InfoHub Logo

(E. Dýbına-Golovanevanyń esteliginen)

Uly Otan soǵysy bastalǵan kúnnen beri kóp ýaqyt ótti. Biraq sol jyldar bizdiń esimizden esh ýaqytta ketpek emes. Ásirese maıdannyń alǵy shebinde júrgenderdiń, jaý kúıretken halyq sharýashylyǵyn qaıta qalypqa keltirýde talaı qıynshylyqtardy basynan keshirgenderdiń esinde máńgi qalady. Osy soǵystyń halqymyzǵa zor zardap shektirip, qaıǵy-qasiret ákelgenin myna bizderden estigen jas býyndar da umytpaq emes.

Baýbek bizdi tereń oılandyryp, sovettik patrıotızm sezimin oıatýǵa aıtarlyq úles qosqan bir maqalasynda: «Adam — dúnıege jaı ǵana kelip ketpeıdi, ol óziniń ornyn basatyn býyndarǵa rýhanı mura qaldyrady», — dep jazǵan bolatyn. Men soǵys jyldarynda Orynbor oblysy, Matveev aýdandyq gazettiń redaksıasynda eńbek ete júrip maıdanda ne bolyp jatqany týraly gazetterde basylǵan maqalalardy úzbeı oqýshy edim. 1942 jyldyń maı aıynda «Komsomolskaıa pravdada» jaryq kórgen «Ómir men ólim týraly. Maıdanger jas qazaqtyń jazbalary», atty pýblısısıkalyq maqalasyn oqyǵanymda boıymdy bılegen alǵashqy áserdiń kúshin men asqan qalamger bola qalǵan shaqta da sózben jetkize almas edim. Muny tek júreginde qýanysh pen qasiret sezimi qatar júrgen adamnyń ǵana rýhanı sezinýi múmkin. Qazirgi kezde bul qarama-qarsy eki sezimniń bir keýdede qatar turýy ete sırek kezdesedi. Al soǵys jyldary bul eki sezim kóptegen sovet adamdarynyń júreginde qatar júrdi. Otan úshin shaıqastarda adamdarymyz oqqa ushty — bul búkil halqymyzdyń qasireti, jaqyn adamymyz qaza bolsa — bul jeke basymyzǵa túsken qaıǵy-qasiret boldy. Sol shaıqastar nátıjesinde bir qala ne bir derevná jaýdan azat etilse jalpy da, jeke de qýanyshqa bólenip júrdik.

Baýbektiń maqalasyn oqı bastaǵannan-aq óksip - óksip jyladym. Saı-súıegim syrqyraı jyladym. Sol mezette maıdanda júrgen aǵa-inilerim eske tústi. 1941 jyldyń avgýsynda 18-ge tola qoımaǵan baýyrym Nıkolaıdy armıa qataryna shyǵaryp salǵanymyz kóz aldyma elestedi. Ol sol shaqta orta mektepti jana ǵana bitirse de, Qyzyl Armıa qataryna belin bekem býyp, «Sender jylamańdar, jylasańdar qatty renjımin» dep, jubanysh aıtyp, kóz aldymyzda eseıip attanǵan edi...

Men Baýbektiń maqalasyn gazetimizdiń kezekti sanyn bastyryp jatqan shaqta, túnde oqyǵan edim. Men jylaı bastaǵan kezde qasymdaǵy redaksıa qyzmetkerleri men tıpografıa júmysshylary abyrjyp qaldy. «Gazetten baýyrlary jaıly sýyq, habar oqyǵan shyǵar», — Dep oılaǵan bolý kerek. «Ne bolyp qaldy? Qandaı habar oqydyń?» — dep meni jubata bastady. Men sonda Baýbektiń maqalasyn nusqap, «osyny oqyp shyǵyńdar» degennen basqa eshteńe aıta almadym. Kelesi kúni ony redaksıa kollektıvi túgel jınalyp oqydyq. Sol mezetten bastap kóptegen qurbylaryma oqyttym, jáne selolyq komsomol komıtetterimen telefon arqyly baılanysyp, Baýbektiń maqalasyn aýyldyq jerde kollektıv bolyp oqýdy uıymdastyrý qajet ekenin habarladym.

Baýbektiń «Komsomolskaıa pravdada» jaryq kórgen osy alǵashqy maqalasynyń ezi shynaıylyǵymen júregimdi. eljiretip, janymdy tebirentti. Onyń ereksheligi tek maıdanda júrgen jýrnalıs qana emes, sonymen katar qarý-jaraqpen de, ótkir aıbyndy sózben de jaýdy mert qylatyn maıdanger soldattyń jazýy bolatyn. Baýbektiń ómirge degen mahabbaty jáne sol úshin aıanbaı kúresetini osy maqalasynan - aq aıan boldy. Ol, shynynda, tereń oılana biletin jáne ystyq júregimen, jalyndy sózimen basqalardyń júrek qylyn sherte biletin dala qyrany, er júrek jaýynger ekenine birden kózimiz jetti. Týrasyn aıtsam, Baýbekti men de, meniń sol kezdegi qurby-qurdastarymnyń bári de — Gorkııdiń Dankosynyń júregi bar talantty jas eken deýshi edik. Bulaı deýdiń ózi úlken qýanysh. Men onyń maqalalaryn oqı otyryp: «Baýbekteı jaýyngerleri bar armıany eshkim jeńe almaıdy, búl armıa fashıserdiń, sóz joq, tas-talqanyn shyǵarady», — dep tereń oıǵa batatynmyn.

Soǵystyń naǵyz aýyr kezeńderiniń. biri sol 1942 jyl bolǵany bárimizdiń esimizde. Baýbektiń maqalalary bizdiń kóp ultty halqymyzǵa, bizdiń jastarymyzǵa degen maqtanysh sezimin qýatty kúshke aınaldyryp, soǵys bizdiń jeńisimizben bitedi degen sezimimizdi tereńdete tústi...

Iá, ótken soǵys bizdiń Komýnıstik partıamyz júzege asyryp kele jatqan Lenındik ult saıasatynyń danyshpandyǵyn, shynshyldyǵyn pash etti. Bizdiń halqymyzdyń dostyǵy, baýyrlastyǵy burynǵydan da nyǵaıdy. Orasan qaýipti jyldarda bizdiń halqymyz birtutas kúshke aınalyp, ol tutastyq — jeńistiń kepili boldy. Bul týraly Baýbek óte dál, ári jaqsy jazdy.

Soǵystyń qanshama adamnyń ómirin joıǵanyn oılasam, júregim qanǵa tolady. Óziniń rýhanı jáne tvorchestvolyq talantyn asha almaǵan qanshama jastardyń opat bolǵany eske tússe, fashıserge laǵnet aıtatynmyn.

Baýbektiń hatyna myqty jaýap bermekshi bolyp men ózimniń tórt qurbymmen maıdanǵa óz erkimizben barýǵa tilek bildirdik. Tórteýmiz soǵystyń áleginen Ýkraınadan keship kelgen qyzdar bolsaq, besinshimiz jergilikti jerdiń baıyrǵy turǵyny bolatyn. Áskerı komısarıat tórteýimizdiń aryzymyzdy qabyldady, gazette isteıtinime baılanysty maǵan aýdandyq partıa komıtetinin ruqsatyn alyp kel degen nusqaý berildi. Ókinishke oraı, aýdandyq partıa komıteti ruqsat etpedi. Aýpartkom hatshysy Rachkov joldas: «Siz qazirgi tańda maıdanda bolýdan góri osy jerde qajetsiz. Redaksıańyzǵa baryp, jumys isteńiz», — dedi.

Baýbek qazaq halqynyń uly edi. Ol barlyq sovet halyqtarynyń baqytty ómiri úshin janyn pıda etken ınternasıonalıs edi, ol Oktábr eliniń uly bolatyn.

Baýbek «Komsomolskaıa pravdaǵa» az jazsa da, saz jazdy. Onyń maqalalary biz oqyp júrgen maqalalardyń ishindegi eń tatymdysy, saıası qoǵamdyq máni tereńi der edim. Onyń hattarynan fashıs zulymdar taptaǵan Ýkraınany, meniń týǵan halqymnyń qany tógilgen Ýkraına jerin kórgenin, súıgenin, ony jaýdan bosatý úshin kúresip júrgeni aıqyn kórinedi. Eger ol búgingi Ýkraınany kórse, onyń qýatty ındýstrıasyn, tamasha tabıǵatyn, ken baılyǵyn, jer baılyǵyn, alyp Dneprdiń kógildir sýlaryn kórse qandaı zor qýanyshqa bólengen bolar edi!

Baýbektiń hattaryn búginde tolǵanbaı oqý múmkin emes. Bularda ómirge qushtarlyq, jaýǵa óshpendilik, jeńiske senimdi adamnyń sezimine toly bolatyn. Osyndaı asyl murany poezıa men barlyq ásemdikti súıgen, óziniń oı-armany men izgi nıetin adam júregine jetkize biletin Baýbekteı jigitter ǵana qaldyra alady. Ony jarqyn bolashaq kútken edi.

(Yqshamdap qazaqshaǵa aýdarǵan qurastyrýshy.)

Baýbek Bulqyshevtyń Iýrıı Aleksandrovıch Jýkovqa

1942 jyldyń 30 ıýninde joldaǵan haty

Qurmetti Jýkov joldas!

Meniń alǵashqy maqalama baılanysty «Komsomolka» oqyrmandarynyń redaksıa arqyly jiberip jatqan hattaryn alyp jatyrmyn. Rahmet, sizge! Qazaqstannan da birneshe hat aldym. Bular da kazak tiline aýdaryp «Sosıalısik Qazaqstan» gazetinde , al qyrǵyzdar qyrǵyz tilinde óz gazetiniń osy jylǵy 31 maıyndaǵy sanynda basylǵany týraly habarlaıdy.

Osy hatymmen birge sizge jańa maqala jiberip otyrmyn . Bizdiń respýblıkalyq gazettiń redaksıasy materıal surap ótinish etkendikten, osy maqalamdy mashınkaǵa bastyryp, myna adreske salyp jiberýińizdi suraımyn. Qazaq SSR-Y, Almaty qalasy, Karl Marks kóshesi, 43, «Sosıalısik Qazaqstan» gazetiniń redaksıasy, Imanjanov Muqanǵa deńiz.

Eger ony óz gazetterińizde jarıalaý kerek dep tapsańyzdar, Almatyǵa jibermeı-aq qoıýlaryńyzǵa bolady. Bizdiń súıikti jastar gazetiniń redaksıasynda birge qyzmet etetin ózińizdiń. barlyq joldastaryńyzǵa menen maıdandyq sálem aıtyńyz. Ázirshe saý bolyńyz.

Komsomoldyq sálemmen B. Bulqyshev,

30 ıýn, 1942 j.

Aıtpaqshy, buǵan deıin sizge eki hat jibergen edim . Olar sizge jetti me, joq pa, bilmeımin, jaýap kútemin.

Bulqyshev.

Iý. A. Jýkovtyń B. Bulqyshevqa joldaǵan 5796-sandy haty.

Qurmetti Bulqyshev joldas!

Sizdiń «Ómir men ólim týraly» maqalańyzǵa jaýap retinde Otanymyzdyń patrıottarynan ete kóp hattar kelýde. Sizge solardyń birin taǵy da jiberip otyrmyz.

Sálem men izgi tilektestik joldaımyz!

«Komsomolskaıa pravda» gazeti redaksıasynyń

maıdan bóliminiń meńgerýshisi.

Iý. Jýkov.

«Komsomolskaıa pravdanyń» redaksıasyna

Qurmetti joldastar!

Sizderdiń 1 maıdaǵy 102-sandy gazetińizdiń úshinshi betinde jarıalanǵan maıdanger jas qazaqtyń «Ómir men ólim týraly» jazbalaryn oqyp shyqtym. Meniń sheksiz izgi alǵysymdy jáne onyń tamasha isterinde, sondaı-aq jaýmen kúreste jeńiske jetý jolynda densaýlyǵy ár kezde jaqsy bolýyna tilektestigimdi jetkizýdi ótinemin.

Qurmetti joldastar! Maqalasyn oqyǵan saıası jetekshiniń orynbasary Batys maıdannan qazirgi kezde meniń semám bizdiń jaýyngerlerdi: «Gıtlershilderdiń ústemdiginen tezirek qutqaryńdar»,— dep kútip otyrǵan maıdannan jazǵan. Bul — Smolensk qalasy. Men týyp.. ósken, meni tárbıelegen, maǵan baqyt bergen, maǵan ómir bergen — qala. Men endi Bulqyshev joldasqa sheksiz alǵysymdy baıandaıtyn sóz taba alatyn emespin. Baýbek aıtqandaı, tek «Ómir, ıa jeńis!» degen uran ǵana bar. Bizge ómir súrýge, enbek etýge, Otanyn súıýge teńdesi joq pravolar berilgen. Meniń týystarymdy tezirek

jaýdan bosatsa eken. Jaýmen bárimiz birge kúresemiz. Ol Batysta, al men Ońtústik batysta jaýdy aıamaı soqqylaıyq degen tilegimdi jetkizseńizder.

Sizderden meniń osy hatymdy gazet arqyly, ıa ,tikeleı ózine salyp jiberýdi kóp-kóp suraımyn. Onyń adresin jazyp jiberińizder.

Komsomoldyq sálemmen

serjant Rodıonov.

28 PPS216 DSB. Serjant

Rodıonov Mıhaıl Platonovıch

«Komsomolskaıa pravda» redaksıasynyń B. Bulqyshevqa 1942 jyly 6 ıýnde joldaǵan 59273-sandy haty

Qurmetti Baýbek Bulqyshev joldas!

Sizge «Ómir men ólim týraly» maqalańyzǵa baılanysty redaksıaǵa kelip túsken taǵy bir hatty jiberip otyrmyz.

Hattyń avtory — qyz bala, jaýap berýińizdi ótinemiz.

Dostyq sálemmen, «Komsomolskaıa pravda»

gazetiniń redaksıasy maıdan bólimi

meńgerýshisiniń orynbasary

L. Iýshenko.

Qurmetti redaksıa!

Men «Komsomolskaıa pravdada» «Ómir men ólim týraly» maıdanger jas qazaqtyń jazbalaryn oqydym da jas jaýynger qazaqqa hat jazyp jiberýdi jón kerdim. Biraq, men onyń adresin bilmeımin, osy sebepti sizderden meniń ashyq hatymdy «Komsomolskaıa pravdada» jarıalaýyńyzdy qatty ótinemin.

Salamatsyz ba, janym Baýbek Bulqyshev! Ózińdi, aǵam retinde Baýbek dep ataýyma, «sen, saǵan» deýime ruqsat et. Buǵan sen ókpeleme. Qazirgi kezde, shynynda da, bizdiń bárimiz asa jaqyn, týysqan adamdarmyz ǵoı. Bizdi Otan anamyz osylaı tárbıelep ósirdik.

Qymbatty Baýbek, sen tek ózin, ózińniń sezimderiń men oılaryń týraly ǵana emes, júz myńdaǵan sovet eliniń qyzdary men uldary týraly, solardyń búgingi kúni júrekterin bılegen jaýǵa degen yza-kek, patrıottyq sezimderi týraly da jazyp otyrsyń.

Iá, biz ómirdi maqtanysh etemiz, shynynda da ol adamdaǵy eń qymbat dúnıe ǵoı. «I ee nýjno projıt tak, chtoby ne bylo mýchıtelno bolno za beselno projıtye gody». Nıkolaı Ostrovskıı osylaı degen edi, biz de solaı deımiz.

Joq ótken ómirimizge kóz salsaq bizde qınalatyn, uıalatyn jáıt joq. Jerdi basqan qara tútinge, úzdiksiz jarylǵan zeńbirek oqtaryna bas ımeı, jarqyn bolashaqqa jetetinimizge kúmán joq.

Men — belorýs qyzymyn. Qazirgi kezde Qyrǵyzstanda turamyn, osynda jumys isteımin. Meniń ata-anam men jaqyn adamdarym — soǵys órtinen laýlap janǵan Belorýssıa men Ýkraınada. Qanypezer fashıserdiń solardy qalaısha qorlap, azapqa salyp jatqandaryn esime túsirsem, meniń júregim qanǵa tolady.

Qazir men on toǵyzdamyn. Orta mektepti soǵys bastalar aldynda bitirdim. Men sen sıaqty ınjener de, muǵalim de, tipti barlyq mamandyqtyń da ıesi bolýdy. arman etken edim. Biraq qandybalaq Gıtler bizdiń jastyq ómirimizdi, baqytymyzdy jáne mahabbatymyzdy qurtqysy keldi. Ol bul maqsatyna jete almaıdy! Tize búgip ómir súrgennen, tik turyp soǵysta ólgen artyq.

Soǵys kezinde men partıa qataryna kirdim, sanıtarlyq kezekshiniń mamandyǵyn meńgerdim, al qazir Otanymdy qorǵaýǵa kúnbe-kún, jan-jaqty daıyn túrý úshin baılanysshynyń mamandyǵyn úırenip júrmin... Jaýdan azat etilgen Belorýssıa men Ýkraına ústinde al Qyzyl tý jelbireıtin kún qashyq emes. Sol kúni orys pen qazaq, ýkraın men qyrǵyz qushaqtasyp, sheksiz qýanyshqa bólenetini sózsiz.

Qymbatty Baýbek! Qarapaıym sovet qyzynyń Otanǵa degen súıispenshilik ar - kúshimen, jastyǵymen saǵan jáne seniń joldastaryńa bylaı der edim: «Opasyz jaýdy patrondaryńdy aıamaı qurta berińder, al biz — sizderge patrondar men zeńbirek oqtaryn qansha bolsa, sonsha jetkizemiz. Qarapaıym sovet adamdary esterinde qalarlyqtaı boıy bıtke toly fashıserge kúndiz de, túnde de tynym bermeńder».

Jeńis saǵaty jaqyn. Barlyq jaýyngerlerge, komandırlerge, saıası qyzmetkerlerge ystyq komsomoldyq sálemimdi jetkizińiz.

Komsomoldyq sálemmen, Nına Grıshenko

1942 jyldyń 26 maıy.

---