InfoHub Logo

Abylaı han Qaldan Sheringe jaýlaspaı turǵan kúninde kóp elshi jibergen eken. «Qazaq, qalmaqtyń tynyshtanyp, bir-birine tımeı turýy úshin eldesip, bitisip kelińder» dep. «Qazaqtan kóp jolaýshy kelipti» dep estigen soń, Qaldan Sherin hanymy Qarabas hanymdy atqa mingizdi deıdi:

— Qazaqtan kelgen jolaýshylardy aralap, jansyz baıqap, ishinde bitim alyp qaıtýǵa turarlyq kisisi bolsa, synap, maǵan alyp kel. Bitim alyp qaıtýǵa turarlyq kisisi joq bolsa, meni kórsetpeı, qaıyryp jiberińder! Jóni túzý sóz bilerlik bireýin jibersin, — dep aıtqan soń, Qarabas hanym aralap kórip, tórt kisini tańdap, Qaldan Sheringe alyp bardy deıdi. Biri — qaz daýysty Qazybek, biri — Aıdabol bıdiń balasy Taıkeltir bı, biri — Baltakereı Tursynbaı, biri — sharjetim Shaqshaq Jánibek.

Sonda Qaldan Sherin hanymynan surapty:

— Bulardy ne synmen alyp keldiń? — dep. Sonda Qarabas hanym aıtty deıdi:

— Mynaý otyrǵan Qazybek uıyqtaǵanda, eki qolyn eki jaqqa, eki aıaǵyn eki jaqqa jiberip, kergen tóstikteı jatady eken. Onyń mánisi: «Dúnıeniń tórt buryshyn tireı týǵan ulmyn» degeni. Qara baqaıyna sheıin qut eken. Ólgende arýlaǵan jerin basyp ótken el baı bolar — deıdi, — mynaý otyrǵan — Taıkeltir. Kishkene tiliniń ushy eki aıyryla bitken eken. óneri qara sanynan keledi eken. Er kómeı, temir jaqtyń baryp turǵan ózi eken. Eki jaqty, bir tildige ómirinde sóz bermes, — deıdi, — mynaý otyrǵan — Baltakereı Tursynbaı. Qulaǵy joq shunaq, quıryǵy joq sholaq eken. Erliginen de mini joq, eńbektiliginen de mini joq. Jalǵyz-aq aıyby — jaýy jelkesinde eken. Onan basqa qorqar nársesi bolmasa kerek, — deıdi, — mynaý otyrǵan — Jánibek. Eki aıaqty, bir bastynyń syrttany eken, óziniń oqqaǵary bar eken. Kúninde yńyrshaǵyńdy otqa jaǵyp, baqaıshaǵyńnyń maıyn shaǵatuǵyn osy eken, — deıdi.

Sonda Qaldan Sherin:

— Muny osy jerde óltirip tastasaq bolmaı ma? — deıdi.

Sonda hanymy aıtty deıdi:

— «Hannyń aqyly balanyń shómeteıimen bir bás» degen osy eken-aý! «Qazaq, qalmaqtyń tynyshtyǵy bolsyn, — dep, — elshi jibersin» deısiń. Kelgen elshini «óltirsek, qaıtedi» deısiń. Osy otyrǵan tórteýi dúnıeniń tórt tireýi syqyldy kisi emes pe? Atsa, myltyq ótpeıtuǵyn, shapsa, qylysh ótpeıtuǵyn dep osyndaı jandardy aıtady, — depti deıdi.

Qaldan Sherin sonda bul tórteýine er basyna toqsan jesirdi (dolgsyz) bergen eken. Buryn qazaq, qalmaq arasynda shabynshylyqta túskenderdi mal berip, satyp alady eken. Bul joly bular satýsyz alyp qaıtty deıdi. Sonda bir kelinshek qatyn Qazybekke:

— Bı aǵalar-aý, men qalyp baramyn! — degen soń, Qazybek

Qaldan Sherinnen surap alǵan eken deıdi.

— Kelin mundardy kisi buryn tanyp qoıatuǵyn eken-aý! — depti.

---