InfoHub Logo

Komýnıkasıalyq daǵdylar men netvorkıng — qazirgi zaman adamnyń soft skills jıyntyǵynyń mańyzdy quramdas bóligi bolǵan. Onsyz jaqsy jumys tabý nemese bıznes jasaý óte qıyn. Yqpaldy dostarynyń nemese jaqyn týystarynyń bolýy árqashan mańyzdy bola bermeıdi. Olardan góri poezda tanysqan kezdeısoq jolseriktiń sizdiń ómirińizge kóbirek áser etýi ábden múmkin. Álsiz áleýmettik baılanystar bizge qalaı áser etedi jáne olar nesimen mańyzdy?

Áleýmettik baılanystyń eki túri

Árqaısysymyzdyń tanıtyn adamdarymyzdyń eki túri bar. Olardy shartty túrde "kúshti baılanystar" jáne "álsiz baılanystar" dep belgileýge bolady. Birinshige — biz jıi jáne qarqyndy qarym-qatynas jasaıtyn barlyq adamdardy: dostardy, jaqyn týystardy, stýdenttik jataqhanadaǵy kórshilerdi jatqyzýǵa bolady. Olarmen demalys kúnderin birge ótkizemiz, romantıkalyq qarym-qatynas máselelerin nemese bolashaqqa arnalǵan josparlardy talqylaımyz. Kúshti baılanystar qınalǵan sátte tiregimiz, qoldaýshymyz bolatyn jandar.

Al álsiz baılanys biz aralasatyn nemese keıde baılanysatyn, biraq etene jaqyn qarym-qatynasta bolmaıtyn adamdardy qamtıdy. Ádette bul — áriptester, kórshiler, oqytýshylar, burynǵy jumys berýshiler nemese jaı ǵana kezdeısoq tanystar. Qazirgi zamanda ǵalamtorda da dostarymyz bar, olarmen keıde hat almasamyz nemese olardyń jazbalaryna lúpil qoıyp jatamyz.

Álsiz baılanystardyń paıdasy nede?

1973 jyly amerıkalyq sosıolog, profesor Mark Granovetterdiń «Álsiz baılanystardyń kúshi» atty eńbegi jarıalandy. Ol óz eńbeginde    bizdiń aınalamyzdyń áleýmettik utqyrlyqqa qalaı áser eteti jaıly jazdy. Ǵalym jumys izdeý nemese jańa bıznes qurý turǵysynan eń qundysy — sırek baılanysatyn beıtanys adamdar, ıaǵnı eń álsiz baılanystar ekenin anyqtady. Jaǵdaıdyń 75%-da adamdar "álsiz baılanystar" ókilderiniń kómegimen jańa jumys ornyn tapsa, qalǵan 25%-da mundaı kómekti jaqyn adamdary kórsetti.

Bul qalaı?

Kúshti baılanystar klasteri eki negizgi jolmen qalyptasady. Birinshisine ádette jaqyn týystary nemese mektep kezgi dostary kiredi. Biz olarmen uzaq ýaqyt aralasyp, ortaq tájirıbeni bastan ótkergendikten, ári ortaq sátter óte kóp bolǵandyqtan arada jaqyn, tereń qarym-qatynas qalyptasady. Basqa dostarymyzben nemese ómirlik serikterimen biz dúnıetanymnyń, múddelerdiń, senimniń uqsastyǵyna baılanysty birigemiz. Biz bastapqydan-aq uqsaspyz, jáne ýaqyt óte kele bul jaqyndyq burynǵydan da arta túsedi.

Munyń kúshi mine, osynda. Degenmen álsiz tusy da joq emes. Mysaly biz bir-birimizdi tym jaqsy bilemiz, kózqarastarymyzda da uqsastyq bar bolǵandyqtan bir-birimizge jańa nárse usyna almaımyz. Mundaı qarym-qatynas janǵa jaılylyq syılaıdy da, bizdiń damýymyz baıaýlaı beredi. Kúshti baılanystar qoldaý kórsetip, qıyndyqtardy jeńýge kómekteskenimen, ómirimizdi ózgerte qoımaıdy.

Álsiz baılanystar bolsa basqasha jumys isteıdi. Olar jaqyn ortaǵa tıesili emes, demek, jańa nársege qol jetkizýge, jańa tájirıbege,  bilimge, jańa tanystyqtar men múmkindikterge jol ashady. Beıtanys adamdardan bizdi fızıkalyq nemese mentaldyq araqashyqtyq bóledi. Sonyqtan bundaı sáıkessizdik turǵysynan olarmen qarym-qatynas ornatý úshin bizge biraz aqyl-oı resýrstaryn jumsaýǵa týra keledi. Bul óz kezeginde oı-óristi keńeıtedi, damýymyzǵa septigin tıgizedi. Nemese jańa jumysty ońaı tabýǵa kómektesedi.

Álsiz baılanystardy izdeý jáne ustaný boıynsha keńester 

Biz eleı bermeıtin baılanystar bizdiń ómirimizdi túbegeıli ózgerte alady. Bul dostardyń mańyzdylyǵyn tómendetpeıdi — siz olarmen qarym-qatynas jasamaǵandyqtan ózińizdi baqytty sezine qoımassyz. Degenmen, endi beıtanys adamdardyń sizdiń damýyńyz úshin qanshalyqty mańyzdy ekenin bilesiz.

Sizge olardy aıyrylmas joldas jasaýdyń qajeti joq. Bar bolǵany olarmen baılanysta bolýdy umytpaýyńyz kerek. Bul kóp ýaqyt pen kúsh-jigerdi talap etpeıdi, biraq aıtarlyqtaı nátıjeli bolýy múmkin.

Álsiz baılanystardy keńeıtýge jáne qoldaýǵa, sondaı-aq olardy durys qoldanýǵa kómektesetin birneshe keńes:

— Qorqynysh pen uıalshaqtyqty ysyryp qoıyńyz. Jumys izdeýde nemese basqa maqsattar úshin álsiz baılanystardy paıdalaný — bul aılaǵa salý, qýlyqqa basý emes, bul — ózara tıimdi yntymaqtastyq.

— Siz de osyndaı adamdarǵa shaǵyn qyzmet kórsetińiz — bul olardyń sizge degen syılastyǵyn arttyrady jáne ýaqyt óte kele óz jemisin beredi.  

— Paıdaly tanystyq úshin ózińiz qyzyǵatyn saladaǵy is-sharalarǵa baryp turyńyz.

— Jańa baılanystardy izdeý jáne qoldaý úshin áleýmettik jelilerdi belsendi paıdalanyńyz. Biraq esińizde bolsyn, jelidegi dostardyń sany mańyzdy emes, mańyzdysy — shynaıy qarym-qatynas (meıli ol onlaın bolsyn).   

Túıin

Álsiz baılanystar — sırek aralasatyn beıtanys adamdar. Zertteýler dál osy adamdar bizdiń áleýmettik utqyrlyǵymyzǵa eń kóp áser etetinin kórsetti. Bul olar arqyly ashylatyn jańa málimet, tanystyq jáne múmkindikterge baılanysty. Sırek aralasatyn adamdar tobyn keńeıtýge tyrysyńyz, sebebi, bul sizdiń ómirińizge túbegeıli ózgerister ákelýi múmkin.

---