InfoHub Logo

Jeksenbek kósheni kóp kezdi. Urynarǵa qara tappady. Boıdaǵy kúsh shirkiniń tasyp barady. Qasynda birer kýrstas jigitter bar, qalalyq saıabaqqa kirdi. Ol kezde mundaǵy jańadan ashylyp jatqan atraksıondar qol kúshimen atqarylatyn. Osy jerde biraz ter tógip, tabys tabý oılarynda bar. Biraz aqsha qolǵa ilikkesin, salqyn syradan sapyryp, qaǵynyp ketetinderi de jasyryn emes. Búgin de solaı boldy. Ózderi sıaqty ári nápaqa tabýdy kózdep, ári «kúshteri tasyǵan» áldebir jigittermen judyryqtasyp ta qaldy. Uzyn sany onshaqty jigittiń bes-altaýyn ońdyrmaı urǵasyn, qalǵandary tyraǵaılap qashty.

Jataqhanaǵa túndeletip jetti. Basyn ustap oryndyqqa otyra bergeni sol edi, ústel ústinde jatqan sarǵysh konvertke kózi tústi.

«Jeksenbek! — dep jazylypty bul hatta, — sen araq iship, kóshe kezip, tóbelesqor atanypsyń. Endi oqýdan shyǵyp ketýiń múmkin kórinedi. Baldyzym Jumash osy sózderdi óz aýzyńnan estipti. Munyń ne, seni biz osylaı qańǵybas ómir keshsin dep Almatyǵa jiberdik pe? Odan da elde qalyp, ata kásibimen qoı baqqanyń jaqsy bolatyn edi. Ne bolsa da, áıteýir, basyń aman bolady ǵoı. Ózińe Qudaı bergen qabiletiń-qarymyń, jiger-kúshińdi ıgilikti iske jumsaǵanyń durys qoı. Aqylǵa kel, aqylyńdy ishpe, abaı júr, pále-jala, qaýip-qaterden aýlaq bol. Ózińe qamqor bolǵan aǵa-jeńgeńdi de oıla.

Al egerde osy júrisińdi qoımaıtyn bolsań, elge kelýshi bolma!..

Aǵań Sársenbek.», — dep jazylypty.

Qansha ishken bolsa da, oı-sanasy, kóńil sarasy ornynda ǵoı. İshteı: «Keshir, jan aǵa, asyl jeńgetaıym!» - dep kúbirlep jatyp tań aldynda kózi qalaı ilinip ketkenin de baıqamady. Sol tańǵa deıin kirpik ilmeı jatqanynda kóz aldynan ótken balalyq shaǵy súzilip ótti. Soǵystan keıingi taǵdyrly jyldar taýqymeti. Ata-anadan erte aırylý. Qara nanǵa zárýlik. Sondaı el basyndaǵy qıyndyqtarǵa qaramastan jalǵyz aǵasy inisiniń oqyp, qatarǵa iligýine túrtki bolyp edi. Alys aýyldan aılap júrip Almatyǵa kelip, armanshyl kóńilmen KazGÝ-ge túsip, ortasynan jaryp shyqqany bar edi. Óz bilimimen, alǵyrlyǵymen, eti tiriligimen erekshelengen Jeksenbekten dene shynyqtyrý pániniń oqytýshysy qaı sport túrimen aınalysqysy keletinin suraǵanda «boks!» dep birden jaýap bergen kezderi de áli jadynda.

Sabaqtan tys ýaqytta shuǵyldanyp júrdi. Jattyqtyrýshysy alǵashqy kúnnen-aq Jeksenbekti qatty unatty. Onyń jigerliligi, eshteńeden qorqyp, taısalmaıtyn júrektiligi men urý tásilderin tez meńgerip, sheberlikpen qoldana bilýi qýantty. Bul taldyrmash baladan birdeńe shyǵatynyn aıqyn sezdi. Jeksenbektiń rıngtegi ójettigi, soqqysynyń tez ári qýattylyǵy talaıdy seskendirdi. Myqty, shymyr denesi men bult-bult etip shıyrshyq atqan bulshyq eti, eshteńeden seskenbeıtin júrektiligi, óńmenińnen óterdeı ótkir kózderi baıaǵynyń batyrlaryn elestetetin.

Iá, ol tym tikeleý, bir betkeıleý, órkókirekteý bolatyn. Oqyp júrgen oqý ordasynyń chempıony, qalalyq jarystardyń júldegeri atanýy onyń dańqyn asyrsa da, tabıǵı tentekteý minezi kúnderdiń kúninde ony jarǵa soqtyrýy da múmkin ekendigin ol bastapqyda baıyptamaǵan. Endi, mine, joǵary bilim alyp, tanymal sportshy bolýdaǵy jetistikteri jas jigitti ábden jelpindirip, teris jolǵa da bastap barady. Qarap júre almaıtyndy shyǵardy. Qarsylasyp qalǵan ór keýde jigitterdiń qalpaǵyn qaıyryp jiberýge áýes. Mundaı aldy qaterli jaǵdaılarǵa san ret ushyrasyp júr. Biraq, ázirge aıylyn jıǵan joq. «Batyr bir oqtyq» demekshi, kez kelgen yzaqor bireý sýmańdaǵan pyshaqty óńmenine boılata óńgerip jiberse, sharýasy bitip jatyr ǵoı. Biraq, oǵan qarap jatqan bul bar ma? Kúni keshe ǵana syrahanada jınalǵan kóptiń kózinshe bir dáýdi taldyryp uryp, tumsyǵyn dal etti. Artynan mılısıa kelip qalyp, balalar bolyp áreń degende qashyp, boı tasalady. Osy jerde ózimen birge bolǵan aýyldasy Jumash qoı, bul kónbegesin, bildirmeı, aǵasyna jasyryn hat jazyp jibergen. Sonda ol buǵan: «Jeksenbek, sen sonaý Mańǵystaýdan kelgen bir top jastardyń kóshbasshysyń ǵoı. Erteń bir kúnderi isti bolyp, nemese oqýdan shyǵyp ketseń, basqa da bir pálelerge urynyp qalsań qalaı bolady. Aýylda kútip otyrǵan el-jurtyń bar ǵoı» — degende bul qıastaý sóılep, arty ekeýi bir-birimen ilinisip qalǵan. Jeksenbektiń aýyrlaý judyryǵy aýyldas aǵaıynynyń da tumsyǵyna jalap ketken-di...

Ol mezet esin jıyp aldy. Túıini: «Joq, bolmaıdy! Bárin de qoıý kerek!» — dedi aqylyn boıyna jıyp alyp.

Aǵa hatyndaǵy jalǵyz aýyz sóz búkil ómirine, erek oıly, bıik parasatty el azamaty bolyp qalyptasyp, halqyna qaltqysyz qyzmet jasaýǵa, bilim tereńine súńgip, baqyt álemine jol tartýǵa sebep-túrtki bolǵan edi.

1980 jyl.

---