InfoHub Logo

تۇقىمقۋالاۋشىلىق پەن وزگەرگىشتىكتىڭ نەگىزگى زاڭدىلىقتارى. (پرەزەنتاسياسىمەن)

I سايىس. بۇل كىم؟
تۇقىمقۋالاۋشىلىق زاڭدىلىقتارىن زەرتتەۋدىڭ عىلىمي نەگىزىن كىم قالادى؟ (گ. مەندەل )
تۇقىمقۋالاۋشىلىقتىڭ حروموسومالىق تەورياسىن اشتى (توماس مورگان )
قويدىڭ ارقار - مەرينوس قولتۇقىمىن الدى (ابدۋلعازيز ىبىراي ۇلى جاندەركين)
تۇقىمقۋالاۋشىلىق ماتەريالىنىڭ كوزى – دنق ەكەندىگىن دالەلدەدى؟ (دجەيمس ۋوتسون)
قازاقستاننىڭ مولەكۋلالىق بيولوگيا جانە گەندىك ينجەنەرياسى عىلىمىن دامىتتى (مۇرات ابەن ۇلى ايتحوجين (1939 - 1987))
دنق – نىڭ مولەكۋلالىق قۇرىلىمىنىڭ مودەلىن جاسادى (فرەنسيس كريك)
تۇقىم قۋالايتىن وزگەرگىشتىكتىڭ ۇقساس قاتارلار زاڭىڭ اشتى (نيكولاي يۆانوۆيچ ۆاۆيلوۆ)
ءداندى جانە تەحنيكالىق داقىلداردىڭ جوعارى ءونىمدى سورتتارىن الدى (كاريم مىڭبايەۆ)
قازاقتىڭ اقباس سيىرىن شىعارعان عالىم (باعرام مۇسا ۇلى مۋسين)
گەنەتيكا تەرمينىن ەڭ العاش ۇسىنعان اعىلشىن بيولوگى (ۋ. بەتسون )

II سايىس. “رافت ”
I توپ باسشىسى گ. مەندەل
ەگەر دە مەن...
II توپ باسشىسى ت. مورگان
ەگەر دە مەن...

III سايىس “گەنەتيكالىق ەسەپتەر”
قىزعالداقتىڭ كۇلتەسىن قىزىل ءتۇسىن انىقتايىن گەن، اق ءتۇسىن باقىلايتىن گەننەن باسىم. كۇلتەسى قىزىل قىزعالداق پەن كۇلتەسى اق قىزعالداقتى شاعىلىستىرعاندا الىنعان ۇرپاقتىڭ گەنوتيپىن جانە فەنوتيپىن كورسەتىڭدەر

سۋرەتتەگى شاعىلىستىرۋ ۇلگىسىنە كوڭىل اۋدارىڭدار. گەندەردىڭ ءوزارا اسەرىنىڭ قاي تيپىنە جاتادى؟ F2 ۇرپاقتاردىڭ گەنوتيپىن انىقتاندار.
وسى شاعىلىستىرۋداعى سۋپرەسسور گەنىن كورسەتىڭدەر.

سۋرەتتى قاراڭدار. ءبىرىنشى جانە ەكىنشى ۇرپاق شىمشىقتارىنىڭ گەنوتيپىن انىقتاڭدار

ۇلگىدە ادامدا گەموفيليا اۋرۋىنىڭ تۇقىم قۋالاۋى بەرىلگەن. مۇنداي تۇقىم قۋالاۋ ءتيپىن قالاي اتايدى؟ شەشەسى گەموفيليا گەنى بويىنشا گەتەروزيگوتالى بولسا، اكەسى ساۋ بولسا، وتباسىنىڭ ۇرپاقتارى قانداي بولماق؟ ۇلگىسىن جازىپ تۇسىندىرىڭدەر

IV سايىس. “ ءبىلىم بيرجاسى ”
مەندەلدىڭ II زاڭى - اجىراۋ زاڭى
I ۇرپاقتاعى الىنعان گيبريدتەردى ءوزارا بۋدانداستىرعان جاعدايدا، II ۇرپاقتا بەلگىلەردىڭ اجىراۋى جۇرەدى.

مەندەلدىڭ III زاڭى - تاۋەلسىز تۇقىم قۋالاۋ زاڭى
ءبىر - بىرىنەن ايقىن ەكى جۇپ بەلگى بويىنشا اجىراتىلاتىن گوموزيگوتالى دارالاردى بۋدانداستىرعان جاعدايدا ەكىنشى ۇرپاقتا بەلگىلەر جۇبىنىڭ تاۋەلسىز تۇقىم قۋالاۋى جانە ولاردىڭ اتا - انالارىنا ۇقسامايتىن جاڭا ۇيلەسىمدەر ءتۇزۋى بايقالادى. باسقاشا ايتقاندا، ديگيبريدتى بۋدانداستىرۋ ءبىر - بىرىنە بايلانىسى جوق ەكى مونوگيبريدتى بۋدانداستىرۋ بولىپ تابىلادى.

حاردي – ۆاينبەرگ زاڭى
پوپۋلياسياداعى گەنوتيپ پەن فەنوتيپتىڭ تارالۋ جيىلىگىن انىقتايتىن زاڭ.
مورگان زاڭى
ءبىر حروموسومانىڭ بويىندا ورنالاسقان جانە تىركەسىپ تۇقىم قۋالايتىن گەندەر توبى تىركەسۋ توپتارىن قۇرايدى.

كومپلەمەنتارلىق
ەكى نەمەسە بىرنەشە اللەلدى ەمەس دومينانتتى
گەندەردىڭ ءبىرىن - ءبىرى تولىقتىرىپ جاڭا بەلگىنى
شىعارۋى
پوليمەريا
اللەلدى ەمەس بىرنەشە گەندەردىڭ دارا ارەكەتتەسىپ ءبىر بەلگىنىڭ كورىنۋ دارەجەسىن ايقىندايتىن جاعداي
ەپيستاز
ءبىر گەننىڭ ەكىنشى گەندى جويىپ جىبەرۋى
سۋپرەسسور گەن
باسىم گەن

IV ا. ۆەنن دياگرامماسى
● حروموسومالىق مۋتاسيا
●گەنومدىق مۋتاسيا

V سايىس. “فۋتبول ويىنى”
(شارتى: توپ بويىنشا سۇراقتار بەرۋ ارقىلى، توپتار گول ( دۇرىس جاۋاپ) سوعادى. ەكى توپ مۇشەلەرى كەزەكتەسىپ جەكە - جەكە سۇراق قويادى.)
I تايم

1865 ج. گ. مەندەل تۇقىمقۋالاۋشىلىق زاڭدارىن اشتى
1900ج. گوللاندىق گ. دە فريز، نەمىس ك. كوررەنس جانە اۆستريالىق عالىم ە. چەرماك تۇقىم قۋالاۋ زاڭدارىن ەكىنشى رەت اشتى
1901 ج. ادام قانىنىڭ توبى انىقتالدى
1905 ج. ە. ۆيلسون جىنىستى انىقتاۋدىڭ حروموسومالىق نەگىزىن انىقتادى
1906 ج. ۋ. بەتسون گەنەتيكا تەرمينىن ۇسىندى.
1908 ج. سيتوپلازمالىق تۇقىم قۋالاۋدى زەرتتەۋدىڭ نەگىزىن نەمىس عالىمدارى ك. كوررەنس پەن ە. باۋەر سالعان
1908 ج. اعىلشىن ماتەماتيگى حاردي مەن نەمىس دارىگەرى ۆاينبەرگ پوپۋلياسياداعى گەنوتيپپەن فەنوتيپتىڭ تارالۋ جيىلىگىن انىقتايتىن فورمۋلا ۇسىندى
1909 ج. گەن، گەنوتيپ، فەنوتيپ، تەرميندەرىن دات بيولوگى ۆ. يوگانسەن ەنگىزدى.
1911 ج. ت. مورگان حروموسومالاردىڭ ايقاسۋى نەمەسە كروسسينگوۆەردى اشتى.
1920 ج. ن. ي. ۆاۆيلوۆ تۇقىم قۋالاۋ وزگەرگىشتىگىندە سايكەس قاتارلار زاڭىن اشتى.
1927 ج. ورىس عالىمدارى گ. نادسون مەن س. فيليپپوۆ راديواكتيۆتى ساۋلەلەردىڭ تومەنگى ساتىداعى ساڭىراۋقۇلاقتارعا مۋتاسيا تۋدىراتىنىن دالەلدەدى.
1930 ج. سيتوپلازمالىق اتالىق ۇرىقسىزدىق قۇبىلىسىن امەريكالىق عالىم م. رودس اشتى.
1933 ج. جىنىسپەن تىركەسىپ تۇقىم قۋالاۋ زاڭىن ت. مورگان اشىپ، نوبەل سىيلىعىنا يە بولدى.
1944 ج. دنق - تۇقىمقۋالاۋشىلىقتىڭ ماتەريالدىق نەگىزى ەكەندىگىن امەريكان عالىمى و. ەۆري دالەلدەدى.

VI سايىس. گەنەتيكا جانە حالىقتىق پەداگوگيكا. ماقالدىڭ جالعاسىن تابىڭىز.
● تەكتىدەن تەكتى تۋار... (سارالانىپ)
● تەرىڭدى وزگەرتە الساڭ دا... (تەگىڭدى وزگەرتە الماسسىڭ)
● اياعىن كورىپ اسىن ءىش...(اناسىن كورىپ، قىزىن ال)
● جەتى اتاسىن بىلگەن ەر... (جەتى جۇرتتىڭ قامىن جەر)
● جەتى اتاسىن بىلمەگەن... (قۇلاعى مەن جاعىن جەر)
● جۇرتىڭدى اۋىستىرا الساڭ دا... (ۇلتىڭدى اۋىستىرا المايسىڭ)
● سالتىڭدى اۋىستىرا الساڭ دا... (حالقىڭدى اۋىستىرا المايسىڭ).

VII سايىس. سينكۆەين
I توپ
تۇقىمقۋالاۋشىلىق
II توپ
وزگەرگىشتىك