سان ەسىمنەن وتكەندى قايتالاۋ (6-سىنىپ)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سان ەسىمنەن وتكەندى قايتالاۋ
ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: سان ەسىمنەن العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، جيناقتاۋ. ءاربىر وقۋشىنىڭ ءوز بەتىنشە ءبىلىم الۋىنا داعدىلاندىرۋ.
2. تاربيەلىك: ۇلتتىق تاربيە نەگىزىندە ءوز ۇلتىنىڭ عاسىرلار بويى جيناقتالعان قۇندى تاجىريبەلەرى مەن ءتالىم – تاربيەسىن، ادامگەرشىلىك قاعيدالارىن وقۋشى
بويىنا ءسىڭىرۋ.
3. دامىتۋشىلىق: سوزدىك قورىن بايىتۋ جانە كۇردەلەندىرۋ. ويلاۋ پروسەسىن دامىتۋ. شىعارماشىلىق قابىلەتىن شىڭداۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ستو، سۇراق – جاۋاپ، ويىن ەلەمەنتتەرى، ت. ب.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ەلەكتروندى وقۋلىق، سىزبا - كەستەلەر،
ۇلەستىرمەلى قيىقشالار، ت. ب.
ساباقتىڭ ءتيپى: “بايگە”ويىن ساباق.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، ءوزىن - ءوزى تانۋ، ماتەماتيكا، ءان - كۇي، ورىس ءتىلى،
اعىلشىن ءتىلى، ينفورماتيكا، تاريح.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) پسيحولوگيالىق دايىندىق.
ءا) توپقا ءبولۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. م. شاحانوۆ “ءتورت انا”
2. وي قوزعاۋ“ تويعا شاشۋ سۇراقتارى”.
3. سەرگىتۋ ءساتى. “قاراجورعا” ءبيى.
ءىىى. ءبىلىمدى جان - جاقتى تەكسەرۋ. “بايگە ” ويىنى.
1. ءبىرىنشى مارە: “جالعاستىر”
2. ەكىنشى مارە: “ماقال قۇرا”
3. ءۇشىنشى مارە:“ويلا، ويلان، ويلاندىر” “”
4. ءتورتىنشى مارە: “كىم جۇيرىك؟”
5. بەسىنشى مارە:“قۇپيا ءسوزدىڭ قۇلپىن اش” پوليگلوت ويىنى
6. التىنشى مارە: شىعارماشىلىق دەڭگەي.
«قازاقستان تاۋەلسىزدىككە 20 جىل»
7. جەتىنشى مارە: “ۇلتتىق داستۇرىمىزگە ءتان كيەلى ۇعىمدار”
ءىۇ. قورىتىندى. وقۋشىنىڭ وتكەن ساباقتا العان ءبىلىمىن پىسىقتاۋ، وقۋشى ءبىلىمىن باعالاۋ.
1. ينسەرت – “ءتۇرتىپ الۋ”.
2. «جۇرەكتەن - جۇرەككە» ءادىسى. تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىنا بالالىق تىلەك.
ءۇ. ۇيگە تاپسىرما.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى..
مۇندا وقۋشىلاردى ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ، وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتى ورىندالادى.
ا) ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىق مەرەكەسىمەن بايلانىستىرىپ، ساباعىمىزدى ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىنە ارنايتىنىمىزدى، سونىمەن قاتار ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە قوسار كىشكەنە ۇلەسىمىز بولاتىنىن ايتىپ، ساباق ماقساتىمەن تانىستىرامىن.
ءا) وقۋشىلاردى «دۇلدۇلدەر»، «سۇڭقارلار»، «جۇيرىكتەر» توپتارىنا ءبولىپ، ساباق جوسپارىمەن تانىستىرامىن.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ. وقۋشىلاردىڭ تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ ماقساتىندا، مەكتەبىمىز قوعام قايراتكەرى، ءتىل ساياساتىنىڭ ورىندالۋىنا ايانباي كوپ ەڭبەك ءسىڭىرىپ جۇرگەن اتامىز م. شاحانوۆتىڭ اتىندا بولۋ سەبەبى، بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، م. شاحانوۆتىڭ «ءتورت انا» ولەڭىن وقىپ بەرەمىن.
2. وي قوزعاۋ. بۇل جەردە بىلىممەن قاتار تاربيەلىك ماقساتى قاتار ورىندالادى. وقۋشىلاردى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى باعالاي بىلۋگە، سالت - داستۇرلەردى ۇرپاقتان – ۇرپاققا جەتكىزۋگە، ۇلى اقىن اباي اتامىزدىڭ ونەگەلى سوزدەرىن جادىندا ۇستاۋعا، باتىرلىققا، ادەبيەتتى ءسۇيىپ وقۋعا تاربيەلەنەدى. ويلاۋ قابىلەتتەرى ارتا تۇسەدى.
- بالالار ءبىزدىڭ قازاقتىڭ سالت – داستۇرىندە «شاشۋ» دەگەن جورالعى بار ەكەن. بۇل قاي كەزدە ورىندالادى؟
- ۇلكەن تويلاردا.
- ال بىزدە قانداي توي بولعالى جاتىر؟
- ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويىن تويلاعالى جاتىرمىز.
- يا، ولاي بولسا مەن تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە شاشىلاتىن شاشۋ سۇراقتارىن بەرەم، دەپ ويىندى باستايمىن.
ال ماتەريال دايىنداۋعا وتە كوپ ۋاقىتتى قاجەت ەتەتىن «شاشۋ» ويىنىن ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن «باسقا بەتكە كوشۋ»، «باسقا وبەكتىگە كوشۋ»، سۇيەك لاقتىرۋ قۇرالدارىن قولدانعان وتە ءتيىمدى.
سۇراقتاردى تاڭداپ الىپ بەرىلگەن ءۇش نۇسقاسىنداعى دۇرىسىن تاڭداپ كورسەتۋلەرى كەرەك. Power Point باعدارلاماسىنىڭ كومەگىمەن سۇراققا جاۋاپ بەرگەن كەزدە، ەكىنشى كوماندا سۇراقتىڭ دۇرىستىعىن قاداعالاپ وتىرادى.
قورىتىندى تەستىلەۋدى ActiVote قۇرىلعىسىنىڭ كومەگىمەن جۇرگىزگەن دە ءتيىمدى بولىپ تابىلادى.
بۇل ءادىس بالانىڭ تۇلعالىق پسيحيكالىق قاسيەتتەرىن دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ال ويىن تۇرلەرىن ينتەراكتيۆتى قۇرىلعىلاردىڭ كومەگىمەن جۇزەگە اسىرۋ ساباققا دايىندىق كەزەڭىندە كوپ ۋاقىت ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
قازىرگى زامانعى پەداگوگيكالىق عىلىم ءبىلىم مازمۇنىن بۇرىنعىدان وزگەشە قاراستىرادى. قوعامدا دامىتۋشى، تۇلعاعا باعىتتالعان تەحنولوگيالاردىڭ ەنگىزىلۋ قاجەتتىلىگى تۋىنداپ وتىرعانى ايقىن.
1 - سۇراق: سان ەسىم ءسوزدىڭ قاي توبىنا جاتادى؟
2 - زاتتىڭ ناقتى سانىن بىلدىرەتىن سان ەسىمدى اتا؟
3 - كۇردەلى سان ەسىم قالاي جاسالادى؟
4 - تۋىندى سان ەسىمدى كورسەت؟
5 - بۇل قاي جىردان الىنعان ءۇزىندى ەكەنىن تاۋىپ، قۇرامىنداعى سان ەسىمنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرىپ بەر.
6 - «جارلى بولساڭ ارلى بولما»، «قالاۋىن تاپسا، قار جانادى»، «التىن كورسە، پەرىشتە جولدان تايار». وسى ماقالداردى سىنايتىن ابايدىڭ نەشىنشى ءسوزى؟ نەشىنشى سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن سان ەسىمدى ايت.
7 - اباي ولەڭىنەن الىنعان ۇزىندىدە سان ەسىمنىڭ قانداي ءتۇرى كەزدەسىپ تۇر؟
8 - اتاۋ سەپتىكتەگى سان ەسىمدەر قانداي سويلەم مۇشەسى بولادى؟
سەرگىتۋ ءساتى: “قارا جورعا” ءبيىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى بار. ءبيدىڭ تاريحى 7 عاسىردان دا ءارى اسادى. ءتىپتى بۇكىل الەمدىك گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەنگىزىلگەن، ويتكەنى ءبىر مەزەتتە بۇل ءبيدى 2009 جىلى قىتايدا 13 مىڭ ادام بيلەگەن ەكەن. العاش بولىپ بۇل ءبيدى 1999 جىلى قازاق جەرىندە جانداندىرعان جۇڭگو ولكەسىنەن اتا جۇرتىنا قونىس اۋدارعان ارىستان قاجى شادەت ۇلى الىپ كەلدى. ول كىسىنىڭ ايتۋى بويىنشا «قارا جورعا» شىڭجاننىڭ التاي ولكەسىندە تۇراتىن قازاقتىڭ كەرەي رۋىنىڭ ءبيى. شىعۋ تەگى - باقسى ءبيى ەكەن. قانداستارىمىز بۇل ءبيدى «قارا جورعا»، «باقسى» جانە «بۋىن» ءبيى دەپ اتايدى ەكەن. كاسىبي بيشىلەردىڭ پىكىرىنشە، «قارا جورعا» ءبيىنىڭ دەنساۋلىققا تيگىزەر اسەرى دە مول كورىنەدى. ياعني، ول ءبيدىڭ ءاربىر قيمىلى - دەنە شىنىقتىرۋ جاتتىعۋى ىسپەتتى. ونى بيلەگەن ادام ءوزىن سەرگەك سەزىنىپ، ىنتاسى دا ارتادى. بۇل ءبيدى بيلەگەن ادامنىڭ بۇكىل سۇيەگى قيمىلدايدى، ياعني دەنەنى شىنىقتىرۋ ءۇشىن تاپتىرمايتىن ءتاسىل. جانعا جاعىمدى، تانگە پايدالى. بي ادامنىڭ بۋىندارىنا قان جۇگىرتىپ، دەنەنى شىنىقتىرادى. «قارا جورعا» تەك بي عانا ەمەس، ناعىز سپورت ءتۇرى. بۇل ءبيدى بيلەگەندە ادامنىڭ ون ەكى مۇشەسىندەگى بۇكىل سۇيەك قيمىلدايدى ەكەن.
«قارا جورعا» تاۋەلسىز قازاقستان مادەنيەتىنىڭ قايتادان جاڭعىرعان جانە حالىقتىڭ كوكەيىنەن شىققان بي. جاستاردىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن وياتاتىن ۇلتتىق بي.
جوعالىپ تابىلعان، ءوشىپ بارىپ جانعان سول حالىق قازىناسى جاڭا عاسىردا جاڭاشا لەپپەن حالىق ورتاسىنا ورالىپ، كوپشىلىك قاۋىمدى ءبىر قۋانتتى.
قارا جورعا ءبيى وقۋشىلاردىڭ كوڭىل – كۇيىن كوتەرۋمەن قاتار، دەنەلەرى سەرىگىپ قالادى. حالىق ءبيىن اسا قۇرمەتپەن بيلەپ شىعامىز.
ءىىى. ءبىلىمدى جان – جاقتى تەكسەرۋ. قازاقتىڭ «بايگە» ويىنى ويناتىلادى. مۇندا تاعى دا وقۋشىلاردان تويدا وينالاتىن ويىن تۇرلەرىن سۇراپ، «بايگە» ويىنى قانداي ويىن جانە ول قالاي وينالاتىنىن سۇراپ، حالىقتىق پەداگوگيكامەن بايلانىستىرا وتىرىپ وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرا تۇسەمىن.
دوداعا ءتۇسىپ جارىسپاي
جۇيرىكتىڭ باعى جانار ما؟!
ءبىلىم مەن ونەر جارىسىپ،
تاربيە، ءبىلىم تابار ما؟! – دەپ وقۋشىلاردى «بايگە» ويىنىن ويناۋعا شاقىرامىن. مۇندا ءبىز تايعا ءمىنىپ جارىسپايمىز ءبىلىم مەن ونەردى جارىستىراتىنىمىزدى ايتىپ، ويىن شارتىن تۇسىندىرەمىن.
1 مارە: «جالعاستىر». وقۋشىلار داپتەرمەن جۇمىس جاسايدى. 189 – جاتتىعۋدا بەرىلگەن ءسوز تىركەستەرىنەن سويلەم قۇراپ، تالداۋ جاسايدى. بۇل ءادىس وقۋشىلار ءبىلىمىن جيناقتايدى، شاپشاڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرادى.
2 مارە: «ماقال قۇرا» ويىنى. قازاق حالقىنىڭ ماقال - ماتەلدەرىن جاتقا بىلە وتىرىپ، وقۋشىلار تەز «Activstudio» باعدارلاماسىمەن قۇراستىرىپ شىعادى. ءتالىم تاربيەسى مول ماقال – ماتەلدەردەن وقۋشىلار بىلىممەن بىرگە ونەگەلى تاربيە الادى.
3 مارە: ويلا، ويلان، ويلاندىر. لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ ماقساتىندا داپتەرمەن جۇمىس جاساتامىن. سان ەسىمنىڭ ەملەسىن ەسكە ءتۇسىرىپ، داپتەرلەرىنە جىلدام جازىپ شىعادى. بۇل جەردە وقۋشىلاردىڭ ساۋاتتىلىعىنا ءمان بەرىلەدى.
ءبىر مىڭ توعىز ءجۇز الپىس بەس، بەس ءجۇز وتىز ءبىر، 25 – كە، 12 – دەن، 5 - سىنىپ، ءۇى عاسىر، جەتەۋ الما، 1000 – داعان، ساعات 5 - تەردە، 20 داپتەر، 50 - 50 - دەن، 11 - دەن، 16 جەلتوقسان، حح توم، 2 - ءىنشى، ون - وننان، 100 شامالى، وتىزعا تارتا، ەكى جارتى، 90 - عا تامان، ون بەس جارىم، 1938 جىل، 7 - ءىنشى ماۋسىم.
ءتورتىنشى مارە: “كىم جۇيرىك؟” ويىنى ارقىلى ورىندالادى. وقۋشىلار فونەتيكا سالاسىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، سان ەسىمدەردى بۋىنعا ءبولىپ «Activstudio» باعدارلاماسىمەن جازىپ شىعادى.
ءبىر بۋىندى سان ەسىمدەر: ءبىر، ون، بەس، ءۇش، ءتورت، ءجۇز، مىڭ، ت. ب.
ەكى بۋىندى سان ەسىمدەر: ەكى، التى، جەتى، سەگىز، توعىز، الپىس، وتىز، ت. ب.
ءۇش بۋىندى سان ەسىمدەر: جيىرما، ميليون، ت. ب.
بەسىنشى مارە: “قۇپيا ءسوزدىڭ قۇلپىن اش” پوليگلوت ويىنى «Power Point» باعدارلاماسىمەن ورىندالادى. ەلباسىنىڭ «ءۇش تۇعىرلى تىلدەر» جوباسىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا، بەرىلگەن ماقال – ماتەلدەردىڭ ىشىنەن ءتۇسىپ قالعان سان ەسىمدەردى تاۋىپ، ءۇش تىلدە ايتۋ تاپسىرىلادى.
1.... اتاسىن بىلمەگەن جەتەسىز. (جەتى - سەم - seven)
2. قىزدى... ۇيدەن تيۋ.(قىرىق – سوروك - forty )
3.... الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى.
... تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى. ( التاۋ، تورتەۋ - شەست، چەتىري - six، four)
4. بىلەكتى... جىعار،
ءبىلىمدى... جىعار. (ءبىردى، مىڭدى – ودين، تىسيچا – one، one thousand)
5. بىلگەنىڭ...، بىلمەگەنىڭ.... ( توعىز، توقسان توعىز – ديەۆيات، ديەۆيانوستو ديەۆيات – nine، ninety - nine )
6.... ولشەپ،... رەت كەس. (جەتى، ءبىر – سەم، ودين – seven، one)
التىنشى مارە: “شىعارماشىلىق دەڭگەي”
ەل تاۋەسىزدىگىنە ارناپ، سان ەسىمدەردى قاتىستىرىپ، ولەڭ نەمەسە شىعارما جاز. وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن اشۋ ماقساتى ورىندالادى.
سوندا رۇستەمبەك اقمونشاقتىڭ جازعان ولەڭى:
«ەر تۋىپ، جوق ەلدى بار قىلا المايدى، ەل بولسا، ەر تۋعىزباي تۇرا المايدى» دەپ بەلگىلى اقىنىمىز يسا بايزاقوۆ ايتقانىنداي، ەلدىڭ ەلدىگىن بىلدىرەتىن ءبىرىنشى بەلگىسى - ءتىلى. ءتىل قۇرىسا، ەل دە جوق. وتانعا سۇيىسپەنشىلىگىڭ ءوز حالقىڭنىڭ تاريحىنا، تىلىنە قۇرمەتتەن باستالادى.
اسان قايعى بابامىزدىڭ:
قازاققا ءسوز دارىعان،
ءبىر ءسوز ءۇشىن سەمىرىپ،
ءبىر ءسوز ءۇشىن ارىعان، - دەۋى تەگىن ەمەس. ال مەن ءوز ءتىلىمدى بىلاي جىرلار ەدىم:
قازاق ءتىلىم، انا ءتىلىم، باي ءتىلىم،
قاسيەتتىسىڭ، ءقادىرلىسىڭ، اي – كۇنىم.
قۇرمەتتەيمىز، باس يەمىز، ءبىز ساعان
قورلامايمىز دەپ ماڭگىگە ايتالام
قازاق حالقى قازاق تىلدە سويلەيدى،
قازاق ءتىلى ەشقاشان دا ولمەيدى.
جوعالۋىن قالامايمىز ماڭگىگە
ءوز تىلىمىزبەن ماقتانامىز الەمگە.
قازاق ءتىلى ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى،
قازاق ءتىلى بۇرىنعىعا ەرتەگى.
سەن بار كەزدە ۇرپاق تا بار، ءبارى بار
جىرىم دا بار، كۇيىم دە بار، ءانىم بار.
«تازا، تەرەڭ وتكىر، كۇشتى، كەڭ ءتىلىم» - دەپ ماعجان جىرلاعان انا ءتىلىمىزدى قادىرلەۋ، قاستەرلەۋ – پەرزەنتتىك پارىزىم. مەن ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعى مەرەكەسىنە وسى ولەڭىمدى ارنادىم. مەنىڭ ايتپاعىم ءتىل بولماسا ەلدە بولماس ەدى. ءتىلىمىز بەرىك، تاۋەلسىزدىگىمىز باياندى بولسىن!
جەتىنشى مارە: سان ەسىمگە بايلانىستى ۇلتتىق داستۇرىمىزگە ءتان كيەلى ۇعىمداردى ەسكە ءتۇسىرىپ، تۇسىنىكتەمە بەرۋ..
جەتى اتا: اتا، بالا، نەمەرە، شوبەرە،، شوپشەك، نەمەنە، تۋاجات
ءۇش ارسىز: ۇيقى، تاماق، كۇلكى.
جەتى جەتىم: كيۋسىز توزعان تون جەتىم، يەسىز قالعان جەر جەتىم، اققۋ – قازسىز كول جەتىم، ەلىنەن ايىرىلعان ەر جەتىم، زامانداسى قالماعان قارت جەتىم.
جەتى قازىنا: قىزىر، ب ا ق، اقىل، دەنساۋلىق، اقجاۋلىق، تۇز، يت.
جەتى جۇرتتىڭ جەتى بەلگىسى: تۋ، ەلتاڭبا، ءانۇران، ەلۇران، ءتولتۇمار، ەلتەڭگە، ۇلتجازۋ.
قىرىق ساننىڭ قاسيەتى: قىرقىنان شىعارۋ، ولىككە «قىرقىن «بەرۋ.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ: ينسەرت – “ءتۇرتىپ الۋ”.
بۇل ستراتەگيا ساباقتى قانشالىقتى تۇسىنگەندىگىن ءبىلۋ ماقساتىندا قولدانىلادى. سونىمەن قاتار ءوز ويىن جۇيەلەپ ايتۋعا ۇيرەنەدى.
«ءۇ»- بەلگىلى، وقىپ وتىرعان اقپاراتتى ءسىز بۇرىننان بىلەتىن بولساڭىز نەمەسە بىلەمىن دەپ ويلاعان جەرىڭىزگە قويىلادى.
«-» - بەلگىسى، ەگەر اقپارات ءسىزدىڭ بىلەتىنىڭىزگە ساي كەلمەسە نەمەسە وزگەشە بولسا قويىلادى.
«+»- بەلگىسى، ەگەر اقپارات ءسىز ءۇشىن جاڭا بولىپ تابىلسا، سول جاعدايدا قويىلادى.
«؟»- بەلگىسى، ەگەر اقپارات ءسىزدى تاڭ قالدىرسا، سىزگە تۇسىنىكسىز بولسا نە بولماسا ول تۋرالى تەرەڭىرەك بىلگىڭىز كەلسە سول جاعدايدا قويىلادى.
وقۋشىلاردىڭ توپ بويىنشا العان باعالارىن توپ باسشىسىنىڭ ەسەبىمەن جەڭىمپاز توپتى انىقتاپ، وقۋشىلاردى باعالاۋ.
باعالاۋ.
ءوزىن – ءوزى تانۋ پانىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، وقۋشىلار ورتاعا جينالىپ ءبىر - بىرلەرىمەن قول ۇستاسىپ، «جۇرەكتەن - جۇرەككە» ءادىسى ارقىلى «تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىنا» ارناپ بالالىق تىلەكتەرىمەن قوسا ءبىر - ءبىرىن باعالايدى. ماسەلەن دينارا ءوز تىلەگىن دارياعا بىلاي ءبىلدىردى:
- داريا سەن بۇگىن ساباققا وتە جاقسى دايىندىقپەن كەلدىڭ. مەن ساعان قازاق ءتىلىن جاقسى مەڭگەرىپ، قازاق ۇلتتىق تەلەارناسىنىڭ اتاقتى جۇرگىزۋشىسى بولۋىڭا تىلەكتەسپىن. ەل تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ وركەندەۋىنە ءوز ۇلەسىڭدى قوسادى دەگەن ۇمىتتەمىن.
- دينارا سەن بۇگىن ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋدا قاتە جىبەرىپ قويدىڭ، سول سەبەپتى مەن سەنى جاقسى دەپ باعالايمىن. الداعى ۋاقىتتا جاقسى وقىپ تاۋەلسىزدىگىمىزدى وركەندەۋىنە ءوز ۇلەسىڭدى قوسا بەرۋىڭە تىلەكتەسپىن.
ۇيگە تاپسىرما:
1. 191 - جاتتىعۋ. ءماتىندى وقىپ، مازمۇنىن ايتىپ بەرۋ. سان ەسىمدەردى قۇرامىنا قاراي اۋىزشا تالداۋ.
2. «قازاقشا ولشەم بىرلىكتەر قالاي ايتىلعان؟» دەگەن تاقىرىپتا ىزدەنىپ كەلۋ تاپسىرىلادى.(بۇل جۇمىس وقۋشىلاردى عىلىمي ىزدەنىسكە باعىت بەرەدى)
تانىتقان قازاعىمنىڭ قازاقتىعىن،
تانىتقان قازاعىمنىڭ ازاتتىعىن،
تانىتقان قازاعىمنىڭ عاجاپتىعىن،
اينالدىم قۇدىرەتىڭنەن، قازاق ءتىلىم! – دەگەن ولەڭ جولدارمەن، بالالارعا رۋحاني
پاتريوتتىق تاربيە بەرە وتىرىپ ساباعىمدى اياقتايمىن.
ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: سان ەسىمنەن العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، جيناقتاۋ. ءاربىر وقۋشىنىڭ ءوز بەتىنشە ءبىلىم الۋىنا داعدىلاندىرۋ.
2. تاربيەلىك: ۇلتتىق تاربيە نەگىزىندە ءوز ۇلتىنىڭ عاسىرلار بويى جيناقتالعان قۇندى تاجىريبەلەرى مەن ءتالىم – تاربيەسىن، ادامگەرشىلىك قاعيدالارىن وقۋشى
بويىنا ءسىڭىرۋ.
3. دامىتۋشىلىق: سوزدىك قورىن بايىتۋ جانە كۇردەلەندىرۋ. ويلاۋ پروسەسىن دامىتۋ. شىعارماشىلىق قابىلەتىن شىڭداۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ستو، سۇراق – جاۋاپ، ويىن ەلەمەنتتەرى، ت. ب.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ەلەكتروندى وقۋلىق، سىزبا - كەستەلەر،
ۇلەستىرمەلى قيىقشالار، ت. ب.
ساباقتىڭ ءتيپى: “بايگە”ويىن ساباق.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، ءوزىن - ءوزى تانۋ، ماتەماتيكا، ءان - كۇي، ورىس ءتىلى،
اعىلشىن ءتىلى، ينفورماتيكا، تاريح.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) پسيحولوگيالىق دايىندىق.
ءا) توپقا ءبولۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. م. شاحانوۆ “ءتورت انا”
2. وي قوزعاۋ“ تويعا شاشۋ سۇراقتارى”.
3. سەرگىتۋ ءساتى. “قاراجورعا” ءبيى.
ءىىى. ءبىلىمدى جان - جاقتى تەكسەرۋ. “بايگە ” ويىنى.
1. ءبىرىنشى مارە: “جالعاستىر”
2. ەكىنشى مارە: “ماقال قۇرا”
3. ءۇشىنشى مارە:“ويلا، ويلان، ويلاندىر” “”
4. ءتورتىنشى مارە: “كىم جۇيرىك؟”
5. بەسىنشى مارە:“قۇپيا ءسوزدىڭ قۇلپىن اش” پوليگلوت ويىنى
6. التىنشى مارە: شىعارماشىلىق دەڭگەي.
«قازاقستان تاۋەلسىزدىككە 20 جىل»
7. جەتىنشى مارە: “ۇلتتىق داستۇرىمىزگە ءتان كيەلى ۇعىمدار”
ءىۇ. قورىتىندى. وقۋشىنىڭ وتكەن ساباقتا العان ءبىلىمىن پىسىقتاۋ، وقۋشى ءبىلىمىن باعالاۋ.
1. ينسەرت – “ءتۇرتىپ الۋ”.
2. «جۇرەكتەن - جۇرەككە» ءادىسى. تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىنا بالالىق تىلەك.
ءۇ. ۇيگە تاپسىرما.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى..
مۇندا وقۋشىلاردى ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ، وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتى ورىندالادى.
ا) ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىق مەرەكەسىمەن بايلانىستىرىپ، ساباعىمىزدى ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىنە ارنايتىنىمىزدى، سونىمەن قاتار ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە قوسار كىشكەنە ۇلەسىمىز بولاتىنىن ايتىپ، ساباق ماقساتىمەن تانىستىرامىن.
ءا) وقۋشىلاردى «دۇلدۇلدەر»، «سۇڭقارلار»، «جۇيرىكتەر» توپتارىنا ءبولىپ، ساباق جوسپارىمەن تانىستىرامىن.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ. وقۋشىلاردىڭ تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ ماقساتىندا، مەكتەبىمىز قوعام قايراتكەرى، ءتىل ساياساتىنىڭ ورىندالۋىنا ايانباي كوپ ەڭبەك ءسىڭىرىپ جۇرگەن اتامىز م. شاحانوۆتىڭ اتىندا بولۋ سەبەبى، بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، م. شاحانوۆتىڭ «ءتورت انا» ولەڭىن وقىپ بەرەمىن.
2. وي قوزعاۋ. بۇل جەردە بىلىممەن قاتار تاربيەلىك ماقساتى قاتار ورىندالادى. وقۋشىلاردى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى باعالاي بىلۋگە، سالت - داستۇرلەردى ۇرپاقتان – ۇرپاققا جەتكىزۋگە، ۇلى اقىن اباي اتامىزدىڭ ونەگەلى سوزدەرىن جادىندا ۇستاۋعا، باتىرلىققا، ادەبيەتتى ءسۇيىپ وقۋعا تاربيەلەنەدى. ويلاۋ قابىلەتتەرى ارتا تۇسەدى.
- بالالار ءبىزدىڭ قازاقتىڭ سالت – داستۇرىندە «شاشۋ» دەگەن جورالعى بار ەكەن. بۇل قاي كەزدە ورىندالادى؟
- ۇلكەن تويلاردا.
- ال بىزدە قانداي توي بولعالى جاتىر؟
- ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويىن تويلاعالى جاتىرمىز.
- يا، ولاي بولسا مەن تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە شاشىلاتىن شاشۋ سۇراقتارىن بەرەم، دەپ ويىندى باستايمىن.
ال ماتەريال دايىنداۋعا وتە كوپ ۋاقىتتى قاجەت ەتەتىن «شاشۋ» ويىنىن ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن «باسقا بەتكە كوشۋ»، «باسقا وبەكتىگە كوشۋ»، سۇيەك لاقتىرۋ قۇرالدارىن قولدانعان وتە ءتيىمدى.
سۇراقتاردى تاڭداپ الىپ بەرىلگەن ءۇش نۇسقاسىنداعى دۇرىسىن تاڭداپ كورسەتۋلەرى كەرەك. Power Point باعدارلاماسىنىڭ كومەگىمەن سۇراققا جاۋاپ بەرگەن كەزدە، ەكىنشى كوماندا سۇراقتىڭ دۇرىستىعىن قاداعالاپ وتىرادى.
قورىتىندى تەستىلەۋدى ActiVote قۇرىلعىسىنىڭ كومەگىمەن جۇرگىزگەن دە ءتيىمدى بولىپ تابىلادى.
بۇل ءادىس بالانىڭ تۇلعالىق پسيحيكالىق قاسيەتتەرىن دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ال ويىن تۇرلەرىن ينتەراكتيۆتى قۇرىلعىلاردىڭ كومەگىمەن جۇزەگە اسىرۋ ساباققا دايىندىق كەزەڭىندە كوپ ۋاقىت ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
قازىرگى زامانعى پەداگوگيكالىق عىلىم ءبىلىم مازمۇنىن بۇرىنعىدان وزگەشە قاراستىرادى. قوعامدا دامىتۋشى، تۇلعاعا باعىتتالعان تەحنولوگيالاردىڭ ەنگىزىلۋ قاجەتتىلىگى تۋىنداپ وتىرعانى ايقىن.
1 - سۇراق: سان ەسىم ءسوزدىڭ قاي توبىنا جاتادى؟
2 - زاتتىڭ ناقتى سانىن بىلدىرەتىن سان ەسىمدى اتا؟
3 - كۇردەلى سان ەسىم قالاي جاسالادى؟
4 - تۋىندى سان ەسىمدى كورسەت؟
5 - بۇل قاي جىردان الىنعان ءۇزىندى ەكەنىن تاۋىپ، قۇرامىنداعى سان ەسىمنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرىپ بەر.
6 - «جارلى بولساڭ ارلى بولما»، «قالاۋىن تاپسا، قار جانادى»، «التىن كورسە، پەرىشتە جولدان تايار». وسى ماقالداردى سىنايتىن ابايدىڭ نەشىنشى ءسوزى؟ نەشىنشى سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن سان ەسىمدى ايت.
7 - اباي ولەڭىنەن الىنعان ۇزىندىدە سان ەسىمنىڭ قانداي ءتۇرى كەزدەسىپ تۇر؟
8 - اتاۋ سەپتىكتەگى سان ەسىمدەر قانداي سويلەم مۇشەسى بولادى؟
سەرگىتۋ ءساتى: “قارا جورعا” ءبيىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى بار. ءبيدىڭ تاريحى 7 عاسىردان دا ءارى اسادى. ءتىپتى بۇكىل الەمدىك گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەنگىزىلگەن، ويتكەنى ءبىر مەزەتتە بۇل ءبيدى 2009 جىلى قىتايدا 13 مىڭ ادام بيلەگەن ەكەن. العاش بولىپ بۇل ءبيدى 1999 جىلى قازاق جەرىندە جانداندىرعان جۇڭگو ولكەسىنەن اتا جۇرتىنا قونىس اۋدارعان ارىستان قاجى شادەت ۇلى الىپ كەلدى. ول كىسىنىڭ ايتۋى بويىنشا «قارا جورعا» شىڭجاننىڭ التاي ولكەسىندە تۇراتىن قازاقتىڭ كەرەي رۋىنىڭ ءبيى. شىعۋ تەگى - باقسى ءبيى ەكەن. قانداستارىمىز بۇل ءبيدى «قارا جورعا»، «باقسى» جانە «بۋىن» ءبيى دەپ اتايدى ەكەن. كاسىبي بيشىلەردىڭ پىكىرىنشە، «قارا جورعا» ءبيىنىڭ دەنساۋلىققا تيگىزەر اسەرى دە مول كورىنەدى. ياعني، ول ءبيدىڭ ءاربىر قيمىلى - دەنە شىنىقتىرۋ جاتتىعۋى ىسپەتتى. ونى بيلەگەن ادام ءوزىن سەرگەك سەزىنىپ، ىنتاسى دا ارتادى. بۇل ءبيدى بيلەگەن ادامنىڭ بۇكىل سۇيەگى قيمىلدايدى، ياعني دەنەنى شىنىقتىرۋ ءۇشىن تاپتىرمايتىن ءتاسىل. جانعا جاعىمدى، تانگە پايدالى. بي ادامنىڭ بۋىندارىنا قان جۇگىرتىپ، دەنەنى شىنىقتىرادى. «قارا جورعا» تەك بي عانا ەمەس، ناعىز سپورت ءتۇرى. بۇل ءبيدى بيلەگەندە ادامنىڭ ون ەكى مۇشەسىندەگى بۇكىل سۇيەك قيمىلدايدى ەكەن.
«قارا جورعا» تاۋەلسىز قازاقستان مادەنيەتىنىڭ قايتادان جاڭعىرعان جانە حالىقتىڭ كوكەيىنەن شىققان بي. جاستاردىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن وياتاتىن ۇلتتىق بي.
جوعالىپ تابىلعان، ءوشىپ بارىپ جانعان سول حالىق قازىناسى جاڭا عاسىردا جاڭاشا لەپپەن حالىق ورتاسىنا ورالىپ، كوپشىلىك قاۋىمدى ءبىر قۋانتتى.
قارا جورعا ءبيى وقۋشىلاردىڭ كوڭىل – كۇيىن كوتەرۋمەن قاتار، دەنەلەرى سەرىگىپ قالادى. حالىق ءبيىن اسا قۇرمەتپەن بيلەپ شىعامىز.
ءىىى. ءبىلىمدى جان – جاقتى تەكسەرۋ. قازاقتىڭ «بايگە» ويىنى ويناتىلادى. مۇندا تاعى دا وقۋشىلاردان تويدا وينالاتىن ويىن تۇرلەرىن سۇراپ، «بايگە» ويىنى قانداي ويىن جانە ول قالاي وينالاتىنىن سۇراپ، حالىقتىق پەداگوگيكامەن بايلانىستىرا وتىرىپ وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرا تۇسەمىن.
دوداعا ءتۇسىپ جارىسپاي
جۇيرىكتىڭ باعى جانار ما؟!
ءبىلىم مەن ونەر جارىسىپ،
تاربيە، ءبىلىم تابار ما؟! – دەپ وقۋشىلاردى «بايگە» ويىنىن ويناۋعا شاقىرامىن. مۇندا ءبىز تايعا ءمىنىپ جارىسپايمىز ءبىلىم مەن ونەردى جارىستىراتىنىمىزدى ايتىپ، ويىن شارتىن تۇسىندىرەمىن.
1 مارە: «جالعاستىر». وقۋشىلار داپتەرمەن جۇمىس جاسايدى. 189 – جاتتىعۋدا بەرىلگەن ءسوز تىركەستەرىنەن سويلەم قۇراپ، تالداۋ جاسايدى. بۇل ءادىس وقۋشىلار ءبىلىمىن جيناقتايدى، شاپشاڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرادى.
2 مارە: «ماقال قۇرا» ويىنى. قازاق حالقىنىڭ ماقال - ماتەلدەرىن جاتقا بىلە وتىرىپ، وقۋشىلار تەز «Activstudio» باعدارلاماسىمەن قۇراستىرىپ شىعادى. ءتالىم تاربيەسى مول ماقال – ماتەلدەردەن وقۋشىلار بىلىممەن بىرگە ونەگەلى تاربيە الادى.
3 مارە: ويلا، ويلان، ويلاندىر. لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ ماقساتىندا داپتەرمەن جۇمىس جاساتامىن. سان ەسىمنىڭ ەملەسىن ەسكە ءتۇسىرىپ، داپتەرلەرىنە جىلدام جازىپ شىعادى. بۇل جەردە وقۋشىلاردىڭ ساۋاتتىلىعىنا ءمان بەرىلەدى.
ءبىر مىڭ توعىز ءجۇز الپىس بەس، بەس ءجۇز وتىز ءبىر، 25 – كە، 12 – دەن، 5 - سىنىپ، ءۇى عاسىر، جەتەۋ الما، 1000 – داعان، ساعات 5 - تەردە، 20 داپتەر، 50 - 50 - دەن، 11 - دەن، 16 جەلتوقسان، حح توم، 2 - ءىنشى، ون - وننان، 100 شامالى، وتىزعا تارتا، ەكى جارتى، 90 - عا تامان، ون بەس جارىم، 1938 جىل، 7 - ءىنشى ماۋسىم.
ءتورتىنشى مارە: “كىم جۇيرىك؟” ويىنى ارقىلى ورىندالادى. وقۋشىلار فونەتيكا سالاسىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، سان ەسىمدەردى بۋىنعا ءبولىپ «Activstudio» باعدارلاماسىمەن جازىپ شىعادى.
ءبىر بۋىندى سان ەسىمدەر: ءبىر، ون، بەس، ءۇش، ءتورت، ءجۇز، مىڭ، ت. ب.
ەكى بۋىندى سان ەسىمدەر: ەكى، التى، جەتى، سەگىز، توعىز، الپىس، وتىز، ت. ب.
ءۇش بۋىندى سان ەسىمدەر: جيىرما، ميليون، ت. ب.
بەسىنشى مارە: “قۇپيا ءسوزدىڭ قۇلپىن اش” پوليگلوت ويىنى «Power Point» باعدارلاماسىمەن ورىندالادى. ەلباسىنىڭ «ءۇش تۇعىرلى تىلدەر» جوباسىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا، بەرىلگەن ماقال – ماتەلدەردىڭ ىشىنەن ءتۇسىپ قالعان سان ەسىمدەردى تاۋىپ، ءۇش تىلدە ايتۋ تاپسىرىلادى.
1.... اتاسىن بىلمەگەن جەتەسىز. (جەتى - سەم - seven)
2. قىزدى... ۇيدەن تيۋ.(قىرىق – سوروك - forty )
3.... الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى.
... تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى. ( التاۋ، تورتەۋ - شەست، چەتىري - six، four)
4. بىلەكتى... جىعار،
ءبىلىمدى... جىعار. (ءبىردى، مىڭدى – ودين، تىسيچا – one، one thousand)
5. بىلگەنىڭ...، بىلمەگەنىڭ.... ( توعىز، توقسان توعىز – ديەۆيات، ديەۆيانوستو ديەۆيات – nine، ninety - nine )
6.... ولشەپ،... رەت كەس. (جەتى، ءبىر – سەم، ودين – seven، one)
التىنشى مارە: “شىعارماشىلىق دەڭگەي”
ەل تاۋەسىزدىگىنە ارناپ، سان ەسىمدەردى قاتىستىرىپ، ولەڭ نەمەسە شىعارما جاز. وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن اشۋ ماقساتى ورىندالادى.
سوندا رۇستەمبەك اقمونشاقتىڭ جازعان ولەڭى:
«ەر تۋىپ، جوق ەلدى بار قىلا المايدى، ەل بولسا، ەر تۋعىزباي تۇرا المايدى» دەپ بەلگىلى اقىنىمىز يسا بايزاقوۆ ايتقانىنداي، ەلدىڭ ەلدىگىن بىلدىرەتىن ءبىرىنشى بەلگىسى - ءتىلى. ءتىل قۇرىسا، ەل دە جوق. وتانعا سۇيىسپەنشىلىگىڭ ءوز حالقىڭنىڭ تاريحىنا، تىلىنە قۇرمەتتەن باستالادى.
اسان قايعى بابامىزدىڭ:
قازاققا ءسوز دارىعان،
ءبىر ءسوز ءۇشىن سەمىرىپ،
ءبىر ءسوز ءۇشىن ارىعان، - دەۋى تەگىن ەمەس. ال مەن ءوز ءتىلىمدى بىلاي جىرلار ەدىم:
قازاق ءتىلىم، انا ءتىلىم، باي ءتىلىم،
قاسيەتتىسىڭ، ءقادىرلىسىڭ، اي – كۇنىم.
قۇرمەتتەيمىز، باس يەمىز، ءبىز ساعان
قورلامايمىز دەپ ماڭگىگە ايتالام
قازاق حالقى قازاق تىلدە سويلەيدى،
قازاق ءتىلى ەشقاشان دا ولمەيدى.
جوعالۋىن قالامايمىز ماڭگىگە
ءوز تىلىمىزبەن ماقتانامىز الەمگە.
قازاق ءتىلى ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى،
قازاق ءتىلى بۇرىنعىعا ەرتەگى.
سەن بار كەزدە ۇرپاق تا بار، ءبارى بار
جىرىم دا بار، كۇيىم دە بار، ءانىم بار.
«تازا، تەرەڭ وتكىر، كۇشتى، كەڭ ءتىلىم» - دەپ ماعجان جىرلاعان انا ءتىلىمىزدى قادىرلەۋ، قاستەرلەۋ – پەرزەنتتىك پارىزىم. مەن ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعى مەرەكەسىنە وسى ولەڭىمدى ارنادىم. مەنىڭ ايتپاعىم ءتىل بولماسا ەلدە بولماس ەدى. ءتىلىمىز بەرىك، تاۋەلسىزدىگىمىز باياندى بولسىن!
جەتىنشى مارە: سان ەسىمگە بايلانىستى ۇلتتىق داستۇرىمىزگە ءتان كيەلى ۇعىمداردى ەسكە ءتۇسىرىپ، تۇسىنىكتەمە بەرۋ..
جەتى اتا: اتا، بالا، نەمەرە، شوبەرە،، شوپشەك، نەمەنە، تۋاجات
ءۇش ارسىز: ۇيقى، تاماق، كۇلكى.
جەتى جەتىم: كيۋسىز توزعان تون جەتىم، يەسىز قالعان جەر جەتىم، اققۋ – قازسىز كول جەتىم، ەلىنەن ايىرىلعان ەر جەتىم، زامانداسى قالماعان قارت جەتىم.
جەتى قازىنا: قىزىر، ب ا ق، اقىل، دەنساۋلىق، اقجاۋلىق، تۇز، يت.
جەتى جۇرتتىڭ جەتى بەلگىسى: تۋ، ەلتاڭبا، ءانۇران، ەلۇران، ءتولتۇمار، ەلتەڭگە، ۇلتجازۋ.
قىرىق ساننىڭ قاسيەتى: قىرقىنان شىعارۋ، ولىككە «قىرقىن «بەرۋ.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ: ينسەرت – “ءتۇرتىپ الۋ”.
بۇل ستراتەگيا ساباقتى قانشالىقتى تۇسىنگەندىگىن ءبىلۋ ماقساتىندا قولدانىلادى. سونىمەن قاتار ءوز ويىن جۇيەلەپ ايتۋعا ۇيرەنەدى.
«ءۇ»- بەلگىلى، وقىپ وتىرعان اقپاراتتى ءسىز بۇرىننان بىلەتىن بولساڭىز نەمەسە بىلەمىن دەپ ويلاعان جەرىڭىزگە قويىلادى.
«-» - بەلگىسى، ەگەر اقپارات ءسىزدىڭ بىلەتىنىڭىزگە ساي كەلمەسە نەمەسە وزگەشە بولسا قويىلادى.
«+»- بەلگىسى، ەگەر اقپارات ءسىز ءۇشىن جاڭا بولىپ تابىلسا، سول جاعدايدا قويىلادى.
«؟»- بەلگىسى، ەگەر اقپارات ءسىزدى تاڭ قالدىرسا، سىزگە تۇسىنىكسىز بولسا نە بولماسا ول تۋرالى تەرەڭىرەك بىلگىڭىز كەلسە سول جاعدايدا قويىلادى.
وقۋشىلاردىڭ توپ بويىنشا العان باعالارىن توپ باسشىسىنىڭ ەسەبىمەن جەڭىمپاز توپتى انىقتاپ، وقۋشىلاردى باعالاۋ.
باعالاۋ.
ءوزىن – ءوزى تانۋ پانىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، وقۋشىلار ورتاعا جينالىپ ءبىر - بىرلەرىمەن قول ۇستاسىپ، «جۇرەكتەن - جۇرەككە» ءادىسى ارقىلى «تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىنا» ارناپ بالالىق تىلەكتەرىمەن قوسا ءبىر - ءبىرىن باعالايدى. ماسەلەن دينارا ءوز تىلەگىن دارياعا بىلاي ءبىلدىردى:
- داريا سەن بۇگىن ساباققا وتە جاقسى دايىندىقپەن كەلدىڭ. مەن ساعان قازاق ءتىلىن جاقسى مەڭگەرىپ، قازاق ۇلتتىق تەلەارناسىنىڭ اتاقتى جۇرگىزۋشىسى بولۋىڭا تىلەكتەسپىن. ەل تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ وركەندەۋىنە ءوز ۇلەسىڭدى قوسادى دەگەن ۇمىتتەمىن.
- دينارا سەن بۇگىن ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋدا قاتە جىبەرىپ قويدىڭ، سول سەبەپتى مەن سەنى جاقسى دەپ باعالايمىن. الداعى ۋاقىتتا جاقسى وقىپ تاۋەلسىزدىگىمىزدى وركەندەۋىنە ءوز ۇلەسىڭدى قوسا بەرۋىڭە تىلەكتەسپىن.
ۇيگە تاپسىرما:
1. 191 - جاتتىعۋ. ءماتىندى وقىپ، مازمۇنىن ايتىپ بەرۋ. سان ەسىمدەردى قۇرامىنا قاراي اۋىزشا تالداۋ.
2. «قازاقشا ولشەم بىرلىكتەر قالاي ايتىلعان؟» دەگەن تاقىرىپتا ىزدەنىپ كەلۋ تاپسىرىلادى.(بۇل جۇمىس وقۋشىلاردى عىلىمي ىزدەنىسكە باعىت بەرەدى)
تانىتقان قازاعىمنىڭ قازاقتىعىن،
تانىتقان قازاعىمنىڭ ازاتتىعىن،
تانىتقان قازاعىمنىڭ عاجاپتىعىن،
اينالدىم قۇدىرەتىڭنەن، قازاق ءتىلىم! – دەگەن ولەڭ جولدارمەن، بالالارعا رۋحاني
پاتريوتتىق تاربيە بەرە وتىرىپ ساباعىمدى اياقتايمىن.