ۇلۋلار تيپىنە جاتاتىن جاندىكتەردىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇلۋلار تيپىنە جاتاتىن جاندىكتەردىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: ۇلۋلاردىڭ قۇرىلىسى مەن بيولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى ءبىلىم بەرۋ. ماڭىزدى كلاستارىنىڭ وكىلدەرىمەن تانىستىرۋ
باۋىراياقتىلار، قوسجاقتاۋلىلار، باساياقتىلار جونىندەگى دەرەكتەردى تالداۋ، جيناقتاۋ.
بيونيكا عىلىمى تۋرالى ۇعىم قالىپتاستىرۋ. ۇلۋلاردىڭ پايداسى مەن زيانى تۋرالى ءبىلىم بەرۋ، وقۋشىلاردى تابيعاتتى قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
ۇلۋلار
ۇلۋلار (Gastropoda) — جۇمساق ءتاندى جاندىكتەردىڭ — مولليۋسكالاردىڭ ءبىر كلاسى. بۇل ۇلۋلاردىڭ 3 كلاسس تارماعى بار: العىجەلبەزەكتى، ارتقىجەلبەزەكتى جانە وكپەلى. بۇلاردىڭ 90000 - داي ءتۇرى بار. تەڭىزدىڭ 4 800 مەتر تەرەڭ تۇبىندە جانە 5 000 مەتر بيىك تاۋلاردا دا تىرشىلىك ەتەدى. ۇلۋلاردىن دەنەسى جۇمساق، بىلقىلداق. ۇلۋلاردىڭ 3 كلاسسى بار: باۋىراياقتى، قوسجاقتاۋلى جانە باساياقتى.
ۇلۋلاردىڭ تۇرلەرى 130 مىڭ
باۋىراياقتى ۇلۋلار كلاسى
بۇلار - تەڭىزدە جانە قۇرلىقتا تىرشىلىك ەتەتىن جاندىكتەر. ولاردى كولدەردەن، توعانداردان، سۋقويمالاردان دا كەزدەستىرۋگە بولادى. تۋيىرتەك، جۇمىرلاق كولدەردە جانە توعانداردا ءومىر سۇرەدى. شالشىق ۇلۋى، توسپاۇلۋ جانە قوشقارمۇيىزدەر باياۋ اعاتىن سۋقويمالاردا كەزدەسەدى.
ءجۋزىم ۇلۋىن - جۇزىمدىكتەن، ال جالاڭاش شىرىشتى باۋ - باقشالار مەن وزگە زاتتار استىنان كەزدەستىرە الامىز. بۇلاردىڭ كوپشىلىگىنىڭ دەنەسىن باقالشاق قاپتايدى. باقالشاقتارىنىڭ ءپىشىنى ءار ءتۇرلى بولادى. كەيبىرەۋلەرىندە، مىسالى، جالاڭاش شىرىش دەنەسىندە باقالشاق قالدىعى عانا ساقتالعان. دەنەسى جۇمساق. باقالشاقتى ۇلۋلاردىڭ دەنەسىن جوبالان باس، تۇلعا جانە اياققا جىكتەۋگە بولادى. اياعى دەنەنىڭ استىڭعى بولىگى - باۋىرىن تولىق قامتيتىندىقتان، بۇلار باۋىراياقتى ۇلۋلار كلاسىنا جاتقىزىلادى. باۋىراياقتىلاردىڭ 80 مىڭعا جۋىق تۇرلەرى بەلگىلى. باۋ - باقشاعا، جۇزىمدىكتەرگە، باققا جالاڭاش شىرىش، ءجۇزىم ۇلۋى ايتارلىقتاي زيان كەلتىرەدى.
توسپاۇلۋلار - پارازيتتىك جولمەن ءومىر سۇرەتىن تاسپاقۇرتتاردىڭ ارالىق نەسى. ۇلۋدىڭ جەر استىنان الىنعان قالدىقتارى (ماڭعىستاۋ ۇلۋتاسى) قۇرىلىستا پايدالانىلادى.
قوسجاقتاۋلى ۇلۋلار كلاسى
بۇلار - جەر شارىنا كەڭ تارالعان كوپجاسۋشالى جاندىكتەر. ولار مۇحيتتا، تەڭىزدە، تۇششى سۋقويمالارىندا، وزەندەردە تىرشىلىك ەتەدى. قۇرلىقتا كەزدەسپەيدى. جانۋارتەكتى جەممەن قورەكتەنەدى، پارازيتتىك جولمەن ءومىر سۇرەتىندەرى دە بار. قوسجاقتاۋلى ۇلۋلار كلاسىنىڭ وكىلى ايقۇلاق. ولاردىڭ باقالشاعى اشىپ - جابىلاتىن ەكى جاقتاۋدان تۇرادى. سوندىقتان بۇل جاندىكتەر قوسجاقتاۋلى ۇلۋلار دەپ اتالعان. بۇلاردىڭ باس بولىگى جويىلىپ كەتكەن. دەنەسى تەك تۇلعا جانە اياقتان عانا قۇرالادى. مىسالى، ايقۇلاقتىڭ اۋزى اياعىنىڭ قاسىندا ورنالاسقان. ايقۇلاقتا باس بولماعاندىقتان، ونىڭ ءتىلى دە، جۇتقىنشاعى دا جوق. سوندىقتان قورەك تىكەلەي وڭەشكە تۇسەدى. ودان قارىنعا ءوتىپ، ىشەككە بارادى. قوسجاقتاۋلى ۇلۋلار - دارا جىنىستى جاندىكتەر. ولاردىڭ عالامشارىمىزدا 20 مىڭعا جۋىق تۇرلەرى مەكەندەيدى. بۇلار سۋدى دەنەسى ارقىلى وتكىزىپ، ونى باكتەريالاردان، پلانكتون جانە قالقىپ جۇرگەن ءولى قوسىندىلاردان ءسۇزىپ تازارتادى.
«پلانكتون» - گرەك ءسوزى، «كەزبە» دەگەن ماعىنا بەرەدى. ول - تەڭىزدىڭ قالىڭ قاباتىندا كەزىپ ءجۇرىپ تىرشىلىك ەتەتىن ۇساق ءتىرى اعزالار جيىنتىعى. تەڭىزدە تىرشىلىك ەتەتىن كەيبىر قوسجاقتاۋلى ۇلۋلار (ميديا، ۋستريسا، گرەبەشوك) تاعام رەتىندە پايدالانىلادى. تەڭىز قوسجاقتاۋلىلارىنىڭ باقالشاعىنان تۇيمە جاسالادى. كوپتەگەن ۇلۋلاردىڭ باقالشاعىنان ۇن تارتىلىپ، ءىرى قاراعا جەم رەتىندە بەرىلەدى. قوسجاقتاۋلى ۇلۋلاردىڭ اعاشتان جاسالعان قۇرىلىستار مەن كەمە ءتۇبىن تەسەتىن تۇرلەرى بار. ولار وتە ءقاۋىپتى زيانكەستەر بولىپ تابىلادى. دەنەسىنىڭ الدىڭعى بولىگىندەگى قوسجاقتاۋلى كىشكەنە باقالشاعىمەن سۇرەكتى بۇرعىلان تەسەدى. ءسويتىپ وزىنە جول سالادى دا، اعاشتى پايدالانۋعا جارامسىز ەتەدى.
ۇلۋلار تيپىنە جاتاتىن جاندىكتەردىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرى سلايد جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: ۇلۋلاردىڭ قۇرىلىسى مەن بيولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى ءبىلىم بەرۋ. ماڭىزدى كلاستارىنىڭ وكىلدەرىمەن تانىستىرۋ
باۋىراياقتىلار، قوسجاقتاۋلىلار، باساياقتىلار جونىندەگى دەرەكتەردى تالداۋ، جيناقتاۋ.
بيونيكا عىلىمى تۋرالى ۇعىم قالىپتاستىرۋ. ۇلۋلاردىڭ پايداسى مەن زيانى تۋرالى ءبىلىم بەرۋ، وقۋشىلاردى تابيعاتتى قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
ۇلۋلار
ۇلۋلار (Gastropoda) — جۇمساق ءتاندى جاندىكتەردىڭ — مولليۋسكالاردىڭ ءبىر كلاسى. بۇل ۇلۋلاردىڭ 3 كلاسس تارماعى بار: العىجەلبەزەكتى، ارتقىجەلبەزەكتى جانە وكپەلى. بۇلاردىڭ 90000 - داي ءتۇرى بار. تەڭىزدىڭ 4 800 مەتر تەرەڭ تۇبىندە جانە 5 000 مەتر بيىك تاۋلاردا دا تىرشىلىك ەتەدى. ۇلۋلاردىن دەنەسى جۇمساق، بىلقىلداق. ۇلۋلاردىڭ 3 كلاسسى بار: باۋىراياقتى، قوسجاقتاۋلى جانە باساياقتى.
ۇلۋلاردىڭ تۇرلەرى 130 مىڭ
باۋىراياقتى ۇلۋلار كلاسى
بۇلار - تەڭىزدە جانە قۇرلىقتا تىرشىلىك ەتەتىن جاندىكتەر. ولاردى كولدەردەن، توعانداردان، سۋقويمالاردان دا كەزدەستىرۋگە بولادى. تۋيىرتەك، جۇمىرلاق كولدەردە جانە توعانداردا ءومىر سۇرەدى. شالشىق ۇلۋى، توسپاۇلۋ جانە قوشقارمۇيىزدەر باياۋ اعاتىن سۋقويمالاردا كەزدەسەدى.
ءجۋزىم ۇلۋىن - جۇزىمدىكتەن، ال جالاڭاش شىرىشتى باۋ - باقشالار مەن وزگە زاتتار استىنان كەزدەستىرە الامىز. بۇلاردىڭ كوپشىلىگىنىڭ دەنەسىن باقالشاق قاپتايدى. باقالشاقتارىنىڭ ءپىشىنى ءار ءتۇرلى بولادى. كەيبىرەۋلەرىندە، مىسالى، جالاڭاش شىرىش دەنەسىندە باقالشاق قالدىعى عانا ساقتالعان. دەنەسى جۇمساق. باقالشاقتى ۇلۋلاردىڭ دەنەسىن جوبالان باس، تۇلعا جانە اياققا جىكتەۋگە بولادى. اياعى دەنەنىڭ استىڭعى بولىگى - باۋىرىن تولىق قامتيتىندىقتان، بۇلار باۋىراياقتى ۇلۋلار كلاسىنا جاتقىزىلادى. باۋىراياقتىلاردىڭ 80 مىڭعا جۋىق تۇرلەرى بەلگىلى. باۋ - باقشاعا، جۇزىمدىكتەرگە، باققا جالاڭاش شىرىش، ءجۇزىم ۇلۋى ايتارلىقتاي زيان كەلتىرەدى.
توسپاۇلۋلار - پارازيتتىك جولمەن ءومىر سۇرەتىن تاسپاقۇرتتاردىڭ ارالىق نەسى. ۇلۋدىڭ جەر استىنان الىنعان قالدىقتارى (ماڭعىستاۋ ۇلۋتاسى) قۇرىلىستا پايدالانىلادى.
قوسجاقتاۋلى ۇلۋلار كلاسى
بۇلار - جەر شارىنا كەڭ تارالعان كوپجاسۋشالى جاندىكتەر. ولار مۇحيتتا، تەڭىزدە، تۇششى سۋقويمالارىندا، وزەندەردە تىرشىلىك ەتەدى. قۇرلىقتا كەزدەسپەيدى. جانۋارتەكتى جەممەن قورەكتەنەدى، پارازيتتىك جولمەن ءومىر سۇرەتىندەرى دە بار. قوسجاقتاۋلى ۇلۋلار كلاسىنىڭ وكىلى ايقۇلاق. ولاردىڭ باقالشاعى اشىپ - جابىلاتىن ەكى جاقتاۋدان تۇرادى. سوندىقتان بۇل جاندىكتەر قوسجاقتاۋلى ۇلۋلار دەپ اتالعان. بۇلاردىڭ باس بولىگى جويىلىپ كەتكەن. دەنەسى تەك تۇلعا جانە اياقتان عانا قۇرالادى. مىسالى، ايقۇلاقتىڭ اۋزى اياعىنىڭ قاسىندا ورنالاسقان. ايقۇلاقتا باس بولماعاندىقتان، ونىڭ ءتىلى دە، جۇتقىنشاعى دا جوق. سوندىقتان قورەك تىكەلەي وڭەشكە تۇسەدى. ودان قارىنعا ءوتىپ، ىشەككە بارادى. قوسجاقتاۋلى ۇلۋلار - دارا جىنىستى جاندىكتەر. ولاردىڭ عالامشارىمىزدا 20 مىڭعا جۋىق تۇرلەرى مەكەندەيدى. بۇلار سۋدى دەنەسى ارقىلى وتكىزىپ، ونى باكتەريالاردان، پلانكتون جانە قالقىپ جۇرگەن ءولى قوسىندىلاردان ءسۇزىپ تازارتادى.
«پلانكتون» - گرەك ءسوزى، «كەزبە» دەگەن ماعىنا بەرەدى. ول - تەڭىزدىڭ قالىڭ قاباتىندا كەزىپ ءجۇرىپ تىرشىلىك ەتەتىن ۇساق ءتىرى اعزالار جيىنتىعى. تەڭىزدە تىرشىلىك ەتەتىن كەيبىر قوسجاقتاۋلى ۇلۋلار (ميديا، ۋستريسا، گرەبەشوك) تاعام رەتىندە پايدالانىلادى. تەڭىز قوسجاقتاۋلىلارىنىڭ باقالشاعىنان تۇيمە جاسالادى. كوپتەگەن ۇلۋلاردىڭ باقالشاعىنان ۇن تارتىلىپ، ءىرى قاراعا جەم رەتىندە بەرىلەدى. قوسجاقتاۋلى ۇلۋلاردىڭ اعاشتان جاسالعان قۇرىلىستار مەن كەمە ءتۇبىن تەسەتىن تۇرلەرى بار. ولار وتە ءقاۋىپتى زيانكەستەر بولىپ تابىلادى. دەنەسىنىڭ الدىڭعى بولىگىندەگى قوسجاقتاۋلى كىشكەنە باقالشاعىمەن سۇرەكتى بۇرعىلان تەسەدى. ءسويتىپ وزىنە جول سالادى دا، اعاشتى پايدالانۋعا جارامسىز ەتەدى.
ۇلۋلار تيپىنە جاتاتىن جاندىكتەردىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرى سلايد جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: شونا سماحان ۇلى. «بۇلبۇل مەن توقىلداق» (مىسال)
