ساندار قۇپياسى
«ساندار قۇپياسى» عىلىمي ىزدەنىس جۇمىسىنا
پىكىر
قورشاعان الەم ادامزاتقا ءوز سىرىن تولىق اشپاعان. قۋانتاتىنى ءبىلىم، عىلىمنىڭ دامۋىمەن قاتار مەكتەپ وقۋشىلارى، اسىرەسە باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ جاڭا كوزقاراسى، جاڭا ويلار، ىزدەنىستەرى، بىلۋگە دەگەن قۇشتارلىعىنىڭ ارتىپ كەلە جاتقانى. سونداي وقۋشىلاردىڭ ءبىرى №4 ورتا مەكتەپتىڭ 2 «ا»سىنىپ وقۋشىسى شوقپار ءابىلمانسۇر عىلىمي ىزدەنىسكە جاڭادان اياق باسىپ ءوزىنىڭ «ساندار قۇپياسى» تاقىرىبىنداعى جۇمىسىن نازارىمىزعا ۇسىنىپ وتىر. بۇل جۇمىستا ول ۇلتىمىزدىڭ سان عاسىرلار بويى سەنىمى مەن نانىمى بولىپ كەلگەن ساندار سىرىنىڭ كيەلى ۇعىمدارىنا بالا جۇرەگىمەن شولۋ جاساپ، ولاردىڭ ومىردەگى قولدانۋ اياسىنا ۇلكەن ءمان بەرە قاراستىرعان. ءبىراز سانداردىڭ سىرلارىنا قانىعىپ، عىلىمي بولجامدارعا، ۇستانىمدارعا نازار اۋدارىپ، ءوز قاتارلارىنا ساندار قاسيەتىنىڭ ومىردە الاتىن ورنىن تۇسىندىرە بىلگەن.
شوقپار ءابىلمانسۇر ىزدەنىس جۇمىستارىن قاراپايىم تۇسىنىكتەردەن باستاعان. بولاشاقتا عىلىمي جۇمىسىن جانداندىرىپ، حالىق قازىناسىنىڭ تەرەڭىنە بويلاپ، قاسيەتتى ساندار سىرىنا قانىعاتىندىعىنا سەنىم بىلدىرەمىن.
پىكىر بەرۋشى سىدىكوۆا ب. ت.
ءى. جانسۇگىروۆ اتىنداعى جمۋ دوسەنتى، پ. ع. ك.
اننوتاسيا
«ساندار سىرىنىڭ قۇپياسى» اتتى عىلىمي جوبادا جاس زەرتتەۋشى سانداردىڭ شىعۋ تاريحىنان باستاپ، ولاردىڭ قاي مەملەكەتتە قالاي پايدا بولعاندىعىنا ەرەكشە كوڭىل اۋدارىپ، تۇركى حالىقتارى اراسىندا، ونىڭ ىشىندە قازاق حالقىنىڭ ساندارعا قاتىستى كيەلى، قاسيەتتى ۇعىمدارىن اشا بىلگەن. زەرتتەۋ بارىسىندا وزىندىك كوزقاراسىن ءبىلدىرىپ، ۇتىمدى ۇسىنىستار جاساعان. حلىق اراسىنداعى كۇندەلىكتى تۇرمىستا كەزدەسەتىن ساندار قۇپياسىن عىلىمي بولجامدارمەن سالىستىرمالى تۇردە قاراستىرىپ، كەڭ كولەمدى جۇمىس جاساعان.
مازمۇنى:
ءى. كىرىسپە
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
1. 1. ساندار تاريحى
1. 2. ساندار سىر شەرتەدى
1. 3. ساندار قاسيەتى
1. 4. ساۋالناما
1. 4. زەرتتەۋ جۇمىسىمدا قول جەتكىزگەندەرىم
ءىىى. قورىتىندى
ءىۇ. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر
كىرىسپە
«مادەني مۇرا» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ ءوزىنىڭ باعدارلاماسىندا: «كوپ عاسىرلى مادەنيەتتىڭ تىرشىلىگى توپىراقتا تىنىستاپ جاتسا، تاريحي وتكەنى شىرىنمەن قورەكتەنسە، سوندا عانا ۇلتتىق جاڭعىرتۋ ورىن الادى»- دەي كەلىپ، «ءاربىر مەملەكەتتىڭ وركەنيەتتىلىگىن ونىڭ مادەني مۇراعا دەگەن كوزقاراسىنا قاراي تانىپ - باعامداۋعا بولادى دەگەن ەكەن. ەندەشە ۇلتىمىزدىڭ سان عاسىرلار بويى سەنىمى مەن ۇستانىمى بولىپ كەلگەن ساندار سىرىنىڭ كيەلى ۇعىمدارىنا شولۋ جاساپ، ولاردىڭ ومىردەگى قولدانۋ اياسىنا، كۇندەلىكتى تۇرمىستاعى اتقاراتىن رولىنە توقتالا وتىرىپ، تۇجىرىم جاساۋ ءاربىرىمىزدى قىزىقتىرارى ءسوزسىز.
سوندىقتان سىزدەرمەن مەن بۇگىن شامام كەلگەنشە ساندار الەمىنە ساياحات جاسايمىن. بۇل ساياحاتتا ءبىز كوپتەگەن سانداردىڭ سىرلارىن اشىپ، ولاردىڭ قاسيەتتەرىنىڭ پايدا بولۋ كەزەڭىن تاماشالايمىز. جان جاعىمىزعا قاراساق سانداردىڭ تەك قانا ماتەماتيكا ەمەس، تاعى باسقا كوپتەگەن عىلىمداردا ماڭىزى زور ەكەن. قاراپ وتىرساق، وسى قاراپايىم ون سانسىز كۇندەلىكتى تۇرمىستى ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس ەكەن. جالپى تانىم پروبلەماسىمەن ەسكىلىكتى نانىم - سەنىم تۇرلەرىنىڭ تىلدىك كورىنىستەرى، اسىرەسە سان اتاۋلارىمەن كەلگەن تۇراقتى ءسوز ورالىمدارىندا وتە كوپ كەزدەسەدى. بۇرىنعى كەزدەردە حالىق ءار الۋان قۇبىلىسقا نازىك باقىلاۋ جاساي كەلىپ، ولاردىڭ ورتاق قاسيەتتەرى مەن سيپاتتارىن سانمەن ءتۇيىپ، سانامالاپ ايتىپ وتىرعان ەكەن.
نەگىزگى ءبولىم:
ادامزات تاريحىندا ەڭ ەرتە قالىپتاسقان عىلىمداردىڭ ءبىرى – ماتەماتيكا. ماتەماتيكانىڭ العاشقى بەسىكتەرىنىڭ ءبىرى مىسىر ەلى بولدى. ادامزات دانالىعىنىڭ ويلاپ تاپقان جاڭالىعى ول – جازۋ. قازىرگى الەم حالىقتارى جازۋدى جوعارىدان تومەن، سولدان وڭعا قاراي جازىپ ءجۇر. نەگە؟ ويتكەنى ولار بۇل ءادىستى سوقانىڭ قوزعالىسىنان العان ەكەن. وسى جازۋلاردىڭ نەگىزىندە پايدا بولعان تاڭبالاردىڭ ءبىرى سيفر. سيفر دەگەنىمىز – سوزدەردى قاعاز بەتىنە قوندىرۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن ارىپتەر قانداي قاجەت بولسا، سانداردى جازۋ ءۇشىن كەرەكتى تاڭبالار. سيفر دەگەن ءسوزدىڭ توركىنى ارابتىڭ «ءاس - سيفر» دەگەن سوزىنەن الىنعان، ال ونىڭ ماعىناسى ءۇندى حالقىنىڭ بوس ورىن – «سۋنيا» دەگەن ءسوزىنىڭ اۋدارماسى ەكەن.
سان ەسەپتەۋ مەن ولشەۋدىڭ ناتيجەسىن بىلدىرەتىن ەڭ نەگىزگى ماتەماتيكالىق ۇعىم. سان ۇعىمى كوپتەگەن ماتەماتيكالىق تەوريالاردىڭ نەگىزى بولىپ سانالادى. ساندار كوپتەگەن پاندەر مەن عىلىم سالالارىندا كەڭىنەن قولدانىلادى. كۇندەلىكتى ومىردە دە سانداردى ۇنەمى پايدالانامىز.
وسى جۇمىسىمدى قولعا العانىمنان بەرى ۇققانىمدى بايانداپ كورەيىن.
كۇندەلىكتى ومىرىمىزدە قولدانىلاتىن ساندار شامامەن بۇدان 1500 جىل بۇرىن ءۇندىستاندا پايدا بولعان ەكەن. اۋەلى ساندار سىزىقشامەن بەلگىلەنگەن. كەيىن قالىپتاسا كەلە قازىرگى تاڭداعى بىزدەر قولدانىپ جۇرگەن ساندار پايدا بولدى. ادام بالاسى قازىرگى ءبىز تۇسىنەتىن سانداردى ۇيرەنۋگە تالاي عاسىرلاردى باستان كەشىرگەن. اۋەلى ولار تابيعي سانداردى (1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9) مەڭگەرسە، ءنولدىڭ پايدا بولۋىنان ساندارعا ريەۆوليۋسيا جاسالعان، ءسويتىپ سانداردى يگەرۋدە جاڭا جۇيەلەردى ومىرگە اكەلدى.
0 – «سيفر» دەگەن ماعىنانى بەرەدى. ەجەلگى ءۇندى جەرىندە سيفر – «سۋنيا»، ارابتاردا «سيفر» سوزىمەن تۇسىندىرىلەدى، ياعني «بوس ورىن»، «تۇك جوق» دەگەن ماعىنانى بىلدىرگەن. عىلىم مەن ونەردىڭ قايتا وركەندەگەن داۋىرىندە (ءحۇ - ءحۇى عاسىرلاردا) ماتەماتيكالىق ەڭبەكتەر لاتىن تىلىنەن اۋدارىلىپ، «سيفر» ءسوزى سول قالپى قالدىرىلعان. تەك العاشقى ءارپى عانا «س» بولىپ وزگەرتىلگەن. ءنول تاڭباسى باسقا ساندارعا ەلەۋلى وزگەرىستەر اكەلىپ، ساناۋ، ەسەپتەۋ، ساتۋ جانە ۋاقىتتى بەلگىلەپ بەردى.
ەجەلگى تۇركى حالىقتارى تۋرالى ايتار بولساق، تۇركى حالقىنىڭ كۇن كورىسى، ءومىرى مالمەن ولشەنگەنىن بىلەمىز. كونە تۇركىلەر اۋەلدە تابيعي سانداردى مەڭگەرۋدى باسقا حالىقتار سياقتى ۇزاق ۋاقىت باستان كەشكەن. ءبىر سانىن ۇيرەنۋ ءۇشىن ساننان بۇرىن زاتتىڭ بەلگىلەرىن، قاسيەتتەرىن سالىستىرعانىن ولاردىڭ بىزگە جەتكەن حالىق پەداگوگيكاسىنان - اق بايقايمىز. مىسالى، اي، كۇن – بىرەۋ، ءوزى دە بىرەۋ. وسى ءبىر ساننىڭ سوزدىك بالامالارى – جەكە، دارا، جالعىز، سىڭار، جالقى، ساياق دەگەن ۇعىمدى بىلدىرگەن. ەكى سانىن دا وسى تارىزدەس مەڭگەرگەن، ول ساننىڭ سوزدىك بالامالارى – جۇپ، قوس، ەگىز بولسا، جۇپتان تۇراتىن ۇعىمدار – ەكى كوز، ەكى قۇلاق، قول مەن اياق بولعان. سونىمەن بىرگە سان، سانسىز، قىرۋار، كوپ، مول دەپ ساناۋعا بولمايتىن زاتتاردى اتاسا، ول زاتتاردىڭ ەڭ كىشكەنتاي بولشەكتەرىن كىشكەنتاي، تيتىمدەي، ءبىر تامشى، ءبىر مىسقال، قۇيتىمداي دەسە، ەندى بىردە جازىقتاردى – دالاداي، ات توبەلىندەي، تۇينەكتەي، الاقانداي دەسە، سۋدىڭ مولشەرىن – تەرەڭ، تاياز، بولشەك ۇعىمداردى – جارىم، جارتى دەگەن./تومەندە كەيبىر تۇرلەرىن كەلتىردىم/
ءجىپ ءتۇيىپ ساناۋ
«№4 ورتا مەكتەپ» كمم - ءنىڭ
2 سىنىپ وقۋشىسى شوقپار ءابىلمانسۇر
پىكىر
قورشاعان الەم ادامزاتقا ءوز سىرىن تولىق اشپاعان. قۋانتاتىنى ءبىلىم، عىلىمنىڭ دامۋىمەن قاتار مەكتەپ وقۋشىلارى، اسىرەسە باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ جاڭا كوزقاراسى، جاڭا ويلار، ىزدەنىستەرى، بىلۋگە دەگەن قۇشتارلىعىنىڭ ارتىپ كەلە جاتقانى. سونداي وقۋشىلاردىڭ ءبىرى №4 ورتا مەكتەپتىڭ 2 «ا»سىنىپ وقۋشىسى شوقپار ءابىلمانسۇر عىلىمي ىزدەنىسكە جاڭادان اياق باسىپ ءوزىنىڭ «ساندار قۇپياسى» تاقىرىبىنداعى جۇمىسىن نازارىمىزعا ۇسىنىپ وتىر. بۇل جۇمىستا ول ۇلتىمىزدىڭ سان عاسىرلار بويى سەنىمى مەن نانىمى بولىپ كەلگەن ساندار سىرىنىڭ كيەلى ۇعىمدارىنا بالا جۇرەگىمەن شولۋ جاساپ، ولاردىڭ ومىردەگى قولدانۋ اياسىنا ۇلكەن ءمان بەرە قاراستىرعان. ءبىراز سانداردىڭ سىرلارىنا قانىعىپ، عىلىمي بولجامدارعا، ۇستانىمدارعا نازار اۋدارىپ، ءوز قاتارلارىنا ساندار قاسيەتىنىڭ ومىردە الاتىن ورنىن تۇسىندىرە بىلگەن.
شوقپار ءابىلمانسۇر ىزدەنىس جۇمىستارىن قاراپايىم تۇسىنىكتەردەن باستاعان. بولاشاقتا عىلىمي جۇمىسىن جانداندىرىپ، حالىق قازىناسىنىڭ تەرەڭىنە بويلاپ، قاسيەتتى ساندار سىرىنا قانىعاتىندىعىنا سەنىم بىلدىرەمىن.
پىكىر بەرۋشى سىدىكوۆا ب. ت.
ءى. جانسۇگىروۆ اتىنداعى جمۋ دوسەنتى، پ. ع. ك.
اننوتاسيا
«ساندار سىرىنىڭ قۇپياسى» اتتى عىلىمي جوبادا جاس زەرتتەۋشى سانداردىڭ شىعۋ تاريحىنان باستاپ، ولاردىڭ قاي مەملەكەتتە قالاي پايدا بولعاندىعىنا ەرەكشە كوڭىل اۋدارىپ، تۇركى حالىقتارى اراسىندا، ونىڭ ىشىندە قازاق حالقىنىڭ ساندارعا قاتىستى كيەلى، قاسيەتتى ۇعىمدارىن اشا بىلگەن. زەرتتەۋ بارىسىندا وزىندىك كوزقاراسىن ءبىلدىرىپ، ۇتىمدى ۇسىنىستار جاساعان. حلىق اراسىنداعى كۇندەلىكتى تۇرمىستا كەزدەسەتىن ساندار قۇپياسىن عىلىمي بولجامدارمەن سالىستىرمالى تۇردە قاراستىرىپ، كەڭ كولەمدى جۇمىس جاساعان.
مازمۇنى:
ءى. كىرىسپە
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
1. 1. ساندار تاريحى
1. 2. ساندار سىر شەرتەدى
1. 3. ساندار قاسيەتى
1. 4. ساۋالناما
1. 4. زەرتتەۋ جۇمىسىمدا قول جەتكىزگەندەرىم
ءىىى. قورىتىندى
ءىۇ. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر
كىرىسپە
«مادەني مۇرا» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ ءوزىنىڭ باعدارلاماسىندا: «كوپ عاسىرلى مادەنيەتتىڭ تىرشىلىگى توپىراقتا تىنىستاپ جاتسا، تاريحي وتكەنى شىرىنمەن قورەكتەنسە، سوندا عانا ۇلتتىق جاڭعىرتۋ ورىن الادى»- دەي كەلىپ، «ءاربىر مەملەكەتتىڭ وركەنيەتتىلىگىن ونىڭ مادەني مۇراعا دەگەن كوزقاراسىنا قاراي تانىپ - باعامداۋعا بولادى دەگەن ەكەن. ەندەشە ۇلتىمىزدىڭ سان عاسىرلار بويى سەنىمى مەن ۇستانىمى بولىپ كەلگەن ساندار سىرىنىڭ كيەلى ۇعىمدارىنا شولۋ جاساپ، ولاردىڭ ومىردەگى قولدانۋ اياسىنا، كۇندەلىكتى تۇرمىستاعى اتقاراتىن رولىنە توقتالا وتىرىپ، تۇجىرىم جاساۋ ءاربىرىمىزدى قىزىقتىرارى ءسوزسىز.
سوندىقتان سىزدەرمەن مەن بۇگىن شامام كەلگەنشە ساندار الەمىنە ساياحات جاسايمىن. بۇل ساياحاتتا ءبىز كوپتەگەن سانداردىڭ سىرلارىن اشىپ، ولاردىڭ قاسيەتتەرىنىڭ پايدا بولۋ كەزەڭىن تاماشالايمىز. جان جاعىمىزعا قاراساق سانداردىڭ تەك قانا ماتەماتيكا ەمەس، تاعى باسقا كوپتەگەن عىلىمداردا ماڭىزى زور ەكەن. قاراپ وتىرساق، وسى قاراپايىم ون سانسىز كۇندەلىكتى تۇرمىستى ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس ەكەن. جالپى تانىم پروبلەماسىمەن ەسكىلىكتى نانىم - سەنىم تۇرلەرىنىڭ تىلدىك كورىنىستەرى، اسىرەسە سان اتاۋلارىمەن كەلگەن تۇراقتى ءسوز ورالىمدارىندا وتە كوپ كەزدەسەدى. بۇرىنعى كەزدەردە حالىق ءار الۋان قۇبىلىسقا نازىك باقىلاۋ جاساي كەلىپ، ولاردىڭ ورتاق قاسيەتتەرى مەن سيپاتتارىن سانمەن ءتۇيىپ، سانامالاپ ايتىپ وتىرعان ەكەن.
نەگىزگى ءبولىم:
ادامزات تاريحىندا ەڭ ەرتە قالىپتاسقان عىلىمداردىڭ ءبىرى – ماتەماتيكا. ماتەماتيكانىڭ العاشقى بەسىكتەرىنىڭ ءبىرى مىسىر ەلى بولدى. ادامزات دانالىعىنىڭ ويلاپ تاپقان جاڭالىعى ول – جازۋ. قازىرگى الەم حالىقتارى جازۋدى جوعارىدان تومەن، سولدان وڭعا قاراي جازىپ ءجۇر. نەگە؟ ويتكەنى ولار بۇل ءادىستى سوقانىڭ قوزعالىسىنان العان ەكەن. وسى جازۋلاردىڭ نەگىزىندە پايدا بولعان تاڭبالاردىڭ ءبىرى سيفر. سيفر دەگەنىمىز – سوزدەردى قاعاز بەتىنە قوندىرۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن ارىپتەر قانداي قاجەت بولسا، سانداردى جازۋ ءۇشىن كەرەكتى تاڭبالار. سيفر دەگەن ءسوزدىڭ توركىنى ارابتىڭ «ءاس - سيفر» دەگەن سوزىنەن الىنعان، ال ونىڭ ماعىناسى ءۇندى حالقىنىڭ بوس ورىن – «سۋنيا» دەگەن ءسوزىنىڭ اۋدارماسى ەكەن.
سان ەسەپتەۋ مەن ولشەۋدىڭ ناتيجەسىن بىلدىرەتىن ەڭ نەگىزگى ماتەماتيكالىق ۇعىم. سان ۇعىمى كوپتەگەن ماتەماتيكالىق تەوريالاردىڭ نەگىزى بولىپ سانالادى. ساندار كوپتەگەن پاندەر مەن عىلىم سالالارىندا كەڭىنەن قولدانىلادى. كۇندەلىكتى ومىردە دە سانداردى ۇنەمى پايدالانامىز.
وسى جۇمىسىمدى قولعا العانىمنان بەرى ۇققانىمدى بايانداپ كورەيىن.
كۇندەلىكتى ومىرىمىزدە قولدانىلاتىن ساندار شامامەن بۇدان 1500 جىل بۇرىن ءۇندىستاندا پايدا بولعان ەكەن. اۋەلى ساندار سىزىقشامەن بەلگىلەنگەن. كەيىن قالىپتاسا كەلە قازىرگى تاڭداعى بىزدەر قولدانىپ جۇرگەن ساندار پايدا بولدى. ادام بالاسى قازىرگى ءبىز تۇسىنەتىن سانداردى ۇيرەنۋگە تالاي عاسىرلاردى باستان كەشىرگەن. اۋەلى ولار تابيعي سانداردى (1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9) مەڭگەرسە، ءنولدىڭ پايدا بولۋىنان ساندارعا ريەۆوليۋسيا جاسالعان، ءسويتىپ سانداردى يگەرۋدە جاڭا جۇيەلەردى ومىرگە اكەلدى.
0 – «سيفر» دەگەن ماعىنانى بەرەدى. ەجەلگى ءۇندى جەرىندە سيفر – «سۋنيا»، ارابتاردا «سيفر» سوزىمەن تۇسىندىرىلەدى، ياعني «بوس ورىن»، «تۇك جوق» دەگەن ماعىنانى بىلدىرگەن. عىلىم مەن ونەردىڭ قايتا وركەندەگەن داۋىرىندە (ءحۇ - ءحۇى عاسىرلاردا) ماتەماتيكالىق ەڭبەكتەر لاتىن تىلىنەن اۋدارىلىپ، «سيفر» ءسوزى سول قالپى قالدىرىلعان. تەك العاشقى ءارپى عانا «س» بولىپ وزگەرتىلگەن. ءنول تاڭباسى باسقا ساندارعا ەلەۋلى وزگەرىستەر اكەلىپ، ساناۋ، ەسەپتەۋ، ساتۋ جانە ۋاقىتتى بەلگىلەپ بەردى.
ەجەلگى تۇركى حالىقتارى تۋرالى ايتار بولساق، تۇركى حالقىنىڭ كۇن كورىسى، ءومىرى مالمەن ولشەنگەنىن بىلەمىز. كونە تۇركىلەر اۋەلدە تابيعي سانداردى مەڭگەرۋدى باسقا حالىقتار سياقتى ۇزاق ۋاقىت باستان كەشكەن. ءبىر سانىن ۇيرەنۋ ءۇشىن ساننان بۇرىن زاتتىڭ بەلگىلەرىن، قاسيەتتەرىن سالىستىرعانىن ولاردىڭ بىزگە جەتكەن حالىق پەداگوگيكاسىنان - اق بايقايمىز. مىسالى، اي، كۇن – بىرەۋ، ءوزى دە بىرەۋ. وسى ءبىر ساننىڭ سوزدىك بالامالارى – جەكە، دارا، جالعىز، سىڭار، جالقى، ساياق دەگەن ۇعىمدى بىلدىرگەن. ەكى سانىن دا وسى تارىزدەس مەڭگەرگەن، ول ساننىڭ سوزدىك بالامالارى – جۇپ، قوس، ەگىز بولسا، جۇپتان تۇراتىن ۇعىمدار – ەكى كوز، ەكى قۇلاق، قول مەن اياق بولعان. سونىمەن بىرگە سان، سانسىز، قىرۋار، كوپ، مول دەپ ساناۋعا بولمايتىن زاتتاردى اتاسا، ول زاتتاردىڭ ەڭ كىشكەنتاي بولشەكتەرىن كىشكەنتاي، تيتىمدەي، ءبىر تامشى، ءبىر مىسقال، قۇيتىمداي دەسە، ەندى بىردە جازىقتاردى – دالاداي، ات توبەلىندەي، تۇينەكتەي، الاقانداي دەسە، سۋدىڭ مولشەرىن – تەرەڭ، تاياز، بولشەك ۇعىمداردى – جارىم، جارتى دەگەن./تومەندە كەيبىر تۇرلەرىن كەلتىردىم/
ءجىپ ءتۇيىپ ساناۋ
«№4 ورتا مەكتەپ» كمم - ءنىڭ
2 سىنىپ وقۋشىسى شوقپار ءابىلمانسۇر
You Might Also Like
-
«وسىمدىكتەر الەمى» ارناۋلى كۋرس باعدارلاماسى 5 - كلاسقا ارنالعان
