Bizge tynym tappaıtyn aralardan góri, ózinshe oılaı biletin mamandar kóbirek kerek
(Oblystyq muǵalimderdiń tamyz konferensıasynda oqyǵan baıandama) 2008 jyl.
Sabaq berý – jaı ǵana sheberlik emes, Ol jańadan jańany tabatyn óner.
J. Aımaýytov.
Búgingi tańda naryqtyq ekonomıka men demokratıa prınsıpterine negizdelgen egemen el bolyp qurylýyna baılanysty Qazaqstan iri áleýmettik jáne ekonomıkalyq ózgerister jolymen damyp keledi. Bundaı ózgeristerge sáıkes keletin bilimin qarýlanǵan oqýshylardy daıyndaýdy qajet etedi. Osy rette qazirgi talabyna saı ǵalymdaný kezeńinde jıyrmasynshy ǵasyrdyń muǵalimi qandaı bolý kerek, burynǵy jumys isteý tásiline úırenip qalǵan muǵalimi qandaı bolý kerek, keleshekte ózine qandaı talap qoıý kerek degen suraqtar týyndaıdy.
Elbasymyz Nursultan Nazarbaev «Bilim jáne ǵylym» qyzmetkerleriniń sezinde sóılegen sózinde: «Bizge tynym tappaıtyn aralardan góri, ózinshe oılaı biletin mamandar kóbirek kerek. Bul úshin ómir boıyna jetetin bilim alý modeline kóshýge tıispiz», degen bolatyn. Bilim berý júıesinde álemdik deńgeıge jetý úshin jasalynyp jatqan talpynystar oqytýdyń ár túrli ádis – tásilderin qoldana otyryp, tereń, bilimdi, izdempaz, barlyq is – áreketterinde shyǵarmashylyq baǵyt usynyp, sol turǵyda óz bolmysyn tanyta alatyn jeke tulǵa tárbıeleý isine erekshe mán berilýde. Demek, mekteptegi oqý úrdisi oqýshylardyń tanymdylyq belsendiligin arttyryp, shyǵarmashylyq áreketiniń damýyna jol ashýy qajet. Qazirgi jańa oqytý tehnologıalarynyń aldyna qoıǵan maqsaty birinshi orynǵa balanyń bilimin, biligi men daǵdysyn emes, onyń jeke tulǵasyn bilim arqyly damytý.
Balanyń jeke tulǵa retinde damýy, ózindik kózqarasynyń qalyptasýy,
oı – órisiniń keńeıýi mektep qabyrǵasynda bastalady. Sondyqtan da 12 jyldyq bilim beretin mekteptegi oqytý prosesi jeke tulǵaǵa baǵdarlanǵan oqytý prınsıpterine negizdelip, balanyń jeke erekshelikterine qaraı qoǵamdy ózgeristerge beıim damý múmkindigin aıqyndaýdy qarastyrady.
Jeke tulǵa - bul adamnyń psıhologıalyq, rýhanı máni, ol ár túrli jınaqtalǵan qasıetter júıesine tán. Jeke tulǵanyń ózindik áreketiniń nátıjesinde onyń boıynda mynadaı qasıetter qalyptasady:
1. Óz betinshe oılaý bilikteri men izdempazdyǵy.
2. Oqýǵa degen qabiletiniń artýy.
3. Berilgen bilimdi ıgerý ǵana emes, ony jańalap jáne tıimdi ıgerý joldaryn túsine bilý nıeti.
4. Basqa oqýshylardyń túsindirmelerine syn kózben qaraý.
5. Óz oıynyń derbestigi.
6. Jeke tulǵanyń óz betinshe kitappen jumys isteý, baqylaý, jattyǵý, eksperıment júzinde iskerligi men daǵdysyn qalyptastyrý.
Jeke tulǵaǵa baǵyttalǵan sabaq degenimiz - bul muǵalimniń shyǵarmashylyq orta qalyptastyrýy ǵana emes, oqýshylardyń sýbekt retindegi ómirlik tájirıbesin únemi nazarda ustaýy, sol tájirıbege súıenýi. Eń mańyzdysy – ár oqýshynyń erekshe bolmasyn, tulǵalyq qasıetterin moıyndaý. Jeke tulǵaǵa baǵyttalǵan sabaq degenimiz – oqýshyǵa degen qurmet, izgi qatynas, oqýshylardyń tulǵalyq erekshelikteri ashylady, qasıetteri qalyptasatyn, múmkindikteri júzege asyrylatyn oqytý alańy. Jeke tulǵaǵa baǵdarlanǵan oqytýdyń tujyrymdamasy balany jan – jaqty damytýmen birge, jeke jáne jas erekshelikterine qaraı qoǵamdaǵy ózgeristerge beıim damý múmkindiginen aıqyndaýdy qarastyrady. Jeke tulǵaǵa baǵyttalǵan baǵdarlamamen oqytý problemaly baǵyttaǵy shyǵarmashylyq sıpatqa ıe bola otyryp, jańa bilimdi izdený arqyly tájirıbede qoldana bilýde yqpal etýde, mundaǵy basty mindet - balanyń jalpy jáne ózine ǵana tán qabiletteriniń damý múmkindigi men bilim daǵdylaryn qalyptastyrý jáne qoldaný. Jeke tulǵaǵa arnalǵan baǵdarlama barysynda bilim berý júıesinde shyǵarmashyl, tehnıkada, ekonomıka men basqarýda jańa joldar men ádisterdi taba biletin batyl da jańashyl, aqyl – oıy damyǵan adamdardy daıarlaýǵa talap etedi. Sondyqtan matematıkada oqý prosesin jetildirý oqýshylardyń tanymdyq belsendiligi men izdempazdyǵyn arttyrýǵa negizdelgen. Muǵalim oqýshynyń pánge degen qyzyǵýshylyǵyn týǵyzýda basty rol atqarady. Birinshiden, oqýshynyń múddesine saı jeke tulǵalyq, ózindik qyzmetin qalyptastyrady, bul istiń keleshektegi mánin túsindirip beredi. Sonymen birge muǵalim jańa máselelerdi sheshetin qyzmet mánin jańartyp oqýshy tulǵasynyń biliminiń artýyna septigin tıgizedi. Ár sabaq tıimdi ótý úshin, sabaqqa daıyndalý barysynda ár synyp oqýshylarynyń erekshelikterin esepke alý qajet. Ár sabaqty jaqsy ótkizý úshin múmkindik beretin erejelerdi este saqtap, onyń oryndalýyn qadaǵalap otyrý kerek. Bul erejeler:
Sabaq berý – jaı ǵana sheberlik emes, Ol jańadan jańany tabatyn óner.
J. Aımaýytov.
Búgingi tańda naryqtyq ekonomıka men demokratıa prınsıpterine negizdelgen egemen el bolyp qurylýyna baılanysty Qazaqstan iri áleýmettik jáne ekonomıkalyq ózgerister jolymen damyp keledi. Bundaı ózgeristerge sáıkes keletin bilimin qarýlanǵan oqýshylardy daıyndaýdy qajet etedi. Osy rette qazirgi talabyna saı ǵalymdaný kezeńinde jıyrmasynshy ǵasyrdyń muǵalimi qandaı bolý kerek, burynǵy jumys isteý tásiline úırenip qalǵan muǵalimi qandaı bolý kerek, keleshekte ózine qandaı talap qoıý kerek degen suraqtar týyndaıdy.
Elbasymyz Nursultan Nazarbaev «Bilim jáne ǵylym» qyzmetkerleriniń sezinde sóılegen sózinde: «Bizge tynym tappaıtyn aralardan góri, ózinshe oılaı biletin mamandar kóbirek kerek. Bul úshin ómir boıyna jetetin bilim alý modeline kóshýge tıispiz», degen bolatyn. Bilim berý júıesinde álemdik deńgeıge jetý úshin jasalynyp jatqan talpynystar oqytýdyń ár túrli ádis – tásilderin qoldana otyryp, tereń, bilimdi, izdempaz, barlyq is – áreketterinde shyǵarmashylyq baǵyt usynyp, sol turǵyda óz bolmysyn tanyta alatyn jeke tulǵa tárbıeleý isine erekshe mán berilýde. Demek, mekteptegi oqý úrdisi oqýshylardyń tanymdylyq belsendiligin arttyryp, shyǵarmashylyq áreketiniń damýyna jol ashýy qajet. Qazirgi jańa oqytý tehnologıalarynyń aldyna qoıǵan maqsaty birinshi orynǵa balanyń bilimin, biligi men daǵdysyn emes, onyń jeke tulǵasyn bilim arqyly damytý.
Balanyń jeke tulǵa retinde damýy, ózindik kózqarasynyń qalyptasýy,
oı – órisiniń keńeıýi mektep qabyrǵasynda bastalady. Sondyqtan da 12 jyldyq bilim beretin mekteptegi oqytý prosesi jeke tulǵaǵa baǵdarlanǵan oqytý prınsıpterine negizdelip, balanyń jeke erekshelikterine qaraı qoǵamdy ózgeristerge beıim damý múmkindigin aıqyndaýdy qarastyrady.
Jeke tulǵa - bul adamnyń psıhologıalyq, rýhanı máni, ol ár túrli jınaqtalǵan qasıetter júıesine tán. Jeke tulǵanyń ózindik áreketiniń nátıjesinde onyń boıynda mynadaı qasıetter qalyptasady:
1. Óz betinshe oılaý bilikteri men izdempazdyǵy.
2. Oqýǵa degen qabiletiniń artýy.
3. Berilgen bilimdi ıgerý ǵana emes, ony jańalap jáne tıimdi ıgerý joldaryn túsine bilý nıeti.
4. Basqa oqýshylardyń túsindirmelerine syn kózben qaraý.
5. Óz oıynyń derbestigi.
6. Jeke tulǵanyń óz betinshe kitappen jumys isteý, baqylaý, jattyǵý, eksperıment júzinde iskerligi men daǵdysyn qalyptastyrý.
Jeke tulǵaǵa baǵyttalǵan sabaq degenimiz - bul muǵalimniń shyǵarmashylyq orta qalyptastyrýy ǵana emes, oqýshylardyń sýbekt retindegi ómirlik tájirıbesin únemi nazarda ustaýy, sol tájirıbege súıenýi. Eń mańyzdysy – ár oqýshynyń erekshe bolmasyn, tulǵalyq qasıetterin moıyndaý. Jeke tulǵaǵa baǵyttalǵan sabaq degenimiz – oqýshyǵa degen qurmet, izgi qatynas, oqýshylardyń tulǵalyq erekshelikteri ashylady, qasıetteri qalyptasatyn, múmkindikteri júzege asyrylatyn oqytý alańy. Jeke tulǵaǵa baǵdarlanǵan oqytýdyń tujyrymdamasy balany jan – jaqty damytýmen birge, jeke jáne jas erekshelikterine qaraı qoǵamdaǵy ózgeristerge beıim damý múmkindiginen aıqyndaýdy qarastyrady. Jeke tulǵaǵa baǵyttalǵan baǵdarlamamen oqytý problemaly baǵyttaǵy shyǵarmashylyq sıpatqa ıe bola otyryp, jańa bilimdi izdený arqyly tájirıbede qoldana bilýde yqpal etýde, mundaǵy basty mindet - balanyń jalpy jáne ózine ǵana tán qabiletteriniń damý múmkindigi men bilim daǵdylaryn qalyptastyrý jáne qoldaný. Jeke tulǵaǵa arnalǵan baǵdarlama barysynda bilim berý júıesinde shyǵarmashyl, tehnıkada, ekonomıka men basqarýda jańa joldar men ádisterdi taba biletin batyl da jańashyl, aqyl – oıy damyǵan adamdardy daıarlaýǵa talap etedi. Sondyqtan matematıkada oqý prosesin jetildirý oqýshylardyń tanymdyq belsendiligi men izdempazdyǵyn arttyrýǵa negizdelgen. Muǵalim oqýshynyń pánge degen qyzyǵýshylyǵyn týǵyzýda basty rol atqarady. Birinshiden, oqýshynyń múddesine saı jeke tulǵalyq, ózindik qyzmetin qalyptastyrady, bul istiń keleshektegi mánin túsindirip beredi. Sonymen birge muǵalim jańa máselelerdi sheshetin qyzmet mánin jańartyp oqýshy tulǵasynyń biliminiń artýyna septigin tıgizedi. Ár sabaq tıimdi ótý úshin, sabaqqa daıyndalý barysynda ár synyp oqýshylarynyń erekshelikterin esepke alý qajet. Ár sabaqty jaqsy ótkizý úshin múmkindik beretin erejelerdi este saqtap, onyń oryndalýyn qadaǵalap otyrý kerek. Bul erejeler:
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: «Suraý esimdiginiń túrlenýi» (prezentasıasymen)
-
Sabaqtyń taqyryby: Ólshemderdiń metrlik júıesi (prezentasıasymen)
