InfoHub Logo

Ǵylym tappaı maqtanba,
Oryn tappaı baptanba,
Qumarlanyp shattanba,
Oınap bosqa kúlýge...

Abaı

Qazaq ádebıetiniń irgesin qalaýshy, kórkem sózdiń sheberi aqyn Abaı qazaqtyń kórkem ádebıetin jańa jolǵa salýda ony órkendetip, ósirýde úlken eńbek sińirgen kisi. Sondyqtan da ol ózine deıingi aqyndarǵa, ózine deıingi ádebıetke, ásirese qazaqtyń poezıasyna kóz saldy.

Ol kezde qazaq elinde óleńniń qadiri aıtarlyqtaı emes edi.

İri tuqymnan, baılardan, bılerden shyqqan jastar óleńge áýestenbeıtin, óleńshilik nashar adamdardyń kún kórýi úshin ár sózdiń basyn qosyp aıtatyn jarapazany degen uǵymda bolatyn. Mine, solarǵa Abaı tóńkeris jasady.

Sondyqtan ol:

«Burynǵy eski bıdi tursam barlap,

Maquldap aıtady eken sóz qosarlap.

Aqyndary aqylsyz nadan kelip,

Kór-jerdi óleń qypty joqtan qarmap,

Qobyz ben dombyra alyp topta sarnap

Maqtaý óleń aıtady árkimge arnap,

Ár elden óleńmenen qaıyr tilep

Ketirgen sóz qadirin jurtty sharlap», —

dep jyrlady. Ol óleńdi óte qadirledi, óleńniń taza óleń bolýy úshin kúresti. Abaı mádenıetti aqyn. Ol shyǵys ádebıetin zerttep, shyǵys aqyndarynyń shyǵarmalaryn oqýmen birge Evropanyń mádenıetine de, Evropanyń ádebıetine de sýsyndaǵan aqyn.

Abaı orystyń belgili aqyn jazýshylary Pýshkın, Lermontov, Nekrasov, Tolstoı, uly demokrat synshylar Belınskıı, Chernyshevskıı, Evropa aqyndarynan Gete, Baırondy jáne basqalardy oqıdy.

Orystyń baı ádebıetin, iri aqyn-jazýshylaryn qazaq halqyna tanystyrady.

Ol Pýshkınnen, Lermontovtan, Krylovtan birneshe aýdarmalar jasap, olardy qazaq ádebıetiniń qoryna ákep qosty.

Ásirese Abaıdyń súıip aýdarǵany orystyń uly aqyny Pýshkın shyǵarmalary boldy. Pýshkınniń óleńmen jazylǵan «Evgenıı Onegın» romanynan, lırıkaly óleńderinen aýdarma jasady. Olardy túsinikti tilmen qazaq halqyna jetkizip berdi.

Qazaq halqy eń birinshi ret Pýshkındi Abaı arqyly tanydy.

Bizdiń elimizde Abaı men Pýshkın eńbekteri óte qadirli, olardyń ádebıet tarıhynda alatyn orny ólsheýsiz zor.

«Oktábr balalary»

1939 j. 29 maı.

---