InfoHub Logo

Ertede bir han bolypty, óziniń qyryq qatyny bar eken. Úlken báıbishesi bir kúnderi ekiqabat bolady. Hannyń ózi bir jaqqa jol júrýge saılanyp, ornyna qaldyrǵan ýázirine aıtady: «Osy qatynymnan qyz týsa, ol qyzdy óltir de basyn ózime alyp qoıyp, kelgenimde kórset, ul tapsa, aldymnan súıinshi surap shyq», – dedi. Han saparǵa shyǵyp ketedi.

         Birneshe kúnderden soń báıbishesi bosanyp, qyz týypty. Hannyń tapsyrǵan ýáziri qyzdy aıdalaǵa aparyp óltir dep, bir adammen jiberipti. Ol adamyna jolda bir qý kempir jolyǵady, bul qyzdy óltirýge aparatynyn bilgen soń, oǵan aıtady: «Sen bul qyzdy tekten-tek óltirme, onan da maǵan ber, men jeti qabat jer astyna salyp asyraıyn», – deıdi. Álgi adam kempirdiń munysy da durys eken dep, qyzdy berip qoıa berdi.

         Han ketken saparynan eline qaıtyp, qatynynyń qyz tapqanyn esitken soń, baıaǵy ornyna qaldyrǵan ýázirin shaqyryp suraıdy: «Ol qyz qaıda, óltirdiń be?», – dep. Ýázir aıtady: «Joq óltirmedik, óltirýge jibergen adamyma bir qý kempir jolyǵyp, bul qyzdy óltirme, men adamǵa kórsetpeı, jer astyna salyp asyraıyn dep alyp ketipti». Han munan soń el-jurtyn jınap, halqyna aıtady: «Meniń sol qyzymdy kimde-kim taýyp óltirse, men oǵan altyn taǵymdy beremin», – dep. Eshkim óltirýge talap qylyp shyqpaıdy. Hannyń óziniń jalǵyz bir uly bar edi. Sol uly turyp aıtady: «Men óltireıin», – dep. Han balasyn bir aq boz atqa mingizip, ádemi kıimder kıindirip, aıtady: «Qaryndasyńdy taýyp óltirip, basyn maǵan alyp kelip kórset, óltirip basyn ákelmeseń, onda ózińdi óltiremin», – dep.

         Bul jigit birneshe kúnder izdep, aqyrynda baıaǵy qý kempirdiń úıine kelip, onan tike suraıdy: «Sizde asyraýǵa bergen bir qaryndasym bar edi, sony ózime qaıtyp berińiz», – dep. Kempir balaǵa aıtady: «Tura-tur, qaryndasyń jeti qabat jer astynda edi, aty - Qarashash, alyp keleıin», – dep ketti de qaldy. Birneshe ýaqyttan soń Qarashashty kempir alyp keledi, ózi ádemi, sulý, jaqsy bolyp ósken eken. Aǵasy kempirmen qoshtasyp, Qarashashty alyp qaıtady. Jolda ákesiniń aıtqanyn qylyp óltireıin dese, qımaıdy, oılaıdy: «Qoı, tekten-tek óltirip, men munyń obalyna qalmaıyn, bir teńin taýyp qosaıyn», – dedi de bir jerlerge kelip, qosyn tigedi. Aǵasy otyn jıyp keleıin dep, qyr astyna ketse, qaryndasynyń qasyna bir qalmaq jigit keledi. Buǵan qyz kóńili ketip, asyq bolyp, qalmaqty sandyqqa salyp jasyryp tastaıdy. Aǵasy otyn alyp úıine qaıtady, qaryndasynyń eshbir isin sezbeıdi, qulan men kıik atyp kelip, sonymen qorek etip, sol jerde mekendep tura beripti.

         Biraz zamandar ótken soń, Qarashash jerik bolady, bir kúnderi aǵasyna aıtady: «Maǵan taýtaılaqtyń sútin taýyp ákelip ber», – dep, aǵasyna jylap jalynady. Aǵasy qaryndasyn qımaı, taýtaılaqty izdep ketedi. Kóp mashaqat etip, aqyrynda bul jigit taýtaılaqty taýyp, Qudaı taǵalanyń járdemimen ustap alyp, sútin saýyp, ydysqa quıyp alyp, qosyna qaıtady. Munyń aman qaıtyp kele jatqanyn qalmaq jigit kóredi de: «Aǵań ólmesten, aman-saý kele jatyr eken», – dep Qarashashqa aıtady. «Endi sen ony pildiń sútin izdetip jiber», – dep úıretedi. Úıine kelip aǵasy qaryndasyna taýtaılaqtyń sútin beredi. Al Qarashash bul sútti tógip tastap, bóten sút kerek dep, aǵasyn pildiń sútin saýyp ákelip ber dep, taǵy da uzaq saparǵa jiberedi. Aǵasy izdep ketedi, pildi taýyp, sútin saýyp alaıyn dese, pil ózine umtylady. Sonda bul jigit nalyp, Qudaıǵa syıynady. Qudaı taǵala duǵasyn qabyl etip, sol jerde pil óz-óziniń ashýyn basyp, súttiń ǵana kerektigin bilip, taltıyp tura qalady. Jigit sútin saýyp alyp, qosyna qaıtady. Qalmaq jigit taǵy aman-saý kele jatqanyn kórip, Qarashashqa aıtady: «Aǵań taǵy aman-saý, tiri keledi ǵoı, endi sen ony qara qasqa atty qyz batyrǵa jiber, sol muny óltirmese, meniń oǵan eshbir aılam qalmady», – dep. Qarashash taǵy aldap, aǵasyn qara qasqa atty qyz batyrǵa jiberedi. Jigit qaryndasyn qımaǵannan taǵy da qyz batyrdy izdep ketedi. Kóp izdep, mashaqatpen taýyp alady, qyz batyr at ústinde júr eken, kórgen jerden-aq jigitke umtylady, jigit te qarsy tura qalyp, ekeýi at ústinde alysyp, jigit aqyrynda qyz batyrdy attan aýdaryp jerge jyǵyp, óltireıin dep jatqanda, qyzdyń tóbesindegi órip qoıǵan shashyn kórip, munyń qyz ekeni sonda ǵana esine túsedi de óltirmeıdi. Ekeýi sóılesip jón surasa, ol qyz sol jigittiń óziniń jas kúninde aıttyrǵan qalyńdyǵy eken. Munan soń qyz batyr kúıeýin úıine ertip ákelip, qonaq qylyp syılaıdy.

         Munda bul jigit úsh kún jatyp, qaıtaıyn degen soń, qyz batyr kúıeýine syıǵa qara qasqa atty mingizip qaıtaryp jiberedi. Bul jigittiń qara qasqa atqa minip, aman-saý, tiri kele jatqanyn qalmaq shyǵyp kóredi de Qarashashqa aıtady: «Endi meniń aǵańdy óltirýge eshbir aqyl-aılam qalmady, óziń birdeme qylyp aǵańdy óltirmeseń bolmas», – dedi. Aǵasy qosqa taıana bergende, Qarashash qalmaqty sandyqqa salyp qoıyp, aǵasy kelip otyrǵan soń, birazdan keıin aǵasyna aıtady: «Kel, aǵa, asyq oınaıyk, upaı salyp, upaı alysaıyq», – dep. Ekeýi biraz oınaǵan soń, Qarashash aǵasyna on upaı salyp: «Endi upaıymdy ber, oınamaımyn», – deıdi. — Upaıym úshin qolyńdy artyńa biriktirip baılaımyn, sony óziń sheshseń bolar, – deıdi. Aǵasy buǵan kópke sheıin kónbeıdi. Sonda Qarashash: «O dúnıede, qıamette alamyn da, bul dúnıede bermeseń», – dep ishinen kúńkildepti. Aǵasy sonda turyp: «Shyraǵym, qıamet degen kıyn sóz edi, aıtqanyń-aq bolsyn, tilegenińshe qolymdy artyma baılastyr», – deıdi de ornynan túregelip, qolyn daıarlapty, Qarashash myqtap turyp aǵasynyń eki qolyn biriktirip, qaıyspen artyna baılaıdy da «endi úzip kete ber» depti. Aǵasy biraz bulqynyp edi, qansha bulqynsa da úzetin bolmady. Qaıys sozyla berdi, úziletin kórinbedi. Sonda Qarashash sandyqtan qalmaq tamyryn shyǵaryp alyp, qolyna aǵasynyń qylyshyn berip, «endi myqtap shap» dedi. Qalmaq sol qylyshpen jigitti eki bólip shaýyp tastady. Munan soń qyz Qarashash aǵasyn eki qorjynnyń basyna salyp, qara qasqa atqa teńdep, «qaıda barsań, sonda bar» dep, bir salyp qoıa berdi. Qara qasqa at baıaǵy óziniń úırengen jerine qyz batyrdyń úıine keldi. Qyz teńdelgen qorjyndy kórip, batyrdyń jibergen sálemdemeleri eken ǵoı dep, qorjyndy alyp, úıge kelip, aýzyn sheship qarasa, eki basynda shabylǵan kúıi batyrdyń ózin kórip, esinen tanyp, ózi sol jerde jyǵylypty. Birazdan soń esin jıyp alyp, ózine kelgen soń qyz batyr myqty Qudaıǵa, pirlerine, babalaryna sıynyp duǵa qylyp, kúıeýiniń jaralaryna túrli aq dáriler jaǵyp, Qudaı járdemimen kúıeýin tiriltip alady.

         Jigit bul qyz batyrdy otaýmen uzatyp yrǵap-jyrǵap alyp, baǵanaǵy qaryndasy Qarashash pen qalmaqtyń qosynyń ústine kelip, olardyń ekeýin de tirileı ustap alyp, shaýyp óltirip, qaryndasynyń basyn úıine alyp qaıtyp, ákesine tapsyryp, kóńilin bitirip, sóıtip altyn taqqa minip, qyz batyrmen birge patshalyq quryp, barsha muraty basyna jetip, birneshe zaman dáýren súrip turypty.

---