InfoHub Logo

ۇكاش اتا: قاسيەتتىلىگى مەن تاريحى تاريحى تەرەڭگە تامىرلاعان قازاق حالقى، كونەنىڭ كوزى كەتسە دە، ەسكەرتكىشتەرىن قاستەرلەپ، قىزعىشتاي قورىپ، ەستەلىكتەرىن جادىندا،جۇرەگىندە ساقتاعان سونداي اق ۇرپاقتان ۇرپاققا امانات ەتىپ وتىرعانى بەلگىلى. سول ءبىر تاريحقا ساپار شەگىپ، كيەلى تۇركىستان شاحارىنان 60 شاقىرىمدا ورنالاسقان، ۇكاش اتا كەسەنەسىنىڭ قاسيەتتىلىگى مەن تاريحىنا توقتالىپ،اڭىزدارى جايلى سىر شەرتسەك. بىزگە ۇكاش اتا كەسەنەسى شامامەن 6-7 عاسىرلاردا ءومىر سۇرگەن مۇحاممەد (ساللاللاھۋ ءعالايھي ۋا ءساللام) پايعامبارعا زامانداس بولعان يسلام ءدىنىنىڭ وكىلى رەتىندە بەلگىلى بولار.سونداي-اق تاۋ باسىندا ورنالاسقان قۇدىعىمەن دە تانىمال.اڭىزدارعا سۇيەنسەك، ۇكاش اتا شاپسا قىلىش، اتسا وق وتپەيتىن قاسيەت دارىعان الىپ دەنەلى، باتىر جانە دە قازاق دالاسىنا يسلام ءدىنىن العاش الىپ كەلگەن تۇلعا رەتىندە سونداي-اق سوڭعى پايعامبارىمىزدىڭ، جاقىن جولداسى، سەنىمدى ادامى رەتىندە ايتىلادى. كەڭەس ۇكەمەتى تۇسىندا، كوپتەگەن اۋليە تۇلعالاردىڭ ەڭبەكتەرىن زەرتتەۋگە تىيىم سالىنىپ، قۇندى جازبالارىن بارىنشا جويۋعا تالپىنعان. ايتكەنمەن دە، تاۋەلسىزدىگىمىزدى الىپ، كەڭ تىنىستاعالى ۇكاش اتا جايلى جازبالار جارىق كورە باستادى. ماسەلەن، و.داستانوۆتىڭ «اۋليەلى جەرلەر تۋرالى شىندىق» كىتابىنان، تاريحشى مۇحتار قوجانىڭ «وڭتۇستىك قازاقستاننىڭ اۋليەلى جەرلەرى» دەگەن جازباسىنان، ۇكاش اتا جايلى بىر-بىرىنە ۇقساس بولسا دا، ءبىراز ماعلۇمات الا الامىز. ساحابانىڭ تاريحتا ەرەكشە جان بولعاندىعىن، ونىڭ ولىمىنە سەبەپ بولعان وقيعا ارقىلى بىلۋگە بولادى. سول ءبىر وقيعاعا سۇيەنسەك، ۇكاش اتانىڭ ءدىندى قازاق ەلىنە كەلىپ ناسيحاتتاپ جۇرگەن تۇسىندا، دۇشپاندارى كوبەيە تۇسەدى. الايدا ونىڭ وسال تۇسىن تابا الماي ءبىراز دال بولىپ جۇرگەن مەزەتتە، جوعارى دا ايتىپ وتكەندەي قىلىش وتپەيتىن، وق دارىمايتىن قاسيەتى تەك ناماز وقىپ جاتقان ساتتە عانا جويىلاتىنىن ءبىلىپ الادى.ءبىر كۇنى تاڭ نامازىن وقىپ تۇرعان كەزدە، باسىن شاۋىپ تۇسەدى. باسى ەشكىمنىڭ قولىنا ىلىكپەي، اللانىڭ قۇدىرەتىمەن نايزاعاي جارعان قۇدىققا كەلىپ، ءتۇسىپ كەتەدى. ال، تاريحشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ءسىز بەن ءبىز بىلەتىن قاسيەتتى قۇدىق، مەككەدەگى ءزامزام سۋىمەن جالعاسىپ جاتقان كورىنەدى. وعان دالەل- ۇكاش اتانىڭ باسى قۇدىق تۇبىنەن تابىلىپ، پايعامبارىمىزدىڭ اياق جاعىنا جەرلەنگەندىگى. ۇكاش اتا كوزى تىرىسىندە «قاي جەردە جان تاپسىرسام دا، مەيلى شاحيد بولايىن، مۇحاممەد (س.ع.س) پايعامبارىمىزدىڭ قاسىندا جەرلەنسەم ارمانىم جوق» دەپ تىلەگەن ەكەن. شىنى كەرەك اڭىزدار مەن اۋىزدان-اۋىزعا تارالعان اڭگىمەلەر كوپ-اق. ال، سول ءبىر اڭىزداردىڭ بارلىعى دەرلىك تەككە ايتىلماعانى سونداي-اق تۇپتەپ كەلگەن دە ۇكاش اتانىڭ قاسيەتتىلىگىن ودان ءارى ايقىنداي تۇسەتىن سىڭايلى. ال، وتىز بەس مەتردە جاتقان قۇدىقتىڭ حالىق اراسىنداعى بەدەلى اسىرەسە بيىك.ونىڭ نەگىزگى سەبەبى سۋدىڭ اۋرۋلاردى ايىقتىرار ەمدىك قاسيەتىنىڭ بولۋىندا دەلىنەدى. جانە دە پەيىلى اق ادامداردىڭ سالعان شەلەگى سۋ الىپ شىقسا، قارا نيەتتى جانداردىڭ شەلەگى بوس بولىپ شىعاتىن كورىنەدى. نە دە بولسا، اقيقاتى ءبىر اللاعا ايان عوي. دەگەنمەن دە، حالىق ايتسا، قالىپ ايتپاسىن ەسكەرسەك، بۇل سۋدىڭ قاسيەتتىلىگەنە كۇمان كەلتىرۋ قيىن-اق. قازىرگى تاڭدا بۇكىل تۇركى جۇرتى ءمىناجات ەتىپ كەلەتىن، زيارات ورنىنا اينالىپ وتىر.ناقتىرىق ايتقاندا، وزبەكتستان،قىرعىستان،تاجىكستان،رەسەي،ساۋد ارابياسى جانە جۇڭگو ەلدەرىنەن دە كەلىپ جاتقان ادامداردىڭ قاراسى كوپ. جەرگىلىكتى حالىق تۇرعىزعان مازارى بولسا، 2 بولمەدەن تۇرادى. ىشكى جاعىنىڭ ۇزىندىعى 22،2 مەتر، بيىكتىگى 4 مەتر، ەنى 4،6 مەتر.ەگەر ۇكاش اتا جەرىنە كەلەر بولساڭىز، مازارى مەن قۇدىق باسىندا، اللادان تىلەك تىلەپ، زيارات ەتىپ كەلگەن مۇسىلمانداردى كورەسىز. ايتا كەتەرلىك جايىت، قازىردە ۇكاش اتا كەسەنەسى مەملەكەتتىك ساۋلەت ەسكەرتكىشى رەتىندە قورعاۋعا الىنىپ، قازاقستاننىڭ ءجۇز كيەلى نىساندارىنىڭ بىرىنە اينالعان.ۇكاش اتانىڭ قاسيەتتىلىگى مەن تاريحى جازبالاردا عانا ەمەس، ەل جادىندا دا قالارى داۋسىز. ءبىز تاۋەلسىزدىگىمىزدى تۋ ەتكەلى، قاسيەتتى جەرلەر مەن تاريحي تۇلعالاردىڭ كوپشىلىگى دەرلىك ەلەنىپ، ەسكەرىلىپ كەلەدى. ويتكەنى، تاريح – ۇلتتىڭ جادى. تانىمدى تاريحى جادىندا جاتتالعان ۇلت قانا ۇلت رەتىندە ساقتالىپ، باسقالارمەن قاتار تەرەزەنى تەڭ ۇستاي الادى.

اسادبەك ەرگەش ۇلى

---