InfoHub Logo

Қазақ халқы қалыптасуының соңғы кезеңі
Конспект
15 ғасырдың басындағы Қазақстанның әлеуметтік - экономикалық дамуындағы серпіліс хандық өкіметтердің ішіндегі саяси бытыраңқылықты күшейтті. Жетісу аймағындағы ру - тайпалар Орталық Қазақстанға, Орта Азияға көше бастаған. Бұл жағдай Моғол хандығындағы этносаяси қауымдастықты әлсіретті. Әбілхайыр хандығындағы ру - тайпалардың жан - жаққа бытырауы бұл хандықтың мүлдем жойылып, ал қалған бөліктерінің Орта Азияға барып, өзбек халқының негізін қалауына себеп болды. Қазақстандағы этносаяси қауымдастықтың Жәнібек пен Керей сұлтандар төңірегіне шоғырлануы Қазақ хандығының құрылуына жол салды және қазақ халқының этникалық құрамының күшеюіне мүмкіндік туғызды. Қазақтың халық болып құрылуын жеделдеткен басты жағдай – оның құрамына қыпшақ тайпалар одағы мен үйсін тайпалар одағының енуі. Жәнібек, Керей хандармен бірігіп көшкен ру - тайпалар алғашқы кезде “өзбек - қазақтар” деп аталды. Қазақ атауы тұрақтанып, қазақ халқының этникалық атына айналды.
“Қазақ” cөзі 13 ғасырға дейін бостандық сүйгіш “еркін адамдар” деген мағынада қолданылып келген. Ал 14 ғасырдан бастап этникалық мағынаға ие бола бастаған. “Алаша хан” аңызында қазақ халқы мен қазақ жүздерінің пайда болуы туралы айтылады. “Алаш” сөзі алғаш рет 9 - 10 ғасырларда айтылған. Жезқазған аймағындағы Жанғабыл өзені бойында Алаша хан ордасы болған. Ал Қаракеңгір өзенінің оң жағасында Алаша хан күмбезі болған. Қазақ халқының жүзге бөлінуі өз жерін қорғау қажеттілігінен туған.
Конспект сұрақтар
1. “Қазғақ оғлұм” атауы кездесетін жазбалар:
2. Шығыс Дешті Қыпшақта “қазақ” атауы қолданылды:
3. “Араб - қыпшақ” сөздігінде “қазақ” атауына берілген түсініктеме:
4. Түрікмен жеріне қыпшақтардың “қазақ” болып барған кезі:
5. ”Қазақ” сөзі этникалық мағынаға ие бола бастады:
6. Қазақ халқы мен қазақ жүздерінің пайда болуы туралы айтылған аңыз:
7. “Алаш” сөзі алғаш рет айтылды:
8. Алаша хан ордасы орналасқан аймақ:
9. Қазақ халқының өз жерін қорғау қажеттілігінен туындады:
10. Ру - тайпалардың ен - таңбаларын салған жартас табылған жер:
11. Жәнібек пен Керей хандарға ілесіп көшкен тайпалар:
12. Қазақтың халық болып құрылуын жеделдеткен басты екі этникалық топ:
13. Қазақ хандығының құрылып, нығайған кезі:
14. 15 ғасырдың басында Жетісу аймағындағы ру - тайпалардың көшкен жері:
Тақырыптың тесті