InfoHub Logo

«Adamzatqa hat» jınaǵyn qurastyrýshylar 168 bette «Qatıra — M. Imanjanovtyń anasy» dep túsinikteme bergen. Bul durys emes. Búl kezde Muqannyń áke-sheshesi Ulytaýda bolatyn. Muny Baýbektiń 1940 jylǵy 12 ıýnde Muqanǵa jazǵan hatynda: «Úı ishiń keldi me?» dep suraýynan bilýge bolady. Munda jerlesi, sol kezdegi drama teatrynyń artıskasy Qatıra Aqanova týraly aıtylyp otyr.

1940 jyly 1 martta Baýbek Bulqyshev pen Ǵazız Ábishevti jerlesteri men jora-joldastarynan tek Muqan Imanjanov pen Qatıra Aqanova shyǵaryp salǵan.

Jerlesi, 1932-1933 jyldary Qarsaqpaı mys zavody janyndaǵy FZÝ- da birge oqyǵan, Qyzyl Armıa qataryna birge shaqyrylyp, 1940 jyldyń noıabr aıyna deıin Otan aldyndaǵy boryshyn birge ótegen Baýbektiń joldasy Ábishev Ǵazız. Ol 1916 jyly týyp 1982 jyly qaıtys boldy. Tarıh ǵylymdarynyń doktory.

Baýbek Bulqyshev jáne onyń Almatydan birge attanǵan joldastary 1940 jyldyń 6 martynan bastap, 1- Moskvalyq proletarlyq motoatqyshtar dıvızıasynyń 22-jeńil ınjenerlik batalónnyń jaýyngerleri boldy. Baýbek munda 1941 jyldyń 24 shenine deıin bolǵan.

Qapas dep Baýbek belgili jazýshy Qapan Satybaldındi aıtyp otyr.

Saranyń kim ekenin ázirshe anyqtaı almadyq.

Áńgime Ǵazız Ábishevtiń anasy týraly. Sara osy qartpen birge turýy múmkin.

Qamalbektiń ázirshe kim ekenin anyqtaı almadyq.

Aq fınderimen soǵys endi ǵana aıaqtalyp, Fınlándıa men SSSR arasynda kelissózder júrip jatqan shytyrman kez.

Baýbek Muqanmen 1934 jyly FZÝ - dy bitirip, Ulytaýda esepshi bolyp qyzmet isteı bastaǵannan jaqyn aralasyp, dostasqan.

1938 jyly jalamen sottalyp, keıin aqtalyp eline qaıtyp oralǵan aǵasy Smaılov Seıtjan týraly jazyp otyr.

Musa Aqanov — Qatıra Aqanovanyń kúıeýi, jýrnalıs, Uly Otan soǵysy kezinde jaý oǵynan qaza bolǵan.

1940 jyldyń fevral aıynyń sońǵy kúnderi Qyzyl Armıa qataryna shaqyrylǵan shaqta sońǵy ret túzetip, mashınkaǵa bastyryp, sol kezdegi «Ádebıet maıdany» jýrnalynyń redaksıasyna tabys etken poemasy «Aısulý» týraly jazyp otyr.

Baltyq jaǵasyndaǵy elderdiń eńbekshileri men demokratıashyl ókilderi býrjýazıalyq úkimetterin qulatyp, ókimet bıligin óz qoldaryna alǵannan soń, solardyń ótinishi boıynsha, Qyzyl Armıa bólimderiniń bir qatary solarǵa kómekke barǵan.

Munda «apaıǵa» dep Ǵazızdiń anasyn aıtyp otyr.

Márlen — Qatıra jáne Musa Aqanovtardyń tuńǵyshy. Ony Baýbek óziniń «Oktábr balalary» gazetinde shyqqan bir áńgimesiniń basty keıipkeri etip alǵan. Qazirgi kezde Márlen Musauly Aqanov respýblıkamyzdyń belgili dárigerleriniń biri.

Qultaı dep Baýbek Qapan Satybaldınniń jubaıy Kúlpándi aıtyp otyr.

Bul hat osydan keıin jarıalanyp otyr.

Munda «Oktábr balalary» gazetiniń redaksıasyna tabys etken «Sý sulýy» jáne basqa bizge belgisiz óleńderi týraly aıtyp otyrsa kerek. Uly Otan soǵysy aıaqtalyp, atalmysh gazet qaıtadan shyǵa bastaǵan kezde sol redaksıada eńbek etken qazirgi belgili jazýshy Amantaı Baıtanaev «Sý sulýyn» gazet arhıvinen taýyp M. Imanjanovqa tabys etken.

Lıdanyń kim ekenin ázirshe anyqtaı almadyq. «Almatylyqtar» romanyndaǵy keıipker bolýy da múmkin.

İskeń — Baýbektiń «Lenınshil jas», «Oktábr balalary» gazetterinde jumys istep júrgende tanysyp, keıin jaqyn aralasqan dosy — sol kezdegi jas aqyn Omarov Esenbı 1948 jyly naýqastan qaıtys boldy. Seıitjan Smaılovty aıtyp otyr.

Baýbek jasy úlken týysy, ózimen FZÝ- da birge oqyǵan Muqash Bımaǵambetov týraly jazyp otyr.

Bıbigúl — Seıitjan Smaılovtyń jubaıy.

Kámásh — Seıitjannyń balasy — Kamal Smaılov, ónertaný ǵylymynyń kandıdaty, Qazaq SSR Mınıstrler Soveti televızıa jáne radıo habarlary jónindegi komıtetiniń predsedatel

1940 jyldyń 22 ıýninde jazǵan hatynda aıtqan jazbaqshy bolǵan «Lıtva qyzy» dep atalatyn poemasy týraly aıtyp otyr.

Baýbek búl arada 1939 jyldyń 25 avgýsynan 10 sentábrine deıin Shyǵys Qazaqstan oblysynda komandırovkada bolǵanyn eske alyp otyr.

Jaýǵa qarsy soǵysar shaqta árbir jaýynger ózderiniń ret sandaryn, jaqyn týǵan-týysqandarynyń esimderin, adresterin jazyp, ár kezde qaltalarynda bolýǵa tıis medalónǵa salýdy aıtyp otyr.

Baýbek Bulqyshevtyń ómirbaıanyna, áskerı qyzmetine baılanysty keıbir maqalalardyń avtorlary (Ǵ. Ábishev, R. Ydyrysov, t. b.) «Baýbek jaý oǵynan qaza bolsam, myna adreske: «Moskva, Kreml. Stalınge habarlańyzdar», — dep jazǵan edi deıdi. Búl shyndyqqa úsh qaınasa sorpasy qosylmaıdy.

Qazirgi belgili aqynymyz Dıqan Ábilev sol kezde «Ádebıet maıdany» jýrnalynyń redaksıasynda qyzmet isteıtin.

Álı dep sol kezde jurtshylyqqa tanymal bolǵan, atalmysh jýrnalda Dıqanmen áriptes bolǵan Esmámbetov Álı degen jas aqyndy aıtyp otyr.

Baýbek uly nemis aqyny, gýmanıs oıshysy Geteniń búl sózderin arada bir jarym jyldan asa ýaqyttan keıin, soǵystyń aýyr kezeńinde jazǵan «Ómir men ólim týraly» pýblısısıkalyq maqalasynda eske alyp, halyq mádenıetin taptaǵan nemis fashıserin áshkereleýge paıdalanady.

Baýbek bul arada Muqannyń áke-sheshesiniń jalǵyz balasy ekenin megzep otyr.

«Baltyq jaǵasynda» atty óleńi «Lenınshil jastyń» 1940 jylǵy oktábrdegi sanynda alǵash ret jaryq kerdi.

Bul óleńi sol kezde jarıalandy ma, joq pa, ázirshe belgisiz. Soǵystan keıin «Jolaýshy syry» degen taqyryppen birneshe ret jarıalandy.

«Jańa dúnıe» óleńin aıtyp otyr. Ekinshi óleńi «Ómir» bolý kerek.

Saqshy turatyn jer.

Hasen Seıilhanov bolýy kerek.

Ǵazız Ábishev kózi tirisinde Gýlányń kim ekenin ashyp aıtpady. Onyń syryn Baýbek «Almatylyqtar» romanynda jazǵan.

Osy jınaqta jarıalanyp otyrǵan B. Saǵyndyqovtyń esteligine júginsek: «Saqysh — degeni Qusaıynova bolý kerek. Dramatýrg Shahmet Qusaıynovtyń qaryndasy, «Oktábr balalarynda» ádebı qyzmetker bolyp istegen. 1941 jyly Álı Esmámbetovke turmysqa shyqty, keıinde baladan qaıtys boldy», — delingen. Áńgime bolyp otyrǵan «Do zorı» dep atalatyn povesin de jáne basqalaryn da jazbaǵan.

Sabyr Sháripovtyń belgili «Iýzı Iran» atty romanynyń basty keıipkerleriniń biri.

Osy jınaqta jarıalanyp otyrǵan «Syrymdy ashsam dep edim dúnıege» degen eleńin aıtyp otyr.

Sirá, Baýbek A. S. Pýshkınniń katorgadaǵy dekabrısterdiń hatyna jazǵan óleń jaýabyn aıtyp otyrǵan bolý kerek.

Áńgime Saqysh jaıly bolýy múmkin.

Belorýs SSR- iniń astanasy Mınskini aıtyp otyr.

1941 jyly 26 maıda jibergen óleń hatyn eske salyp otyr.

«Lenınshil jas» gazetinde kep jyldar boıy mashınıstka bolǵan Merıam Arystanbekova týraly aıtqan.

Orys grafıkasy negizinde jańa qazaq alfavıtine kóshý týraly Qazaq SSR Joǵarǵy Sovetiniń sheshimi 1940 jyldyń 10 noıabrinde qabyldandy.

Moskva túbine qaıtyp oralǵanyn aıtyp otyr.

B. Saǵyndyqovtyń esteligine qaraǵanda, Hasen Seıilhanov — jas jazýshy, «Pıoner» jýrnalynyń jaýapty sekretari, maıdanda qaza tapqan.

Qara dúrsin jazylǵan «Almatylyqtar» romanynyń birinshi bóliminin qoljazbasy týraly aıtyp otyr.

Qyzyl Armıa nemis fashıserine Moskva túbinde soqqy bergen, 1941 jyldyń 6 dekabrindegi shabýylyn aıtyp otyr.

Keıinnen «Komsomolskaıa pravdaǵa» jiberilgen, sonyń 1942 jylǵy 1 maıdaǵy sanynda jarıalanǵan «Ómir men ólim týraly» atty pýblısısıkalyq maqalasyn aıtyp otyr.

Baýbek 303-armıanyń derbes ınjenerlik batalónynyń komsomol búrosynyń jaýapty sekretary bolyp taǵaıyndalýyna baılanysty Gorkıı qalasyndaǵy Batys maıdannyń saıası bas basqarmasyna shaqyrylyp, sodan óziniń áskerı bólimine qaıtyp kele jatqanda osy hatty jazǵan.

«Ómir men ólim týraly» maqalasy.

«Shyǵys ulyna hat» degen «Komsomolskaıa pravdada» jarıalanbaǵan maqalasy jóninde aıtyp otyr.

Dúısenbek degen kim ekenin ázirshe anyqtaı almadyq.

Aqtanov Muhamedıar — Baýbekpen birge «Lenınshil jas» gazetiniń redaksıasynda eńbek etken jýrnalıs. Soǵys jyldarynda da, soǵystan keıin de «S. Q» - nyń Kókshetaý oblysyndaǵy menshikti tilshisi bolǵan, elýinshi jyldary qaıtys boldy.

Bul «Zaman bizdiki, jastar!» atty maqalasy bolý kerek. Osy aıtylyp otyrǵan orys tilindegi nusqasy ázirshe tabylmaı otyr.

«Zaman bizdiki, jastar» maqalasynyń orys tilindegi nusqasy týraly aıtyp otyr.

«Ómir men ólim týraly» maqalasynyń «Sosıalısik Qazaqstannyń» 1942 jylǵy 23 ıýnindegi sanynda jarıalanǵan aýdarmasyn aıtyp otyr.

Bul azamattyń kim ekenin, taǵdyryn ázirshe anyqtaı almadyq.

Asatov Serikbaı Ersentuly 1912 jyly osy kúngi Jezqazǵan oblysy, Jezdi aýdanynyń Amankeldi atyndaǵy sovhozynyń «Sarlyq» bólimshesinde týǵan. Sovet Armıasy qataryna 1932 jyly óz erkimen baryp, 1933 jyly ushqyshtar daıyndaıtyn elimizdiń birinshi áskerı avıasıa mektebin bitirgen. 1940 jyly jetinshi alysqa ushatyn bombylaýshy avıasıa polkiniń zveno komandıri retinde aq fınderge qarsy soǵysqa qatynasyp, «Jaýyngerlik erligi úshin» medalimen nagradtalǵan. Uly Otan soǵysynyń alǵashqy kúninen bastap, 750-avpasıa polkiniń eskadrılıasy komandıriniń orynbasary, nemis fashıserimen kúreste talaı ret erlik kórsetken. 1941 jyldyń 11 sentábrinde - aq Qyzyl Tý ordenimen nagradtalǵan. Berlındi bombylaýǵa barǵan saparynda 1942 jyly 27 maıda, órtengen samoletin jaý áskeriniń ústine túsirip, batyrlyqpen qaza tapqan (SSSR Qorǵanys Mınıstrliginiń 1971 jyldyń 17 dekabrindegi 130/4/5737 sandy anyqtamasynan jáne basqa derekterden).

B. Bulqyshevtyń búl haty ázirge tabylmaı otyr.

I. A. Asatova qazirgi kezde qyzymen (Rıta Serikbaevna Asatova), nemeresi Serikbaımen (atasynyń qurmetine solaı ataǵan) Moskva qalasynda turady. Bizge jazǵan hattarynyń birinde «B. Bulqyshev Uly Otan soǵysy bastalǵanǵa deıin İ - Moskvalyq proletarlyq motoatqyshtar dıvızıasynyń quramynda áskerı mindetin ótep júrgen shaqta úıimizde jıi bolyp turdy, kúıeýimdi týǵan aǵasyndaı syılaıtyn, meni de qurmet tutatyn. Serikbaıdyń qaza bolǵany týraly habardy estigende bizge jubanysh hat jazyp, qolynan keletin bar kómegin kórsetýge daıyn ekenin bildirip, Almatyǵa qonys aýdarýǵa keńes bergen edi. Biraq, biz kezdeısoq jáıtterge baılanysty Qazaqstan jerine jete almaı qaldyq ta, soǵys jeńispen aıaqtalǵansha Chývashıada boldyq», — deıdi. (I. A. Asatovanyń 1971 jylǵy 15 noıabrdegi hatynan).

Omarov Esebı jóninde surap otyr.

Marqum Ǵazız Ábishevtiń kezi tirisinde surastyrǵanymyzda, ol: «Baýbek Bulqyshevpen 1940 jyldyń kúzinde Moskva túbinde qoshtasyp, aırylysqannan keıin Uly Otan soǵysy bastalysymen aramyzdaǵy hat alysý múldem úzildi de, tek nemis - fashıs basqynshylarynyń beti qaıtarylyp, keıin qýyla bastaǵan shaqta Qorǵanys Mınıstrligi arqyly dosymnyń adresin taýyp, oǵan alǵash hatymdy joldaǵan edim. Sol bir qysqa jazylǵan hatyma Baýbekten soǵys bastalǵan kúnnen beri basynan keshken ýaqıǵalardy tolyq baıandaǵan kólemdi jaýap hat alǵan edim. Ókinishke oraı, qazirgi ýaqytta baǵa jetpes Baýbektiń bul haty mende joq», — degen edi.

«Komsomolskaıa pravda» gazetiniń 1942 jylǵy 1 maıyndaǵy sanynda jaryq kergen «Ómir men ólim týraly» atty pýblısısıkalyq maqalasyna baılanysty oqyrmandardan kelgen bir top hatty Muqan Imanjanovqa jibergen, biraq solardyń tek úsheý-tórteýi ǵana saqtalǵan. Bizdiń baıqaýymyzsha, osy hattardyń negizgi bólegi Baýbektiń tvorchestvosyna baılanysty maqalalar, dıplomdyq jumystar jazamyz dep Muqan Imanjanovtan surap alǵan jýrnalıser men burynǵy stýdent azamattardyń arhıvterinde bolý kerek.

1942 jylǵy 20 ıýldegi hatymen jibergen «Zaman bizdiki, jastar!» atty maqalasyn aıtyp otyr.

Osy jınaqta alǵash ret jarıalanyp otyrǵan A. Elshibekovtyń esteliginde tolyǵyraq baıandalǵan. Sony oqyńyz.

«Komsomolskaıa pravdanyń» 1942 jylǵy 23 avgýstaǵy sanynda jarıalanǵan «Tyńda, Kavkaz!» atty pýblısısıkalyq maqalasyn aıtyp otyr.

B. Bulqyshevtyń bul «Saperdyń dzotty tapsyrý kezinde jaıaý áskerge joldaǵan haty» degen pýblısısıkalyq maqalasy Batys maıdannyń 10-armıasynyń «Beı vraga!» dep atalatyn qyzyl ásker gazetiniń 1942 jylǵy 23 avgýstaǵy sanynda jaryq kórgen.

B. Bulqyshevtyń bul áńgimesi, ókinishke oraı, búginge deıin tabylmaı týr.

S. E. Asatovtyń qaza bolýyna baılanysty onyń semásy Almatyǵa kóship kele qoısa, kómek kórsetýdi surap 1942 jyly 24 ıýlde jazǵan hatyna baılanysty aıtylǵan sózder.

Baýbek qıyn-qystaý kezdegi jaǵdaıdy M. Imanjanovqa habarlaýdy ótingen.

«Komsomolskaıa pravdanyń» 1942 jylǵy 23 avgýstaǵy sanynda jarıalanǵan «Tyńda, Kavkaz!» jáne «Sosıalısik Qazaqstannyń» sol jylǵy 5 ıýldegi sanynda basylǵan «Ómir men elim týraly» maqalalary jóninde jazyp otyr.

Sh. Ermaǵambetovanyń B. Bulqyshevqa jazǵan bul haty tabylmady.

«Komsomolskaıa pravdanyń» 1942 jylǵy 5 noıabrdegi sanynda basylǵan. «Men ómir súrgim keledi» degen pýblısısıkalyq maqalasy týraly jazyp otyr.

«Shyǵys ulyna hat» degen maqalasymen birge «Júrip kele jatyrmyn», «Kún týdy» jáne «Kóz aldymda» atty óleńderin jibergen.

Ókinishke oraı, bul áńgimesi tabylmaı otyr.

Janna — B. Bulqyshevtyń «Men ómir súrgim keledi» degen pýblısısıkalyq maqalasynyń ádebı keıipkeri.

Bul kezdesý jóninde A. Elshibekovtyń esteliginde tolyǵyraq baıandalǵan.

Batys maıdanńyń 10-Armıasy saıası bólimi 1942 jyldyń noıabr aıynyń orta kezinde B. Bulqyshevty Áskerı-saıası kýrsterdiń birine oqýǵa jiberý jóninde SSSR Qorǵanys mınıstrligine usynys jasaıdy. Osyǵan baılanysty Moskvaǵa shaqyrylyp, Kraskovo stansıasy mańyndaǵy áskerı lagerde birneshe kún turady. Kóp uzamaı Tatar ASSR -ynyń Menzelınsk qalasyndaǵy áskerı saıası qyzmetkerler daıyndaıtyn tórt aılyq kýrske oqýǵa jiberiledi.

Menzelınsk qalasyn aıtyp otyr.

Bul joldar oqyrmandarda, «Baýbek sary ýaıymǵa batqan azamat eken», — degen uǵym týdyrmasa kerek. Onyń búkil ómir joly, tvorchestvosy bolashaqqa sengen, alǵa qoıǵan maqsatyna qalaıda jetetinin anyq bilgen azamattyń beınesi. Baýbek bul jerde tvorchestvomen aınalysatyn ýaqyttyń tapshylyǵyna qynjylyp jazyp otyr.

M. Imanjanov B. Bulqyshevtyń búl tilegin oryndap, 1942 jyldyń dekabrine deıin «Sosıalısik Qazaqstanda» jarıalanǵan maqalalaryn jıyp Qazaqtyń birikken memlekettik baspasyna tabys etken. Bul «Zaman bizdiki» atty jınaq 1943 jyldyń aıaq sheninde Ǵ. Músirepovtyń «Eki aýyz sez» degen alǵy sózimen jaryq kórdi.

Marqum Ǵazız Ábishevtyń aıtýynsha, B. Bulqyshevty Batys maıdanynyń «Krasnoarmeıskaıa pravda» gazetiniń redaksıasyna kyzmetke alý, ıa almaý máselesin sheshýde redaktordyń orynbasary Ánýarbek Meńdibaev degen azamat quptamaǵan.

Bul azamattyń Qostanaı qalasynda turatynyn anyqtap, B. Bulqyshev týraly ne biletini jóninde jazyp jiberýdi úsh-tórt ret ótindik, jaýap bermedi.

B. Bulqyshevtyń bul eleńi «O, erler - aý, erler - aý!» degen taqyryppen «Sosıalısik Qazaqstannyń» 1942 jyldyń 5 dekabrindegi sanynda alǵash ret jarıalandy.

Kóp jyldar respýblıkalyq gazet-jýrnaldar redaksıalarynda, baspalarda eńbek etken, al qazir pensıaǵa shyqqan Maǵıra Jamantaevany atap otyr. Almatyda turady.

Asqar Toqmaǵambetov osy hat jazylǵan shaqta «Sosıalısik Qazaqstan» gazeti redaksıasynyń ádebıet bóliminiń meńgerýshisi, al Muqan Imashqanov osy bólimniń ádebı qyzmetkeri bolatyn.

Belgibaıdyń kim ekenin anyqtaı almadyq.

B. Bulqyshev osy shaqta oqyp júrgen áskerı-saıası kýrstardyń tyńdaýshylary jergilikti partıa - sovet organdarynyń saıası - úgit, túrli"sharýashylyq - uıymdastyrý jumystaryn júrgizý úshin qysqa merzimdi komandırovkaǵa jiberilip otyrǵan. Tatarstan oblystyq jáne Menzelınsk aýdandyq partıa arhıvterinde B. Bulqyshevtyń qaı kolhozda bolǵany, qandaı naqty jumystar atqarǵany jóninde eshqandaı derek saqtalmaǵan. Mundaı derektiń atalmysh kýrstardyń SSSR Qorǵanys mınıstrliginiń Ortalyq arhıvinde saqtalyp otyrǵan 1941-1944 jyldardaǵy materıaldary arasynan tabylyp qalýy múmkin.

B. Bulqyshev búl hattardy «Komsomolskaıa pravda» gazetiniń redaksıasyna jibergen (1943 jylǵy 28 fevraldaǵy hatyn qarańyz), biraq solardyń tek úsh - tórteýiniń túp nusqalary ǵana VLKSM - nyń Ortalyq arhıvinde saqtalyp otyr.

Áskerı-saıası kýrsty bitirgennen keıin B. Bulqyshevty Ortalyq maıdannyń saıası basqarmasynyń qaramaǵyna jibergen.

Evdokıanyń kim ekenin anyqtaı almadyq.

B. Bulqyshev Qyzyl Armıa qataryna Almatydan 1940 jyldyń birinshi martynda attanǵan.

Munda Almatyda kyzmet istep júrgen shaqta tanysyp, 1938 jyldyń jazynan 1940 jyldyń martyna deıin jıi kezdesip, jaqyn aralasqan aqyn-jazýshylar Álı Esmambetov, Qapan Satybaldın jáne Dıhan Ábilov týraly surastyryp otyr.

Osy kúni Respýblıkalyq televızıa jáne radıo habaryn taratý jónindegi memlekettik komıtetiniń predsedateli Kamal Seıitjanuly Smaılov jóninde aıtyp otyr.

Gorkıı qalasyna ornalasqan Ortalyq maıdannyń saıası basqarmasynyń qaramaǵyna kelgen. Kóp uzamaı munyń joldamasymen sol maıdannyń 170-atqyshtar dıvızıasynyń 391-atqyshtar polkiniń rota komandıriniń saıası jumystar júrgizetin orynbasary retinde alǵy shepke attanǵan.

Bul ýaqyt Ortalyq maıdannyń áskerı quramalary aty shýly Kýrsk shaıkasyna ázirlenip jatqan kez bolatyn. Biraq SSSR Qorǵanys mınıstrliginiń rota, batalón komandıriniń saıası jetekshiniń orynbasarlaryn qysqartyp, olardy komandırler etip kaıta daıyndaý jónindegi buıryǵyna saı Baýbek 1943 jyldyń ıýn aıynda Moskva mańynda ornalasqan birinshi jeke ınjenerlik oqý brıgadasyna jiberilgendikten Kýrsk túbindegi shaıqasqa qatysa almady.

B. Bulqyshev birinshi jeke ınjenerlik oqý brıgadasynda 1943 jyldyń 20 ıýninen bastap oqyǵan.

B. Bulqyshevtyń ana tilinde jazyp jibergen bul pýblısısıkalyq maqalasy «Sosıalısik Qazaqstannyń» 1943 jylǵy 19 oktábrdegi sanynda jarıalandy. Keıinnen B. Bulqyshev muny ózi orys tiline aýdaryp, tolyqtyryp «Dýmy nad staroı kartoı» «Kónetoz kartaǵa úńilgende týǵan oılar» degen taqyryppen «Komsomolskaıa pravdaǵa» jiberedi. Bul 1943 jylǵy 12 dekabrdegi sanynda jaryq kórdi.

B. Bulqyshev bul arada «Komsomolskaıa pravdanyń» 1942 jylǵy 5 noıabrdegi sanynda basylǵan «Men ómir súrgim keledi» degen pýblısısıkalyq maqalasy týraly aıtyp otyrsa kerek. Demek, ol bul maqalasynyń «Sosıalısik Qazaqstan» gazetiniń sol jylǵy 29 noıabrdegi sanynda Ǵ. Músirepovtyń aýdarýymen jarıalanǵanyn osy hatyn jazǵanǵa deıin bilmegen bolý kerek. Áıtpese «Komsomolskaıa pravdada» odan keıin jarıalanǵan basqa maqalasy bolsa, biz áldeqashan tapqan bolar edik.

Bul arada kezinde «Komsomolskaıa pravdaǵa» jiberilip, onda jarıalanbaǵan, biraq sonyń arhıvinde saqtalǵan «Qymbatty ýkraın qyzy» degen maqalasyn aıtyp otyr.

Bul tarapta Muqan Imanjanov ne istep, ne qoıdy — bizge belgisiz.

«Zaman bizdiki» jınaǵy jaryq kórip, onyń barlyq danasy maıdanǵa jiberilgen.

Sońǵy kezge deıin M. Imanjanovtyń jubaıy R. Rústembekovanyń kýáligine saı, B. Bulqyshevtyń bul áńgimesin Muqan «Kazahstanskaıa pravdadan» alǵan. «Dıplom jumysyna paıdalanaıyn» dep suraǵan KazPI - di bitirýshi Karabalına degen stýdentkaǵa bergen eken, ol qaıtarmaı qoıypty dep topshylaýshy edik. Keıingi derekter munyń rastyǵyna kúmán týdyrady. Sirá, B. Bulqyshevtyń bul áńgimesi kezinde «Kazpravdadan» alynbaǵan bolý kerek te, gazet redaksıasy Moskvada uzaq jyldar boıy turaqty jumys istegen «Sovet jastary Uly Otan soǵysy jyldarynda» atty kermege jiberip qoıýy yqtımal.

Ǵ. Ábishev. Jaýynger jýrnalıs. «Sosıalısik Qazaqstan» 1943. 5 maı.

Kezinde «Lenınshil jas» jáne «Oktábr balalary» gazetterinde birge kyzmet istegen Qanapıa Mustafa, Jaǵypar Muhamedjanov, Úmit Balqashev syndy zamandastary týraly aıtyp otyr.

B. Bulqyshev birinshi jeke ınjenerlik oqý brıgadasyna kelgen alǵashqy kúnnen-aq: «Men Qyzyl Armıa qataryna alynǵan 1940 jyldyń martynan beri sapermin, vzvod, saıası jetekshisiniń orynbasary, batalón komsomol uıymynyń sekretary bolyp júrgende de bul isten qol úzgenim joq. Áskerı-saıası kýrstardy bitirgen soń da maǵan saper jumysyn qaıtadan oqyp, ıgerýdiń qajeti joq. Osy sebepti meni ınjenerlik brıgadadaǵy oqýdan bosatyp, maıdannyń aldynǵy shebinde jaýmen shaıqasqan áskerı bólimge jiberýińizdi ótinemin», — dep brıgada, Ortalyq maıdan komandovanıasyna birneshe ret raport jazady. Bulardan esh nátıje shyqpaǵan soń, SSSR Qorǵanys mınıstrligine aryz jazady. Mine, osydan keıin ǵana Baýbek Bulqyshev saperler vzvodynyń komandıri retinde 394-atqyshtar dıvızıasynyń 810- atqyshtar polkine jiberiledi. Osy áskerı bólim Dnepr ózeninen ótip, jaýdy Qyrymǵa qaraı qýýǵa daıyndalyp jatqan shaqta 1943 jyldyń oktábr aıynyn orta sheninde baryp qosylady.

Baýbektiń syrqattanyp qalǵany týraly jınaqta dárigerdiń anyqtamasy berilip otyr.

«Komsomolskaıa .pravda» gazetiniń 1943 jylǵy 12 dekabrindegi sanynda jarıalanǵan «Kónetoz kartaǵa úńilgende týǵan oılar» degen pýblısısıkalyq maqalasy týraly aıtyp otyr.

Bul kezde Qapan Satybaldın belgili jazýshymyz Ábý Sersenbaevpen birge 3-Ýkraın maıdanynyń «Sovet jaýyngeri» atty qyzyl ásker gazetiniń redaksıasynda qyzmet etetin.

Ábý Sársenbaev pen Q. Satybaldın qanshama kúsh salsa da, B. Bulqyshevty maıdandyq gazettiń redaksıasyna der kezinde qyzmetke aýystyra almaǵan.

Esimderi atalǵan azamattardyń kimder ekenin, qandaı erlik kórsetkenderin ázirshe anyqtaı almaı otyrmyz.

Qazaq tilinde jazyp, «Sosıalısik Qazaqstan» gazetiniń 1943 jylǵy.19 noıabrdegi sanynda jarıalaǵan maqalasy.

Sovet Armıasy qatarynda birge bolǵan orys joldastary Baýbekti osylaı ataıtyn.

Stepýrın N. V. Baýbek Bulqyshevtyń qosshysy (denshık) bolǵan, keıinnen áskerı ýchılıshede oqyp, ofıserlik ataq alyp, vzvod komandırine deıin ósken, jaýmen bolǵan shaıqas kezinde erlikpen qaza tapqan.

---