InfoHub Logo

Sabaq bastalǵaly bir aı ýaqyt boldy. Kolhoz fermalary da jaılaý óristerinen oralyp, óz ortalyqtaryna keldi. Sátjandardyń aýyly da aýdanǵa ıek artpa jerdegi qysqy qoralaryna qondy, jyly úıge kirdi. Sodan beri Sátjan qusyn qolyna alǵan joq. Bir nárseni qunttaǵanda soǵan birjolata qumarta isteıtin ádetimen sabaǵyna aldanyp, qusyna kóńil bólmedi. Oǵan onyń qoly da tımedi. Mektep ishindegi pıoner uıymynyń jumysyn basqarady. Oqýmen qabat uıym jumysyn durystap alǵansha tynym tappady.

Aýyl sonaý Baqanasqa qonǵannan bastap qusynyń etin qaıyryp Serikbaı qusbegi ańǵa shyǵýǵa erte-aq daıyndalǵan. Ol alǵashqy sonardy asyǵyp kútedi, kún jylýy erte qaıtyp úzdiksiz jaýǵan jańbyr, qara sýyq, qusyn erte aryqtatyp ańǵa salar kúıine kelgenine birsypyra boldy.

Mysyq toǵanynyń oıynan shaýyp úıilgen shópti tegis ákelip úıip Sátjan kún bata úıine keldi. Dál sol kúni jylqydan atyn ákelip Serikbaı sonar kútip otyrǵan-dy. İńir arasynda Sátjan Serikbaı úıine baryp biraz otyrdy. Qusynyn etin kórip:

— Páli-aı, erteń bir qansonar bola qalsa, — dep toqtady Serikbaı.

— Sátjan dalaǵa shyǵyp kelshi, qazir qar jaýyp tur ǵoı deımin. Onda kún tez ashylady. Sáti bolsa erteń ańǵa ketem, sen de júr, ań qaǵyp úıren, — dep Serikbaı Sátjandy jumsady. Sátjan úıge kelip qardyń habaryń aıtqanda Serikbaı kúlimdep, — Zeınege aıt, atyńdy qamda, — dedi.

Sátjan óz úıine kelgende qýana, sheshesine erkeleı keldi.

— Apa, ańshy atam erteń sonar bolady, túlkige erte shyǵam, dep otyr. Siz jiberseńiz atammen birte ańǵa baram, — dep Sátjan sheshesinen jaýap kútti.

— Qaraǵym, atań aparsa bar, jolyń ońdalsyn. Biraq, sabatyńnan keshigip qalýshy bolma, — dedi.

Osy sátte ana meıriminiń arǵy ózegin sezgendeı Sátjan jymıyp kúlimsiredi. Ol apasynyń ruqsatyn alysymen ańshylyq qamyn istep, júgirip atasyna ketti.

Tún ortasy aýa kún sýytyp, japalaqtap qar jaýyp, ashyldy. Serikbaı kútkendeı-aq qansonar bolyp, qara jerdiń betine kópirgen aq qar tóseldi. Tań aldynda sonarshylar atqa minýge qamdandy. Itelgisin ala júrmek bolyp Sátjan ony dalaǵa alyp shyqty.

— Sátjan, ıtelgini aparyp tuǵyryna qondyryp baqylap kel. Sáti bolsa ekeýmizge myna sarshegirdiń de qyzyǵy jetedi. Itelgiń búrkitke bóget bolady, esińde bolsyn, ıtelgini kórse búrkit ańǵa ushpaıdy. Búrkittiń bar qorqatyn qusy ıtelgi ǵoı, — dep Serikbaı aqyl aıtty.

Atasynyń aıtqanyn istep, ıtelgini tuǵyryna qondyryp, Sátjan da qunanyna mindi. Jańa túsken aqsha qardyń yzǵary shymyratqan tań salqyny ótimdi edi. Kúıine kelip ańsyrap otyrǵan kánigi qyran aqsha qardyń yzǵaryna shymyrap boıyn jınaǵandaı dúr-dúr silkindi. Qyrannyń qanat-quıryǵy jel úıirgen shoq quraqtaı sýdyr-sýdyr etti. Ańǵa shyqqanda qusyn shaqyryp dybys bermesin dep, úndemeı jortatyn ádetimen Serikbaı Aqshataý bıigin betine alyp jorta jóneldi. Ker qunanyn tebinip jiberip Sátjan da atasyna ilesti.

Jaýyny tynyp jyltyrap ashylǵan aıly tún, jańa túsken aqsha qar, aq torǵyn jamylǵan sulýdaı alystan burańdap kóringen Aqshataý. Qabaq túıgen qarańǵy tún qushaǵy emes, jer álemin nurǵa bólegendeı úlpildep túsken tuńǵysh qarǵa malynǵan Aqshataýdyń qara jartasty zor qıalary edi. Tań belgisinen sury qashyp ólýsireı bastaǵan juldyzdar kek torǵyn shatyrta shashylǵan brıllıanttaı alysta jyltyldaıdy.

« — Qara jerge qar jaýyp,
Qardy kórgen bir murat.
Qara jerden qar ketip
Jerdi kórgen bir murat»

degen el oıshyldyǵyn Serikbaı esine aldy. Jyl merzimderiniń qubylystaryna qumarlana súısingen qart qusbegi tuńǵysh sonarǵa sonshalyq toıymsyz qomaǵaılyqpen qaraıdy. Ol bala kúninen qumartyp qýǵan jan seriginiń serpinindeı qyranyn qıadan ustap, alpys eki aılaly túlkige jiberedi. Jan-tánimen ań qumarlyǵyna berilgen kári ańshy kóńil shólin qandyrady. Ol «Óner órine shyǵý óz mereıiń, tabysyń halqyń úshin» degen halyq naqylyn da esinde ustap keledi. Qyran qusty baptap, qyr taǵysyn qyrǵyzyp eline asyl ańnan tabys beredi.

Al, atyńa min, men de turǵyǵa taıandym degendeı Serikbaı bir qıadan kórinis berdi. Sátjan da atasy aıtqan jobamen izdi qýalaı, qorymdy saıǵa qaraı órlep keledi. Birazdan keıin túlki izi bultaryp basqa bir qolat saıǵa jalt berdi.

Sátjan izdi qoıyp qalyń qorymnyń etegine iline dabyl qaqty. Únsiz tunyp turǵan tereń shatqal selt etkendeı kúńirenip ketti.

Sátjan dabylyna ushqandaı shyńnyń quzar basynan quıyla sarshegir de oınap aspanǵa shyǵa keldi. Dabyl qaǵýdy qoıa salyp, Sátjan quıqyljı ushqan qyrannyń qanat qatý qımylyn baǵyp kózi aspanda.

Qıadan oqtaı oınap ushyp shyqqan qyran zyptaı aqqan betimen qalyń qorymnyń dál ústine keldi. Túnerip turǵan butaly qoınaýyna qaraı úńile quıylyp kelip, jarq etip qaıta aspanǵa shyqty. Qustyń túıilgen jerinen bir sezik alǵandaı Sátjan da kózimen qalyń qoınaýdy tintti.

Quıylyp kelgen qyrannan qaımyqpastan jaltyr qıaǵa kere tura qalǵan aılashyl alqyzyl taǵy shubatylyp jónele berdi. Qaıta serpilip aspanǵa ushqan qyranǵa jekpe-jekke kelseń kel degendeı qyzyl kúreń taǵy kóleńdep qıa betke qaraı qulash urdy. Kórip jaıǵan aq jibekke marjan domalatqandaı túlki syrǵyp barady. Qorymnyń qyr jaǵyndaǵy ker qaıqańnyń býdyrap túsken kóbik qaryna oıyndaǵy kóleńkeli qorymnyń kún tıgizbeı jetiltken asyl múlkin bulańdatty. Jarq etip aspanǵa shyqqan qandy kóz qaıta túıilip, qanat-quıryǵyn qomdap alyp, túlkige shanshyla kelip quıyldy. Qashyp qutylmasyn bilgen ádisqoı túlki qaıqańda taǵy tura qaldy.

Quıryǵyn qoqaıtyp, yrjalaqtap aıbat shegip kerip turǵan túlki kózin qan jaýyp, toıatyn kórip túıilgen qyranǵa qaımyǵyp qalar qaırat bolyp elengen joq. Qalshyldaǵan qanisher batyldyqpen jarq etip tańnan bir sypyryp, qas qaqqansha túlkimen umar-jumar boldy da qaldy. Atasy aıtqan aqyldyń osy mınýtte qalaı esinen shyqqanyn kim bilsin, Sátjan aldyndaǵy qıa quzǵa qaramastan tura shapty.

«Qar appaq, túlki qyzyl, búrkit-qara
Jáne uqsar qasa sulý shomylǵanǵa»

degen Abaı óleńi tap osy sátte Sátjannyń kóz aldynda aq qarǵa altyn sıamen jazylyp, meni oqy dep turǵandaı edi.

Órden yldıǵa qaraı shapqan Serikbaı qusymen túlkiniń maıdandasqan jerine Sátjannan buryn jetti. Qunanyn tastap Sátjan kelgende, al-kúreń túlkini sulatyp salyp, atasy sol túlkiniń bir sanyn shyǵaryp alyp, qyranyna qyzyl tartqyzyp otyrdy. Bir qaqqan qabaǵynan barlyq atyrapty súzip kórip alǵandaı sarshegir de ıesine maqtanǵandaı alys tóńirekke tákappar erlikpen kóz salyp quıqyljyp qaraıdy.

---