InfoHub Logo

(Qazaqstan jazýshylarynyń II sezi qarsańynda)

Jaqyn arada Qazaqstan jazýshylarynyń II sezi ashylady. Bul sıezi tek eresek adamdar ǵana emes, bizdiń pıonerler men mektep oqýshylary da zor qýanyshpen qarsy alǵaly otyr.

Bul sıeze elimizdiń sharýashylyǵy kún saıyn órkendep ósken dáýirde, úshinshi besjyldyq tusynda BQP(b) XVIII sezinen keıin shaqyrylyp otyr.

Bul sıeze Qazaqstanda ıskýsstvo men sovet ádebıetiniń budan bylaı da órkendeı berý jóninde kóp másele qaralmaq. Sonyń biri qazaq sovet ádebıetinde osy ýaqytqa deıin jete kóńil aýdarylmaı kelgen balalar ádebıeti týraly másele qoıylýǵa tıis. Bizdiń pıonerler men mektep oqýshylarynyń kún sanap qyzyq kitaptarǵa tamasha shyǵarmalarǵa tilegi ósip otyr. Olar jazýshylarymyzdan balalar turmysynan jazylǵan zamanymyzǵa saı, oqyp otyrǵanda onyń geroılary óz oqýshylaryna tamasha úlgi, áser beretindeı qyzyq, jaqsy shyǵarmalar bolýyn kútedi. Biraq Qazaqstan jazýshylar kollektıvi, Qazaqstan Jazýshylar Odaǵy búl jóninde kúrdeli eshnárse isteı almaı otyr.

Balalardyń júrekteriniń názik keletindigi, olardyń ár nársege áýestengish keletindigi, olardyń bir nárseni kóńilge alsa sol nársege yntyǵyp, sýsaǵysh keletindigi ashyq nárse.

Ásirese sovet balalarynyń alǵa umtylǵyshtyǵy — olardyń qıaly, olardyń oıy, olardyń talaby tipti ózgeshe. Olar ushqysh, komandır, pedagog, dáriger, ınjener, shahter, aqyn-jazýshy bolǵysy keledi. Olardyń keleshekte sol qıaldaryna jetýi sózsiz. Sondyqtan da balalardyń tilegine sáıkes olarǵa úlken tárbıe beretin, úlken eser beretin kúshti quraldyń biri — kórkem ádebıet bolýǵa tıisti. Biraq Qazaqstan Jazýshylar uıymy men bizdiń kórnekti aqyn-jazýshylarymyz, jas aqyndarymyz kishkentaı balalarǵa úlken shyǵarmalar kerek ekenin eskermeı júr.

Jazýshylardyń ishinde balalar ádebıetine eptep kóńil aýdarǵan Qalmaqan edi. Ol da eń sońǵy ret balalarǵa ómir boıy azyq qylyńdar dep «Tátti qaýynyn» tartý etti de sońǵy ýaqytta balalardan ol da qol úzip ketti. Múmkin, Qalmaqan balalarǵa «Tátti qaýyn» eseıip, er jetkenshe qorek etýge jetedi dep júrgen bolar. Biraq balalar birneshe «Tátti qaýyn» sıaqty tátti ádebıet jemisterin kútip otyr.

Qalmaqannyń munysyna da raqmet. Basqa aqyn - jazýshylar «Tátti qaýyn» túgil balalardyń ádebıet qoryna bir ýys «búldirgen» de qosqan joq.

Keıbir jas aqyndardyń uıalǵanynan onda da renjip, qysylyp, qymtyrylyp otyryp, jeńil-jelpi birdeńe jazyp bere salatyndary da joq emes. Búl jaǵy da kórkem sóz sheberleriniń esinde bolatyn nárse.

Balalar ádebıeti jóninde synshy joldastarǵa ne aıtalyq! Synshylar synaıtyn balalar ádebıeti joq. Degenmen, syn máselesin qolǵa alyp júrgen joldastar da balalar ádebıetin jasaý jóninde qatynasy bolýy óte qajet nárse ǵoı.

Redaksıaǵa balalardan kúnde hat kelip jatady. Olar birneshe usynystar, birneshe tilekter qoıady. Sol balalardyń kóp hatynyń biri Yrǵyz pıonerleriniń jazýshylar uıymyna jazǵan haty, olar bylaı dep jazady:

«Ardaqty aqyn-jazýshy aǵaılar!

Biz jetkinshek jas urpaqtarmyz. Pıonerler qatarynda tárbıelenip, mektepte oqyp júrmiz. Biz ózimizdi eń baqytty balalarmyz dep sanaımyz. Sabaqtan bos ýaqytymyzda kórkem kitaptar oqyp, mektep sahnalarynda pesalar qoıǵymyz keledi. Biraq balalar turmysynan jazylǵan kórkem shyǵarma, pesalar tabý bizge óte qıyn. Sondyqtan jazýshy aǵaılar: Muhtar, Sábıt, Asqar, Ábdilda, Taıyr, Áljappar, Dıqan, Qalmaqan, bizge balalar turmysynan ádemi áńgime, taqpaq - óleńder, pesalar jazyp berýlerińizdi suraımyz».

Biraq aty atalǵan jáne balalardyń hatyn oqyǵan joldastar durys jaýap ta bergen joq. Rasynda, bizdiń aqyn-jazýshylarymyz balalar ádebıetine kóńil bólip, balalardyń tilegine saı jaqsy, qyzyqty shyǵarmalar bere almaı keledi.

Osy ýaqytqa deıin balalar baspasy (ıýn. ızdat.) joq. Komsomol baspasynyń janynda tek qana aýdarmamen shuǵyldanatyn (onda orıgınalnyı bir shyǵarma joq) nátıjesiz «birdeńe» bar. Balalarǵa degen kitapty shyǵarý bylaı tursyn, pıoner jýrnaldaryn da ýaqytynda shyǵara almaımyz.

Respýblıkalyq gazetter men jýrnaldar balalar ádebıeti týraly másele kóterý túgil ol jóninde aýyzǵa da almaıdy. Kóbisi balalar ádebıetin jeńil-jelpi is kóredi. Shynynda balalar ádebıetiniń balalarǵa komýnıstik tárbıe berýde zor maǵynasy bar ekenin, balalar ádebıetin jasaýda myqty sheberlik kerek ekenin esten shyǵarýǵa bolmaıdy.

Qazaqstan jazýshylarynyń II sezi balalar ádebıetin jasaý jóninde balalardyń tilekterine sáıkes aqyn - jazýshylardyń kesek shyǵarmalar berý jóninde másele qoıýy tıis. Pıonerler men mektep oqýshylary balalar ádebıetin jasaý jóninde II sıezen nátıjeli is kútedi.

«Oktábr balalary»

1939 j. 29 maı. № 40.

---