InfoHub Logo

Қазанақ (багульник болотный, Ledum palustre L.) — қысы-жазы көгеріп тұратын, биіктігі 1 метрге дейін жететін, бас айналдырып, кісіні есеңгіретіп тастайтындай күшті иісі бар өсімдік. Тамырдан өскен негізгі сабақтары жатаған. Осы сабақтан тік көтеріліп өсіп шыққан қосымша сабақтары да көп. Ескі бұтақтарының қабығының түсі сұрғылт әрі жалаң, ал жас бұтақтарының қоңыр түсті түктері бар. Жапырақтары кезектесіп орналасқан, ұзынша келген, шеттері төмен қайырылған. Сабақтары қысқа, сыртын майда түк басқан. Ақ немесе қызыл түсті гүлдері өсімдіктің жоғарғы жағына қолшатыр сияқтанып жинала орналасқан. Мамыр айынан шілде айына дейін гүлдейді. Батпақты ормандарда, далалы аймақтарда, таулардың етектерінде, өзен жағаларында кездеседі.

Дәрілік мақсатқа өсімдіктің гүлдеген кездегі жапырақтары мен майда бұтақтары пайдаланылады. Құрамында 1 процентке дейін эфир майы бар өткір иісі болатын себебі де осыған байланысты. Қазанақ бронх қабынғанда қақырық түсіру үшін, бронх демікпесін емдеу үшіп, ревматизмге қарсы, тоқ ішек тырысып ауырғанда және нерв жүйесін тыныштандыру үшін қолданылады.

Халық медицинасында қазанақ безгек пен туберкулезді емдеу үшін де қолданылған. Ол үшін казанақтың 10 грамын алып, қайнап тұрған 1 стакан суға 15-20 минут салып қою керек. Сүзіліп алынған тұнбаны 1 ас қасықтан күніне 3-4 рет ішеді. Қазанақты кейбір баска өсімдіктермен қосып пайдаланғанда да әсері арта түседі. Мысалы, қазанақтың ұнтақталған екі шай қасығын, жалбызтікен тамырының ұнтақталған бес шай қасығымен араластырады да, 1 литр қайнаған суға салып 15-20 минут тұндырады. Даяр болған дәріні 1 ас қасықтан әрбір екі сағат сайын дизентерияға шалдыққанда ішеді. Бұл өсімдікті басқаша да қолдануға болады. Яғни қазанақтың 10 бөлігін, дәрілік жалбызтікен тамырының 20 бөлігін, өгейшөптің 20 бөлігін алып әбден араластырады. Осы қоспаның 2 шай қасығын қайнап тұрған 1 стакан суға салып 20 минут тұндырады. Оны сүзіп алғаннан кейін жарты стаканнан күніне 3-4 рет ішсе, қақырықтың түсуін күшейтеді.

Тағы да бір кеңес: қазанақтың 25 грамы мен күйдіргіш қалақайдың 15 грамын алып, қайнап тұрған 1 литр суға тұндыру керек. Оны жарты стаканнан күніне 5-6 рет ішіп ревматизмді, бронх демікпесін емдеуге және жөтелді қойдыруға болады.

Қазанақтың жапырағынан 150 грамм, маралқурайдың (чемерица белая) тамырынан 150 грамм алып, оларды 500 грамм еріген мал майына қосады. Сонан соң оны түнге қарай ыстық жерге - пеш ішіне қояды. Таңертең қоспаны сүзіп алып, сырқырап қақсаған жерлерге жағуға болады. Қазанақтың жер үстіндегі бөлігін келіге түйіп ұнтақтайды да, елгезерден өткізіп қаракүйе мен қандалаға қарсы қолдануға болады.

---