InfoHub Logo

Ár halyqtyń adamnyń jasyna baılanysty ataýlar bergen. Qazaq halqy adamnyń jasyna qaraı mynadaı ataýlar bergen:

1 jasqa deıin – shaqalaq, náreste, sábı
1 jastan 2 jasqa deıin qyz bala – bópe, ul bala – bóbek
2 jastan 3 jasqa deıin – búldirshin
3 jastan 5 jasqa deıin – baldyrǵan, balaýsa
6 jastan 7 jasqa deıin – bala, balaqaı
8 jastan 12 jasqa deıin – oıyn balasy, jetkinshek
13 jastan 15 jasqa deıin – eresek bala, jasóspirim
16 jastan 19 jasqa deıin – bozbala, boıjetken
20 men 30 jas aralyǵy – jas jigit, qyz
30 ben 40 jas aralyǵy – dúr jigit, aǵa, erkek, kári qyz, kelinshek
40 pen 50 jas aralyǵy – er túlegi, otaǵasy, áke, kóke, áıel, ana, táte
50 men 60 jas aralyǵy – jigit aǵasy, sary kidir áıel
60 pen 70 jas aralyǵy - qarasaqal, ata, qara kempir, apa, áje
70 pen 80 jas aralyǵy - aqsaqal, aqburym
80 men 90 jas aralyǵy – aq úrpek shal, aq úrpek ana, qart, qarıa
90 men 100 jas aralyǵy - selkildek shal, selkildek kempir
100 jastan joǵary - keıýana, baba

 

Múshel jas
1- múshel -13 jas (balalyq, er jete bastaý)
2 - múshel – 25 jas (jigittik jas, kúsh-qýattyń tolysýy)
3 - múshel – 37 jas (aqyl toqtaý, jan-jaqty tolysý)
4 - múshel – 49 jas (orta jas, kemeldený)
5 – múshel – 61 jas (orta jas)
6 - múshel – 73 jas (qarttyq)
7 – múshel - 85 jas (kárilik)
8 - múshel – 97 jas (qaljyraý)
9 - múshel – 109 jas (shópshek súıý)
10 – múshel -121 jas (nemene súıý)

Qazaq halqy adamnyń ómirine baılanysty birinshi músheldi ananyń qursaǵyndaǵy merzimdi eseptep 13 dep alǵan da, qalǵan ómirine 12 jyldy qosyp, 25,37,49,61,73,85 t.b jastardy adamnyń ómirindegi mańyzdy jyldar dep eseptegen. Adam balasy týǵannan bastap, ósip-jetilý kezeńinde qaterli jyldar bolatyndyǵyn aıtyp keledi. Ony múshel jas dep ataıdy. Alǵashqy múshel 13 jas – bul adamnyń balalyq shaqtan eresektik shaqqa deıingi kezeńi. Ol kezde er balalardyń daýystary ózgerip, qyz balalardyń dene bitimi súıkimdi bola bastaıdy.

13 jas keıbir názik balalar úshin qaýipti, óıtkeni balanyń boıyndaǵy ózgeris kezeńi jáıimen ótse qaýip joq, al kúrt ózgerse, keıbir balalar júrek, júıke aýrýlaryna ushyraýy múmkin desedi. Osyndaı múshel esik qaqqanda: «O, Qudiret, meni osy múshelden qatersiz ótkize gór!» – dep Allaǵa jalbarynatyn.

25 jas – jigittiktiń alǵashqy satysy. Ol kezde er jigit býsanyp, dene qurylysy ósip, jetilip, kúshi tasyp turatyn kez. Bul múshelde de sadaqa berip, kelesi múshelge deıin aman-esen bolaıyn dep nıet etedi.

37 jas – adam ómirindegi eń basty múshel. Bul múshelde adam jigitshilikten mosqaldaý kezeńge ótip, aqyl toqtatyp, dúnıege qyzyǵa da, qyzǵana da qaraıtyn kez.

49 jas – bul adamnyń danalyqqa aıaq basatyn kezeńi. Bul múshelde keıbireýi nemere súıse de, kárilikke moıyn burmaı, «maǵan kárilik kelmese eken, áli de bolsa qartaımaı oınap-kúlip qalaıynshy» deıtin kezi.

61 jas – adamnyń danalyǵy artyp, ózinen týǵan balaǵa syn kózben qarap, basqan izin ańdyp, jaman-jaqsysyn ajyratyp, ózi de tárbıege keletin kezeńi.

73 jas – bul káriliktiń moıynǵa minip, aıaǵyn tusap, otyrsa turýy, tursa otyrýy muń, jatsa uıqy joq, adamnyń dińkesi quryp, «aıhaı, jas kezim-aı» dep kókiregi qars aıyryla kúrsinip, dóńbekship baryp uıyqtaıtyn kez.

85 jas – bul múshelde adamnyń aıdaı basy qatyp, ózinen keıingilermen bala qusap ursyp, jegen tamaǵyn jegen joqpyn dep, ókpelegish bolatyn kez. Sol úshin de el arasynda «kúlseń kárige kúl», bul jasqa jetken de bar, jetpegen de bar desedi.

Taǵy da jas týraly:

10 jasqa deıin - qozy jasy dep qozy-laq baqtyrǵan,
10 men 20 jas aralyǵyn qoı jasy dep qoı, eshki baqtyrǵan,
20 men 30 jas aralyǵyn jylqy jasy dep jylqy baqtyrǵan

30 jas - orda buzar,
40 jas - qylysh jas, qyryqta qamal alar
50 - el aǵasy, erdiń jasy
60 jas - alpystyń asqary, alpystyń asýy, asqaraly alpys
70 jas - jetpistiń belesi
80 jas - seksenniń seńgiri

---