InfoHub Logo

ساباق تاقىرىبى:
Turbo Pascal پروگراممالاۋ تىلىندەگى بەرىلگەندەردى ەنگىزۋ جانە شىعارۋ وپەراتورلارى.
ساباق ماقساتى:
1. وقۋشىلاردا Turbo Pascal پروگراممالاۋ تىلىندەگى ەنگىزۋ جانە شىعارۋ وپەراتورلارى تۋرالى ماعلۇماتتار قالىپتاستىرۋ.
2. جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالىق قۇرالدار مەن باعدارلامالىق جابدىقتاردى قولدانىپ پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. كومپيۋتەرمەن جۇمىس ىستەۋ بارىسىندا ۇقىپتىلىققا باۋلۋ. قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىنە بايلانىستى بالالاردى ساقتىققا ۇيرەتۋ.
ساباق ءتۇرى: ءبىلىم مەن بىلىكتى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ستو، اڭگىمەلەۋ، پروبلەمالىق سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكتىلىگى: سلايدتار، كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباق جوسپارى:
1. ۇيىمداستىرۋ.
2. وي سەرگىتۋ: ورنەكتەر.
3. جاڭا تاقىرىپپەن تانىسۋ
4. شىعارماشىلىق تاپسىرمالار
5. پراكتيكالىق ءبولىم
7. باعالاۋ.
8. قورىتىندىلاۋ. ۇيگە تاپسىرما

وي سەرگىتۋ
• پروگراممادا ءاربىر جولدان كەيىن قانداي تىنىس بەلگى قويىلادى؟
• پروگرامما قانداي وپەراتورمەن باستالادى؟
• پروگراممانىڭ نەگىزگى بولىگى قانداي ءتۇيىندى سوزبەن باستالىپ، قانداي سوزبەن اياقتالادى؟
• Var وپەراتورىنىڭ قىزمەتى قانداي؟
• Const وپەراتورىنىڭ قىزمەتى قانداي؟
• ورنەك دەگەن نە؟
• ورنەكتى پاسكال تىلىندە جاز
• قانداي وپەراتور مەنشىكتەۋ وپەراتورى دەپ اتالادى.
• كىم تاپقىر؟

جاڭا ساباق
وپەراتور دەگەنىمىز – الگوريتمدى جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا ورىندالاتىن ءىس - ارەكەتتەردى انىقتايتىن ءتىلدىڭ قاراپايىم سويلەمى. ولار جازىلۋ رەتىنە بىرتىندەپ بىرىنەن كەيىن ءبىرى تىزبەكتەي ورۆندالادى.
وپەراتورلاردىڭ جالپى جازىلۋ ءتۇرى:
ۆegin
1 - وپەراتور؛
2 - وپەراتور؛
....................؛
n - 1 - وپەراتور؛
n - وپەراتور
end.
مالىمەتتەردى ەنگىزۋ وپەراتورى READ (اعىلشىنشا وقۋ). وپەراتوردىڭ جالپى
ءتۇرى.
READ(al، a2،…، an)؛
READLN(al، a2،……، an)؛
READLN؛
شىعارۋ وپەراتورى. پاسكال تىلىندە ناتيجەنى ەكرانعا شىعارۋ ءۇشىن WRITE
وپەراتورى قولدانىلادى.
WRITE (al، a2،…، an)؛
WRITELN(al، a2،……، an)

ەسەپ. ەكى ءبۇتىن ساندى قوسىپ، قوسىندىسىن ەكراندا شىعارۋ.
program qq؛
var a، b، c: integer؛ سيپاتتاۋ ءبولىمى
begin
read ( a، b )؛ ەنگىزۋ وپەراتورى
c:= a + b؛ مەنشىكتەۋ وپەرات نەگىزگى ءبولىم
writeln ( c )؛ شىعارۋ وپەراتورى
end.
وسى پروگراممانىڭ ورىندالۋىن وقۋشىلارعا ءتۇسىندىرۋ،
پروگراممانى ورىنداۋ ءۇشىن
1) F9( پروگراممانى ورىندا) پەرنەسىن باسامىز.
2) ا جانە ۆ اينىمالىلارىنا ءمان ەنگىزۋ كەرەك. مىسالى، 9 5 ساندارىن ەنگىزىپ، enter پەرنەسىن باسامىز.
3) ەكرانعا س - نىڭ ءمانى 14 شىعادى.

2 - مىسال
شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن انىقتايتىن پروگرامما
Program audan؛
Const Pi=3. 14؛
Var L، R: real؛
Begin
WriteLn(‘دوڭگەلەك راديۋسىن ەنگىز')؛
ReadLn(R)؛
L:=Pi*sqr(R)؛
WriteLn(’شەڭبەر ۇزىندىعى تەڭ: '، L)؛
ReadLn؛
End.
3 مىسال
ءۇشبۇرىشتىڭ اۋدانىن تابۋ

ءىىى بەكىتۋ
• جاۋابىن تاپ
• تاپسىرمانى ورىندا
• كىم تابادى؟ رەت بويىنشا 1، 2، 4، 3، 7، 5، 6 ورنالاسۋى كەرەك)

№1
ۇزىندىعى ا - عا تەڭ، ەنى ۆ - بولاتىن تىكتورتبۇرىشتىڭ اۋدانىن انىقتايتىن باعدارلاما جازۋ:
الدىمەن بىزگە تىكتورتبۇرىشتىڭ انىقتايتىن فورمۋلانى ءبىلۋىمىز كەرەك. ول S:=a*b
الدىمەن بلوك - سحەماسى مەن الگوريتمىن قاراستىرىپ كورەيىك
بلوك - سحەما الگوريتم

الگ تىكتورتبۇرىش اۋدانىن انىقتاۋ
ناقتى ا، ۆ
ناتيجە S
باسى
ا، ۆ ەنگىزۋ
S=a+b
S شىعارۋ
سوڭى

ەندى وسى الگوريتم بويىنشا باعدارلاما قۇرامىز:
Program pr1؛
Var a، b، s: real؛
Begin
Write(‘a، b ماندەرىن ەنگىز’)؛
Read(a، b)؛
S:=a*b؛
Write(‘S:=’، S)؛
End.
پروگراممانى كومپيۋتەردە ورىنداپ، ناتيجەسىن تالداۋ.
ەسەپ.
№2
تىك ءتورتبۇرىشتىڭ پەريمەترىن ەسەپتەۋ پروگرامماسىن قۇرىپ، قورىتىندىسىن شىعارىپ ءمان بەرىڭدەر

V ءۇي جۇمىسى
قايتالاۋ. №16، 17
VI. ساباقتىڭ قورىتىندىسى
• وپەراتور دەگەنىمىز نە، ولار قانداي توپتارعا جىكتەلەدى؟
• ناتيجەنى ەكرانعا شىعارۋدىڭ قانداي جولدارىن بىلەسىڭدەر؟
• ەكرانعا تۇسىنىكتەمە رەتىندە قولدانىلاتىن ءسوز تىركەستەرى قالاي شىعارىلادى؟
• ەنگىزۋ جانە شىعارۋ وپەراتورلارىنىڭ اتقاراتىن نەگىزگى مىندەتتەرى قانداي؟