InfoHub Logo

«Eńbekshi qazaq» gazetiniń osy nómirinde Rossıa Komýnıs partıasynyń 12-jalpy jıylysynyń ult máselesi taqyrypty shyǵarǵan qarary basylyp otyr.

Rossıada keńes úkimeti ornaǵannan beri ústimizdegi uly revolúsıa, uly ózgeristiń dáýirinde, turmystyń dóńgelegi qattyraq zyryldap jyldam aınalǵandyqtan, turmys túrli halge, túrli jaıǵa túskendikten, ázir burynǵy ezilgen ulttardyń eńbekshil eline avtonomıa berilse de, «ult máselesi» degen másele tereńnen qozǵalyp, anyqtalyp qaralyp, durys kóńildegideı sheshilgen joq edi.

Burynǵy ezilgen ulttardyń eńbekshil eliniń nadandyǵynan, óner-mádenıet retinde artta qalǵandyǵynan zakon aldynda, qaǵaz betinde quqyqtary burynǵy zor ulttarmen birdeı bolsa da, is júzinde túrli retterde birdeı bola almaı kelgen edi.

Bir nárseniń kemdigin, bir istiń minin sol nársege tanys kisi, sol iske jetik kisi artyǵyraq biledi.

Qaǵaz betinde teńdik alǵanmen, ózinin nadandyǵynan, is júzinde keıbir retterde teńdik ala almaıtyndaryn ár ulttyń ózinen shyqqan komýnıseri artyǵyraq biledi. Ár halyqtyń túrli minezin, túrli zańyn, túrli saltyn, túrli maqsatyn, túrli dertin sol halyqtyń ózinen shyqqan komýnıser artyq biledi.

Jalpy keńes quramasynyń bizdiń Qazaqstan tárizdi shetki respýblıkalarynda osy taqyrypty burynǵy zor bolyp qalǵan ulttan — orystan shyqqan komýnısermen, burynǵy kem bolyp qalǵan kirme, ýaq ulttardan shyqqan komýnıserdiń aralarynda keıbir shet respýblıkalarda uǵynyspaǵandyq bolyp keldi. Ol uǵynyspaǵandyq keıbir ýaqyttarda alalyqqa da aınalyp ketip júrdi.

Ondaı maqtaýǵa kelmeıtin isterge kim aıypty, kim aıypsyz ekenin kim bilsin.

Biraq álgi jurtqa belgili «ultshyldyq» (nasıonalızm) degendi, «ózimshildik», «otarshyldyq» degenderdi (shovınızm, kolonızatorstvo) qozdyryńqyrap jiberý sharttarynyń biri sol uǵynyspaǵandyqtan shyqqan ala kózdik edi. Memleketke, Komýnıs partıasyna buryn kem bolyp qalǵan ulttan shyqqan «ultshyldyq» qaterli me, joq buryn ulyq, qoja bolyp qalǵan zor ulttan shyqqan «ózimshildik», «otarshyldyq» qaterli me? Buǵan 12-partıa jıylysy durys, týra jaýap berdi. Buǵan 12- jıylystyń qararynda: «partıanyń ám keńes úkimetiniń jalpy isterine, jalpy baǵytyna eń úlken qaterli, úlken keseldi, zıandy nárse burynǵy zor bolyp qalǵan elden shyqqan «otarshyldyq», «ózimshildik» degen, eń aıanbaı kúresetin zatymyz osy degen. Bul kúngeshe bizdiń aıtyp kelgenimiz dál osy 12-partıa jıylysynyń shyǵarǵan qararynyń baǵyty edi. Qaıta, biz ultshyldyqpen, otarshyl ózimshildikpen qatar birdeı, teń kúresý kerek deýshi edik, 12-partıa jıylysy bizden de ármen, bizden de qatty ketti. 12-partıa jıylysynyń ult máselesi týraly belgilegen jobasy óte qolaıly, biraq ony iske asyrýǵa kirisý kerek.

Partıanyń ilgergi ańǵaryn, jalpy baǵytyn shyn oılaıtyn komýnıser bul 12-jıylystyń shyǵarǵan qaýlysyn iske asyrýǵa qamalǵa qoıýǵa shyndap, ekpindep kirisýi kerek.

Partıanyń bul qararyn iske asyrýǵa oılamaıtyn adamdar partıanyń ám eńbekshil tabynyń dosy bolmaıdy.

1923 jyl

---