماي قويعان ەمەس. سولاي بولا تۇرسا دا، ول جايىنداعى الۋان - الۋان پىكىرلەر، قىزۋ اي­تىس - تارتىستار ءبىر ءسات سايابىر تاپپاي كەلەدى. راس، سان جاعىنان العاندا لەوناردو سۋرەتتەرى ساۋساقپەن ساناعان­داي - اق. ءبىراق، ونىڭ بىردە - ءبىرىن مىڭمەن ايىرباستاماس ەدى. لەوناردونىڭ قالامىنىڭ قۇدىرەتى دە وسىندا.
ءمۇسىنشىنىڭ ءمارمار تاسقا جان ءبىتىرىپ، سونشا سىمباتتى، سۇلۋ تۇلعانى كوز الدىڭا كەلتىرگەن شەبەرلىگىنە قالاي قاي­ران قالىپ، قالاي تاڭداي قاقپاسسىڭ؟ ونەر قۇدىرەتى، ءسىرا وسىنداي - اق بولار. ول قۇدىرەت يەسى - 1475 جىلى 6 ناۋرىزدا دۇنيە ەسىگىن اشىپ، بەس عاسىردان استام ۋاقىت حالىققا ءوزى ولسە دە ولمەس، وشپەس مۇراسىمەن ءمىنسىز قىزمەت جاساپ كەلە جاتقان مي­كەلاندجەلو ەدى. ول - تاسقا ءتىل بىتىرگەن تالانتتى ءمۇسىنشى، سىرلى بوياۋعا نۇرلى ءومىر بەرگەن شەبەر سۋرەتشى، سوۋلەت ونەرىنىڭ سايىپق­ىران ساربازى، جۇرەگىمەن جىر تو­لعاپ، سىر توككەن اقىن ەدى. سول ونەر كوگىنە ورمەلەپ شىعىپ، ءورشىل مىنەز، ومىرلىك ءىز قالدىرعان ميكە­لاندجەلونىڭ قاي شىعارماسىن الماڭىز، ەڭ الدىمەن ادامدى، ونىڭ اقىل - پاراساتىن، ەرلىگىن، ەڭبەگىن ارقاۋ ەتەدى. ەل باقىتى ەركىندىكتە، بەيبىت بوستاندىقتا دەپ بىلگەن العىر ويلى سۋرەتكەر حالىق قامىن جەگەن قولباسشىنى، ادامزات بالاسىنا ادامگەرشىلىكتىڭ ىزگى قاسيەتىن عانا تىلەپ ايالى الاقانىن، ەلجىرەگەن جۇرەگىن ۇسىنعان انانى جىرلاپ، سو­لاردىڭ كەسەك تۇلعاسىن كوركەم بەينەلەدى. 1496 - 1501 جىلدار. ريم. ميكەلاندجەلو ومىرىندەگى ەلەۋلى كەزەڭ: ۆاتيكان سارايلارىنداعى ەجەلگى دۇنيە ەسكەرتكىشتەرىن جيىرما بەس جاستاعى سۋرەتشى بەس جىل بويى زەرتتەيدى. ميرون، پوليكلەت، فيديي ستيلدەرىمەن تانىسا­دى. ريمدەگى اۋليە پەتر سوبورىنداعى بەلگىلى ءمۇسىن - "پە­تا" ("جوقتاۋ") ءدال وسى جىلدارى قولعا الىنادى. 1504 جىلى" داۆيد" فلورەنسيا قالاسىنىڭ ورتالىق الاڭىنا ۇلكەن سالتاناتپەن قويىلدى. جينالعان حالىق­تان جەر قايىستى. "الىپ جاساسىن"، "Fاجاپ'''، "تەڭدەسى جوق ءونep عوي" دەگەن قۋانىشتى ۇندەر ەستىلىپ جاتتى. بۇل كۇن - داۆيد ءمۇسىنى دۇنيەگە كەلگەن ۇلتتىق مەرەكە كۇنى بولىپ جاريالانادى. بۇل تاريحي كۇن ۇرپاقتان - ۇرپاققا اڭىز بولىپ جەتتى. وسى كۇننەن باستاپ جاس ميكەلاندجە­لو يتاليانىڭ ءبىرىنشى شەبەرى بولىپ اتالادى. ميكەلاندجەلو قالدىرعان كوپتەگەن مۇرانىڭ تاربيەلىك ماڭىزى ۋاقىت وتكەن سايىن ارتا تۇسپەك.
رافاەل ۋربينودا تۋعان. لوندونداعى ۇلتتىق گالەرەيادا ونىڭ 1500 جىلى، ياعني رافاەلدىڭ بار بولعان ون جەتى جاسىندا سالعان «ريياردىڭ ءتۇسى» كارتيناسى ءىلۋلى تۇر. ەرميتاجدا ءىلىۋلى تۇرعان «كونستابيلە - قۇداي انا» كارتيناسىن الدەبىر ىشكى ۇستامدىلىق پەن جان دۇنيەسىنىڭ سابىرلىلىعى نۇرلاندىرىپ تۇرعانداي. رافاەل شىعارماشىلىعىنىڭ فلورەنسيا كەزىنە 1506 جىلدارى، جيىرما ءۇش جاسىندا سالعان اۆتوپورترەتى جاتادى. شامامەن وسى 1506 جىلدارى ول جاڭا، نەعۇرلىم كۇردەلى كومپوزيسيالىق ىزدەنىستەردەن تۋىنداپ، فلورەنسيالىق مەكتەپتىڭ ايقىن كەسكىندەمەلىك داستۇرلەرىنە ءتان عالامات شەبەرلىكتىڭ سالتاناتىن ودان ءارى ارتتىرا تۇسكەن: «كوك ورانعان قۇداي - انا»، «بالاپان ۇستاعان قۇداي - انا»، «عاجايىپ باعبان» اتتى سۋرەتتەرىن جاسادى.
ءىV. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ: (قويىلعان سۇراقتار مەن تاپسىرمالار) جاڭا وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ستۋدەنت مەن سۇراق جاۋاپ جۇرگىزۋ.
Vءى. قورىتىندىلاۋ (ءبىلىم باعالاۋ).
ستۋدەنتتەردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن، ءوورعالعان ءسوج جۇمىستارىن باعالاۋ.
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسى:
بىلەتىن اقپاراتتارىن جاڭا مالىمەتتەرمەن تولىقتىرۋ. بەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا ءسوج جۇمىستارىن قورعاۋعا دايىندالۋ.
ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
1. ق. بولتابايەۆ، ە. قوسبارماقوۆ، ا. ەركەباي.، ونەر 2007
2. اكيشيەۆ ا. ك. يسكۋسستۆو ي ميفولوگيا ساكوۆ. الما - اتا، ناۋكا، 1985.
3. اكيشيەۆ ك. ا.، بايپاكوۆ ك. م. ۆوسروسى ارحەولوگيچەسكوگو كازاحستانا. الما – اتا، 1979.
4. يبرايەۆ ب. ا. كوسموگونيچەسكيە پرەدستاۆلەنيا ناشيح پرەدكوۆ // دەكوراتيۆنوە يسكۋسستۆو سسسر، 1980.
5. دريەۆنەە زولوتو كازاحستانا. سوست. ك. اكيشيەۆ. الما - اتا، ونەر، 1983.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما