InfoHub Logo

4-qazanda Qazaqstannyń avtonomıaly bólek úkimet bolǵanyna úsh jyl bolady.

...Qazaq halqy Rossıanyń qatyn patshasynyń zamanynan bastap... Uly Petrdiń tyrnaqty ýysyna túsken.

Sol sheńgelde Rossıa da Keńes úkimeti ornaǵansha ezilip kelgen. Bir jaǵynan ózderiniń baılarynyń, myrzalarynyń quldyǵynda kelip, ekinshi jaǵynan orystyń ulyqtarynan qorlyq kórip kelip, qazaqtyń eńbekshileri budan eki jyl buryn osy Orynborda óziniń 1-jalpy jıylysynda avtonomıaly respýblıkasyn jarıalady. Úkimetin jasady.

Budan eki jyl buryn qazaq eńbekshilderi qul edi. Endi kim? Endi qazaq eńbekshilderi barlyq halyqtarmen teń, óreli el boldy.

Buryn qazaq eńbekshilderi óz isin ózi isteı almaıtyn tilenshi, suraýshy edi, endi óz isine ózi ıe, óz isin eshkimnen tilemeı, suramaı, ózi basqaryp, ózi piship isteıdi.

Budan eki jyl buryn bir qazaqsha mektep ashý úshin kóp tilenshilik, kóp taqsyrlaý kerek edi. Endi eńbekshil qazaq ózi bı, ózi qoja.

Budan eki jyl buryn tastaǵan súıek kózine tımeıtin, tabaldyryqtan asa almaıtyn eńbekshil qazaq halqy endi tor aldynda, endi qatarda.

Buryn patshashyldar kózine eleýsiz haıýan esebinde júrgen qazaq eńbekshilderi endi eleýli úkimetti, qatarly el.

Qazaqstan eńbekshilderin bul teńdikke jetkizgen Rossıanyń Komýnıs partıasy, Keńes úkimeti.

Qazaqstan eńbekshilderiniń avtonomıaly úkimeti jarıalaǵan 4-qazandy meıramdap otyrmyz. Sol respýblıka jarıalanǵaly Qazaqstannyń Keńes úkimeti ne istedi, ne qoıdy, jurtqa belgili.

Eńbekshil halyqtyń dushpandary bul eki jyldyń ishinde «Qazaqstan úkimeti eńbekshiler paıdasyna eshnárse istegen joq» dep aıtar. Bul eki jyldyń ishinde eńbekshil Qazaqstan úkimetine qandaı halde, qandaı jaıda is isteýge týra kelgenin bilgen, kórgen adamdar olaı dep aıtpas.

Tarıh júzinde bolmaǵandy boldyryp, eńbekshilder úkimetin jasaý ońaı emes. Neshe myń jyl jasaǵan patshalyqtyń zań-zakon, jón-jobasyn, ǵuryp-ádetin joıyp, adamnyń kókiregine ornap qalǵan teris qalybyn ózgertip, eskiliktiń astyn ústine keltirý, jańa joba, jańa tártip, jańa turmys, jańa úkimet jasaý ońaı emes, er qosy júre túzelmek.

Dúrbeleń ýaqytta buzylǵan sharýashylyq jóndelip, Komýnıs partıasynyń ornatqan Keńes úkimeti, birte-birte gúldenip jemistene bermek. Onyń jemisinen eńbekshil halyq paıdalana bermek. Qazaqstannyń eńbekshilderine teńdikti, avtonomıany Rossıanyń jumyskerleri (proletarıaty) alyp berip otyr.

Endi budan bylaı qazaq eńbekshilderi orys jumyskerlerimen (proletarıatymen), onyń basshysy Komýnıs partıasymen qol ustasyp, birge barar. Qazaq eńbekshilderiniń dosy qazaqtyń óziniń uıqybas baıy, tóre qýlyqty myrzasy emes. Qazaq eńbekshilderiniń dosy — orystyń jumyskerleri. Orystyń komýnıseri. Bulaı emes dep jalǵyz eńbekshil halqynyń dushpandary ǵana aıtady.

Jasasyn 4-qazan — qazaq eńbekshilderiniń kúni! Jasasyn orys-qazaqtardyń birligi!

1922 jyl

---