InfoHub Logo

مۇنى «سكوربۋت» دەپ تە اتايدى. ونى قازاقتار «قۇرقۇلاق» اۋرۋى دەپ كەتكەن.

بۇل دەرت ادامنىڭ ورگانيزمىندە س ءۆيتامينىنىڭ، ياعني اسكوربين قىشقىلىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگىنەن پايدا بولادى. كوپ ادامدار سينگانى قىزىليەكتىڭ اۋرۋى دەپ بىلەدى، قىزىليەكتىڭ قاناعىشتىعى مەن تىستەردىڭ ءتۇسۋى، نەگىزىنەن، اۋىر دەرت بەلگىلەرى بولىپ تابىلادى. قۇرقۇلاق دانەكەر تىندەردىڭ قۇرىلىسى مەن قىزمەتىنىڭ بۇزىلۋىنا اكەپ سوقتىرادى. كوللاگەندەردىڭ جاسالۋىن تومەندەتەدى، قان تامىرلاردىڭ وتكىزگىشتىگىن ارتتىرىپ، گەمورراگيالىق بەلگىلەردى دامىتادى. قۇرقۇلاق اۋرۋى ءۇش ساتىعا بولىنەدى: العاشقىسى — جاسىرىن كەزەڭ، ەكىنشىسى — كلينيكالىق كورىنىسى بىلىنەتىن كەزەڭ، ال ۇشىنشىسىندە كلينيكالىق كورىنىسى ەڭ شەگىنە جەتەدى.

العاشقى ساتىسىندا ناۋقاستا السىزدىك، تەز شارشاعىشتىق، بالتىر بۇلشىقەتتەرىندە اۋىرسىنۋ، ۇيقىشىلدىق پايدا بولادى. تەرى كەدىر-بۇدىرلى بولادى جانە تۇلەيدى، قىزىليەكتەر بورپىلداق كۇيگە تۇسەدى جانە ازداپ قانايدى. يىقتان تومەن جەرلەردى قاتتى قىسقان كەزدە نۇكتەلى قانتالاۋلار بايقالادى. بۇل كەزەڭ 4 ايدان 6 ايعا دەيىن سوزىلادى.

ەكىنشى ساتىسىندا گەمورراگيالىق كورىنىستەر بايقالادى. بۇل كەزدە بۇرىنعى بەلگىلەرگە تۇكتى تەرىلەر ماڭايىندا پايدا بولعان نۇكتەلى قانتالاۋلار، بورتپەلەر، بۇلشىقەتتەردە، بۋىن اينالالارىندا كوگەرۋلەر قوسىلادى. وتە ماڭىزدى بەلگىلەر اياقتاردا، قابىرعالاردىڭ سۇيەك-شەمىرشەك ايماقتارىندا بايقالادى. قىزىل يەكتەردە تاڭداقتار ءتۇزىلىپ، جاراعا اينالۋى، تىستەر بوساپ، ءتۇسىپ قالۋى دا مۇمكىن. جاق استىنداعى جانە مويىنداعى ليمفاتيكالىق تۇيىندەر ۇلعايادى. قۇرقۇلاقتىڭ بۇل ساتىسىندا وستەوپوروز دامىپ، سۇيەكتەردىڭ سىنۋى دا كەزدەسكەن. اۋرۋدىڭ سوڭعى ساتىسىندا دەنە تەمپەراتۋراسى جوعارىلاپ، لەيكوپەنيامەن، ەوزينوفيليامەن بىرگە قانازدىق، كاحەكسيا داميدى. سونىمەن قاتار ەكىنشى قايتارا بولاتىن جۇقپالار، مىسالى، پنيەۆمونيا، پليەۆريت سياقتى اۋرۋلار بايقالىپ، اسقىنۋى مۇمكىن.

سينگامەن اۋىرعان ادامنىڭ تاماققا تابەتى بولمايدى، سالماعى ازايادى، ءارقاشاندا شارشاپ جانە السىزدىكتى سەزىپ تۇرادى. اۋرۋ ادامنىڭ اياعى ىسىنەدى، ءىشى وتەدى، ەنتىگۋ پايدا بولادى، زارىندە قان پايدا بولادى، يممۋنيتەتى تومەندەيدى. سينگا اۋرۋىنىڭ ۇزاقتىعى ءبىر جەتىدەن بىرنەشە ايعا سوزىلۋى مۇمكىن. ەگەر ناۋقاسقا ەشقانداي جاردەم جاسالماسا، ول جالپى ارىقتاۋدان نەمەسە وعان قوسىلعان اۋرۋلاردان ءولىپ كەتۋى مۇمكىن.

قازىرگى زامانداعى عالىمدار سينگانىڭ سەبەبى جۇقپا دەپ بولجاپ وتىر، ءبىراق بۇل اۋرۋدى قوزدىرۋشى ۆيرۋس تابىلعان جوق.

الدىن الۋ جانە ەمدەۋ

ادام ورگانيزمى س دارۋمەنىن جاسامايتىن بولعاندىقتان، ونىڭ قورى از. تىرشىلىك بارىسىندا ورگانيزم ونى كوپ جۇمسايدى، سوندىقتان ورگانيزمگە تاماقپەن بىرگە، نەمەسە دايىن س ءۆيتامينىن قابىلداۋ ارقىلى ۇدايى ءتۇسىپ تۇرۋى ءتيىس. ساۋ ورگانيزمنىڭ س ۆيتامينىنە تاۋلىكتىك قاجەتتىلىگى 100 مگ، الايدا بۇل مولشەردى كوپتەگەن اۋرۋلاردا ارتتىرۋ قاجەت بولادى. س ءۆيتامينى كوكونىستەردە، جەمىس-جيدەكتەردە، قىرىققاباتتا، كوك پيازدا، قىزاناقتا، سارىمساقتا كوپ بولادى. س ءۆيتامينى جوعارى تەمپەراتۋرانىڭ، جارىقتىڭ اسەرىنە تۇراقسىز. قۇرقۇلاقتى ەمدەۋ ءۇشىن اسكوربين قىشقىلى تاعايىندالادى. ونىڭ دارىگەردىڭ كەڭەسىمەن 2-3 اي قابىلداۋ كەرەك. سونىمەن قاتار ر دارۋمەنى قوسا بەرىلەدى. ويتكەنى ول اسكوربين قىشقىلىنىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرادى جانە ونىڭ ورگانيزمدە جينالۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.

ق. قاجىكەنوۆا، بالا دارىگەرى

---